Cervixkankerscreening

Cervixkankerscreening
Bron: Aanbeveling WVVH 2002/03
• Pathofysiologie
– > 90% vd plaveiselceltumoren ontstaat thv metaplastisch epitheel
van overgangszone
– Cervixkanker wordt altijd voorafgegaan door een HPV-infectie van
een hoogrisicotype die persisteert
– HPV-virus + normaal uitstrijkje:
• 70-80% binnen jaar virus opgeruimd
• 20%: CIN-afwijkingen:
– Overgrote deel: virus opruiming en verdwijnen CIN-afwijking
(afhankelijk van ernst CIN-afwijking en immuunstatus)
– Klein deel: persisterende infectie:
» Progressie naar cervixkanker enkel bij hoogrisicotype HPV
•ASCUS: 'Atypical Squamous Cells of Undetermined Sig-nificance': atypische plaveiselepitheelcellen
waarvan de betekenis niet duidelijk is.
•L-SIL: 'Low-grade Squamous Intraepithelial Lesion': laaggradige intra-epitheliale
plaveiselcelafwijkingen.
•H-SIL: 'High-grade Squamous Intraepithelial Lesion': hooggradige intra-epitheliale
plaveiselcelafwijkingen.
•CIN: 'Cervical Intra-epitheal Neoplasie': intra-epitheliale neoplasie of dysplasie van het plaveiselepitheel.
Men onderscheidt drie vormen: lichte (CIN I), matige (CIN II) of ernstige (CIN III) dysplasie.
•CIS: carcinoma in situ.
•AGUS: 'Atypical Glandular cells of Undetermined Signi-ficance': atypische klierepitheelcellen waarvan
de betekenis niet duidelijk is. Men onderscheidt AGUS lichte atypie en AGUS sterke atypie. Beide
kunnen voorkomen zowel bij cellen van endometriale als van endocervicale oorsprong.
Cervixcarcinoom
12-22%
CIN 3
Regressie
1%
5%
20%
50%
40%
CIN 2
10%
40%
Persistentie
60%
CIN 1
30%
Wie en wanneer screenen?
• Alle vrouwen van 25 tem 64 jaar die ooit seksueel actief
zijn geweest
• Herhaal het eerste normale uitstrijkje na 1 jaar
• Als dit tweede uitstrijkje ook normaal is: om de 3 jaar
screenen
• Stop screening na 64 jaar indien de laatste 2
opeenvolgende recente uitstrijkjes normaal waren
Contra-indicaties
• Absolute (blijvende):
– Vrouwen die een hysterectomie hebben gehad owv goedaardige
aandoeningen: geen vaginale uitstrijkjes
– Macroscopisch verdacht letsel: gynaecoloog: biopsie onder
colposcopische controle
• Tijdelijke:
–
–
–
–
–
–
Vorig uitstrijkje minder dan 3 maanden geleden
Menstruatie of dervings- of doorbraakbloedingen
Vaginale ontsteking/infectie
Ernstige genitale atrofie (menopauze): korte hormonale substitietherapie
Zwangerschap, postpartum (6 maanden), lactatie (6 maanden na stop)
Recent gebruik van ontsmettingscrème of –vloeistof, glijmiddel, vaginale
medicatie, vaginale douche, voorafgaande colposcopie met azijnzuur
– Cervixchirurgie minder dan 3 maanden geleden
– Radiotherapie: ook na jaren op aanvraagformulier vermelden
Risicofactoren
• Frequentere screening: HIV-infectie: elk jaar
• Geen korter screeningsinterval: leeftijd (>30j),
promiscuïteit, lage socia-economische klasse
• De niet-participanten: ouderen, kansarmen, migranten:
actief aansporen tot screenen
Gepaste materiaal en de juiste techniek
• Dubbele afname met gecombineerde spatel van AYRE
(360°) en endocervicale afname met CYTOBRUSH (90180°)
• CERVEX-BRUSH (blauwwitte kwastje; onder lichte druk
5x360° rechtsom draaien)
• Tussen de 7e en 15e dag van de menstruele cyclus
• Postmenopauzaal: naar binnen opschuiven vd
overgangszone: 1w lokaal oestrogenen bij patiënten met
klinische atrofieof atrofie bij vorig uitstrijkje
Beleid