Vermindering van de effectieve stralingsdosis bij 3 dimensionale

Vermindering van de effectieve stralingsdosis bij 3 dimensionale rotatie
angiografie (3DRA)
Savine Minderhoud1, Gregor Krings1, Michel Koster2, Mirella Molenschot1,
Hans Breur1
1. Kinderhartcentrum, Wilhelmina Kinderziekenhuis, UMC Utrecht
2. NRG, Petten
Introductie
3 dimensionale rotatie angiografie (3DRA) is een nieuwe hartcatheterisatie
techniek waarmee tijdens de hartcatheterisatie 3 dimensionale afbeeldingen
van het hart kunnen worden gemaakt. Dit heeft een aantal grote voordelen
ten opzichte van de conventionele 2D angiografie, de techniek die standaard
wordt toegepast in het cathlab. Zo wordt in één keer het hele hart afgebeeld.
Ook kan met deze techniek vanuit alle posities naar het hart worden
gekeken, ook vanuit posities die de conventionele angiografie technisch niet
kan maken, bijvoorbeeld een afbeelding waarbij je vanaf het hoofd naar
beneden kijkt. De 3D beeldvorming heeft verder als voordeel dat het hart
ook echt 3D kan worden bekeken, het is immers een 3 dimensionale
structuur. En geeft het 3D plaatje onvoldoende inzicht dan kan er ook nog
een 3D print van het hart worden gemaakt. Ten slotte kan het 3D beeld
worden geprojecteerd door het conventionele röntgenbeeld om interventies
te vergemakkelijken en te optimaliseren.
Nadeel van 3DRA is dat er bij de opname van het 3D beeld relatief veel
röntgenstraling wordt gebruikt. Omdat röntgenstraling een verhoogde kans
geeft op kanker later moet deze tot een minimum worden beperkt en al
helemaal bij kinderen die veel gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van
kanker door röntgenstraling. Doelstelling van dit onderzoek is het verder
omlaag brengen van de stralingsdosis van 3DRA zonder dat hierbij de
beeldkwaliteit van de afbeeldingen verloren gaat.
Bij volwassenen is de gemiddelde effectieve stralingsdosis van een 3DRA
opname 6.6 milliSievert (mSv). Dit is ruim 3 maal de hoeveelheid straling die
we per jaar aan een volwassene (en al helemaal aan een kind) willen
toedienen: 2 mSv. Dit is natuurlijk een verontrustend getal. Gelukkig weten
we al dat we bij kinderen 3DRA afbeeldingen kunnen maken met minder
straling. Eerder onderzoek van onze afdeling heeft laten zien dat een
gemiddelde 3DRA opname gepaard gaat met 2.0 mSv aan straling. Dit is al
mooi echter wij willen nog minder straling voor onze patiëntjes.
Methode
Dankzij geld van stichting Hartekind hebben wij het effect van ons dosis
reductie protocol kunnen evalueren. Met dit straling reductie protocol laten
we de röntgenapparatuur werken met zo weinig mogelijk straling. Dit
gebeurt onder andere door minder opnames te maken tijdens de 3D opname
(150 in plaats van 300 plakjes) en door een strakke checklist af te werken
voordat we daadwerkelijk de 3D opname gaan maken. Mogelijk nadeel van
de dosisreductie is dat de kwaliteit van de beelden achteruit zou kunnen
gaan. Om dit na te gaan heeft een geblindeerde onderzoeker (deze weet niet
of hij/zij naar een beeld zit te kijken waarop stralingsreductie is toegepast)
alle 3D afbeeldingen met en zonder stralingsreductie gescoord op kwaliteit.
Resultaten
Ons oorspronkelijke cohort bestond uit 14 patiënten die in totaal 17 3DRA
opnames hebben gehad. De gemiddelde effectieve stralingsdosis in deze
groep was 2.0 mSv.1 Tussen oktober 2014 en oktober 2015 hebben 84
kinderen (gemiddelde leeftijd 6.4 jaar; jongste 3 dagen, oudste 18 jaar) een
hartcatheterisatie ondergaan waarbij in totaal 105 3DRA opnames zijn
gemaakt volgens het dosis reductie protocol. Sommige kinderen kregen
meerdere 3D opnames, bijvoorbeeld voor- en na een behandeling via de lies,
daarom zijn er meer 3D opnames dan kinderen. De gemiddelde stralingsdosis
bij deze 105 3DRA’s was 0.67 mSv. Dit betekent dat de effectieve
stralingsdosis door invoering van het dosis reductie protocol is gedaald met
bijna 70%. Hiermee voeren we 3DRA opnames bij kinderen uit met slechts
10% van de straling die nodig is bij volwassenen. Een heel fraai resultaat.
Ondanks de zeer forse afname in stralenbelasting bleef de kwaliteit van de
3D afbeeldingen zeer goed.
Conclusie
We zijn dus nu in staat superieure 3D beeldvorming toe te passen bij
hartcatheterisaties bij kinderen met extreem weinig straling.
Toegekende subsidie door Stichting Hartekind EUR 22.500. Deze is volledig
gebruikt om een stralingsexpert uit het NRG uit Petten (Michel Koster) in te
huren voor berekening van de effectieve stralingsdosis.
1. Peters M, Krings G, Koster M, Molenschot M, Freund MW, Breur JMPJ.
Effective Radiation Dosage of three-dimensional Rotational
Angiography in Children. Europace 2015;17:611-6.