Explosieveiligheidsdocument

Gemeenschappelijke preventiedienst
Explosieveiligheidsdocument (EVD)
INHOUD
1
DOEL
2
2
DEFINITIES
2
3
AFKORTINGEN
3
4
VERANTWOORDELIJKHEDEN EN BEVOEGDHEDEN
4
5
TOEPASSINGSGEBIED
5
6
MODELINDELING VAN EEN EXPLOSIEVEILIGHEIDSDOCUMENT
5
Explosieveiligheidsdocument
1/7
1/1/2017
Dienst Preventie & Veiligheid
1
DOEL
Richtlijnen voor het opstellen van een explosieveiligheid document. Omzetting naar Belgisch
recht van de Europese richtlijn 99/92/EG. Opmaak explosieveiligheidsdocument formulering van
adviezen, informatie, richtlijnen en algemene bepalingen om te worden bijgevoegd in het
dossier explosieveiligheidsdocument, en zoals voorzien in het KB van 26 maart 2003 (BS
05/05/2003) betreffende het welzijn van werknemers die gevaar kunnen lopen door explosieve
atmosferen. Hieronder wordt een modelindeling van een explosieveiligheidsdocument
voorgesteld. Uiteindelijk moet dit leiden tot een rapport waar de gevaarzones, de classificatie,
de afmetingen en dergelijke daarvan zichtbaar zijn. Conform de verplichting uit de ATEX 153
(sociale richtlijn) en ATEX 114 (economische richtlijn = constructeurs) doet u in dit rapport
aanbevelingen om de werkomgeving veiliger te maken. Op basis van dit rapport kunnen, indien
noodzakelijk, maatregelen worden genomen om tot een meer optimaal veilige werkomgeving te
komen. Deze documenten moeten geklasseerd worden in het preventieregister onder rubriek
A18. LET OP: De benamingen van ATEX 114 en ATEX 153 zijn volgens de Europese
Commissie slechts ‘informele’ benamingen. De juiste juridische benamingen zijn richtlijn
2014/34/EU en richtlijn 1999/92/EG.
2
DEFINITIES
Voor de toepassing van deze procedure wordt verstaan onder:
1°
2°
3°
4°
5°
6°
7°
explosiegevaar: kan zich voordoen in alle ondernemingen werkplekken waar
brandbare substanties worden gebruikt (stof en / of gassen).
explosie: is een plotseling hevige eruptie van energie die gepaard gaat met de
opbouw van druk (golf).
ontstekingsbronnen: hete oppervlakken, open vuur, elektrische vonken,
elektrostatische ontladingen en gensters afkomstig van slijpactiviteiten en
puntlasmachines.
stof: stof is een fijne verdeelde vaste materie voorkomend in willekeurige vorm,
structuur en dichtheid.
stofontploffing / gasontploffing: een stofontploffing/gasontploffing is een snel
voortschrijdende verbranding van een mengsel van brandbaar stof/gas met lucht. De
volume-uitzetting van de door de verbranding verhitte gassen leidt hierbij tot een
merkbare drukverhoging.
ontvlambaar / ontplofbaar luchtmengsel: mengsel met lucht van een
brandbaar product onder vluchtige vorm (gas, damp, nevel, stof, vezels), in een
verhouding en in omstandigheden, die de ontsteking en de zelfstandige verbranding van
het gehele mengsel toelaten. Wanneer de brandvoortplanting in een dergelijk mengsel
groot is en met een drukverhoging plaats grijpt, spreekt men van een ontplofbare
atmosfeer. Wanneer de brandvoortplanting in een dergelijk mengsel klein is en zonder
een drukverhoging plaats grijpt, spreekt men van een ontvlambare atmosfeer.
zone indeling: Explosieve atmosfeer, bestaande uit een mengsel van brandbare stoffen
in de vorm van gas, damp of nevel met lucht (zone 0, 1 of 2). Explosieve atmosfeer,
bestaande uit een wolk van brandbare stof in lucht, inclusief afzettingen, lagen en hopen
brandbaar stof (zone 20, 21 en 22).
Explosieveiligheidsdocument
2/7
1/1/2017
Dienst Preventie & Veiligheid
8°
explosieve atmosfeer: een mengsel van lucht en brandbare stoffen in de vorm
van gassen, dampen, nevels of stof, onder atmosferische omstandigheden, waarin de
verbranding zich na ontsteking uitbreidt tot het gehele niet verbrande mengsel.
AFKORTINGEN
AM:
CBM:
EDPBW:
EN:
IDPBW:
EDTC:
PA:
CP:
HL:
PBM:
TA:
TAC:
Arbeidsmiddel
Collectieve Beschermingmiddelen
Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk
Europese norm
Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk
Externe dienst voor technische controles (opmaak zoneringsplan, Risicoanalyse
en beoordeling)
Preventieadviseur
Contactpersoon
Hiërarchische lijn
Persoonlijk Beschermingsmiddelen
Technisch Adviseur
Technisch Adviseur Coördinator
Explosieveiligheidsdocument
3/7
1/1/2017
Dienst Preventie & Veiligheid
3
4.1
VERANTWOORDELIJKHEDEN EN BEVOEGDHEDEN
De directie
Volgens het artikel 8 van het KB 26 maart 2003 (ATEX 153) stelt de werkgever het
explosieveiligheidsdocument op.
4.2
De interne gemeenschappelijke preventiedienst
De gebiedsbevoegde preventieadviseur geeft ondersteuning bij de identificatie voor opmaak
van de inventaris van explosierisico’s.
4.3
De externe dienst voor technische controle
Naar aanleiding van de opgemaakte inventaris wordt aan deze dienst gevraagd om over te
gaan tot beoordeling van de explosierisico’s met afdoende bijhorende maatregelen. Het
daarbijbehorende zoneringsdossier met indeling van de zones dient opgemaakt te worden.
4.4
Het basiscomité
Het zoneringsdossier en bijhorende maatregelen worden voorgelegd aan het basiscomité.
Explosieveiligheidsdocument
4/7
1/1/2017
Dienst Preventie & Veiligheid
4
TOEPASSINGSGEBIED
Deze procedure kan van toepassing zijn op o.a. de volgende items:
§
§
§
§
§
§
§
§
§
§
5
5.1
Opslag van brandbare gassen en distributieleidingen (acetyleen, propaan, butaan, LPG)
Stookplaatsen op aardgas en distributieleidingen (o.a. vulleidingen)
Opslag van brandbare vloeistoffen (vlampunt lager dan 55°C, geldt niet voor opslag
stookolie met vlampunt > 55°C)
Opslag chemisch producten die exothermische reacties veroorzaken
Productie en opvang van brandbare vaste stoffen (houtatelier inclusief stofafzuiging,
stofwolken < 75µm, korrelgrootte < 400µm, stoflagen < 500µm)
Spuitcabines met ontvlambare solventen en vernevelingsactiviteiten met ontvlambare
solventen.
Drukkerij activiteiten met ontvlambare solventen
Garageateliers met afscheiders van koolwaterstoffen, zaagsel en olieresten (zie
voorwaarden milieuvergunning)
Oplaadruimtes voor elektrische batterijen
Voeding: opslag poeders, suikers, bloem
MODELINDELING VAN EEN
EXPLOSIEVEILIGHEIDSDOCUMENT
Beschrijving van de arbeidsplaats en de werkplekken
De arbeidsplaats wordt onderverdeeld in werkplekken. In het explosieveiligheidsdocument
worden de werkplekken beschreven waar een risico bestaat door een explosieve atmosfeer.
De beschrijving kan bijvoorbeeld omvatten: naam van de onderwijsinstelling, soort installatie,
gebouw/ruimteaanduiding, aantal werknemers.
De bouwkundige en geografische omstandigheden kunnen visueel worden gedocumenteerd,
bijvoorbeeld door een plattegrond en opstellingsschema. Ook een overzicht van de vlucht – en
reddingswegen moet worden opgenomen.
Lijst arbeidsplaatsen, arbeidsmiddelen, MSDS-fiches,…
6.2
Beschrijving van de procédés en/of activiteiten
Het betreffende procédé moet in een korte tekst en eventueel in combinatie met een
stroomschema van het procédé worden beschreven. Deze beschrijving dient alle gegevens te
bevatten die voor de explosieveiligheid van belang zijn. Dit omhelst een beschrijving van de
arbeidsstappen inclusief in – en buitenbedrijfstelling, overzicht van constructie – en
bedrijfsgegevens (bvb. temperatuur, druk, volume, doorvoercapaciteit, toerental,
bedrijfsmiddelen), eventueel aard en omvang van de reinigingswerkzaamheden en gegevens
over de ventilatie van de ruimte.
Explosieveiligheidsdocument
5/7
1/1/2017
Dienst Preventie & Veiligheid
6.3
Beschrijving van de gebruikte stoffen/veiligheidstechnische parameters
Met name dient beschreven te worden door welke stoffen de explosieve atmosfeer wordt
gevormd en onder welke procestechnische omstandigheden deze ontstaat. Een opsomming
van de veiligheidstechnische parameters die relevant zijn voor de explosieveiligheid is op deze
plaats zinvol.
6.4
Weergave van de resultaten van de risicobeoordeling en het opstellen van
zoneringsdossier cfr AREI (art.105-108)
Uit te voeren door de Externe Dienst voor Technische Controles, te ondertekenen door de
directie en EDTC.
Er dient beschreven te worden waar zich een gevaarlijke explosieve atmosfeer kan voordoen.
Daarbij kan een onderscheid worden gemaakt tussen het binnenste van installatieonderdelen
en de omgeving. Daarbij dient niet alleen rekening te worden gehouden met omstandigheden
onder normaal bedrijf, maar ook met de in – en buitenwerkingstelling en reiniging alsmede
bedrijfsstoringen. Eventueel moet deze handelswijze ook worden beschreven bij wijziging van
procédés of producten. De explosiegevaarlijke plaatsen (zones) kunnen zowel tekstueel als
grafisch in de vorm van een zoneplattegrond worden weergegeven.
Voorts worden onder dit punt de explosierisico’s weergegeven. Daarbij is het nuttig de
handelswijze te beschrijven om de explosierisico’s vast te stellen.
Controlelijst explosieveiligheidbeoordeling in en rond apparaten.
…
6.5
Getroffen organisatorische en technische maatregelen ter bescherming
tegen explosiegevaar
Aan de hand van de risicobeoordeling worden de daaruit voortvloeiende veiligheidsmaatregelen
beschreven. Het veiligheidsprincipe dat eraan ten gronde ligt, dient te worden vermeld,
bijvoorbeeld “voorkoming van actieve ontstekingsbronnen” etc. Een indeling in organisatorische
en technische maatregelen is daarbij zinvol.
A. Organisatorische maatregelen
1.
Gebruiks- en veiligheidsvoorschriften
2.
Onderhoudsvoorschriften
3.
PBM’s
4.
Werkvergunning
5.
Alarmerings- evacuatieplan
6.
Aanduiding ex-zone’s
7.
Blusmiddelen
8.
Coördinatieverplichting
9.
Opleiding – kwalificatie
10.
Aankoop – bestelbon
11.
Controles
12.
…
Explosieveiligheidsdocument
6/7
1/1/2017
Dienst Preventie & Veiligheid
B. Technische maatregelen
1.
Voorzorgsmaatregelen
2.
Constructieve maatregelen
3.
Maatregelen vanuit meet- en regeltechniek
4.
…
6.6
Verwezenlijking van de maatregelen ter bescherming tegen explosiegevaar
Uit het explosieveiligheidsdocument moet blijken wie voor de verwezenlijking van bepaalde
maatregelen verantwoordelijk is of wie daarmee belast werd of wordt (o.a. ook voor het
opstellen en bijhouden van het explosieveiligheidsdocument). Voorts moet worden vermeld
wanneer maatregelen moeten worden getroffen en hoe de doeltreffendheid ervan wordt
gecontroleerd.
Procedures en vergunningen.
Voorbeelden van procedures
• Aardingsprocedure
• Werken in zones met explosiegevaar
• Tijdelijke bedrijfsomstandigheden
• Laswerken
• Laden en onderhoud van batterijen
• Lossen van gevaarlijke producten
• Transporteren van gasflessen
• …
6.7
Coördinatie van de maatregelen ter bescherming tegen explosiegevaar
De werkgever die de verantwoordelijkheid voor de arbeidsplaats heeft, coördineert de uitvoering
van de maatregelen die samenhangen met de explosieveiligheid en vermeldt in zijn
explosieveiligheidsdocument nadere gegevens over het doel, de maatregelen en de
modaliteiten van de uitvoering van deze coördinatie.
Controles en opleidingen.
6.8
Bijlage van het explosieveiligheidsdocument
De bijlage kan bijvoorbeeld certificaten van EG – typeonderzoek, EG – conformiteitverklaringen,
veiligheidsinformatiebladen, gebruiksaanwijzingen van apparaten, bedrijfsmiddelen of
technische arbeidsmiddelen e.d. bevatten. In de bijlage kunnen bijvoorbeeld ook relevante
onderhoudsplannen voor de explosieveiligheid worden opgenomen.
Explosieveiligheidsdocument
7/7
1/1/2017