Introductie veiligheid eerste jaars

Algemene
laboratoriumveiligheid
Eerstejaarsintroductie
BFW, LS&T, MS&T
Marjolijne Samwel-Luijt
September 2015
Arbo & Milieu Dienst W&N
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Inhoud
1. Algemene regels op een lab
2. Risico’s chemicaliën bepalen
3. Maatregelen treffen
•
•
Arbeidshygienische strategie
Praktische veiligheidsvoorzieningen
4. Over de toets
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
1. Algemene regels
Organisatorisch
• Werk netjes en volgens voorschrift
• Gebruik de juiste veiligheidsmiddelen
• Gebruik veiligheidsmiddelen juist
• Communiceer
• Eerst denken, dan doen!
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Voorschrift zuur verdunnen
Exotherme reactie:
Heel kort filmpje
• Nooit water bij zuur
• Altijd zuur op water
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Hygiëne en veiligheid
• Niet eten en drinken
• Draagplicht:
• Labjas en veiligheidsbril
• Overig indien voorgeschreven
• Handen wassen voor:
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Regels voor labafval
Oplosmiddel
halogeenrijk
Anorganisch,
waterig
Oplosmiddel
organisch
Let Op!!
Geen gevaarlijk afval door de gootsteen !!!!
Vast afval
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Regels vast afval
Glas apart :
Mesjes en naalden in
gele container
Bedrijfsafval in grote grijze afvalemmers
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
2. Werken met chemicaliën
Wat is het gevaar?
• Informatie nodig:
– Blootstelling aan chemicaliën
– Informatiebronnen
– Typen informatie en hun betekenis
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Blootstelling
Routes
• Inhalatie
• Opname via de huid of ogen
• Ingestie (opeten of inslikken)
Effecten
• Lokaal of systemisch?
• Acuut of uitgesteld/chronisch?
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Informatiebronnen
• Etiketten / symbolen
• Veiligheidsinformatieblad (VIB) ofwel
Material Safety Data Sheet (MSDS)
• Chemiekaartenboek
• Vragen aan docent/begeleider
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Chemiekaart: gevarensymbolen
Gevarensymbolen:
• CLP/EU-GHS
• WMS
• NFPA hazard diamond
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Gevarensymbolen
(Licht) ontvlambaar
Oxiderend
Explosief
Milieugevaarlijk
Chemical risk
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Nog meer gevarensymbolen
(Zeer) vergiftig
Schadelijk
Irriterend
Corrosief/Bijtend
Specifieke doelorgaantoxiciteit
Carcinogeen, Mutageen, Reproductietoxisch (CMR)
Astmageen, allergeen, aspiratiegevaar
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
NFPA Hazard Diamond
Ernst: schaal van 0-4
Brandgevaar
Gezondheid
3
2
Reactiviteit
0
Speciale gevaren
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Chemiekaart: zinnen
• CLP: H&P zinnen
• WMS: R&S zinnen
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
H-zinnen tolueen
H225-H361-H304-H373-H315-H336
H225 licht ontvlambare vloeistof en damp
H361dWordt ervan verdacht het ongeboren kind te
schaden
H304 kan dodelijk zijn als de stof bij inslikken in de
luchtwegen terechtkomt
H373 kan schade aan de organen veroorzaken bij
langdurige of herhaalde blootstelling
H315 veroorzaakt huidirritatie
H336 kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
P-zinnen tolueen
P210-301+310-331-302+352
P210
Verwijderd houden van warmte/vonken/ open vuur/hete
oppervlakken. - Niet roken
P301+P310 :
Na inslikken: + Onmiddellijk een ANTIGIFCENTRUM
of een arts raadplegen
P331 GEEN braken opwekken
P302+P352
Bij contact met de huid + Met veel water en zeep wassen
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Hazard & Precaution zinnen
H2xx materiële gevaren
H3xx gezondheidsgevaren
H4xx milieugevaren
P1yy
P2yy
P3yy
P4yy
P5yy
algemeen
preventie
reactie
opslag
verwijdering/afval
https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_H-_en_P-zinnen
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
CMR stoffen herkennen
Carcinogeen/mutageen/reprotox (CMR), o.a.
H340
H341
H350
H351
H360
H361
Kan genetische schade veroorzaken
Verdacht van het veroorzaken van genetische schade
Kan kanker veroorzaken
Verdacht van het veroorzaken van kanker
Kan de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schaden
Kan mogelijk de vruchtbaarheid of het ongeboren kind
schaden
H362 Kan schadelijk zijn via de borstvoeding
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Chemiekaart: grenswaarden
Grenswaarden
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Definitie grenswaarde
• Grenswaarde (soms nog MAC-waarde) =
vastgestelde maximum veilige blootstellingswaarde
waaronder geen schadelijke gezondheidseffecten zijn te
verwachten
• 8 h per dag, 5 dagen per week, 40 jaar lang
Eenheid grenswaarde: mg stof /m3 lucht
Eenheid MAC-waarde: ppm (cm3 stof /m3 lucht)
Omrekeningsfactor in Chemiekaartenboek!
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Soorten grenswaarden
•
•
•
•
•
TGG- 8 uur
TGG-15 min
C (ceiling)
H (huid)
niet vastgesteld
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
3. Maatregelen opstellen
Risico inschatten
Risico = kans x effect
• Kans verkleinen
• Effect verminderen
Hoe verder?
• Achtergrondkennis: Wetgeving
• Informatiebronnen
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Arbowet: arbeidshygiënische strategie
1. Vervangen/elimineren gevarenbron
2. Aanpassen van de gevarenbron
• Effect verminderen
3. Technische maatregelen
•
Isolatie, gesloten systeem, ventilatie
4. Organisatorische maatregelen
•
Taakroulatie, veiligheidsborden plaatsen
5. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)
• Alleen als laatste redmiddel!
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Maatregelen chemiekaart
Preventie
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
“Provide general and/or local ventilation…”
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
De zuurkast
• Wat doet een
zuurkast?
• Vt: 900 m³/uur
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Juist gebruik zuurkast
Juiste werking:
• Zo leeg mogelijk
• Raam laag houden
• Langzaam bewegen
• Achterwand vrijhouden
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Wanneer in de zuurkast werken
• Vluchtige stoffen (dampspanning!)
• Corrosieve stoffen (geconcentreerd zuur/base,
peroxiden, amines)
• Giftige en zeer giftige stoffen
• CMR stoffen
• Overig indien in veiligheidsinformatie
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Casus handschoenen
P280
Beschermende handschoenen dragen
Vraag 1:
Weet je nu wat je moet doen?
Vraag 2:
Werk je met handschoenen aan altijd
veilig?
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
PBM: handschoenen
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
En dan…tentamen!
TE LAAT = HERKANSING
LESSTOF:
• De 3 presentaties van vandaag
• Veiligheidsreglement  bijlage 6 CMR
• Veiligheidsreglement  bijlage 9 Afval
• Veiligheidsreglement  bijlage 12 Borden
• Veiligheidsreglement  artikelen doorlezen
Meerkeuzetoets
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
www.AMD.leidenuniv.nl
Kijk bij: bachelors
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.
Bij vragen:
Arbo- en Milieudienst W&N (AMD)
Gorlaeus HB 106/107
Tel. 4333
www.amd.leidenuniv.nl
[email protected]
Delft: Arbo- en Milieu adviseur TNW
Anneke Koster-Ammerlaan
Lorentzweg 1
2628 CJ Delft
Tel. 015 27889976 / 06 42391886
E-mail: [email protected]
Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen.