the man who wasn`t there

-
KFL ANTWERPEN 03 238 45 33
maandag 7 mei - dinsdag 8 mei 2002
MORTSEL AGFA-GEVAERT - DEURNE CC RIX
THE MAN WHO WASN’T THERE
Verenigde Staten - 2001
REGIE:
Joel Coen SCENARIO: Joel Coen & Ethan Coen PRODUCTIE: Tim Bevan, John Cameron (II),
Ethan Coen ORIGINELE MUZIEK: Carter Burwell NIET-ORIGINELE MUZIEK: Wolfgang Amadeus Mozart,
Ludwig van Beethoven (Pathetique en Moonlight Sonata) FOTOGRAFIE: Roger Deakins
MONTAGE: Ethan Coen (als Roderick Jaynes), Joel Coen (als Roderick Jaynes), Tricia Cooke
VERTOLKING: Billy Bob Thornton - Ed Crane Frances McDormand - Doris Crane
Michael Badalucco - Frank Raffo James Gandolfini - David Allen 'Big Dave' Brewster
116 minuten Film & Televisie+video 517
KORT
Een stoïcijnse, kettingrokende hulpkapper chanteert de baas en minnaar van zijn vrouw om
geld te investeren in een droogkuisketen, maar het loopt niet helemaal volgens plan.
VERHAAL
Ed (Billy Bob Thornton) leidt een quasi onzichtbaar leven. Als hulpkapper in de zaak van zijn
schoonbroer kapt hij stilzwijgend het haar van zijn klanten. Hij is zo identiteitsloos dat hij
nauwelijks herkend wordt als hij zonder witte kappersjas in de stad rondwandelt. Ook thuis
speelt hij behangpapier. Zijn vrouw Doris (Frances McDormand) bedriegt hem met haar baas,
maar daar maakt Ed zich niet bepaald druk over. Wanneer hij echter de kans krijgt om te
investeren in de uitvinding van de toekomst (de droogkuis) chanteert hij de baas van zijn vrouw,
en brengt zo een dodelijke bal aan het rollen.
REGISSEURS
Als elke film die je uitbrengt een evenement is waar filmliefhebbers op zitten te wachten, kan je
zeggen dat je het gemaakt hebt. Keer op keer leveren de gebroeders Coen, niet gehinderd door
de Hollywood-neurose om blockbustermateriaal af te leveren pareltjes af. THE MAN WHO WASN'T
THERE past perfect in die categorie, al zal de beperkte inhoud en het trage ritme misschien wat
kijkers afschrikken.
De geboeders Coen (Joel achter de camera en Ethan in de productiestoel) werkten zich bij het
grote publiek in de kijker met het sublieme FARGO, nadat ze zich al met BLOOD SIMPLE, RAISING
ARIZONA, MILLER'S CROSSING en BARTON FINK een uiterst gewaardeerde status hadden
veroverd bij cinefielen en filmcritici. Even probeerden ze te flirten met Hollywood (en de grote
budgetten) met het onderschatte THE HUDSUCKER PROXY, om terug te keren naar de kleinere
film met het bejubelde THE BIG LEBOWSKI. Het al even bizarre O BROTHER, WHERE ART THOU?
maakte duidelijk dat ze liever hun eigen ding deden dan naar de pijpen van de
Hollywoodbonzen te dansen. Met THE MAN WHO WASN'T THERE versterken ze die indruk, want
weinig filmregisseurs zouden tegenwoordig hun thriller aan zo'n laag tempo, en in prachtige
zwart-wit kleuren aan de man kunnen brengen.
STIJL
De gebroeders Coen hebben met THE MAN WHO WASN'T THERE een boeiende stijloefening
afgeleverd. De acteerprestaties zijn subliem, de contrastrijke zwartwitfotografie is
oogverblindend en de mise en scène perfect. Voor een thriller gaat de film tergend langzaam,
maar dat past perfect in de-jaren-vijftig sfeer die de filmmakers prachtig opwekken.
THE MAN WHO WASN'T THERE is in de eerste plaats een eerbetoon aan de film noir: Billy Wilders
DOUBLE IDEMNITY en Tay Garnetts THE POSTMAN ALWAYS RINGS TWICE voorop. Beide
klassiekers waren gebaseerd op een boek van misdaadauteur James M. Cain en dat bracht de
broertjes Coen op het idee zelf een verhaal te schrijven gebaseerd op zijn oeuvre. De twee
scenaristen leverden knap werk: op een hoogst merkwaardige plotwending over buitenaards
leven na, kon de plot van de film wel degelijk van de hand van de auteur afkomstig geweest
zijn. Ze brengen gewone mensen in contact met hun donkere kantjes. In THE MAN WHO WASN'T
THERE rekenen de twee filmmakers zoals gewoonlijk op een meedogenloze manier met alle
personages af. De droge en tegelijkertijd grimmige humor werkt aanstekelijk. THE MAN WHO
WASN'T THERE steekt ver boven de gemiddelde pastiche uit. De misdaadkomedie THE BIG
LEBOWSKI en de Homerosadaptatie O BROTHER, WHERE ART THOU? waren opmerkelijke films,
maar met kleinoden als BLOOD SIMPLE, RAISING ARIZONA, MILLERS CROSSING en BARTON FINK
hadden de broers al vroeg in hun carrière de lat bijzonder hoog gelegd. Tot op zekere hoogte
doet THE MAN WHO WASN'T THERE - wat dat betreft - denken aan hun niet altijd even geslaagde
THE HUDSUCKER PROXY: cinematografisch is het een onwaarschijnlijke krachttoer.
Ook de plot zit bijzonder goed in elkaar, maar hier en daar ruimen de scherpe kantjes en
eigenaardigheden van hun vroegere films plaats voor genreconventies. Beide filmmakers hebben
altijd al gretig in de filmgeschiedenis zitten grasduinen en bijgevolg zijn ook verwijzingen naar
Alfred Hitchcock - een van de vroege meesters in het genre - nooit ver weg. Zo vindt de plot in
hetzelfde stadje als Hitchcocks SHADOW OF A DOUBT plaats en brengt de voortreffelijke mise-enscène bij momenten dezelfde beklemmende sfeer teweeg. De weergaloze zwartwitfotografie van
Roger Deakins roept de herinneringen aan de jaren veertig en vijftig ten slotte nog meer op.
BRON
De Standaard, De Filmkrant
Nico Krols - medewerker KFL ANTWERPEN