mca.nl Onderzoek bij ongewenste kinderloosheid

Onderzoek bij ongewenste
kinderloosheid
Afdeling Gynaecologie
mca.nl
Inhoudsopgave
Verminderd vruchtbaar
3
Start van het onderzoek
3
Onderzoek bij de man
4
Onderzoek bij de vrouw
4
Samenlevingstest
6
Onderzoek van de eileiders
6
Hoe verder?
7
Foliumzuur
7
Uw vragen
7
Colofon
Redactie:
polikliniek gynaecologie en afdeling communicatie
Vormgeving:
Beeldgroep MCA
Oplage:
300/1e druk/2013
Druk:
Ricoh
Artikelnummer: 161825
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of
vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting
2
In overleg met uw huisarts of gynae-
zwangerschap met behandeling groter is
coloog wordt onderzocht waarom een
dan zonder behandeling.
zwangerschap bij u en uw partner uitblijft. In deze folder vindt u algemene uitleg over de onderzoeken die u beiden zo
nodig krijgt. Uw huisarts en gynaecoloog
Een eindoordeel is pas te geven als alle
onderzoeken afgerond zijn. Ook dan
kan pas bepaald worden of en welke
behandeling eventueel zinvol kan zijn.
werken bij dit onderzoek nauw samen.
Start van het onderzoek
Verminderd vruchtbaar
Ziektegeschiedenis van beide partners
We spreken van verminderde vruchtbaar­
(anamnese)
heid als u ondanks een regelmatige
Om te beginnen, brengt uw huisarts uw
menstruatiecyclus en regelmatig seksuele
beider medische voorgeschiedenis in
gemeenschap na een jaar nog niet
kaart. Uw huisarts stelt niet alleen vragen
zwanger bent. Het uitblijven van een
over de voortplanting, maar ook over:
zwangerschap ligt in eenderde van de
• operaties, aandoeningen en ernstige kin­
gevallen bij de vrouw, in eenderde van de
derziektes die u eventueel heeft gehad;
gevallen bij de man en in eenderde van de
• medicijngebruik;
gevallen bij beiden. In tien procent van de
• uw seksleven.
gevallen wordt geen oorzaak gevonden.
Het is belangrijk dat u zich goed op dit
Doel van de onderzoeken
gesprek voorbereidt. Denkt u ook aan
Het doel van de onderzoeken die u
het verzamelen van eventuele belangrijke
beiden krijgt, is het opsporen van de
stukken uit uw medisch dossier:
oorzaak van het uitblijven van een
familiegegevens over kinderloosheid
zwangerschap. Als er geen oorzaak
bijvoorbeeld en/of erfelijke ziekten die
gevonden wordt, is behandeling
van belang kunnen zijn.
meestal niet nodig en ook niet wenselijk.
Een belangrijk uitgangspunt bij wel
Het kan zijn dat uw gynaecoloog later nog
of niet behandelen is dat de kans op
aanvullende vragen heeft.
3
Onderzoek bij ongewenste
kinderloosheid
Onderzoek bij de man
Onderzoek bij de vrouw
Zaadonderzoek
Onderzoek van de geslachtsorganen en
Uw huisarts zal u als eerste verwijzen
vaginaal toucher
voor zaadonderzoek (semenanalyse). Bij
Afhankelijk van de situatie doet de
dit onderzoek worden het aantal en de
huisarts of gynaecoloog de volgende
kwaliteit van de zaadcellen vastgesteld.
onderzoeken bij de vrouw:
U krijgt van uw huisarts een potje mee
• onderzoek van de geslachtsorganen:
waarin u het zaad kunt opvangen. Verder
met een zogenoemde eendenbek
krijgt u een folder met uitleg over het
(spreider) onderzoekt de huisarts of
onderzoek en een aanvraagformulier
gynaecoloog de baarmoedermond
mee. U levert dit formulier tegelijk met het
en de wand van de vagina: er wordt
zaad in bij het laboratorium.
een kweek van de baarmoedermond
afgenomen voor onderzoek op
Ook als u al kinderen heeft, eventueel uit
een andere relatie, is zaadonderzoek vaak
toch nodig.
eventuele infecties;
• vaginaal toucher: de huisarts of
gynaecoloog onderzoekt via de vagina
de baarmoeder en eierstokken;
Eventueel vervolgonderzoek
• tijdens het eerste consult op de
Alleen als er zaadafwijkingen gevonden
polikliniek gynaecologie wordt
worden, is vervolgonderzoek nodig.
meestal een inwendige (vaginale) echo
Denkt u aan onderzoek van:
gemaakt: dit is niet pijnlijk.
• de penis;
• de zaadballen;
Deze onderzoeken gebeuren gelijktijdig.
• de afvoerbuisjes van de zaadballen naar
de penis;
• een eventuele liesbreuk.
De eerste twee onderzoeken kan uw
huisarts in principe doen. Maar bij
verwijzing naar de gynaecoloog worden
Eventueel wordt ook aanvullend
alle onderzoeken meestal tijdens
bloedonderzoek gedaan.
uw eerste afspraak in het ziekenhuis
uitgevoerd.
4
Vaststellen van de eisprong
menstruatiecyclus niet goed vast te stellen
Uw huisarts onderzoekt met behulp van
is, verwijst uw huisarts u voor verder
een temperatuurkaart of en wanneer u
onderzoek naar de gynaecoloog.
een eisprong heeft. U krijgt instructies
voor hoe en wanneer u uw temperatuur
Echo
opneemt. U noteert dit op het formulier
De gynaecoloog maakt dan een echo
‘Basale Temperatuur Curve (BTC)’ dat
om vast te stellen of en wanneer u een
u meekrijgt. Na de eisprong stijgt uw
eisprong heeft. Na het inbrengen van
temperatuur enkele tienden graden. Op
een klein staafje in de vagina, zoekt de
die manier kan uw huisarts met behulp
gynaecoloog naar een zwart bolletje van
van de temperatuurkaart nagaan of en
ongeveer twee cm groot: de zogenoemde
wanneer er een eisprong is geweest. Voor
follikel. Dit is een eiblaasje gevuld met
een goede indicatie is het erg belangrijk
vocht met daarin het onzichtbare eitje. Het
dat u de instructies voor het temperaturen
maken van de echo is niet pijnlijk en duurt
en noteren een maand lang heel
ongeveer vijf minuten.
nauwkeurig opvolgt. (Het beoordelen van
de temperatuurkaart is lastig. U kunt het
Bloedonderzoek
daarom beter overlaten aan uw huisarts.)
Als uit de echo blijkt dat er een eisprong
is geweest, wordt uw bloed onderzocht
Het bepalen van het moment van de
op het gehalte van het hormoon
eisprong is ook belangrijk voor een
progesteron. Dit onderzoek bevestigt
ander onderzoek dat nog nodig is: de
nogmaals of de eisprong daadwerkelijk
zogenoemde samenlevingstest. Uitleg
heeft plaatsgevonden.
over deze test vindt u verderop in deze
folder.
Planning samenlevingstest
Van de grootte van de follikel op de
Verwijzing naar de gynaecoloog voor
echo kan de gynaecoloog het moment
echoscopie
van de aanstaande eisprong afleiden.
Als uw huisarts de eisprong met behulp
Op basis hiervan wordt vervolgens de
van de temperatuurkaart niet kan
samenlevingstest gepland.
vaststellen én/of als het moment van de
eisprong door een (zeer) onregelmatige
5
Onderzoek bij ongewenste
kinderloosheid
Regelmatig bloedonderzoek nodig
test meteen van de verpleegkundige. Als
Regelmatig zijn extra gegevens nodig
de test negatief uitvalt (geen bewegelijke
over het hormoonverloop voor en na de
zaadcellen gezien) wordt er nog een
eisprong. De huisarts of de gynaecoloog
echo gemaakt om te beoordelen of er
zal u voor bloedonderzoek verwijzen naar
op het juiste moment in de cyclus slijm is
het laboratorium.
afgenomen: of het nog te vroeg of te laat
is.
Samenlevingstest
Onderzoek van de eileiders
De samenlevingstest is een onderzoek
waarbij de zaadcellen in het slijm
Als alle bovenstaande onderzoeken
van de baarmoederhals kort na de
afgerond zijn, wordt de doorgankelijkheid
geslachtsgemeenschap onderzocht
van de eileiders onderzocht. Dit kan op
worden. Rond het moment van de
twee manieren:
eisprong maakt de baarmoederhals
• röntgenfoto van de baarmoeder (HSG);
extra slijm aan. Dit slijm vangt eventuele
• kijkoperatie in de baarmoeder en buik
zaadcellen op hun weg naar de ingang
(laparoscopie / hysteroscopie).
van de baarmoeder op. Kort na de
geslachtsgemeenschap zijn deze
Deze onderzoeken gebeuren in het
beweeglijke zaadcellen onder een
ziekenhuis. U krijgt uitleg van uw
microscoop goed zichtbaar in het
gynaecoloog en u krijgt folders mee
slijm. Dit onderzoek wordt altijd in het
waarin u alles nog een keer rustig kunt
ziekenhuis uitgevoerd. U krijgt een folder
nalezen.
met uitleg over het onderzoek mee.
Heeft u eerder buikoperaties gehad en/
De test
of ontstekingen in de buik gehad? Dan
Een verpleegkundige haalt met behulp
krijgt u dit onderzoek niet als laatste, maar
van de eendenbek (spreider) met een
mogelijk al eerder.
spuitje slijm weg. Dit is niet pijnlijk. Het
slijm wordt meteen onder de microscoop
beoordeeld. U krijgt de uitslag van de
6
Hoe verder?
Foliumzuur
Alle onderzoeken kunnen in principe
binnen enkele maanden afgerond
Alle vrouwen die zwanger willen
worden. Als uw huisarts geen afwijkingen
worden, wordt geadviseerd om
vindt en u na anderhalf jaar nog niet
dagelijks 0,5 mg foliumzuur (vitamine)
zwanger bent, verwijst uw huisarts u voor
te gebruiken. De kans op een kind
verder onderzoek naar de gynaecoloog.
met een ‘open ruggetje’ is daardoor
Bent u ouder dan vijfendertig jaar? Dan
kleiner. Als alle vrouwen foliumzuur
verwijst uw huisarts u na een jaar naar de
zouden gebruiken, kan het aantal
gynaecoloog.
kinderen dat met een open ruggetje
geboren wordt met de helft worden
Wanneer komt u in aanmerking voor
teruggedrongen. Misschien gebruikt
behandeling?
u al een vitaminepreparaat dat
Na afronding van alle onderzoeken kan
voldoende foliumzuur bevat: u kunt
uw huisarts of gynaecoloog een inschat­
dit op de bijsluiter nalezen. Foliumzuur
ting maken van de kans op zwangerschap
is zonder recept verkrijgbaar bij uw
zonder en met behandeling. Alleen als de
drogist of apotheek. U kunt het beste
kans op een zwangerschap na behande­
met foliumzuur starten op het moment
ling duidelijk hoger is, komt u voor behan­
dat u zwanger wilt worden en geen
deling in aanmerking.
voorbehoedsmiddelen meer gebruikt.
Gebruik foliumzuur tot en met de
achtste zwangerschapsweek. Daarna is
Uw vragen
het niet meer nodig.
Met vragen en voor informatie kunt
u bij uw huisarts terecht. Of bij de
Meer informatie over het uitblijven van een
polikliniekassistente van de gynaecoloog
zwangerschap vindt u ook op
bij wie u eventueel onder behandeling
www.freya.nl.
bent. De polikliniek gynaecologie is
bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot
16.30 uur op telefoon (072) 548 29 00.
7
Medisch Centrum Alkmaar
Wilhelminalaan 12
1815 JD Alkmaar
T (072) 548 44 44
mca.nl