Het Neusje van de Zalm: `De grote kudde` van Jean

Knetterende Letteren
Het huistijdschrift van Luisterpunt
November 2016
Inhoudsopgave:
Op de Hoogte
Zwijgstil: luisterfestival in Brussel
De Anderslezen app
Week van de Smaak
Kom op tegen kanker
Folders van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
Heerlijk ontspannend: ‘Vlees’ van Luc Deflo
Heerlijk ontspannend: ‘Nooit meer alleen’ van Beatrice Meier
Auteurs lezen voor: ‘Iemand zijn’ van Leen Van der Schueren
Een gesprek met Amerikakenner Björn Soenens
Het Neusje van de Zalm: ‘De grote kudde’ van Jean Giono
Hedendaags: ‘In het spoor van ebola: mijn leven als virusjager’ van Guido Van der Groen
Historie. Historia. ‘Het verlies van België: de strijd tussen de Nederlandse koning en de
Belgische revolutionairen in 1830’ van Johan Op de Beeck
Vertel me een verhaal: ‘Engeland’ van Graham Swift
Het hoorspel ‘Vergeten straat’ van Louis Paul Boon
Op de Hoogte
Zwijgstil: luisterfestival in Brussel
Samen met enkele andere organisaties organiseert onze bibliotheek op vrijdag 18 en
zaterdag 19 november in Brussel het luisterfestival: ‘Zwijgstil’. ‘Zwijgstil’ is een uniek festival
dat volledig om geluiden en luisteren draait. Zet uw oren open en laat u verrassen door de
meest uiteenlopende luisteractiviteiten. Want luisteren is terug in, nadat decennialang visuele
prikkels de mooiste geluiden overstemden. We zitten misschien niet meer met het hele gezin
voor de radio genesteld, maar we kunnen onze oren nog wel met een portie luisterlekkers
verwennen. Denk maar aan nieuwe formats zoals podcasts, audioguides, soundscapes,
hoorspelen en Daisy-boeken. Een hele rits aan organisaties zet op vrijdag 18 en zaterdag 19
november luisteren, horen, klanken, geluiden, lawaai en oren centraal.
De belangrijkste activiteit is:
Tien Jaar Daisy: auteurs en inlezers lezen voor
Plaats: MUNTPUNT. Tijdstip: vrijdag 18 november • van 12:30 tot 13:30
Dit jaar bestaan Daisy-boeken en Daisy-tijdschriften welgeteld tien jaar. Enkele auteurs met
een visuele beperking schreven speciaal voor deze gelegenheid een verhaal over lezen in
de breedst mogelijke zin. Zijzelf of Geertje De Ceuleneer of Luk De Koninck lezen de
verhalen tijdens deze viering voor. Ook Geert van Istendael, die al zijn steengoede boeken
zelf bij Luisterpunt inlas, schreef een verhaal over lezen en ook hij zal het dan zelf voorlezen.
Al deze verhalen worden tijdens ‘Zwijgstil’ live gebracht én opgenomen als eresaluut aan het
Daisy-boek. Mocht u bij deze activiteit aanwezig willen zijn en als u zich met de trein
verplaatst, dan kan het handig zijn om te weten dat er op vrijdag 18 november om klokslag
12 uur vanuit de grote lokettenzaal van het Centraal Station een stoet naar Muntpunt
vertrekt. U hoeft zich niet in te schrijven, noch voor de lezing, noch voor de stoet.
Deze viering rond ‘Tien Jaar Daisy’ is slechts een van de talrijke activiteiten van ‘Zwijgstil’.
Voor het volledige programma verwijzen we u graag naar www.luisterfestival.be
Wat dacht u bijvoorbeeld van een Luisterquiz met Frieda Van Wijck?
De Frivole Frieda Van Wijck Luisterquiz
MUNTPUNT • vrijdag 18 november • van 20:00 tot 22:00
Frieda Van Wijck presenteert de ‘Frivole Frieda Van Wijck Luisterquiz’ met talrijke bijzondere
gasten! Verwacht je aan een amusante algemene quiz met focus op horen, geschikt voor
alle oren. Schrijf je in met de vier scherpste paar oren die je kan vinden. Luister je een weg
naar de eerste plaats en win prachtige prijzen! Reserveren kan via www.luisterfestival.be
Live VRT audiodescriptie
MUNTPUNT • zaterdag 19 november • van 13:30 tot 14:00, van 14:30 tot 15:00, van 15:30
tot 16:00
Kunnen blinden en slechtzienden tv kijken? De VRT maakt het mogelijk. Stemmen
beschrijven wat er te zien is en maken op die manier luisterspelen van bekende
fictiereeksen. De VRT demonstreert hoe een opname van audiodescriptie verloopt. De
stemmen van Geertje De Ceuleneer en Herman De Winné gidsen je door een aflevering van
‘Beau Séjour’ of ‘Witse’. Hoofdrolspeler Hubert Damen begeleidt de audiodescriptie als
commissaris Witse.
Muzikranten
MUNTPUNT • zaterdag 19 november • van 14:00 tot 14:30, van 15:00 tot 15:30, van 16:00
tot 16:30, van 17:00 tot 17:30
De Antwerpse muziekschool Ma'Go leert blinde en slechtziende kinderen muziek spelen via
braille. Tijdens Zwijgstil tonen deze kinderen en jongeren hun muzikale kunsten aan het
Zwijgstilpubliek.
En alsof dat nog niet genoeg is, is er ook nog:
The Art of Listening
Soundwalk: Brussel ontwaakt
Brussel Behoort Ons Toe: Geluidswandeling
Start to Listen
Zwijgstil AfterwOORk
Radio Martiko: Silent Disco
Radio Martiko: Not so Silent Disco
Masterclass Audio Fiction: The revolution will not be televised (volgeboekt)
Bruitagedemo met Marie-Jeanne Wyckmans
Balance/Ballans: Performance
Radio 1 live: De beste podcast
Verminnen en het Nederlandstalige luisterlied
Sounds Like Your Story: Maak je eigen radiospot
LaboRad
Geluidsvoorstelling: FEEST!
Luister in het Duister: Luistervinken
De Week van de Klank filmprojecties
en Geluidsmuur: Nostalgische geluiden
Speciaal voor kinderen is er:
Hoorspel: Kabouter Korsakov in de Puree
Workshop: De Wilde Zwanen
en een initiatief van Luisterpunt: de Siens Klinkende Kinderquiz.
De meeste activiteiten vinden plaats in Muntpunt op het Muntplein naast de opera, op twaalf
minuten stappen van het Centraal Station van Brussel. De dag en het precieze uur kunt u
raadplegen op de website www.luisterfestival.be Voor sommige activiteiten dient u zich
vooraf in te schrijven en ook dat kan op www.luisterfestival.be
U bent van harte welkom. Ook en vooral op de activiteit rond ‘Tien Jaar Daisy’ waarbij
auteurs en inlezers live zullen voorlezen en die plaatsvindt in Muntpunt op vrijdag 18
november van 12:30 tot 13:30. En zoals gezegd: voor de treinreizigers onder ons vertrekt er
die dag om klokslag 12 uur vanuit de grote lokettenzaal van het Centraal Station een stoet
naar Muntpunt.
De Anderslezen app
Een praatje van Dries Blanchaert, de teamverantwoordelijke voor ICT en Innovatie van onze
bibliotheek.
De huidige versie, versie 4.2 van de iOS Anderslezen-app voor Apple toestellen, is sinds 16
september beschikbaar in de Appstore. Versie 4.3 wordt momenteel getest en zal in het
najaar beschikbaar zijn. De app is beduidend sneller en stabieler. U kunt nu per boek een
menuknop openen om een boek op de boekenplank te downloaden. Op het toestel tabblad
biedt ditzelfde menu u de optie om een lokaal boek te verwijderen. Lokale boeken zijn
boeken die u bv. eerst download via onze website en die u vervolgens via iTunes kopieert
naar uw toestel. Dit kan handig zijn als het rechtstreeks downloaden op uw toestel niet goed
lukt. Voor de VoiceOver gebruikers: Tijdens het navigeren hoort u steeds eerst het boek,
vervolgens het bijhorende menu waarbij wordt gezegd “dubbelklik voor meer opties”, dan het
volgende boek, weer het bijhorende menu enzoverder. Het onmiddellijk openen van een
boek om het te streamen lukt vlot, en sneller dan vroeger. De fabrikant belooft dit nog beter
te maken in versie 4.3 door boeken op een intelligentere manier in te laden in de speler. Het
offline lezen van een gedownload boek lukt nu wel goed. Voorheen crashte de app. Ook het
hernemen van de laatste leespositie werkt nu beter voor boeken op het tabbladtoestel. Een
kritische gebruiker liet ons weten dat de laatste leespositie nog voor problemen zorgt
wanneer u zich bevindt in het allerlaatste navigeerbare element van een boek. Dit valt in het
bijzonder op bij oude boeken die nog geconverteerd zijn van cassettes. Daarvoor wou ik u
toch even waarschuwen. We hebben nog enkele punten van kritiek maar we hopen dat deze
problemen in een volgende versie van de app zullen worden opgelost. De VoiceOver
gebruikers horen helaas nog niet het downloadverloop van een boek terwijl dit wel zichtbaar
is op het scherm. Ook blijven we het jammer vinden dat het downloaden hapert wanneer het
scherm vergrendelt. Op iOS 10 kunt u de vergrendeling instellen op ‘nooit’ via het menu-item
Beeldscherm en helderheid in de Instellingen-app van uw Apple-apparaat. Vergeet niet uw
toestel van stroom te voorzien als u zo download omdat door deze instelling het scherm van
uw toestel blijft aanstaan. Dit heeft een zware impact op de batterij. Als u bladwijzers
toevoegt in een lokaal boek op het toestel tabblad, dan onthoudt de app deze niet voor u. Dit
werkt alleen voor boeken op uw boekenplank. In het decembernummer van Knetterende
Letteren besteden we aandacht aan de Android versie van Anderslezen. Deze versie is voor
lezers die gebruik maken van niet-Apple toestellen zoals Samsung, Nokia, Huawei, HTC,
OnePlus en Nexus-apparaten. Tot dan.
Week van de Smaak
De Week van de Smaak staat dit jaar in het teken van 'De Smaak van Toen'. Van 10 tot 20
november vinden er in Vlaanderen en Brussel een heleboel activiteiten plaats rond smaak en
eetcultuur. Veel recepten worden van moeder op dochter doorgegeven. Al generaties lang
wordt zo het culinair erfgoed door onze moeders onderhouden. Een prachtig boek daarover
is ‘De keuken van ons moeder: het culinair erfgoed van België'. Elk gezin heeft immers zijn
'mama'. Wanneer moeder of grootmoeder kookt, komt heel de familie afgezakt voor dat ene
gerecht of dat speciaal menu. Dat is het echte culinair erfgoed van België, hoe onze
moeders hun recepten leerden van hun moeders en grootmoeders en hoe die vandaag nog
steeds worden klaargemaakt, wars van alle modernismen en lifestyle trends. ‘De keuken van
ons moeder’ brengt het concreet en persoonlijk verhaal van veertig van deze 'mama's',
verspreid over de Belgische provincies. Elk van hen kookt een driegangenmenu waar de
familie gek op is en dat diep geworteld is in de Belgische traditie. Naast het persoonlijk
verhaal van deze vrouwen proberen de auteurs te zoeken naar een verklaring waarom deze
recepten zó worden bereid en niet anders. Hier alvast een fragment uit: ‘De keuken van ons
moeder’:
(…)
Filip Verheyden en Eddie Niesten.
De keuken van ons moeder: het culinair erfgoed van België.
Speelduur: 7 uur. Boeknummer: 21820
Kom op tegen kanker
Onze collectie bevat 95 Daisy-boeken en 80 brailleboeken over kanker: van informatieve
boeken, over waargebeurde en gewonnen gevechten tegen kanker, tot romans. Van al deze
boeken hebben we twee keuzelijsten gemaakt. Een van de Daisy-boeken en een van de
brailleboeken. De lijsten zijn beschikbaar op Daisy-schijf (ingelezen met een kunstmatige
stem), via e-mail, in braille of in gedrukte vorm. Ze zijn gratis. Een e-mail of een telefoontje
naar de bibliotheek volstaat.
Folders van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
Een bericht van Transkript. Het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een
Handicap) heeft enkele nieuwe en/of geactualiseerde folders uitgebracht. Ze werden
intussen ingesproken in de studio’s van Transkript en zijn beschikbaar in Daisy-formaat. Dit
zijn de titels: Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (herwerkte versie 2016). Begeleiding, opvang
of thuis wonen, wat is mogelijk? (nieuwe folder). Handicap door ongeval (versie september
2016). Bijstandsorganisatie (nieuwe folder). Hoe vraagt u deze gratis luisterpublicaties aan?
Dit kan telefonisch op het nr. 011/23.07.61 of door een mailtje te versturen naar
[email protected] Graag volgende vermelding: VAPH + gewenste folders + uw naam
en adres. Tot zover het bericht van Transkript.
Heerlijk ontspannend: ‘Vlees’ van Luc Deflo
Luc Deflo schuwt in zijn boeken buitensporig geweld niet en ook in zijn misdaadroman
‘Vlees’ rond het rechercheursduo Nadia Mendonck en Dirk Deleu komen tal van zijn scènes
voor die niet zo geschikt zijn voor lezers met een zwakke maag. Een rijke psychopaat
ontvoert en verkracht vrouwen met brede heupen en mollige lijven bij wie hij kinderen wil
maken. Vijf kinderen bij vijf vrouwen. Hij sluit de ontvoerde vrouwen op in een smerige kelder
onder zijn afgelegen huis en mishandelt ze in zijn woede zo zwaar dat er twee zonder dat hij
het in de gaten heeft het leven laten. Nadat een van hen is gevonden, komt de Mechelse
politie in actie. Vooral Nadia Mendonck gaat koppig op zoek en moet, om op het spoor van
de dader te komen, eerst afrekenen met gestoorde mannen die graag vrouwen vernederen.
Het verhaal is gebaseerd op waargebeurde feiten in Amerika.
(…)
Luc Deflo. Vlees.
Speelduur: 8 uur. Boeknummer: 24069.
Heerlijk ontspannend: ‘Nooit meer alleen’ van Beatrice Meier
Door een toevallige ontmoeting besluiten vijf mensen van rond de zestig, die allen een
eenzame levensavond vrezen, een woongemeenschap te stichten. Dat de initiatiefnemer op
deze manier ook een vroegere geliefde voor zich wil winnen blijft vooralsnog geheim voor de
anderen. De aanvankelijke ergernissen worden humoristisch en in korte hoofdstukken
beschreven. Er ontstaat een wending als een van de bewoners na een beroerte gehandicapt
raakt en de anderen de zorg op zich moeten nemen. ‘Nooit meer alleen’ van de Duitse
schrijfster Beatrice Meier is een luchtig geschreven boek met veel dialoog dat onderhoudend
is en een positieve inslag heeft.
(…)
Beatrice Meier. Nooit meer alleen.
Speelduur: 8 uur. Boeknummer: 24150.
Auteurs lezen voor: ‘Iemand zijn’ van Leen Van der Schueren
Leen Van Der Schueren is afdelingshoofd van een behandelunit voor mensen met
psychotische problemen. En ze is dol op taal. Want taal zorgt ervoor dat mensen met elkaar
kunnen communiceren maar tegelijkertijd zorgt taal ook voor misverstanden. Wie de juiste
woorden niet kan vinden, veroorzaakt verwarring. Wie een taal goed beheerst, heeft een
streepje voor. Taal is interessant. Het menselijk gedrag is interessant en filosoferen ook. Wie
deze verhalenbundel leest, begrijpt al snel dat Leen Van der Schueren haar gedachten maar
al te graag over tal van uiteenlopende zaken laat gaan. ‘Iemand zijn’ staat vol anekdotes,
overpeinzingen, werk gerelateerde verhalen en kleine filosofietjes. Zo is er dat verhaal over
twee heel verschillende oma’s: bij de een was altijd wel een snoepje of een knuffel te krijgen,
de ander leerde goede manieren aan. Er zijn ook verhalen over het leven van alledag. Over
doodgewone mensen en over wat minder gewone mensen. Over een bejaarde kapster die
steeds schever gaat knippen, over het verschil tussen man en vrouw, over starende en
glurende mensen, over rasechte bemoeiallen die altijd ongevraagd met goede raad op de
proppen komen… Leen Van der Schueren las ‘Iemand zijn’ zelf in in onze bibliotheek.
(…)
Leen Van der Schueren. Iemand zijn. Ingelezen door de auteur.
Speelduur: 6 uur. Boeknummer: 24027.
Een gesprek met Amerikakenner Björn Soenens
Op dinsdag 8 november hebben in de Verenigde Staten de presidentsverkiezingen plaats.
‘Knetterende Letteren’ praat daarover –en over nog veel meer– met Björn Soenens, VRTjournalist, Amerikakenner bij uitstek en auteur van drie briljante boeken: ‘Amerika: een
biografie van dromen en bedrog’, ‘Blijven proberen, Obama’ en ‘Amerika: de droom op drift’.
Op de flap van ‘Amerika: een biografie van dromen en bedrog’ staat het volgende te lezen:
“Amerikawatcher Björn Soenens neemt je mee op een fascinerende reis door Amerika, het
land en zijn bewoners. Lees mee over een verbluffend land vol dromers en bedriegers. Dat
land met de kleur van ketchup. Van Cadillac tot kredietcrisis, van Gordon Gekko tot Coca
Cola en van de Amerikaanse Droom tot de ijsberg van frustratie en het haatklimaat. Van
McDonald’s tot Nixon, van Hoover tot Obama, van Al Capone tot Barbie, van Pocahontas tot
Lindbergh. Over de lobbymachine en de lilliputters van Washington. Van Vietnam tot
Afghanistan, van tabak tot drugsoorlog. Let’s go get lost in the USA’.
(…)
De fascinatie van Björn Soenens voor Amerika begon bij zijn grootmoeder: ‘Mijn oma was
nog een jong meisje, toen ze, zowat honderd jaar geleden, met haar ouders en haar broer
naar de Verenigde Staten emigreerde. Het gezin hoopte aan de andere kant van de oceaan
welstand op te bouwen, maar het werd een complete mislukking. Berooid en ontgoocheld
keerden zij naar België terug. Voor mijn oma –op dat moment nog minderjarig– was dat een
dubbel drama: zij moest in Amerika haar lief achterlaten en haar hele leven bleef ze daar
onder lijden. Haar broer –mijn grootoom- die toen al meerderjarig was, bleef wél in Amerika.
En zo komt het dat ik in de States nu heel wat familieleden heb.’. Tot voor kort en ook nog
tijdens de opname van dit gesprek met Bert Vereycken was Björn Soenens hoofdredacteur
van het VRT-Journaal. In die functie zette hij een nieuwe lijn uit, die bekend werd onder de
naam ‘constructieve journalistiek’. Intussen is Björn Soenens weer verslaggever én analist
van de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
(…)
Björn Soenens. Amerika: een biografie van dromen en bedrog. Speelduur: 21 uur.
Boeknummer: 21584.
Blijven proberen, Obama. Speelduur: 9 uur. Boeknummer: 18438.
Twan Huys. De Clintons: portret van Bill en Hillary Clinton en hun sociale en politieke
loopbaan. Speelduur: 6 uur. Boeknummer: 24177.
Het Neusje van de Zalm: ‘De grote kudde’ van Jean Giono
De Provençaalse schrijver Jean Giono werd geboren in 1895. In de Grote Oorlog was hij
soldaat. Pas meer dan tien jaar later verwerkte hij zijn ervaringen tot een roman: ‘Le grand
troupeau’. Hij overleed in 1970. ‘Le grand troupeau’ is nu vertaald in ‘De grote kudde’. De
Eerste Wereldoorlog heeft een apart soort schrijvers opgeleverd die we sindsdien meestal
'frontschrijvers' noemen. Sommigen van hen hadden al gepubliceerd voordat de tragedie
begon, anderen zijn pas na de oorlog gaan schrijven, maar wat ze gemeenschappelijk
hebben en wat hen van andere auteurs onderscheidt, is dat ze de verschrikking aan den lijve
hebben ondervonden voordat ze die als materiaal voor hun boeken gingen gebruiken. Zoals
Jean Rouaud zeer terecht opmerkt in zijn boek ‘Misère du roman’ verzamelt Zola tijdens zijn
onderzoek in de mijnen van het noorden van Frankrijk waardevolle informatie om daarmee in
‘Germinal’ een realistische schildering te kunnen geven van de levensomstandigheden van
de mijnwerkers. Toch is Zola niet een van hen. Het moeizame, uitzichtloze bestaan van de
mannen die in de schachten afdaalden om er hun brood te verdienen, hun werk onder
gevaarlijke omstandigheden, hun armoedige onderkomens heeft hij niet gekend. In
tegenstelling tot Zola hebben Roland Dorgelès, Maurice Genevoix, Henri Barbusse, LouisFerdinand Céline, Ernst Jünger, Erich Maria Remarque en Emilio Lussu (om alleen maar de
bekendste te noemen) het gruwelijke dagelijks leven in de loopgraven meegemaakt en
daarvan later verslag uit proberen te brengen. Ze waren medespelers in en getuigen van de
slachting die ze vervolgens in hun romans en verhalen hebben weergegeven en opgevoerd,
waarbij sommigen ervoor kozen zo snel mogelijk, heet van de naald en nog beïnvloed door
de hevige emotie te schrijven en te publiceren, terwijl anderen de tijd de gelegenheid wilden
geven om de herinneringen te schiften en het wezen te peuren uit de onmenselijkheid en de
verschrikking die de vier oorlogsjaren hadden samengebald. Jean Giono behoort tot de
groep schrijvers die deelnamen aan de gevechten - waarvan ze levenslang de gevolgen
zouden dragen - maar het geluk hadden aan de dood te ontsnappen en die het grote
bloedbad dat hun generatie wegvaagde aan de kaak zullen blijven stellen. De meesten van
hen ontwikkelen een hang naar een totaal en onvoorwaardelijk pacifisme, op basis waarvan
ze elk gewapend conflict verwerpen, zodat ze tijdens de Tweede Wereldoorlog soms
compromitterende standpunten innemen, bijvoorbeeld als ze de nieuwe, door de nazi’s
geïnstalleerde regering voor lief nemen. Zo ook Giono. Na de oorlog worden die standpunten
hem kwalijk genomen en komen ze hem op gevangenisstraf te staan. Jean Giono is geboren
in Manosque en woont daar nog steeds als hij in 1931 ‘De grote kudde’ publiceert. We weten
dat hij in 1929 met schrijven is begonnen, dus meer dan tien jaar na de Eerste Wereldoorlog.
Is tien jaar genoeg om zich helemaal los te rukken uit zijn eigen ervaring en die in de mal van
een roman om te smelten tot een geheel van woorden, klanken en beelden met behulp
waarvan de lezer werkelijk kan navoelen hoe het was? De titel van de roman bevindt zich op
het kruispunt van wegen die het werk van Giono schragen: er is sprake van dieren en natuur.
Er is sprake van een menigte. Er is sprake van metaforen en mythes. De kudde uit de titel
stort zich vanaf de eerste bladzijden van het boek als een gezwollen, zieke bergbeek over de
paden uit, weg van de hoge weiden, en snelt zonder rust of onderbreking voort naar de
vlakte. Uitgeputte schapen, ooien, lammeren en rammen stromen over de stenen straten van
de dorpen en over de landwegen als een onafgebroken lint van mekkerende pijn. De herders
zijn opgeroepen voor de oorlog en moeten zich zo snel mogelijk melden in de kazernes. Er is
niemand meer om de dieren te hoeden. Nu al bloed, nu al doden in deze kudde, een
voorproefje van de kudde van geronselde mannen die luttele pagina's verder in geforceerde
marsen blijkt op te rukken naar de loopgraven en de dood. Van meet af aan trekt het boek
dus de parallel tussen de ontijdige afdaling uit de zomerweiden, die verspilling is, aantasting
van de natuurlijke orde (want waarom zou je het goede gras van de bergen verruilen voor de
door zon verschroeide vlakten met hun gele korst?) en de volksverhuizing van jonge sterke
mannen, de levenskracht van een land, die hun werk, hun boerderij, hun wijngaarden en hun
velden, hun jonge vrouwen en hun jonge kinderen moeten achterlaten om mannen, die hun
evenbeeld zijn, te gaan afslachten en zich door hen te laten afslachten. Jean Giono schildert
een krankzinnig geworden wereld waarin de essentiële menselijke en sociale waarden
omver worden geworpen. In tegenstelling tot veel andere romans over de Eerste
Wereldoorlog gaat het hier niet of nauwelijks over tegenstrijdige bevelen van de legerleiding,
over de meedogenloosheid en de onverschilligheid van de officieren, over de kloof tussen de
voorstelling die burgers in het achterland hebben van de oorlog en de werkelijkheid zoals die
door de soldaten wordt beleefd. Giono lijkt van zijn roman geen documentaire te willen
maken, en al helemaal geen heldenrelaas waarin de moed van de mannen, het vaderland en
de zelfopoffering die naar de dood leidt worden bezongen. Maar Giono slaat evenmin de
verontwaardigde toon van het pamflet aan. Hij volgt een ander, driest en vrij pad, en heeft
weinig op met nauwsluitende vormen en genres, want het is tenslotte de bedoeling in het
literaire veld de vrijheid en de hoop terug te winnen die door het leven zijn opgeofferd. Giono
schrijft zo een roman die op twee ver uit elkaar liggende pijlers rust: aan de ene kant het
platteland dat wordt overgelaten aan de vrouwen en de grijsaards, nu nog de enigen die zich
bekommeren om het land, de dieren en het aloude voedselproducerende werk, en aan de
andere kant het strijdtoneel, waar de ontwortelde, in uniform gestoken mannen een
onbekend vak moeten uitoefenen waarvoor niemand hen heeft opgeleid: het doden van hun
medemensen. Als een impressionistisch mozaïek dat zich onttrekt aan een al te klassieke
structuur, ontrolt ‘De grote kudde’ zijn golf aan ellende en gruwelijkheid, wonderen en
heerlijkheden. Tegenover de enorme rust van het landschap in Zuid-Frankrijk, het leven op
het land in het ritme van de seizoenen, de sterrenhemels, de geur van het hooi, van de
schuren, van de warme flank van de dieren, van hun melk, van vrouwendijen en van het
zweet waar hun achtergelaten lichaam zich in baadt, stelt de romanschrijver het helse en
onvruchtbare werk dat door bommen en granaten wordt uitgevoerd, en het overvolle
massagraf van de aarde, dat zodra erin wordt gegraven het bederf oplevert van in de
gauwigheid begraven lijken en het zwarte vocht dat uit de lichamen in ontbinding druipt als
een helse, stinkende en bezoedelde bron. De van verdorde maquisgrassen verzadigde wind
steekt in een heel ander universum op dan dat waarin gewonden de hele nacht kermend en
hun verbrijzelde ledematen tegen zich aan drukkend op de dood wachten, en waarin de
bewegingen van de lucht en de wolken alleen de stank van gas en opgeblazen lijken
aanvoeren. Je moet het zien, zegt Giono tegen ons. Je moet kijken. Daar dient literatuur
voor. En de taal, die het mooiste linnengoed kan zijn, kan ook de bloederigste lijkwade
worden. ‘De grote kudde’ is geen ontmoedigend boek, ook al is het vaak vertwijfeld. De
belangrijke les van Giono luidt dat schoonheid van deze wereld is. Ze is te vinden in levende
wezens, in de geluiden van de dieren, in de kleur van de heuvels vroeg in de ochtend, in de
belofte van de oogst, in de wijn en de sigaren van de vriendschap, in de beantwoorde liefde,
in het heldere gemurmel van de beken en in het zware werk. En die mooie en zuivere eerste
wereld, die steeds maar weer de eeuwige cyclus van gisting en belofte herhaalt, kan door de
waanzin van de mens wel worden gewond en gekwetst, maar nooit worden vernietigd.
(…)
Jean Giono. De grote kudde.
Speelduur: 8 uur. Boeknummer: 24003.
Hedendaags: ‘In het spoor van ebola: mijn leven als virusjager’ van
Guido Van der Groen
In het midden van de jaren zeventig ontdekte Guido van der Groen een uiterst dodelijk virus:
ebola. Veertig jaar later zaait het virus opnieuw paniek in West-Afrika. Hoe kan het dat het
virus vandaag ogenschijnlijk niet tegen te houden is? Had de epidemie voorkomen kunnen
worden, en moeten we vrezen voor een pandemie zonder weerga? Om deze vragen te
beantwoorden keert Guido van der Groen, internationaal gereputeerd virusjager, terug naar
het prille begin. Hij was getuige van de eerste outbreak in Yambuku en volgde het dodelijke
virus veertig jaar op de voet. Een aartsmoeilijke en gevaarlijke opdracht, die bemoeilijkt werd
door de Koude Oorlog, bloedschandalen en erbarmelijke onderzoek omstandigheden. Het
resultaat is een ongemeen spannend boek dat kritische kanttekeningen plaatst bij de huidige
pandemie-psychose en aanmaant om te investeren in duurzame oplossingen.
(…)
Guido Van der Groen. In het spoor van ebola: mijn leven als virusjager.
Speelduur: 14 uur. Boeknummer: 24130.
Historie. Historia. ‘Het verlies van België: de strijd tussen de
Nederlandse koning en de Belgische revolutionairen in 1830’ van
Johan Op de Beeck
1830: Willem I wordt overrompeld door een revolutie in het zuiden van het Verenigd
Koninkrijk der Nederlanden. Het komt tot zware gevechten. De Belgische revolutionairen
winnen. De Nederlandse kroonprins Willem wil koning van België worden, maar de
republikeinen onder leiding van Louis De Potter verhinderen dat. De revolutionairen voeren
ook onderling een ongenadige strijd, waarbij de republikeinen tenslotte geliquideerd worden
door de monarchisten. Het nieuwe koninkrijk ontstaat. Maar in Den Haag geeft koning Willem
de strijd voor 'zijn' België nog niet op. Een masterclass in politieke gevechtskunst.
Meesterverteller Johan Op de Beeck reconstrueert in zijn boek ‘Het verlies van België’
minutieus en meeslepend de afscheiding van Nederland en het ontstaan van België.
(…)
Johan Op de Beeck. Het verlies van België: de strijd tussen de Nederlandse koning en de
Belgische revolutionairen in 1830.
Speelduur: 16 uur. Boeknummer: 24040.
Op de website van Klara kunt u nog vier andere podcasts met Johan Op de Beeck
beluisteren over hetzelfde thema: het verlies van België.
Vertel me een verhaal: ‘Engeland’ van Graham Swift
In deze flonkerende verhalenbundel, zijn eerste sinds dertig jaar, portretteert de Britse
schrijver Graham Swift zijn eigen land: een natie in een permanente identiteitscrisis,
gevangen tussen verleden en moderniteit, tussen komedie en drama. Swifts beschrijving van
Engeland, soms liefdevol, soms ontluisterend, is vooral ook die van haar bewoners: van hun
verlangens en teleurstellingen, hun hang naar avontuur, hun vasthouden aan het bestaande,
hun houding ten opzichte van leven en dood. We ontmoeten dr. Shah, die nog nooit een voet
in India heeft gezet, Charlie en Don, die de dokken hebben zien veranderen in de Docklands,
Daisy Baker, die als de dood is voor Yorkshire en Lily Dobbs, de enige vrouw die met een
overhemd is getrouwd. De verhalen van Graham Swift voeren ons door de bewogen
geschiedenis van zijn vaderland: van de Burgeroorlog tot de dag van vandaag, van de grote
gebeurtenissen die de wereld hebben geschokt tot aan de drama’s die zich in kamers,
huizen, kantoren en werkplaatsen afspelen. Met humor en met een altijd scherp oog voor
onvermijdelijkheid en verlies probeert hij het ondefinieerbare lichaam te beschrijven dat een
natie vormt. Maar het verhaal van Engeland is natuurlijk het verhaal van ons allemaal: van
geboorte, opgroeien, seks, ouderdom en dood. Van het vinden van onze weg. En van het
kwijtraken daarvan. U kunt nu luisteren naar het verhaal ‘Mensen zijn het leven’. Daarin zit
alle kunde, alle kunst van Graham Swift samengebald. Een kapper, al decennia in het vak,
knipt de laatste klant van de dag. Een vaste klant, iemand die met hem is meegegroeid, of
beter: een man van wie hij de haargrens in de loop der tijd heeft zien wijken. Elke keer onder
begeleiding van dezelfde kout, het bekende gekeuvel tussen kapper en klant. Maar er
sluimert iets. Het lijkt alsof beiden de behoefte hebben om hun leven te resumeren, wellicht
zelfs te herschikken. Het is razend knap hoe Graham Swift gebruikmaakt van de spiegel
waarin zowel kapper als klant zichzelf bekijken, ongewild een soort van paar vormen en
zichzelf en de ander recht in de ogen kunnen kijken.
(…)
Dit was ‘All of me’ van John Legend.
Graham Swift. Engeland en andere verhalen.
Speelduur: 9 uur. Boeknummer: 23810.
Het hoorspel ‘Vergeten straat’ van Louis Paul Boon
‘Vergeten straat’ werd in 1946 in Brussel gepubliceerd, maar de roman is bedacht en
grotendeels ook geschreven tijdens de bezetting. Het uitgangspunt van dit derde werk van
Louis Paul Boon is eenvoudig: een doodlopende straat in een naamloze grote stad wordt
tijdens de aanleg van een nieuwe spoorwegverbinding helemaal van de buitenwereld
afgesneden. Vervolgens wordt er op initiatief van ene Koelie een commune uit de grond
gestampt. Om de kansen op welslagen van die Nieuwe Gemeenschap te kunnen
beoordelen, heeft Boon een Brusselse impasse waar hij weleens was geweest, bevolkt met
mensen die hij kende uit zijn eigen Aalsterse omgeving. Het sociaal experiment van Koelie
mislukt, het nieuwe gemeenschapsleven implodeert. Maar het literaire experiment van Louis
Paul Boon fascineert tot op de dag van vandaag. Dat is te danken aan het beklijvende portret
van de dochter van Koelie, Roza, die is uitgegroeid tot een van de meest destructieve
kindvrouwtjes uit de moderne literatuur.
(…)