Posttraumatische stress-stoornis

Cure + Care Solutions
is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische
aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure + Care Solutions biedt een gevarieerd aanbod aan
mensen met psychische problemen en psychiatrische stoornissen.
Platinaweg 25
2544 EZ Den Haag
T +31 (0)70 82 01 147
F +31 (0)70 891 04 00
[email protected]
Wwww.curecaresolutions.nl
Posttraumatische
stress-stoornis
Wat is een posttraumatische stress-stoornis?
Een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) is een hevige stressreactie op een schokkende gebeurtenis. Na zo’n gebeurtenis verliezen mensen volledig de controle. Chronische stress, extra grote
waakzaamheid en allerlei lichamelijke klachten zijn vaak het gevolg. Sommige mensen veranderen voorgoed door de schokkende
gebeurtenis. Ze voelen zich snel bedreigd en trekken zich terug.
Hierdoor verliezen ze de greep op hun dagelijkse leven.
PTSS is een angststoornis
Mensen met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) hebben
een angststoornis. Na een traumatische gebeurtenis blijft hun
angst constant bestaan. Hun geest en lijf blijven rekening houden
met gevaar dat er niet meer is. Voorbeelden van gebeurtenissen
waardoor PTSS kan ontstaan zijn:
• oorlogsgeweld
• natuurramp
• vliegtuigongeluk
• terroristische aanslag
• aanranding of verkrachting
• beroving met geweld.
Het verschil met andere stoornissen
Er is een belangrijk verschil met andere psychische stoornissen.
Ook daar spelen negatieve levensgebeurtenissen vaak een rol,
maar een posttraumatische stress-stoornis is altijd een direct
gevolg van een trauma. En er is nog verschil met andere stoornissen. Mensen met PTTS vermijden niet het trauma zelf, maar de
herinnering aan het trauma.
Posttraumatische stress-stoornis vaak chronisch
Een posttraumatische stress-stoornis kan heel lang doorwerken.
Van de mensen die een PTSS kregen door de Tweede Wereldoorlog
had 15 tot 25% het na 50 jaar nog steeds. Ook relatief veel jongvolwassenen hebben deze stoornis. Hoeveel mensen in Nederland
PTSS hebben, is nooit gemeten.
Symptomen posttraumatische stress-stoornis
Mensen met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) lijden
behoorlijk. Ze zijn soms niet meer in staat tot sociale activiteiten,
werk of andere belangrijke zaken. Mensen met PTSS hebben langer dan 1 maand last van onderstaande symptomen.
Angst na gebeurtenis
Iemand met een posttraumatische stress-stoornis heeft een
schokkende gebeurtenis meegemaakt. Deze gebeurtenis heeft
intense angst, hulpeloosheid of afschuw opgeroepen.
Herbeleving
Tijdens een herbeleving beleeft de persoon alles opnieuw, alsof
het op datzelfde moment gebeurt. Mensen met een posttraumatische stress-stoornis herbeleven een traumatische gebeurtenis op
minstens 1 van de volgende manieren:
• Terugkerende gedachten aan de gebeurtenis.
• Nachtmerries.
• Ervaren en voelen alsof de gebeurtenis weer plaatsvindt.
• Psychisch intens lijden als ze iets zien of horen dat herinnert
aan de traumatische gebeurtenis.
• Lichamelijke reacties als ze iets zien of horen dat herinnert aan
de traumatische gebeurtenis, zoals trillende handen, zweten of
verlamd zijn van schrik.
Vermijding
Iemand met een posttraumatische stress-stoornis gaat dingen
die herinneren aan de traumatische gebeurtenis uit de weg. Of ze
laten afgestompte reacties zien. De volgende gevallen komen veel
voor bij vermijding:
• Gedachten, gevoelens en gesprekken vermijden die horen bij
het trauma.
• Verdringing: zich een belangrijk stuk van het trauma niet meer
herinneren.
• Activiteiten, plaatsen en mensen vermijden die herinneren aan
het trauma.
• Gevoelloosheid: duidelijk minder zin hebben om dingen te doen.
• Afsluiten voor anderen. Mensen met PTSS hebben het gevoel
niet meer bij anderen te horen. Ze praten nauwelijks over hun
gevoelens.
• Somber over de eigen toekomst zijn.
Spanning en verhoogde waakzaamheid
Na de traumatische gebeurtenis zijn mensen met een posttraumatische stress-stoornis prikkelbaarder geworden. De volgende gevallen komen veel voor bij spanning en verhoogde waakzaamheid:
• Moeite met inslapen of doorslapen.
• Prikkelbaarheid en woedeaanvallen.
• Concentratieproblemen.
• Overdreven waakzaam en constant alert.
• Schrikachtig en gevoelig.
Oorzaken posttraumatische stress-stoornis
Uiteraard heeft iemand met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) een traumatische gebeurtenis meegemaakt. Meer dan
de helft van de bevolking maakte ooit een trauma mee. Van deze
groep krijgt lang niet iedereen een posttraumatische stress-stoornis. Wel geldt dat hoe jonger iemand een trauma meemaakt, hoe
groter de kans op PTSS. De kans wordt ook groter als je meer
trauma’s meemaakt. Het is niet duidelijk waarom de ene persoon wel PTSS krijgt en de andere niet. Er zijn wel risicofactoren
bekend. We onderscheiden biologische, psychische en sociale
factoren.
Biologische factoren
• Erfelijkheid: gevoeligheid voor PTSS lijkt voor een deel erfelijk te zijn.
• Geslacht: vrouwen hebben 2 keer zo vaak PTSS als mannen. In
de leeftijd tot 15 jaar is het verschil nog groter. Let op: vrouwen
hebben niet meer kans om een trauma mee te maken, maar wel
om daarna PTSS te krijgen. Bij de helft van de vrouwen is het
trauma verkrachting of aanranding. Bij mannen is dat geweld of
toeschouwer zijn van geweld.
Psychische factoren
Sommige psychische factoren spelen een rol bij het ontstaan van
een posttraumatische stress-stoornis, zoals:
• Een lage opleiding,een laag inkomen of een armoedige
achtergrond.
• Kwetsbaarheid, angst en emotionele gevoeligheid.
• Een angststoornis of een andere psychische stoornis.
• Gedragsproblemen op jeugdige leeftijd.
Sociale factoren
De volgende mensen hebben een grotere kans op posttraumatische stress-stoornis:
• Mensen die in hun werk te maken hebben met trauma’s, zoals
brandweerlieden, politieagenten en hulpverleners bij rampen.
• Vluchtelingen. Zij ontvluchten hun land vaak vanwege traumatische gebeurtenissen.
• Gescheiden mensen en mensen die hun partner hebben verloren.
• Mensen die minder sociale steun hebben in hun omgeving.
• Stedelingen.
Wat kun je zelf doen?
Mensen met een postraumatische stress-stoornis (PTSS) hebben
vaak moeite met werk en school. Ook hun relaties met anderen
kunnen verstoord raken. Bijvoorbeeld doordat ze wantrouwig zijn
of in een sociaal isolement zijn geraakt. Daarom een aantal adviezen voor mensen met een posttraumatische stress-stoornis.
Adviezen voor mensen met PTSS
• Kennis en voorlichting: vergroot je kennis over postraumatische stress-stoornis. Zorg ook dat mensen die belangrijk voor
je zijn er genoeg over weten. Voor mensen met lichte tot matige
angstklachten zijn er cursussen, zoals Angst de baas en Geen paniek. Zoek in je omgeving waar de cursussen worden gegeven. Ook
de Angst, Dwang en Fobie Stichting geeft diverse trainingen.
• Hulp vragen: een posttraumatische stress-stoornis moet je zelf
aanpakken, maar vrienden, familie en hulpverleners kunnen je
wel helpen. Bespreek met deze mensen hoe om te gaan met PTSS.
• Structuur creëren: zorg voor structuur in je dagen. Bijvoorbeeld
door behandeling, sport of (vrijwilligers)werk. Bekijk of het mogelijk is om te werken. Neem niet te veel hooi op je vork.
• Praten: veel mensen schrikken van iemand met psychische
klachten en reageren afwijzend. Bepaal daarom zelf wat je wel en
niet vertelt. Vertel oppervlakkige kennissen een beperkte versie
en reserveer het complete verhaal voor mensen die dichtbij staan.
Telefonische hulpdiensten en lotgenotencontact
• De Angst, Dwang en Fobie Stichting: hier kun je onder andere
terecht voor lotgenotencontact.
• Korrelatie: voor informatie, hulp en advies. Tel: 0900 1450.
(werkdagen van 9.00 - 18.00 uur, € 0,15 p/m)
• Sensoor: dag en nacht bereikbaar. De mensen aan de telefoon
zijn vrijwilligers die weten hoe belangrijk het is om je verhaal aan
iemand kwijt te kunnen. Tel: 0900 0767 (€ 0,05 p/min.).
Behandeling posttraumatische stress-stoornis
Mensen met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) gaat
meestal met hun klachten naar de huisarts. Die stelt vragen over
oorzaken, klachten en andere lichamelijke ziektes of psychische
stoornissen. Mensen met een posttraumatische stress-stoornis
hebben soms bijvoorbeeld ook eerder last van een depressie. Als
iemand een depressie heeft, dan verandert de behandeling. Bij
alleen een PTSS kies je in overleg met je behandelaar tussen medicijnen of een psychologische behandeling, of een combinatie van
beide. Al is een psychologische behandeling meestal beter.
Psychologische behandeling
Exposure in vivo
Bij de psychologische behandeling van een posttraumatische
stress-stoornis oefenen mensen met hun traumatische ervaring.
Dit oefenen gaat in kleine stapjes, waarbij de situaties steeds
‘erger’ worden. Deze behandeling heet exposure in vivo. Exposure
betekent: blootstellen. In vivo betekent: in het echt.
Cognitieve gedragstherapie
Exposure in vivo gaat vaak samen met cognitieve gedragstherapie. Dit is een vorm van psychotherapie. De behandelaar bekijkt
met degene met PTSS naar het gedrag en de manier van denken.
Vervolgens is het de bedoeling dat dit gedrag en de manier van
denken verandert, zodat de klachten verminderen.
Eye Movement Desensitization and Reprocessing
Bij Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) wordt
het trauma in de herinnering gebracht. Tegelijkertijd worden beide
hersenhelften afwisselend gestimuleerd. Dit gebeurt op verschillende manieren: door vingerbewegingen van de therapeut met
de ogen te volgen, door in een koptelefoon afwisselend tikjes aan
het rechter- en linkeroor te laten horen of door afwisselend op de
linker- en rechterhand te tikken (bij kinderen). Deze methode is
goed onderzocht en werkt bij de behandeling van posttraumatische stressklachten.
omgeving en blijf dingen doen die je plezier en ontspanning geven.
Zo raak je niet overbelast.
Medicatie bij depressie
Heeft iemand naast PTSS ook een ernstige depressie, dan is het
beter met medicijnen te beginnen. Vaak is dit antidepressiva. Dit
zijn medicijnen die de depressie aanpakken.
Lotgenotencontact
Praat met mensen in vergelijkbare situaties, bijvoorbeeld via de
Angst, Dwang en Fobie Stichting of de stichting Labyrint~In Perspectief. Veel betrokkenen komen namelijk dezelfde problemen tegen.
De omgeving
Leven met iemand met een posttraumatische stress-stoornis
(PTSS) is voor de familie en andere betrokkenen vaak een psychische belasting. Vaak neemt de omgeving ook praktische taken
over van de persoon met de angststoornis. Een aantal adviezen
voor betrokkenen.
Overleg met behandelaar
Soms willen mensen met een posttraumatische stress-stoornis
naasten niet betrekken bij de behandeling. Vraag dan aan de behandelaar hoe je het beste omgaat met de stoornis. Veel instellingen voor geestelijke gezondheidszorg organiseren voorlichtingsbijeenkomsten of cursussen voor familieleden.
Kennis en voorlichting
Vergroot je kennis over de posttraumatische stress-stoornis en
de mogelijke gevolgen. Gebruik je energie om actief aan de slag
te gaan en leer omgaan met de situatie. Bijvoorbeeld door samen
een cursus over de posttraumatische stress-stoornis te volgen.
De Angst, Dwang en Fobie Stichting organiseert een cursus voor
familie en betrokkenen.
Telefonische hulpdiensten
• Korrelatie: voor informatie, hulp en advies. Tel: 0900 1450.
(werkdagen van 9.00 - 18.00 uur, € 0,15 p/m).
• Sensoor: dag en nacht bereikbaar. De mensen aan de telefoon
zijn vrijwilligers die weten hoe belangrijk het is om je verhaal aan
iemand kwijt te kunnen. Tel: 0900 0767 (€ 0,05 p/min.).
Hulp bieden
Vraag waar je iemand met PTSS bij kunt helpen. Soms moet je
betrokken zijn, soms is het goed om juist afstand te nemen. Maak
wel duidelijk waar je grenzen liggen.
Sociaal actief blijven
Iemand met PTSS gaat sociale activiteiten vaak uit de weg. Ze raken daardoor in een sociaal isolement. Voorkom dat je als betrokkene ook in een isolement raakt. Houd contact met mensen in de
Organisaties
Fonds Psychische Gezondheid is vastbesloten om de omvang,
ernst en duur van psychische problemen terug te dringen. Hiervoor
biedt zij onder andere een hulp lijn aan via Stichting Korrelatie.
Stichting Centrum ‘45 Traumabehandeling van volwassenen en
jeugdigen.
Stichting Pharos Kenniscentrum vluchtelingen en gezondheid.
Sinai Centrum Instelling voor geestelijke gezondheidszorg, onderzoeks- en behandelcentrum voor psychotraumabehandeling.
Trimbos-instituut Het Trimbos-instituut zet zich in voor het verbeteren van de geestelijke gezondheid door het delen van kennis
Aanmelding
Voor aanmelding heeft u een verwijzing van uw huisarts of een
andere verwijzer (bijvoorbeeld medisch specialist, bedrijfsarts)
nodig. Deze krijgt u als onderzoek of behandeling binnen de specialistische GGZ nodig wordt geacht. Met uw verwijzer bespreekt
u bij welke locatie van Cure + Care Solutions u het beste geholpen kunt worden. Als u in het bezit bent van een verwijzing kunt
u uzelf aanmelden of vragen aan uw verwijzer contact met Cure
+ Care Solutions op te nemen. Dit kan telefonisch of schriftelijk.
Vergoedingen en kosten
Vergoeding door zorgverzekeraar
Een restitutiepolis geeft (bijna) altijd recht op 100% vergoeding
van de behandeling. Bij een naturapolis is dit niet het geval.
Indien u een naturapolis heeft, neemt Cure + Care Solutions de
kosten die niet door de verzekeraar worden vergoed voor haar
rekening. U betaalt dus geen zelfstandige bijdrage, ook niet
wanneer uw zorgverzekeraar maar 60% of 75% vergoedt.
Altijd meenemen tijdens je eerste afspraak:
- Een verwijsbrief van je huisarts
- Een geldig legitimatiebewijs (Paspoort of ID, geen rijbewijs)
- Zorgpasje van zorgverzekeraar
- Eventueel dossier eerdere behandeling
- Eventueel verwijzing van andere instelling
Bron: Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie - Copyright 2015 – www.nvvp.net
Eigen risico
Iedere Nederlander van 18 jaar en ouder heeft een verplicht
eigen risico. Dit betekent dat u in 2017 maximaal € 385,00 moet
betalen voor zorg die in het basispakket zit. Het kan zijn dat u
daarnaast een vrijwillig eigen risico heeft afgesproken met uw
zorgverzekeraar.