Scriptieonderwerpen van de vakgroep Experimentele

Scriptieonderwerpen TaalPsychologie
Vrijdag 16 Februari 2007
Wat is taalpsychologie?
De studie naar de cognitieve architectuur en
mechanismen die mensen in staat stelt om taal te
verwerken, in alle modaliteiten van de taal (spreken,
verstaan, lezen, schrijven, gebaren)
Waarom interessant? Taalverwerking is immers
vanzelfsprekend:
 Je denkt ergens aan en je “flapt” het eruit …
 Iemand zegt iets, en je begrijpt het meteen …
16/2/2007
Toch niet zo vanzelfsprekend…
• Taalpathologie (dyslexie, afasie, stotteren, …)
• Tweetaligheid
• Normale Ontwikkeling
• Niet-vloeiendheden in normale spraak
• Automatische Spraak Herkenning
16/2/2007
Toch niet zo vanzelfsprekend…spreken
• Woord vinden tussen ± 75000 woorden
• aan ± 2 a 3 woorden / minuut
• met minder dan 1 verspreking op 1000 woorden
• informatie verwerken op allerlei niveaus:





Conversatie: klopt mijn boodschap wel in deze context?
Syntaxis: woorden in de juiste volgorde zetten
Morfologie: overeen laten stemmen elementen
Fonologie: klanken bepalen, lettergrepen maken
Articulatie: controleren tientallen spieren
16/2/2007
Toch niet zo vanzelfsprekend…verstaan
• Ambiguiteit:
‣ Globaal:
Ik sloeg de man met de stok
‣ Tijdelijk:
De sheriff zag de indiaan en de cowboy
zadelde zijn paard
‣ Lexicaal:
geef mij die tas eens aan
•Figuratief taalgebruik: Tijdens Irak….
• Gesproken taal: geen woordgrenzen, variabele
realizatie spraakklanken
• Niet-vloeiendheden - naar links uh rechts
16/2/2007
Woordproductie: plaatje-woord interferentie
KAT
Gerelateerde
distracter (kat)
vertraagt doorgaans
de benoeming
Vaak beschouwd als
bewijs voor lexicale
competitie
16/2/2007
“TAAK
ACTIVATIE”
BEER (X)
<Beer>
16/2/2007
KAT
KAT (X)
<Kat>
Het vinden van het juiste woord: een
oogbewegingsstudie
• Miozzo en Carammaza: laagfrequente distractors
hinderen meer dan hoogfrequente. Pleit tegen
lexicale competitie
• Maar is dit niet een effect van aandacht?
• Plaatje-woord interferentie m.b.v. oogbewegingen
• Als aandachtsverklaring klopt: langere fixatietijden
op laagfrequent woord
16/2/2007
Onderzoek naar emotionele afleiders in de
prent-woord interferentie-taak
• Test aandachtverklaring op een
andere manier
•Emotionele
distractors meer
interferentie dan
neutrale
16/2/2007
klootzak
De semantische en fonologische paradox in
woordproductie
• Soms helpt
gerelateerdheid, soms
hindert het
• Doel scriptie: nagaan
hoe de polariteit van
effecten afhangt van


tijd tussen stimuli
verwerking distracter
16/2/2007
75
50
25
0
Interrupted
-25
-50
-75
Completed
Phonolo
Related
Semant
Related
Zinsproduktie: syntactische priming
PRIME
TARGET
“The mixer
that is red.”
…
The mixer
that is red
Confederate
16/2/2007
Subject
Syntactische priming
Prime
De rode geit
De geit die rood is
Target
1% bijzin
20% bijzin
Sterker effect wanneer het naamwoord
identiek of gerelateerd is (geit - schaap)
16/2/2007
Model
de groene X
Geit
Schaap
de X die groen
is
16/2/2007
Is syntactische priming doelgebaseerd? Een test aan de hand
van assymetrisch geassocieerde woordparen
"Ooievaar" roept "baby" op, maar andersom niet
Prime:
Target:
de ooievaar die groen is de (rode) baby (die rood is)
de groene ooievaar
de baby die rood is
de rode baby
16/2/2007
de (groene) ooievaar (die groen is)
Zelf-monitoring van spraak
.... dan ga je naar links^ ... uhm ... rechts naar wit
________________^|________|____________
Originele uiting
Editing fase
Drie aspecten aan monitoring:
–Detectie problemen / fouten
–Interrumperen
–Repareren
16/2/2007
Reparatie
Zwijg! Een studie naar het onderbreken van spraak
Conceptualizer
Message
generation
Monitoring
restart
interrupt
Formulation
/..D´ b¦ tn .. /
error-to-repair priming
inner speech
comparing
Speech
Comprehension
0.9
Articulation
Selection
Execution
Auditory
processing
0
–0.832
0
overt speech
Time (s)
16/2/2007
3.31392
• Hartsuiker & Kolk:
stoppen buiten linguistisch
plannen om
• spraaksnelheid irrelevant
voor stoptijd
•Systematisch stoptijd meten
in condities met snelle en
langzame spraak
Corrigeren van doelgerichte bewegingen
• replanning paradigma: de
duur van BRIL is langer bij
slechtere kwaliteit appel
•simultane productie van
"fout" en herstelling
• toepassen op niet-talige
acties, namelijk (muis)
bewegingen
16/2/2007
Replanning beweging
+
16/2/2007
Haperingen
• uh, um, pauzes, herhalingen, verlengingen, …
• 1 op de 6 woorden!
•Maar waarom haperen wij?
16/2/2007
Perspectieven op niet-vloeiendheid in de spraak
• Valse sporen uitgesloten (o.a. trait of state anxiety)
• Maar diverse perspectieven, die elkaar volledig
negeren:



Bij-effect van cognitieve overload
Herstellingen van versprekingen
Signaalfunctie aan luisteraar
Doel: in kaart brengen perspectieven en deze
evalueren a.d. hand bestaande evidentie

16/2/2007
Waarom uh haperen sprekers?
Bepalen "boodschap"?
herkenbaarheid prentje
Vinden juiste woord?
aantal namen prentje
Verklanken van het woord?
frequentie en lengte naam prentje
16/2/2007
Tweetaligheid
• Merendeel van de wereldbevolking
beheerst meer dan een taal
• Wat is de cognitieve architectuur van het
tweetalige systeem?

Representaties gescheiden of gedeeld?
16/2/2007
Q uickTim e™ and a
TI FF ( ongecom pr im eer d) decom pr essor
ar e needed t o see t his pict ur e.
Tweetaligheid en syntax
GIVE (X, Y, Z)
geven
give
VERB
PO
16/2/2007
SHOW (X, Y, Z)
show
DO
tonen
Wisselen van taal
Doel: testen hypothese "gedeelde syntax"
pomme rouge witte arm
16/2/2007
petit chat
Lezen en spellen in een tweede taal
• Bij het monolinguaal lezen wordt de
fonologie actief
A flower
ROWS
• Wordt bij het lezen in een tweede taal (L2)
de fonologie van de eerste taal (L1) actief?
16/2/2007
A ROWS is a ROSE, maar is een BED een BET?
• Semantische gelijkenisoordelen
Pillow - Bet (targetitem)
Pillow - Bell (spellingcontrole)
• Predictie: targets meer fouten, tragere RTs
16/2/2007
De rol van moedertaal-fonologie bij
spelfouten in een tweede taal
• spelfouten (monolinguaal) worden door fonologie
beinvloed: their ipv there
• bij bilinguale spelfouten rol van
moedertaalfonologie? than ipv then
• onsystematisch turven van fouten in e-mails
suggereert van wel.
•Doel - systematisch uitlokken verspellingen en deze
hypothese toetsen
16/2/2007
Bij alle scriptie-onderwerpen
• Probleem is theoretisch relevant
• Mate van uitwerking varieert
• Streven naar publiceerheid
• 1e Master: literatuurstudie + Expt 1
• 2e Master: vervolgexpt'en en rapportage
16/2/2007