De 1e Wereldoorlog

10‐11‐2014
De 1e Wereldoorlog
1914-1919 (9.1b)
HC onderdelen: slag bij de Marne (1914) + Spartacusopstand (1919)
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Na de aanslag in Sarajevo volgen de gebeurtenissen elkaar snel op:
• O‐H wil de Serven aanpakken en zelf in Servië onderzoek gaan doen, Servië weigert!
• Wilhelm II had de Oostenrijkers al laten weten: ‘‘Mit den Serben muss aufgeräumt werden, und
zwar bald!” en geeft hen in feite een blanco cheque om in te grijpen.
•
•
•
•
Op 28 juli verklaart O‐H, Servië de oorlog. Als reactie daarop mobiliseert Rusland zijn leger. Duitsland reageert en op 1 augustus mobiliseert Duitsland en verklaart het Rusland de oorlog. Op 3 augustus verklaart Duitsland ook Frankrijk (bondgenoot van Rusland) de oorlog.
De Duitse tactiek:
een tweefronten oorlog voorkomen door eerst met een snelle oorlog Frankrijk te verslaan en daarna Rusland.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Mobilisatie in Duitsland: de algemene verwachting was dat het een hevige, maar korte oorlog zou worden.
1
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
4 Augustus: de Duitse troepen trekken met veel geweld door het ‘neutrale’ België. Meer dan een miljoen Belgen vluchten naar Nederland. Groot‐Brittannië verklaart Duitsland de oorlog.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Opvang van Belgische vluchtelingen in Nederland.
2
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
De Duitsers probeerden de grens met Nederland vanaf 1915 af te sluiten met hoogspanningsdraad.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Bondgenootschappen en onderlinge verdragen leidden in 1914 al snel tot een Wereldoorlog.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
De geallieerde legers slaagden er in 1914 ternauwernood in tijdens de Slag bij de Marne
(KAHC!) de Duitse opmars te stoppen. De oorlog veranderde in het westen van een bewegingsoorlog in een loopgravenoorlog, waarbij de fronten langdurig vastlagen.
YouTube 4 min. of WW 1 in colour vanaf 26‐35 3
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
In het westen een loopgravenoorlog, waarbij de fronten langdurig vastlagen.
De totale lengte van alle loopgraven in de Eerste Wereldoorlog is zo’n 40.000 km geweest (omtrek aarde).
Van de Belgische kust tot aan Zwitserland.
Kenmerkend aspect:
* verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering. De nieuwe generatie wapens die werden ingezet hadden één ding gemeen: ze konden meer
mannen in kortere tijd doden. Voorbeelden: gas, tanks, gevechtsvliegtuigen, mitrailleurs en zware artillerie.
4
10‐11‐2014
De eerste oplossingen deden ronduit lachwekkend aan.
De nieuwe generatie wapens:
Tanks en vliegtuigen
5
10‐11‐2014
Machinegeweren
Machinegeweren “koningin van het slagveld”
•
•
•
•
Met enkele tientallen, met mitrailleurs uitgeruste manschappen, konden duizenden aanvallers tegengehouden worden.
Aantal slachtoffers onder de aanvallers is dan fenomenaal.
Bijvoorbeeld de slag om de Somme. Van de 60.000 Britten die de loopgraven verlieten was binnen 30 minuten de helft dood of verwond!
Britten hadden ook ‘Lads Batalions’ met broers, vrienden en kennissen. Hele buurtschappen en families daardoor in rouw!
6
10‐11‐2014
Steeds weer moesten de soldaten ‘over the top’ tegen het machinegeweer‐ en kanonvuur in en werden ze – verstrikt in het vijandelijke prikkeldraad ‐ door de machinegeweren neergemaaid.
7
10‐11‐2014
Van de militairen aan het front sneuvelt
50 tot 80 %…
g
g j
begraven
was vaak onmogelijk.
Zware artillerie
verwondingen en doden
20% door kogel, 80% door granaatvuur
WO I is een artillerieoorlog!
8
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
Onderzoeksvraag:
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Wat waren de oorzaken van de 1e
Wereldoorlog en wat maakte deze oorlog uniek in de geschiedenis tot dan toe?
Kenmerkende aspecten:
* Het voeren van twee wereldoorlogen.
* verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
9
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Kenmerkende aspecten:
* Het voeren van twee wereldoorlogen.
* verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
De 1e Wereldoorlog was een totale oorlog. Een totale oorlog is een oorlog waarin niet uitsluitend de legers, maar de gehele maatschappij (ook het thuisfront) meevecht. Dit maakt ook burgerdoelwitten een legitiem doelwit. Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Verklaar het begrip totale oorlog met behulp van de volgende afbeeldingen.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Verklaar het begrip totale oorlog met behulp van de volgende afbeeldingen.
10
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Verklaar het begrip totale oorlog met behulp van de volgende afbeeldingen.
11
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Belangrijke gebeurtenissen in het voorlaatste oorlogsjaar, 1917.
1917: In Rusland breekt een revolutie uit (zie par. 9.3). In 1918 stopt Rusland met de oorlog en sluit het een vredesverdrag met Duitsland en Oostenrijk‐Hongarije (verdrag van Brest‐Litovsk). Duitsland kan extra troepen gaan inzetten in Frankrijk.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Belangrijke gebeurtenissen in het voorlaatste oorlogsjaar, 1917.
1917: De Verenigde Staten verklaren Duitsland de oorlog.
Achtergronden:
•
•
•
Duitse onderzeeërs hadden Amerikaanse schepen aangevallen
vrees dat de geallieerden hun leningen van Amerikaanse banken niet meer zouden kunnen terugbetalen
‘to make the world safe for democracy’ (president Wilson)
Directe aanleiding:
•
het Zimmermanntelegram. De Duitse minister van buitenlandse zaken Zimmermann stuurde een telegram naar de ambassadeur in Mexico, met het verzoek om Mexico over te halen deel te nemen aan de Eerste Wereldoorlog aan de kant van Duitsland.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Het Zimmermanntelegram
12
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
13
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Belangrijke gebeurtenissen in het laatste oorlogsjaar 1918.
• De versterking aan de zijde van de Geallieerden met een miljoen gemotiveerde Amerikaanse soldaten luidde het einde van de oorlog in.
• In Duitsland breken opstanden uit:
• hongersnood vanwege Britse blokkade • het thuisfront heeft weinig vertrouwen meer in een goede afloop
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Einde van de Oorlog.
•
•
•
In november 1918 breken er daarom in Duitsland opstanden uit. Het begint met een muiterij op een aantal slagschepen en slaat snel over naar Berlijn (Novemberrevolutie).
De keizer wordt gedwongen af te treden en vlucht naar Nederland.
Op 9 november wordt de republiek uitgeroepen en op 11 november 1918
tekenen de Duitsers in een treinwagon te Compiègne een verklaring waarin ze de nederlaag erkennen.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Hieruit ontstond later de zogenaamde dolkstootlegende die inhield dat de Eerste Wereldoorlog niet op het slagveld verloren was, maar door revolutionairen die het land met hun Novemberrevolutie hadden ondermijnd en een (linkse) burgerlijke regering aan de macht hadden gebracht die het bevel gaf om de strijd te staken. Later gebruikte o.a. Hitler dit verhaal om de verantwoordelijkheid van de militairen voor de Duitse nederlaag af te wentelen. De schuld werd in de schoenen geschoven van socialisten, communisten en joden.
14
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
De keizer wordt gedwongen af te treden en vlucht naar Nederland.
Huis Doorn en keizer Wilhelm II‐beeld
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Óók na 11 november bleef de situatie in Duitsland gespannen, Duitse steden stromen vol met teruggekeerde verbitterde en bewapende soldaten. Van deze onrust maken de Duitse communisten (Spartakisten ‐ Spartakusbond – KPD) gebruik. Op zondag 5 januari 1919 breekt daarom een 2e revolutie uit: die staat bekend als de Spartacusopstand (KAHC! ). (YouTube: Spartacusopstand tot min. 9.22 – Duits)
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
De regering met sociaaldemocraten (SPD) deed een beroep op een legertje van teruggekeerde soldaten (vrijkorpsen) en liet de communistische opstand bloedig neerslaan. De leiders (de joodse Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht) werden vermoord. Luxemburg en Liebknecht werden in de jaren hierna een soort van martelaren binnen de internationale arbeidersbeweging. 15
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Twee weken na de Spartacusopstand, werden in Duitsland verkiezingen
gehouden. De 3 partijen die in november 1918 op een wapenstilstand hadden aangedrongen wonnen de verkiezingen. Omdat het in Berlijn, vanwege de opstanden te onrustig was kwam de ‘nationale vergadering’ bijeen in Weimar. Hier werd een nieuwe grondwet opgesteld. Vanaf dat moment spreken we bij Duitsland over de Republiek van Weimar (1919‐1933)
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Twee weken na de Spartacusopstand, werden in Duitsland verkiezingen
gehouden. De 3 partijen die in 1918 op een wapenstilstand hadden aangedrongen wonnen de verkiezingen. Omdat het in Berlijn, vanwege de opstanden te onrustig was kwam de ‘nationale vergadering’ bijeen in Weimar. Hier werd een nieuwe grondwet opgesteld. Vanaf dat moment spreken we bij Duitsland over de Republiek van Weimar (1919‐1933)
16
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
In 1919 kwamen de overwinnaars van de oorlog in Parijs bijeen om over een vredesregeling te onderhandelen er werden diverse verdragen gesloten. Het bekendst daarvan is het ‘vredesverdrag’ van Versailles. Een aantal bepalingen:
• Duitsland heeft de ‘alleenschuld’ voor de oorlog
• Duitsland moest grote gebieden afstaan aan zijn buurlanden
• Duitsland raakte haar koloniën, luchtmacht en oorlogsvloot kwijt
• het landleger mocht niet groter zijn dan 100.000 man
• het gebied ten westen van de Rijn werd gedemilitariseerd
• Duitsland moest 132 miljard goudmark als herstelbetalingen opbrengen
De vertegenwoordigers van de Republiek van Weimar (1919‐1933) mochten niet meepraten maar alleen hun handtekening zetten onder het verdrag. Het verdrag werd in Duitsland daarom ‘der Gewaltfrieden’ of het ‘Diktat von Versailles’ genoemd.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Verdrag van Versailles.
‘Diktat von Versailles’
17
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Prenten naar aanleiding van het Verdrag van Versailles. Kun je ze verklaren?.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Prenten naar aanleiding van het Verdrag van Versailles. Kun je ze verklaren?.
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Prenten naar aanleiding van het Verdrag van Versailles. Kun je ze verklaren?.
18
10‐11‐2014
Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
De Amerikaanse president Wilson bracht bij de vredesbesprekingen de oprichting van een Volkenbond (voorloper van de Verenigde Naties) in.
• Bij conflicten zou men niet voor oorlog maar voor bemiddeling kiezen.
Deze Volkenbond bleef echter zwak omdat:
1. de VS zelf geen lid werden en Duitsland en Rusland geen lid mochten worden,
2. men geen middelen had om een land te dwingen zich aan de afspraken te houden. Tijd van wereldoorlogen.
1900‐1950
9.1 De Eerste Wereldoorlog.
Prenten m.b.t. de Volkenbond. Kun je ze verklaren?.
Cartoon uit 1922. Het konijn zegt; ‘ik kan hem altijd nog met de kracht van mijn ogen in bedwang houden’
19
10‐11‐2014
20