Ongeveer 2050 jaar geleden - Gallo

GALLO – ROMEINS WEEKEND
PERSMAP
Editie2013
VIROVIACUM ROMANUM VZW
laat het oude Wervik herleven om het een nieuwe toekomst te geven
Het GALLO-ROMEINS WEEKEND
en andere Gallo-Romeinse plannen
WERVIK
Wikipedia de vrije encyclopedie:
Viroviacum
Viroviacum, het hedendaagse Wervik, was een Romeinse nederzetting in de provincie Gallia
Belgica. Viroviacum lag aan de heerweg Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Keulen) Gesoriacum (Boulogne-sur-Mer) en staat als Virovino vermeld op de Peutinger kaart (Tabula
Peutingeriana) tussen Turnacum (Doornik) en Castellum Menapiorum (Kassel).
Geschiedenis
Viroviacum werd waarschijnlijk al voor onze jaartelling door de Romeinen gesticht bij een
doorwaadbare plaats van de Leie, mogelijk bij een bestaande Menapische nederzetting. Bij de
reorganisatie van Gallië door keizer Augustus kwam Viroviacum in het district van Kassel
(Civitas Menapiorum) te vallen. De bloeiperiode van de agrarische nederzetting lag in de
tweede helft van de 1e en eerste helft van de 2e eeuw.
Viroviacum heeft nooit een omwalling gehad en waarschijnlijk stonden er enkel lemen
gebouwen. Hierdoor zijn er ter plekke relatief weinig vondsten gedaan, maar de opgegraven
grafvondsten duiden wel op een zeer vroege bewoning: Viroviacum is een van de oudste
Romeinse nederzettingen in het hedendaagse België. De plaats is ouder dan Atuatuca
Tungrorum (Tongeren), maar Viroviacum was in de Romeinse tijd waarschijnlijk een
baanpost (statio) of dorp (vicus), en geen stad zoals Atuatuca Tungrorum, Orolaunum
(Aarlen) en Turnacum (Doornik)
2
Ongeveer 2050 jaar geleden.
Op een verhevenheid langs de Leie, op de grens van wat nu Wervik met Komen is, woont een kleine
Keltische stam. Hun hoofdman is VEROVOS.
Wanneer Julius Caesar de Leie oversteekt installeert hij een kleine legerpost in de nabijheid van het
bestaande Gallische dorp en hij noemt de nederzetting VIROVIACUM, naar de naam van de
Keltische hoofdman. Onder deze naam staat Wervik vermeld op de Peutingerkaart en in het
Itinerarium van Antoninus (IIIe eeuw).
Met Viroviacum begint de lange en boeiende geschiedenis van Wervik.
De oudste geschiedenis wordt nu terug tot leven gebracht in de oudste
stad in Vlaanderen.
Tekstfragment uit Sanderus “Verheerlijkt Vlaenderen” (17de eeuw)
3
Korte geschiedenis van de vzw Viroviacum Romanum
Na een succesvolle opgravingscampagne op het Sint-Maartensplein (jaren ’90) met heel wat
Romeins vondstenmateriaal werd de campagne afgesloten met een heuse Romeinse Cena
met authentieke recepten en animaties. Het liet smaken naar meer en het initiatief werd
enkele keren hernomen.
Geïnspireerd door de Cena Romana en als resultaat van een intense bevraging vanuit NCMV
(nu UNIZO) rond de toeristische mogelijkheden van Wervik werd in het voorjaar 1995 de
vzw Viroviacum Romanum opgericht door de plaatselijke NCMV-afdeling (nu UNIZO)
i.s.m. enkele medewerkers aan de bevraging en een paar geïnteresseerden.
De hoofdbedoeling was om Wervik te promoten via zijn verleden en specifiek zijn GalloRomeinse geschiedenis. Er werd voor gekozen om kwalitatief te werken en zo historisch
verantwoord mogelijk. Het aangeboden evenement moest educatief juist zitten eerder dan er
een carnavaleske bedoening van te maken.
Om de goegemeente aan het evenement te laten wennen werd ervoor geopteerd om het de
eerste jaren jaarlijks en nadien tweejaarlijks te organiseren.
Viroviacum Romanum organiseert echter niet alleen het Weekend. De vereniging wil ook
door andere activiteiten de Keltische en Romeinse geschiedenis ook meer toegankelijk
maken voor de bevolking. Dit gebeurt tegenwoordig door eigen initiatieven maar ook door
samenwerking met andere organisaties die deze periode in de wereldgeschiedenis in de
belangstelling willen brengen. Activiteiten die aldus werd opgezet zijn o.m.
tentoonstellingen, voordrachten, museumbezoek, toneelopvoeringen. Er is een stille hoop
om ooit een (bescheiden) studie- en documentatiecentrum te kunnen oprichten.
Herinneringsplakket aan de gouwdag Verbond Heemkunde – 1968.
4
Waarom Wervik?
Wervik is één der oudst gekende plaatsnamen van ons land. Als woonplaats is het zeker
ouder dan Tongeren, dat nog niet eens bestond in Caesars tijd.
In Wervik zijn er spijtig geen restanten meer te zien van Romeinse gebouwen. Dat komt
omdat de stad nooit omwallingen heeft gekend en de woningen vermoedelijk in de
Romeinse periode en zelfs nog ver daarna werden opgetrokken in leem (“plak-en-stak”)
eventueel op een stenen onderbouw en wel soms bedekt met dakpannen. Tevens werd de
stad in de loop van de geschiedenis meermaals werd verwoest. Toch hebben opgravingen
en archeologische vondsten aangetoond dat er hier wel degelijk een relatief belangrijke
Gallo-Romeinse en Keltische bewoning was. Een paar jaar terug werd zelf de fundering van
de grote Romeinse heirbaan terug gevonden. Verder is er een prachtig medaillon, heel wat
vaatwerk en bouwmateriaal, een unieke unster (balans), een duifje , godenbeeldje, enz..
Recente opgravingen hebben het verdere verloop van de heirbaan Boulogne – Cassel –
Doornik – Keulen blootgelegd, evenals een nieuwe aansluitende heirbaan ter hoogte van ‘De
Pionier’. Ook werden er opnieuw sporen van brandgraven aangetroffen en mogelijks de
omwalling van een Romeins kamp.
Peutingerkaart (IIIde eeuw) met vermelding “virovino”
Door het feit dat we geen stenen bouwrestanten meer hebben zijn we enerzijds benadeeld,
maar anderzijds dwingt dit ons tot grotere creativiteit.
5
.
Wervikse archeologica – Romeinse periode
Romeinse unster (balans) – unieke vondst
Medaillon (kistbeslag) – Romeinse periode.
Beeldje van Mercurius – Romeinse periode
6
HET GALLO-ROMEINS WEEKEND
Bescheiden gestart met de 1ste editie in 1996 mogen we zeggen dat na de 4de editie het
Gallo-Romeins Weekend te Wervik al een begrip geworden is. Naast de vele losse bezoekers
vanuit het hele land, maar ook vanuit Noord-Frankrijk en Nederland, hebben we scholen
vanuit West- en Oost-Vlaanderen en zelfs enkele uit andere provincies die jaarlijks met een
paar klassen ons Weekend bezoeken. Het zijn niet alleen scholen uit de buurt, onder onze
vaste bezoekers hebben we scholen uit Brugge en het Gentse en zelfs het Mechelse. Met een
doorgedreven publiciteit hopen we ook nog meer scholen te kunnen informeren. De laatste
editie telden meer dan 4.000 bezoekers !
IMPRESSIE Re-enactinggroepen
7
DOELSTELLINGEN VAN HET GALLO-ROMEINS WEEKEND
Promotie van de stad Wervik
De vzw was/is van oordeel dat Wervik naast tabak nog andere troeven kon uitspelen, o.m.
zijn rijke geschiedenis en speciaal zijn Gallo-Romeins verleden.
We mogen stellen dat die opdracht, dank zij de opgravingen van de 90-er jaren al goed
volbracht is. Zo wordt Wervik in recente handboeken geschiedenis voor het secundair
onderwijs. terug vernoemd als één der oudste plaatsen in dit land. Ook het Gallo-Romeins
Weekend wordt vermeld. Er is weer toenemende interesse voor ‘Wervik: Romeinse stad’.
Ook de recente opgravingscampagnes helpen hieraan mee.
Populariseren van de Romeinse en Keltische geschiedenis
Al na de eerste editie groeide het besef dat we onze doelstelling moesten verruimen. Wij
hadden immers vastgesteld dat ons initiatief een duidelijk educatief karakter had en dat de
manier hoe het gebracht werd bevattelijk, populair, ontspannend maar vooral leerrijk was.
Zo konden we in editie 2, toen we Legio X Gemina (Nl) (een re-enacting groep die Romeinse
legioensoldaten terug levend brengen) en Briganti (een Keltische re-enacting groep(GB)) te
gast hadden, aantonen waarom de Romeinse legioensoldaten uiteindelijk wonnen van de
Kelten.
Wat we onbewust als structuur hadden gestoken in de eerste editie werd herhaald in de
volgende jaren. Zo wordt er elke editie gezocht naar andere re-enacting groepen die zowel
de Romeinse als de Gallische leefwereld oproep
8
Gallo-Romeins Weekend 2011 – beeld
publiek
9
Opbouw van het weekend rond drie grote peilers
A Een louter educatief gedeelte: is bedoeld om de bezoekers op een serene manier iets bij te
brengen van het leven van de Kelten, Romeinen en de prehistorie en hun invloed op de
huidige maatschappij. In het verleden gebeurde dit als volgt:
1.
Een eigen gemaakte tentoonstelling i.s.m. met de heer Frits Cogghe, leraar Oude Talen en op dat
ogenblik verbonden aan de Argo over “Caesar In en de Belgen”, de “Romeinse legioenen”.
“Wonen in de Gallo-Romeinse tijd” samengesteld met voorwerpen, maquettes, foto’s, schetsen
en tekstpanelen
2.
Een tentoonstelling ingehuurd bij Pamzov, (Provinciaal Archeologisch Museum Zottegem) over
“de klederdracht van de prehistorie tot het Gallo-Romeins tijdperk”.
3.
Een geïllustreerde voordracht door Professor Bourgeois, verbonden aan de RUG maar van de
streek afkomstig “De Kelten in Vlaanderen”.
4.
Een tentoonstelling rond de stripfiguur “Alex”. Dit van de hand van de heer Paul Verstappen,
leraar in het Antwerpse en notoir stripkenner. Ook de openingslezing werd door deze laatste
verzorgd. Strips, didactisch materiaal? Wie na de lezing nog twijfelde was een striphater of had
tijdens de lezing geslapen. De heer Verstappen toonde aan dat strips waarheidsgetrouw kunnen
zijn maar dat soms ook een loopje met de geschiedenis werd genomen door gebouwen samen te
plaatsen of decors te gebruiken die niet in die periode bestonden.
5.
I.s.m. de plaatselijke oudheidkundige kring organiseerden we zelf al enkele keren een
tentoonstelling met de Wervikse archeologische stukken.
6.
Een eigen gemaakte tentoonstelling rond ‘Hoe woonden de Romeinen en de Galliërs’ in een
kwaliteitsvolle presentatie met eigen beeldmateriaal en teksten en eigen gemaakte maquettes van
een Romeinse villa, een Gallo-Romeinse tempel en een Keltische hoeve.
B. Een (educatief) spektakelgedeelte: dit gedeelte brengt zijn educatieve waarde op een
lichtere manier naar voor. Naargelang de uitvoerder(s) gebeurt dit al dan niet ludiek maar
met een duidelijke opvoedende waarde. Ook hier wordt, ondanks de andere aanpak,
kwaliteit verkozen boven kwantiteit. Wat we zoal in het verleden hadden kun je hier lezen:
1. Optreden van de “Stichting Legio X Gemina” (Nl). Dit is een re-enactinggroep die ‘living history’
brengt. Deze groep komt uit Nederland maar heeft enkele Belgen onder zijn leden. Die mensen
brengen een zo juist mogelijke reconstructie van het Romeinse Legioenleven en specifiek dat van
het Xde legioen dat in onze streek actief was. Hun kledij en wapendracht zijn historisch
verantwoord. Na een demonstratie van gevechtstechnieken konden de bezoekers een praatje
maken en vragen stellen aan de verschillende acteurs. We hadden ook als de Engelse groep
“Briganti” en de Nederlandse “Omnia”. Uit Duitsland kwam de “Römer Cohorte” Uit Frankrijk
“Les Enfants de Finn” . Uit eigen land: “Legio XI Pia Fidelis”, “Desmumbach” , “Dueuoxtonion”,
“Celtae Comatae”, “Legia” (Keltisch leven) Verder traden al op: “Ambiani“(Fr) met een Gallisch
kamp, “Cohors Prima Aquitanorum” (Fr) legionairsleven van de hulptroepen, “Forum Traiani”
(D) reconstructie Romeinse winkel en demonstraties en workshops; “Artisans de Lug” (Wall.) met
Gallische ambachten, “Dububrannos” (B) Keltische bard-druïde, ¨”Comatae” (B) met Gallisch
dagelijks leven; enz.
2. Wie eens wilde weten hoe het Romeinse eten smaakte kon deelnemen aan de Cena Romana (4 x)
Dit was een reconstructie van een Romeins avondmaal waar eten werd gepresenteerd gemaakt
naar authentieke Romeinse recepten. Dit vond plaats de zaterdagavond. Naast het eten werd de
avond geanimeerd met een offer, het voordragen van Romeinse poëzie en het optreden van een
buikdanseres. De aanwezigheid van de Romeinse legioensoldaten en de sfeervolle zaalversiering
10
zorgde ervoor dat de aanwezigen zich in de Romeinse tijd waanden. Sindsdien wordt elke keer de
mogelijkheid geboden om “Romeins” te eten tijdens het Gallo-Romeins weekend.
Telkens wordt alles begeleid met een deskundige uitleg en is er de mogelijkheid van het publiek
tot vragen stellen bij de acteurs over bewapening, kledij, haartooi, technieken, strategie …
3. Een kleine Gallo-Romeinse markt laat de bezoekers kennis maken met Gallo-Romeinse producten
en ambachten. Daarvoor kunnen we een beroep doen op een viertal Keltische ambachtslui uit de
Archéosite van Aubéchies nabij Doornik. (pottenbakken, smeedwerk, een standje met GalloRomeinse voeding, lederbewerking) Ook hadden wij een juwelierzilversmid die onder meer
reconstructies maakt voor verschillende Europese musea en een Engelse glasblazer eveneens
leverancier bij verschillende musea. Verder een eigen stand met Gallo-Romeins brood,
authentieke mulsumwijn en Romeinse munten.
4. Twee maal hadden we ook al een Gallo-Romeinse modeshow. (i.s.m. Pamzov, Velzeke)
5. Onder het thema ‘Brood en spelen’ bracht de “Stichting Omnia” ons een reconstructie van
gladiatorengevechten Misschien een bloederig thema maar dat door gebruik van humor voor
iedereen aannemelijk werd gemaakt en met de nodige uitleg weer educatief verantwoord. De
groep bracht ook Keltische muziek.
6. Deze re-enacting groep ‘Ave Bagacum” uit Bavay, Noord-Frankrijk bracht naast legioensoldaten
ook scènes uit het gewone Romeinse leven (o.m. scènes uit verloving en huwelijksfeest).
7. Elke editie zijn er ook boekenstands, o.m. “Scrinium” (Nl) met antiquariaatsboeken , Theoria (B)
moderne boeken over klassieke oudheid, t’ Alternatief (B) met strips.
8. Een eigen winkeltje van de vzw verkoopt authentieke “mulsum”, snuisterijen en Romeins brood.
Er wordt uitleg verschaft en geproefd. Mevrouw Barelle (Fr) is telkens present met demonstraties
Gallisch en Romeins koken met proeverij. Men kan ook Romeinse spellen uitproberen met “Ludi
Romani” (Fr)
9. Tijdens het Weekend worden de scholen, die vooraf inschrijven speciaal begeleid. Wanneer er een
tentoonstelling in het programma zit, kunnen de lokale scholen tijdens de veertien dagen na het
weekend onder deskundige begeleiding de tentoonstellingen bezoeken.
Gallische en Romeinse hapjes en dranken
11
C. Het recreatief gedeelte: Begonnen vanaf de tweede editie probeerden we een ontspannend
gedeelte in te lassen met als basis onze Romeinse taberna ‘Ovis Ridens’ of ‘Het lachende
schaap’. Naast het ‘cafetariagedeelte’ met Romeinse en Keltische dranken en hapjes,
proberen we een link te maken naar de huidige tijd. Dit laatste gebeurde als volgt:
1. Tijdens de derde editie had in onze taberna een demonstratie plaats van Wargames. Dit zijn
reconstructies van historische veldslagen met tinnen soldaatjes. Deze tinnen soldaatjes zijn
beschilderd en zijn werkelijk prachtstukken.
Natuurlijk werden de legers beperkt tot het
Romeins tijdperk. Door het feit dat alles historisch verantwoord was, buiten de uitslag van het
spel dat heel anders kan zijn dan de werkelijkheid, lag dit zeker in onze lijn van verwachting. Dit
is ondertussen een klassieker geworden.
2. In de 4de editie hadden we een boekenhoek en een striphoek met als thema ‘de Klassieke Oudheid’.
Daarnaast werd de spellenclub ‘Incognito’ uit Waregem uitgenodigd die gezelschapsspellen
kwam demonstreren met hetzelfde thema. Tot hun grote verbazing hadden die mensen veel
succes. Ook de samenwerking met ‘de Gallische hoeve’ uit Destelbergen kende veel succes bij de
jeugd. Die mensen brachten Keltische verhalen en lieten de kinderen amuletten maken en
Keltische beschilderingen aanbrengen. Opnieuw zijn dit terugkerende klassieke ingrediënten van
het weekend geworden. Forum Traiani liet in de laatste editie de kinderen kennismaken met het
Romeinse schrift en Romeinse haartooi.
3. Twee keer werd ook een theatervoorstelling georganiseerd.
a) de voorstelling “Ifigeneia” naar Euripides, door het Spiegeltehater-Roeselare
b) de éénakter “Ars Amatoria” van de Romeinse dichter Ovidius, door Ron Cornet
Door deze voorstellingen willen we het thema (Gallo-Romeins verleden) ook in de breedte
uitwerken.
Daarnaast werd ook al films geprogrammeerd: o.a. Gladiator, Troy.
4. Elke keer is ook Mevrouw M.A. Barelle (Fr) aanwezig die eenvoudige Gallische en
Romeinse recepten demonstreert.
5. I.s.m. de archeosite van Aubéchies worden telkens enkele Gallische en Romeinse ambachten tot
leven gebracht: kweken en slachten dieren, bronsgieten, ijzer- en koperbewerking, weven en
spinnen, speelgoed maken en demonstreren …
Forum Traiani Romeinse winkel / workshop
Beeld van het kampement
Plannen voor de toekomst
Naast het klassieke Gallo-Romeins weekend, wordt er gedacht aan, al dan niet aanleunend
bij het weekend:
a) Oprichting van “herinneringszuilen” (in Romeinse stijl) op volgende plaatsen:
- St-Maartensplein (Marstempel)
12
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)
- Steenakker (ambachtscentrum Romeins Wervik)
- Komenstraat en Pionierssite (heirbaan)
Keltisch evenement rond zonnewendemomenten (juni) op b.v. het eiland De Balokken
Romeinse mars Cassel-Wervik, 50 km (Castellum-Viroviacum) om de twee jaar. In 2010:
vijfde editie
Promotie Romeinse keuken (voordrachten, demonstraties, dagschotelaanbod …)
Film- en theatervoorstellingen rond antieke thema’s
Latijnse voordrachtwedstrijd
Permanente tentoonstelling Wervikse archeologica
Meerdaagse thematische reis
Spelnamiddagen voor jongeren rond de Gallische en Romeinse thema’s
Voordrachtenreeks
Installeren van een permanente IJzertijdnederzetting en Romeins kampement
13
Wat werd het JUBILEUMJAAR “2011”
Zaterdag 25 september 2010:
Tocht van legionairs: Cassel-Wervik, langs de heirbaan van Cassel naar Wervik
Dinsdag 09 november 2010:
Lezing door prof. Patrick De Rynck “HUMOR IN DE OUDHEID”, i.s.m. Davidsfonds
Voorjaar 2011:
Opmaak en voorstelling catalogus boeken en films in de Wervikse bibliotheek die als onderwerp de
Galliërs en de Romeinen hebben.
Start toeristisch seizoen: voorstelling nieuwe toeristisch & culinaire troef:
Nieuwe toeristische en culinaire troef: chocolaatjes met afbeeldingen Romeinen, Galliërs en Viroviacum.
Februari 2011
Tentoonstelling rond het Franse sigarettenmerk Gauloises, een merk in de Romeins/Keltische sfeer. (door
het Tabaksmuseum)
Vrijdag 30 september 2001
Muziek programma “Rome”, muziekstukken met als thema Rome, door Kon. Harm. Onder Ons +
deelname Daimonia Nypmhe (Griekenland) met antieke muziek.
Oktober-november 2011
Tentoonstelling recente opgravingen te Wervik
Zaterdag 1 & zondag 2 oktober 2011:
10de GALLO-ROMEINS WEEKEND – Oosthove
14
Het grote probleem: geld
Wervik is een klein, wat ingeslapen stadje, met een roemrijk verleden maar met weinig
industrie en dus: weinig sponsormogelijkheden. Mogelijke financiële bronnen zijn in het
verleden zeer vaak afgeleid naar of gereserveerd voor het Tabaksmuseum (wat ook een
sterke pijler is voor het ontwaken Wervik). Ook de gemeentelijke middelen zijn beperkt. Bij
de provincie West-Vlaanderen vallen we ook uit de boot omdat onze initiatieven in geen
enkele subsidiereglement in te passen zijn.
De activiteiten rond de Gallo-Romeinse identiteit van de stad zouden een nieuwe (andere)
boost kunnen geven. De duizenden aanwezigen (2.500 à 4.000 !) op de evenementen
bewijzen dat er duidelijk zeer veel interesse bestaat en dat het een serieuze lift van de stad
betekent. Maar we moeten kunnen groeien en daarom (zie plannen voor de toekomst) zijn
financiële middelen noodzakelijk. Zeker de 11de editie welke een nieuw decennium moeten
inluiden.
Viroviacum Romanum wordt gedragen door kleine groep zeer gedreven mensen die
Wervik terug op de kaart willen plaatsen en die Wervik op een positieve wijze terug wat
aanzien en respect bezorgt.
Gevecht Romeinen-Galliërs
Kampplaats Gallische stam
Wat kunnen wij bieden:
- Evenementen, tentoonstellingen, lezingen, …. Wervikse geschiedenis laten herleven door beleven !
- Een visualisering van sponsors via onze diverse kanalen, waaronder persmap, mogelijkheid tot
spandoeken, logo’s op het evenement zelf, publicaties, …
- Wervik in de kijker via een vertegenwoordiging Viroviacum Romanum in authentieke kledij
Contact: vzw VIROVIACUM ROMANUM
voorzitter Patrick Biesbrouck
Molenstraat 4
8940 Wervik
0032 (0) 56 31 11 18
www.viroviacum.be
[email protected] [email protected]
Alle foto’s vallen onder copyright: Patrick Biesbrouck- foto Patrick, Wervik
15
Fotocollage Gallo-Romeins Weekend WERVIK
2007
16
2007
17
2009
18
2009
19
2011
20
2011
21