Diagnose in beeld (141). Knobbeltjes bij een reumapatiënt

Medische vignetten
Diagnose in beeld (141). Knobbeltjes bij een reumapatiënt
t.l.th.a.jansen en i.g.kruithof
reuscellen
a
histiocyten
b
(a) Cutane noduli aan de linker wijs- en middelvinger; (b) histomorfologisch beeld van een huidbiopt: histiocyten en meerkernige
reuscellen met egaal cytoplasma, sommige met granulair ‘periodic-acid-Schiff’(PAS)-positief materiaal (in de verklarende
tekening groen weergegeven) (PAS-kleuring; 360 maal vergroot).
Casus. Een 59-jarige man werd poliklinisch gezien wegens gewrichtsklachten. Aanvankelijk werden degeneratieve gewrichtsafwijkingen gezien met lichte synovitis
en aanzet tot noduli van Heberden; de reumafactoruitslag was positief (50 kU/l; referentiewaarde 15). Röntgenologisch waren er kleine erosieve laesies aan de
distale interfalangeale (DIP-)gewrichten. Patiënt kreeg
rofecoxib 25 mg ‘zo nodig’. Een halfjaar later presenteerde hij zich opnieuw, nu met een perifere polyartritis
van DIP-gewrichten, proximale interfalangeale en metacarpofalangeale (MCP-)gewrichten die gezien de reumafactorpositiviteit deed denken aan reumatoïde artritis.
Röntgenfoto’s toonden reeds grotere erosies, met name
in DIP- en MCP1-gewrichten. Er werd een behandeling
begonnen met methotrexaat (MTX). Bij controle bleek
dat er knobbeltjes waren ontstaan op wangslijmvlies en
vingers (figuur a). Deze werden langzaamaan wat groter,
doch bleven indolent. De noduli waren roodbruin met
een papuleus aspect. Ze leken niet op reumanoduli,
MTX-nodulosis of jichttofi, maar eerder op multicentri-
Medisch Centrum Leeuwarden, locatie MCL Zuid, afd. Reumatologie,
Postbus 888, 8901 BR Leeuwarden.
Dr.T.L.Th.A.Jansen, reumatoloog.
Laboratorium voor de Volksgezondheid in Friesland, Leeuwarden.
Mw.I.G.Kruithof, patholoog.
Correspondentieadres: dr.T.L.Th.A.Jansen.
sche reticulohistiocytose. In een stansbiopt van een huidnodus werd bij microscopie ophoping van histiocytaire
cellen gezien met vorming van meerkernige reuscellen.
Deze cellen hadden een eosinofiel matglasaspect van het
cytoplasma, en in sommige cellen werd cytoplasmatisch
granulair ‘periodic-acid-Schiff’(PAS)-positief materiaal
aangetroffen (zie figuur b). Dit beeld is kenmerkend
voor reticulohistiocytose. Volgens de literatuur heeft
15-30% van de patiënten met multicentrische reticulohistiocytose een maligniteit, met name een carcinoom
van mamma, cervix, maag, colon of long, dan wel een
lymfoom of leukemie. Bij echografie werd een niertumor gevonden: een niercelcarcinoom. In de eerste weken na nefrectomie gingen de knobbeltjes in regressie.
Diagnose. Multicentrische reticulohistiocytose als
paraneoplastische manifestatie.
abstract
Diagnostic image (141). Nodules in a patient with rheumatoid
arthritis. – A 59-year-old man presented with polyarthritis and
noduli on fingers and buccal mucous membrane due to multicentric reticulohistiocytosis. This was a paraneoplastic manifestation of a renal cell carcinoma, and regression of noduli was
seen after nephrectomy.
Aanvaard op 29 januari 2003
Ned Tijdschr Geneeskd 2003 31 mei;147(22)
1067