(proces)automatisering zuiveringstechnische werken

BIJLAGE
Samenvatting nieuwe architectuur (proces)automatisering
zuiveringstechnische werken
1. Inleiding
Voor de sturing en het beheer van de zuiveringstechnische werken is een goede
(proces)automatisering van belang. Het huidige concept heeft jarenlang goed dienst gedaan.
Eind 2011/ begin 2012 is vastgesteld dat het gewenst is om het totale automatiseringslandschap
onder de loep te nemen vanwege veroudering van systemen en vanwege ontwikkelingen binnen
het waterschap zoals samenwerken, energiebesparing en efficiënter werken met behulp van
nieuwe ICT technieken. Daarnaast is een flexibele organisatie voor het zuiveringsbeheer nodig
om op een adequate en efficiënte wijze op de diverse ontwikkelingen in te spelen. De
(proces)automatisering moet daartoe ook flexibel zijn en alle vormen van organisatie kunnen
ondersteunen.
Op basis van het besluit van het college van dijkgraaf en heemraden van 28 februari 2012 zijn wij
aan de slag gegaan om een blauwdruk voor de toekomstbestendige (proces)automatisering voor
de komende 10-15 jaren te ontwikkelen. Daarbij is gebruik gemaakt van ervaringen bij andere
waterbeheerders, marktkennis (via marktconsultatie), landelijke ontwikkelingen en standaarden.
We hebben de blauwdruk getrapt ontwikkeld. Eerst is een strategisch kader opgesteld.
Vervolgens is op tactisch niveau de vanuit bedrijfsvoering en onderhoud benodigde
informatievoorziening en functionaliteit van de automatisering in kaart gebracht. Tot slot hebben
we de voor het operationele niveau de meest geschikte technische oplossing bepaald en bezien
hoe e.e.a. passend binnen de beschikbare investeringsvolumina (perspectievennota)
geïmplementeerd kan worden. Het college heeft in februari 2013 het concept van de blauwdruk
vastgesteld.
Op basis van dit concept is, conform het besluit van het algemeen bestuur van 7 mei 2013, het
referentieproject RWZI Lichtenvoorde gerealiseerd. De nieuwe architectuur voor de
procesautomatisering blijkt goed te functioneren en biedt een juiste basis voor de verdere uitrol.
Onderstaand is een samenvatting weergegeven.
2. Strategische uitgangspunten
De ‘strategische uitgangspunten’ vormen de basis voor de gewenste automatisering binnen de
blauwdruk. Een intensieve verkenning met betrokkenheid van bestuurder, directie en
management en bezoeken aan waterschapsbedrijf Limburg en waterschap Hollandse Delta heeft
geleid tot de strategische uitgangspunten voor de automatisering van de zuiveringstechnische
werken van waterschap Rijn en IJssel. Dit zijn:
1. automatisering - algemeen: de automatisering ondersteunt het operationele beheer en
onderhoud van zuiveringstechnische werken en de toekomstige ontwikkelingen;
2. procesinformatie (PI): de (proces)informatie moet op een uniforme en betrouwbare wijze
worden verzameld en automatisch worden ontsloten naar de eindgebruikers;
3. standaardisatie: de automatisering en bijbehorende (proces)informatiesystemen zijn per
laag (conform de automatiseringshiërarchie) gestandaardiseerd op informatievoorziening,
functionaliteiten en technische systemen (bij voorkeur één platform);
4. eenvoud en doeltreffendheid: de automatisering moet eenvoudig en doeltreffend zijn. Het
systeem moet wel eenvoudig muteerbaar en onderhoudbaar zijn;
5. randvoorwaarde automatisering: automatisering is een hulpmiddel, geen doel op zich. Bij
investeringen de afweging maken op basis van kwetsbaarheid, kwaliteit, kosten en de baten;
1
6. procesoptimalisatie: de automatisering ondersteunt de optimalisatie van RWZI’s en de
afvalwaterketen met moderne regeltechnieken en intelligente sturing op afstand;
7. KPI’s in dashboard: de automatisering moet door middel van betrouwbare
managementinformatie, inzicht geven in hoe de processen er momenteel voor staan;
8. beheer op afstand: de automatisering ondersteunt de beheerder om veilig en robuust op
afstand alle zuiveringstechnische werken te bedienen en te bewaken vanaf iedere plaats en
werkplek. Eventuele opschaling moet mogelijk zijn;
9. robuuste automatisering: de (proces)automatisering is zodanig robuust dat het aantal
(urgente) storingen minimaal is. De (beschikbaarheids)eisen van de (proces)automatisering
worden afgeleid uit de (beschikbaarheids)eisen van het primaire (zuiverings)proces;
10. samenhang Z&R, Technische Ondersteuning (TO) en ICT: de samenwerking tussen de
medewerkers Zuiveringsbeheer en Rioleringen, Technische Ondersteuning (TO) en ICT is
noodzakelijk om de toekomstige (proces)automatisering en (proces)informatievoorziening van
waterschap Rijn en IJssel met behoud van robuustheid en kosten in stand te houden;
11. harmonisatie automatisering Zuiveringsbeheer en Rioleringen, Watersysteem: de
uitgangspunten en criteria voor de automatisering gelden bij voorkeur en waar zinvol voor
zowel Zuiveringsbeheer en Rioleringen als voor Watersysteem;
12. beveiliging (proces)automatisering: door toenemende afhankelijkheid van de
(proces)automatisering en (proces)informatiesystemen is een betere borging van de
(proces)automatisering beveiliging noodzakelijk;
13. Beheer (proces)automatisering: de (proces)automatisering wordt waterschapsbreed
ondersteund door een goed ingerichte beheersorganisatie.
3. Informatievoorziening en functies van de gewenste automatisering
De bovenstaande uitgangspunten zijn vertaald naar eisen voor de informatievoorziening en
keuzes van functies binnen de automatisering. Op basis van de strategische uitgangpunten zijn
in het concept de volgende keuzes gemaakt:
- de ontsluiting van procesinformatie, KPI’s en beveiliging: in het concept wordt hier
invulling aan gegeven met het centrale blok ‘informatievoorziening’ van procesgegevens
waterschapsbreed. Dit betekent automatische en uniforme ontsluiting, opslag, validatie,
bewerking, betere beveiliging en presentatie van informatie naar de eindgebruiker
(afdelingen, medewerkers en systemen) met dashboard functies. In de huidige situatie is
ontsluiting van gegevens voor een groot deel handwerk en is het lastig om van gegevens
informatie te maken;
- aansluiting op toekomstige ontwikkelingen, beheer op afstand: in het concept
(afbeelding 1) wordt met de bovenste stippellijn ‘flexibiliteit’ de gevraagde flexibiliteit ingevuld
voor de blokken ‘presentatie en bediening’, ‘informatievoorziening’ en ‘besturing (RTC)’. Dit
om aan te sluiten op de mogelijkheden van de toekomstige organisatie (beheer op afstand)
en technische ontwikkelingen (procesoptimalisatie). In de huidige situatie is beperkte
flexibiliteit mogelijk;
- eenvoud en doeltreffend: het concept zorgt voor een integrale automatiseringsfunctie voor
de ‘presentatie en bediening’ zodat zowel de RWZI’s als rioolgemalen in één applicatie
kunnen worden bediend. In de huidige situatie zijn er meerdere applicaties voor nodig;
- efficiënt beheer automatisering: het beheer en onderhoud van de automatisering verschuift
van lokaal (op een zuivering) naar centraal. In de huidige situatie worden de
beheerwerkzaamheden lokaal uitgevoerd.
2
Afbeelding 1.
4. Technische oplossing
De technische oplossing is tot stand gekomen middels interactie met leveranciers, system
integrators en de projectgroep. Deze kennis, ervaring en de ontwikkelingen hebben geleid tot
twee varianten. Beide varianten zijn zodanig gedefinieerd dat vanuit de huidige situatie met een
logische groei via een basis variant naar een optimale technische oplossing kan worden
gemigreerd. Alle aspecten van automatisering (dashboard, informatievoorziening, presentatie en
bediening, besturing, netwerkinfra, ontwikkeling en beheer) zijn uitgewerkt in de beide varianten
en gespiegeld met de huidige situatie.
4.1 Kenmerken technische oplossing
Huidige situatie ook wel nulvariant genoemd
De huidige situatie kenmerkt zich door:
- eilandenstructuren die beperkt flexibel zijn in te richten en alleen lokaal te beheren zijn;
- beperkte voorzieningen op het gebied van de informatievoorzienig. De ontsluiting van
informatie vindt vooral handmatig plaats;
- lokale beeldschermbedieningssystemen die deels zijn verouderd waarvan de ondersteuning
in 2017 vervalt, en die dus vervangen moeten worden;
- beperkingen van het beheer, de beveiliging, de performance en de informatievoorziening
binnen en over de huidige netwerkinfrastructuur.
Basisvariant
De basisvariant wordt gekenmerkt door:
- een centrale datahistorian en een basis dashboard om de gewenste informatievoorziening in
te richten;
- een centraal beheerde, robuuste infrastructuur die de gewenste informatievoorziening, de
beveiliging en een efficiënt beheer ondersteunt;
3
-
-
de aanwezigheid van lokale serversystemen voor de presentatie en bediening van de
zuivering en de onderliggende gemalen om aan de gewenste beschikbaarheids- en
performance-eisen te voldoen;
reductie van het aantal besturingscomponenten met behoud van het voldoen aan de
beschikbaarheidseisen van procesvoering zuiveringstechnische werken;
de mogelijkheid van optimalisatie binnen de afvalwaterketen door centrale intelligente sturing.
Optimale variant
De optimale variant gaat verder in de reductie en centralisatie van applicaties en systemen. Deze
variant kan niet los worden gezien van de basisvariant, maar is een vervolgstap. Aanvullende
kenmerken ten opzichte van de basisvariant zijn:
- dat er lokaal geen servers voor de presentatie en bediening (wel een bedienstation) meer
aanwezig zijn, er is maar één centrale server die op afstand is te benaderen voor presentatie
en de bediening. Het beheer van de systemen wordt hiermee geoptimaliseerd;
- gezien de hoge afhankelijkheid van de netwerwerkinfrastructuur, moet deze bewezen aan de
gestelde eisen van betrouwbaarheid voldoen;
- verdere optimalisatie van de informatievoorziening door toename van de flexibiliteit in analyse
en presentatie van informatie.
4.2 Toetsing oplossingen op strategische uitgangspunten
De huidige situatie en de strategische uitgangpunten vormen de basis. Om te verifiëren in welke
mate de varianten aan de strategische uitgangspunten voldoen, is in tabel 1 een overzicht
gegeven.
Tabel 1.
Score op voldoen aan strategische uitgangspunten varianten
strategisch uitgangspunt automatisering
huidig
basis
optimaal
1. automatisering - algemeen
2. procesinformatie (PI)
3. standaardisatie
4. eenvoud en doeltreffendheid
5. randvoorwaarde automatisering
6. procesoptimalisatie
7. KPI’s in dashboard
8. beheer op afstand
9. robuuste automatisering
10. samenhang Z&R, Technische Ondersteuning (TO) en ICT
11. harmonisatie automatisering Zuiveringsbeheer en Rioleringen,
Watersysteem
12. beveiliging (proces)automatisering
13. beheer (proces)automatisering en informatie
voldoet niet
voldoet deels
voldoet
optimaal
4.3 Voor en nadelen van de varianten
De nulvariant is niet met de andere twee varianten te vergelijken. De nulvariant heeft de
afgelopen jaren voldaan en voldoet op bepaalde fronten nog steeds, maar sluit niet aan op
de toekomstige ontwikkelingen en is end of life. De nieuwe varianten zijn uitgewerkt op basis
van strategische uitgangspunten en zijn op de toekomst gericht.
Worden de basisvariant en optimale variant tegen elkaar uitgezet dan zien we (4.2) dat de baten
bij de optimale variant op 5 strategische uitgangspunten hoger scoren.
4
De optimale variant heeft een grotere afhankelijkheid van de communicatieverbindingen. Tot
medio 2013 waren de verbindingen tussen RWZI's en kantoor enorm traag. Dat maakte dat er
enige zorgen waren of deze variant wel naar tevredenheid zou werken.
We hebben dan ook het eerst noodzakelijke project Lichtenvoorde uitgevoerd als
referentieproject. In dat project hebben we de verbindingen tussen de RWZI’s en het
hoofdkantoor verbeterd. We wilden in eerste instantie de basisvariant realiseren, en als dit goed
functioneert, de server overplaatsen naar Doetinchem. Na een evaluatie van het referentieproject
zou dan duidelijk worden welke variant we voor de uitrol moesten hanteren.
Net als bij het huidige systeem staat voorop dat het primaire proces onder alle omstandigheden
doorgang moet vinden. D.w.z. dat ook bij uitval van eventuele verbindingen de installaties op
aanwezige lokale besturingscomponenten blijven doordraaien. Bij uitval van de verbindingen is
het bijstellen van het proces dan wel lastig. De zuiveringseenheden draaien door op laatste
instellingen. Om de risico’s te minimaliseren zijn / worden de verbindingen dubbel uitgevoerd
(bijv. glasvezel en adsl). Daarbij wordt nog onderzocht of we voor de toekomst ook op 4G kunnen
teruggevallen. We hebben in ieder geval met het referentieproject gemerkt dat bij langer durende
uitval van verbindingen, snel een straalverbinding kan worden opgezet mocht dat nodig zijn.
Daarnaast houden we er rekening mee dat in 2017 (wanneer 4 zuiveringseenheden aangesloten
zijn op het nieuwe systeem) de reserveserver op een externe locatie wordt geplaatst, zodat ook
bij uitval van de serverlocatie (brand of een andere calamiteit) de reserveserver naadloos in
werking blijft.
Welke voordelen moet het nieuwe systeem ons opleveren:
- het systeem is efficiënt en professioneel te beheren en te beveiligen;
- de server voor het beeldschermbedieningssysteem van alle RWZI's en gemalen
staat in Doetinchem (of elders) in een gecontroleerde omgeving. Het systeem kan door
ICT-deskundigen beheerd worden (beveiliging, back-up, juiste softwarelicentie, etc.);
- bij uitval van de server neemt een reserve-server het ogenblikkelijk over;
(Dit staat tegenover het beheer van circa 20 servers op 13 locaties in de huidige situatie (en
basis variant), waar de server bijna nooit in een gecontroleerde omgeving staat);
- de verbindingen t/m het netwerk op de RWZI's zelf zijn compleet op afstand te beheren
(precies zien wat over de verbinding gaat en voorrangsregels kunnen opstellen). Storingen in
verbindingen worden meteen gedetecteerd;
- vanuit elke plek (op de wereld) kan het beeldschermbedieningssysteem van een RWZI
benaderd worden en kunnen (verzamelde) gegevens geraadpleegd worden;
- als een onderdeel van de in storing valt, wordt dit automatisch gemeld. Technici kunnen dan
veelal in het systeem terugvinden, waardoor de storing werd veroorzaakt. Dit kan het oplossen
van storingen vergemakkelijken;
- alle gegevens van de RWZI's en gemalen worden naar een grote centrale gegevensbank
gezonden. Hieruit kan informatie t.b.v. procesverbetering, overzichten e.d. worden gehaald.
Tevens komen er diverse ‘dashboards’ voor snelle overzichten;
- vanwege het betere overzicht en het snel voorhanden hebben van gegevens verwachten we
te kunnen besparen op energie, chemicaliën, etc. en/of de waterkwaliteit te verbeteren;
- uitwisseling van gegevens met andere organisaties wordt eenvoudiger mogelijk;
- het systeem wordt zoveel mogelijk opgezet volgens (internationale) standaarden om weinig
leveranciersafhankelijk te zijn, en om eenvoudiger te kunnen samenwerken met andere
organisaties;
- het systeem maakt het mogelijk om ook allerlei extra regelingen in te bouwen om systemen
optimaal te benutten (Real Time Control, de extra investeringen hiervoor worden allen gedaan
op het moment dat nut en noodzaak zijn aangetoond).
5
4.4 Evaluatie referentieproject Lichtenvoorde
In de periode 2013 t/m begin 2015 is op de RWZI Lichtenvoorde de nieuwe architectuur voor de
(proces)automatisering gerealiseerd. Omdat het bedrijfsgebouw in Lichtenvoorde ook verbouwd
moest worden, was er geen stofvrije opstelruimte voor de server voor handen.
Daarom staat vanaf medio 2014 de server (en de ‘klaar voor overname’ reserve server) te
Doetinchem, en is daarmee direct de optimale variant gerealiseerd.
Deze situatie is begin 2015 breed geëvalueerd. In het algemeen kan worden geconcludeerd dat
het nieuwe systeem goed functioneert en dat de verbindingen goed en veilig zijn.
Omdat de geteste optimale variant goed functioneert en sowieso voordelen heeft qua beheer en
kosten ten opzichte van de basisvariant, hanteren we de optimale variant voor de verdere uitrol.
5. Business case
Om een goede afweging te maken, is vooraf door een kosten/batenbeschouwing gemaakt,
waarin naast de investeringskosten ook de risico’s, baten en exploitatiekosten over de gehele
levenscyclus zijn meegenomen. Inmiddels is het referentieproject Lichtenvoorde uitgevoerd en
zijn de belangrijkste (proces)automatiseringscomponenten aanbesteed. Hieruit zijn significant
lagere investeringskosten (ruim 25%) naar voren gekomen dan waar bij de besluitvorming in
2013 rekening mee is gehouden. Dit is onderstaand in tabel 2 weergegeven.
Tabel 2.
Overzicht investerings- en jaarlijkse kosten varianten
Business Case
overzicht investeringskosten
KOSTEN
renovatie
besturing
presentatie en bediening RWZI
besturing gemalen
BBS - BOA (gemalen)
basis ontw erp standaardisatie en systeem configuratie
centrale SCADA/BOA
BBS BOA (integraal)
infrastructuur
sub totaal renovatie
extra vanuit de blauw druk
Nul variant (Wi+
Bos 2013)
€
€
€
€
€
€
6.400.000
4.823.000
4.600.000
900.000
510.000
17.300.000
centrale informatie voorziening
Basis (Wi+ Bos
2013)
Optimaal (Wi+ Bos
2013)
Optimaal (huidig
inzicht)
€
5.610.000
€
5.610.000
€
5.083.000
€
3.421.250
€
3.421.250
€
1.857.250
€
€
€
€
€
68.000
1.487.500
4.420.000
1.240.000
16.250.000
€
85.000
€ 935.000
4.292.500
1.270.000
15.260.000
€
€
€
€
85.000
€ 782.000
2.133.500
1.321.000
11.270.000
€
1.148.350
€
€
271.150
lokaal, bij overige varianten centraal
€
€
€
998.750
pas na 2019, daarom nu niet
meegerekend
optimalisatie en RTC
alarm mgt en beveiliging
beheer en ontw ikkeling tools automatisering
€
€
816.000
127.500
€
€
773.500
425.000
€
€
277.100
204.000
totaal investeringskosten
gemiddelde kosten rente (3%) en afschrijving (10 jaar)
variabele kosten per jaar
€
€
17.300.000
1.990.000
€
€
18.300.000
2.110.000
€
€
17.400.000
2.010.000
€
€
beheer en onderhoud automatisering
besparing op server licenties door centralisatie
automatiseringsoplossing
€
322.255
€
501.516
€
446.500
€
Bij optimaal gerekend met 6 FTE, d.w .z.
450.000 uitbreiding met 2 FTE
jaarlijkse kosten infrastructuur (beheer, abonnementen)
totaal variabele kosten per jaar
€
€
321.480
650.000
€
€
231.780
740.000
€
€
€
42.857
255.180
660.000
€
€
€
20.000
270.000
700.000
totale jaarlijkse kosten (vast en variabel)
€
2.640.000
€
2.850.000
€
2.670.000
€
2.080.000
Besparing op energie en chemicaliën
€
-
€
100.000
€
100.000
€
100.000 In MJA rekening mee gehouden
Spin off besparingsmogelijkheid
€
-
€
100.000
€
100.000
€
100.000 Indicatief en vanaf 2019
totale vergelijkingskosten
€
2.640.000
€
2.650.000
€
2.470.000
€
12.000.000
1.380.000 besparing al ingeboekt via programma
1.880.000
5.1 Kosten
De kosten en de baten zijn uitgewerkt. Voor alle varianten zijn de kosten van de renovatie van de
(proces)automatisering (besturing / presentatie en bediening beeldschermbedieningssysteem)
meegenomen, waarbinnen kleine aanpassingen aan de installaties zijn inbegrepen. De grotere
aanpassingen en renovatie van de elektrotechnische-installatie (frequentieomvormers, kasten
e.d.) zijn hierin niet meegenomen. Deze grotere aanpassingen zijn voor iedere variant (ook de
nul) van toepassing en niet altijd direct gekoppeld aan de renovatie van (proces)automatisering.
Dit zal in een later stadium per RWZI beschouwd worden.
6
Tabel 1 geeft een overzicht van de investeringskosten en de jaarlijkse kosten van de varianten.
De eerste 3 kolommen zijn 1 op 1 overgenomen uit het eerdere voorstel uit 2013. De laatste
kolom is gebaseerd op de naar aanleiding van de aanbesteding naar beneden bijgestelde
raming.
Hierin is een onderscheid te maken in de aspecten die met renovatie te maken hebben en de
aspecten als gevolg van de strategische uitgangspunten. Verschillen in de kosten bij het
renovatiedeel zijn vooral te wijten aan efficiëntie door upgrade standaardisatie, integratie van
beeldschermbediening RWZI en gemalen en vernieuwing van de infrastructuur. De basis- en
optimale variant zijn uitgevoerd met dezelfde infrastructuur (voornamelijk glasvezel). Voor de
optimale variant is nog een extra back-upverbinding (dsl) meegenomen.
De variabele kosten in relatie tot de automatisering zijn voor alle varianten in grote lijnen gelijk.
Maar op onderdelen zijn er verschillen en vooral qua inrichting van het beheer. Het beheer in de
basis en optimale variant is veel omvattender dan in de nulvariant doordat aspecten als
bijvoorbeeld gegevensbeheer, netwerkbeheer en beveiliging zijn meegenomen.
Zoals eerder aangegeven voldoet de nulvariant (huidige situatie) niet aan de strategische
uitgangspunten. Daarbij zijn er in de nulvariant geen investeringen voor de extra’s als
informatievoorziening, optimalisaties (RTC), beveiliging en beheeraspecten, vernieuwing
infrastructuur meegenomen. Bij de nulvariant zijn ook geen / beperkte investeringen gerekend
voor het verbeteren van de verbindingen tussen de RWZI’s en het hoofdkantoor! Als we deze
kosten wel zouden betrekken dan valt de nulvariant veel duurder uit, zoals ook blijkt uit de
business case.
Hierbij dient te worden opgemerkt dat extra investeringen om bijvoorbeeld allerlei extra
regelingen in te bouwen om systemen optimaal te benutten (optimalisatie en Real Time Control)
nu geen onderdeel uitmaken van de voorstellen en te zijner tijd alleen worden gedaan op het
moment dat nut en noodzaak zijn aangetoond. Vooralsnog gaan we er van uit dat deze
investeringen niet voor 2019 plaatsvinden.
De investeringen in de (proces)automatisering zullen worden gespreid over een periode van 5
jaar. Daarbij is uitgegaan van de optimale variant. De programmering is zodanig opgezet dat nu
wordt verwacht dat de benodigde investeringen passend zijn binnen de huidige programmaruimte
zoals is opgenomen in de Perspectievennota / de voorstellen daarvoor.
5.2 De baten
De baten van de gekozen optimale variant liggen in lijn met de strategische uitgangspunten. Hier
komen technische baten als betere beveiliging, efficiënter beheer van de automatisering en een
degelijke informatievoorziening in beeld.
Voor minder geld krijgen we een beter systeem met meer (zinvolle) mogelijkheden. Ook de totale
exploitatiekosten voor de procesautomatisering zijn lager dan in de huidige situatie. Het nieuwe
systeem gaat voordeel opleveren als betere beveiliging, efficiënter beheer en een degelijke
informatievoorziening. Vanwege optimalisatie van regelingen verwachten wij een besparing van
2% op energie, hetgeen neerkomt op 1,5 miljoen kWh en 2% reductie op chemicaliën voor de
defosfatering (en daarme ook een bijdrage aan de MJA-3 doelstelling). Dit komt neer op een
jaarlijkse besparing van € 100.000,-. Vanwege de beter beschikbare informatie zullen
medewerkers meer overzicht en meer inzicht hebben en dat leidt op enig moment tot
besparingen. Deze zijn echter niet hard te duiden, maar wij verwachten een bedrag in de orde
van eveneens € 100.000,-.
Daarnaast zijn er nog baten die voor een groot deel afhankelijk zijn van aspecten die in de
organisatie vorm moeten krijgen. De flexibiliteit in de toekomstige procesvoering, in welke mate
en hoe gebruikt de organisatie informatie (oplossen storingen, management, projecten,
calamiteiten, uitwisseling extern etc.), inbedden van sturen op direct beschikbare KPI’s zijn
voorbeelden die in de komende jaren uitgekristalliseerd gaan worden.
7
Een overzicht van de baten is in de onderstaande tabel 3 uitgeschreven.
Van belang is nog te noemen dat een gedegen informatievoorziening de basis is om andere
toekomstige ontwikkelingen zoals de energie- en grondstoffenfabriek, optimalisatie in de
afvalwaterketen en andere innovaties goed te kunnen laten renderen.
Tabel 3.
Overzicht baten varianten
BATEN
omschrijving voordeel
Nul variant
Basis
Optimaal
strategische uitgangspunten
Baten
algemeen automatisering
Ondersteunt operationeel beheer en flexibiliteit naar de toekomst.
Mogelijke doelmatigere inzet van assets en optimalisaties bij
samenw erking intern en extern.
-
+
+
informatie voorziening
Alle bedrijfsprocessen krijgen gemakkelijker, automatisch en betere
informatie w aardoor organisatie efficiënter gaat functioneren (1% tot
5% efficiënter w erken).
-
+
+
informatie voorziening
Beheer van de assets, assets kunnen langer mee door pro actief
(meetbaar) onderhoud.
0
+
+
optimalisatie
De automatisering ondersteunt de optimalisatie van rw zi’s en de
afvalw aterketen met moderne regeltechnieken en intelligente sturing
op afstand.
0
+
+
standaardisatie
Uniformiteit in besturing, visualisatie en bediening en
informatievoorziening, alarmafhandeling. Dit in samenhang met elkaar
levert voordeel op voor de gebruiker en voor het beheer van de
automatisering.
0
+
++
eenvoud en doeltreffend
De automatisering moet eenvoudig en doeltreffend zijn. Het systeem
moet w el eenvoudig muteerbaar en onderhoudbaar zijn.
Eenduidigheid en minder componenten, softw are versies zoveel
mogelijk hetzelfde, dan w ordt het beter onderhoudbaar.
0/+
+
++
KPI als dasboard
Optimale stuurinformatie door flexibele, betrouw bare en centrale
informatie voorziening binnen alle lagen van de organisatie.
(besluitvorming adequater).
~
+
++
beheer op afstand
De automatisering ondersteunt de beheerder om veilig en robuust op
afstand alle zuiveringstechnische w erken te bedienen en te bew aken
vanaf iedere plaats en w erkplek. Eventuele mogelijkheden voor een
efficiëntere bedrijfsvoering en opschaling.
0/+
+
+
robuuste automatisering
De (proces)automatisering is zodanig robuust dat het aantal (urgente)
storingen minimaal is. De (beschikbaarheids)eisen van de
(proces)automatisering voldoen aan de (beschikbaarheids)eisen van
het primaire (zuiverings)proces.
+
+
+
beheer automatisering
Optimaal beheer van de automatisering, minder lokaal beheer,
integrale samenw erking ICT en PA.
~
+
++
beveiliging
Door toenemende afhankelijkheid van de (proces)automatisering en
(proces)informatiesystemen w ordt de beveiliging belangrijker. De
beveiliging van de (proces)automatisering moet goed geborgd zijn.
0
++
++
8
6. Professioneel beheer noodzakelijk
Het beheer van de nieuwe architectuur kan efficiënter plaatsvinden doordat de beheerders op
afstand het systeem kunnen monitoren en herstellen. Omdat er uniformiteit is in de
automatisering kan het beheer meer volgens standaard procedures plaatsvinden.
Daarentegen maakt het nieuwe systeem meer gebruik van verbindingen en communicatiecomponenten, die cruciaal zijn voor de werking en die pro-actief beheerd moeten worden. Het
nieuwe systeem beschikt over een geavanceerd alarm doormeld systeem en een grote database
voor de opslag en doorlevering 1 van alle automatisch verzamelde gegevens. De gegevens
moeten gecontroleerd en zo nodig gecorrigeerd worden. Deze werkzaamheden komen in de
plaats van het huidige handmatig noteren van gegevens door zuiveringstechnici, maar daarnaast
is ook een aanspreekpunt/verantwoordelijke nodig voor de totale database.
Vanwege de vereiste hoge mate van veiligheid dient de software regelmatig een ‘update’ te
krijgen. Al met al verwachten we dat de beheers inspanningen niet alleen zullen wijzigen, maar
ook toenemen. We praten dan wel over een aantoonbaar gedegen ingericht en uitgevoerd
beheer, waarbij uitgevoerde taken/werkzaamheden worden gemonitord en vastgelegd.
E.e.a. is schematisch weergegeven in afbeelding 2. Omdat er nog geen ervaring is met het
systeem zijn wij de beheers inspanningen nu gedetailleerd aan het vastleggen in ons
tijdregistratiesysteem. Op basis van onze huidige inzichten verwachten wij dat we binnen enkele
jaren behoefte is aan een groei tot maximaal twee extra formatieplaatsen (deze zijn opgenomen
in de business case).
Wij hebben deze verwachting gespiegeld en onderworpen aan een uitgebreide analyse/second
opinion door een adviesbureau Daarbij is de noodzaak onderschreven van een adequaat beheer
en de benodigde verwachte inzet daartoe. Ook is verdergaande uitbesteding van het beheer
beoordeeld. Dat is een optie, maar dat wordt niet geadviseerd omdat de kwetsbaarheid dusdanig
toeneemt dat wordt verwacht dat dit tot kostenstijgingen kan leiden. Er is met het huidige voorstel
voorzien in het zelf verrichten van de regie en uitvoering van de kern(beheer)taken. Dit zijn de
beheertaken die betrekking hebben op het tactisch beheer, functioneel beheer, netwerkbeheer,
beveiliging, gegevens beheer en het snel oplossen van storingen. De rest wordt uitbesteed.
De nieuwe situatie wordt niet van vandaag op morgen gerealiseerd. Daarmee is het mogelijk om
ook het beheer van de nieuwe situatie qua inspanning gedoseerd te laten meegroeien en
vormen. Dit wordt gedaan in een bewaakt en gedocumenteerd groeiproces.
We beginnen met het verschuiven van de formatie binnen de units. Daarna volgt de
noodzakelijke uitbreiding om professioneel invulling te kunnen geven aan het beheer.
HUIDIG
TOEKOMST
Afbeelding 2
1
Naar zuiveringsinformatiesysteem, naar hoofdpost gemeenten, etc.
9
7. Uitrol
7.1 Benodigde vervanging kwetsbare systemen
Een flink aantal van onze systemen zijn gedateerd en kwetsbaar geworden, waardoor de risico’s
op uitval van het primaire proces (transporteren en zuiveren van afvalwater) toenemen. Van
enkele systemen kan geen reserve-materiaal meer besteld worden. De kwaliteit van op de plank
liggende onderdelen is ongewis. Enkele systemen draaien nog onder WindowsNT en
Windows2000. Deze zijn (al jaren) niet meer leverbaar en worden derhalve ook niet meer
ondersteund vanuit Microsoft. De ISDN-verbindingen van al onze rioolgemalen worden binnen
enkele jaren uitgefaseerd. Onze huidige informatievoorziening, beveiliging, gegevensverwerking
heeft optimalisatie nodig. Daarom hebben wij gepland om tot en met begin 2019 de volledige
procesautomatisering van al onze RWZI’s en rioolgemalen aan te passen (in annex 1 is het
beoogde programma weergegeven). Vervanging van de meest kwetsbare systemen is in de
eerste jaren voorzien en in de tussentijd hebben wij nog enkele noodverbanden achter de hand in
geval van uitval van de verouderde systemen.
7.2 Benodigde vervanging kwetsbare systemen
Voor de gehele uitrol willen we één team formeren, welk verantwoordelijk is voor de
voorbereidingen, het opstellen van het bestek, het aanbesteden en begeleiden van de uitvoering
van de softwareaanpassingen. Eén systemintegrator verzorgt de softwarematige koppeling van
alle zuiveringseenheden op het nieuwe platform. Daarmee borgen we dat de software efficiënt en
compleet uniform volgens de opgebouwde standaard wordt geprogrammeerd.
Per zuiveringseenheid wordt vervolgens een projectteam geformeerd dat verantwoordelijk is voor
de voorbereidingen, het opstellen van de bestekken, het aanbesteden en begeleiding van de
uitvoering van de hardware aanpassingen. Een installateur voert de hardware-aanpassingen uit.
Het programma voeren wij uit volgens het principe van integraal project management. Met
heldere toewijzing van rollen als contractmanager en risico-manager, die het hele programma
overzien. Per zuiveringseenheid zal aan het bestuur een voorstel worden voorgelegd.
10
Annex 1. Projectenplan passend in de huidige programmaruimte
PROJECTNUMMER
PROJECTNAAM
bruto
PROJECT
UITGAVEN t/m
2014
bruto
PROJECT
UITGAVEN
2015
bruto
PROJECT
UITGAVEN
2016
bruto
PROJECT
UITGAVEN
2017
bruto
PROJECT
UITGAVEN
2018
bruto
PROJECT
UITGAVEN
2019
PROJECTEN
80652
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80718
80746
80746
80746
80794
80794
80708
Vervanging (proces)automatisering RWZI Zutphen en bijbehorende gemalen
RGI: RWZI-Dinxperlo Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Dinxperlo: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Etten Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Etten: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Haarlo Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Haarlo: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Holten Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Holten: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Nieuwgraaf Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Nieuwgraaf: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Olburgen Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Olburgen: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Ruurlo Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Ruurlo: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Varsseveld Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Varsseveld: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Wehl Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Wehl: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: RWZI-Winterswijk Vervanging procesautomatisering
RGI: RWZI-Winterswijk: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
RGI: Systeemhardware Doetinchem
RGI: Systeemsoftware incl. licenties (historian, alarmering en Scada ) Doetinchem
RGI: ISDN-fasering Gemalen
GI: RWZI-Aalten Plaatsing procesautomatisering
GI: RWZI-Aalten: Gemalen Vervanging automatiseringsinstallatie
Ren.autom.RWZ Lichtenvoorde+BBS+BOA incl. verbindingen
Totalen per jaar voor de procesautomatisering
90.000
780.000
115.000
75.000
40.000
30.000
40.000
230.000
290.000
220.000
1.340.000
460.000
70.000
40.000
120.000
30.000
455.000
305.000
230.000
270.000
10.000
150.000
90.000
650.000
360.000
310.000
20.000
265.000
65.000
65.000
15.000
320.000
0
20.000
1.990.000
380.000
€ 1.990.000
€ 490.000
Totaal periode 2014 t/m 2019 (incl. referentieproject Lichtenvoorde)
€ 12.000.000
Totaal periode 2015 t/m 2019 (excl. referentieproject Lichtenvoorde)
€ 9.630.000
190.000
340.000
210.000
30.000
€ 2.290.000
85.000
35.000
430.000
130.000
345.000
145.000
€ 3.520.000
€ 3.200.000
120.000
€ 510.000
11