Beschermjassen in Drenthe

Beschermjassen in Drenthe
Masterclass 7 oktober 2008
Op 7 oktober 2008 gaf Kitlyn Tjin A Djie een masterclass ‘Beschermjassen’ voor managers
en sleutelfiguren in diversiteitbeleid van organisaties.
De deelnemers vormden een gemengde groep waarbij zowel hulpverlening, politie,
onderwijs, maatschappelijke instellingen als reclassering en welzijn vertegenwoordigd waren.
Zij werden hartelijk ontvangen door Yvonne Tinga, projectleider ‘Verjonging en verkleuring’
bij Het Nederlandse Rode Kruis.
Cees Wierda, directeur Bureau Jeugdzorg (BJZ) Drenthe, vertelde op enthousiaste en
overtuigende wijze hoe, na een eerste scepsis, bij hem de vonk was overgeslagen en hij
‘verliefd’ was geworden op het verhaal van Kitlyn en het model ‘Beschermjassen’.
Het heeft hem aangezet om kritisch te kijken naar hoe toegankelijk je bent als hulpverlener.
Hoe ontwikkel je bij de hulpverleners een gevoeligheid voor de vreemde ander.
Waar het op aan komt is dat je je bewust bent van hoe je je verhoudt tot de ander.
De belangrijkste vraag blijkt dan te zijn: “Wat is de manier waarop u in deze situatie het best
geholpen kan zijn?”
Het model Beschermjassen nodigt uit om het methodisch kader los te laten, tot nieuwe
inzichten te komen en nieuwe openingen te vinden. De ervaringen van BJZ Drenthe met de
toepassing van het model zijn opgetekend in het boek: Beschermjassen, transculturele hulp
aan families. Nu is het zaak om te zorgen voor continuïteit.
Beschermjassen is een aandachtsgebied bij BJZ en transculturele hulpverlening een
vaardigheid die integraal in de organisatie beschikbaar moet zijn. Beschermjassen geldt dan
ook als basiscursus voor alle (nieuwe) medewerkers. Het gaat er niet om een apart
afdelinkje te vormen dat zich bezighoudt met de ‘vreemde ander’, maar om de vreemde
ander ruimte te geven in de samenleving.
Cees Wierda benadrukt dat het gedachtegoed van Beschermjassen van belang is in alle
communicatie. Het model Beschermjassen kan aangepast worden voor alle sectoren. BJZ is
door schade en schande wijs geworden en inmiddels door de wol geverfd.
Transculturalisatie, interculturalisatie zit niet alleen in een divers personeelsbestand, of in de
beeldvorming op folders, ook niet in het verwoorden in plannen e.d. Het gaat erom dat
medewerkers de switch kunnen maken naar ‘hoe verhoud ik me tot de ander’.
Kitlyn vertelt in haar masterclass over het belang van ‘Beschermjassen’ voor iedereen die in
een kwetsbare fase verkeert. Dit geldt ook voor organisaties die in een veranderingstraject
verkeren! Zij trekt de parallel tussen families en organisaties. Op interactieve wijze maakt zij
duidelijk dat patronen die in families spelen, zich ook manifesteren in organisaties.
Ontregelaars, worden ervaren als lastpakken, maar zorgen voor continuïteit. De vraag hierbij
is: hoe houd je de dialoog?
Een veranderingstraject in een organisatie betekent dat ‘oud zeer’ geraakt wordt. Managers
moeten daarop bedacht zijn en de levenslijn van de organisatie in beeld brengen.
Bij organisaties in Drenthe bijvoorbeeld spelen ingrijpende gebeurtenissen in de
geschiedenis van Drenthe een rol. De pijn van de gebeurtenissen wordt overgedragen maar
niet het verhaal dat erbij hoort. Dat leidt tot klachten (weerstand) bij medewerkers. Belangrijk
is dat gezaghebbenden faciliteren in binden en perspectief bieden in een kwetsbare tijd.
Managers op hun beurt hebben een veilig nest nodig waar zij zich gecorrigeerd en gesteund
voelen. Je kunt niet je eigen blinde vlekken inkleuren, dus je hebt een team nodig dat je
scherp houdt.
Kitlyn licht verder toe dat de transitionele ruimte, de ruimte waarin beide partijen hun
opvattingen loslaten, een kwetsbare maar ook een creatieve ruimte is. Het is een lege ruimte
waarin het oude wordt losgelaten zonder te weten wat er voor in de plaats komt. Het is ook
de ruimte waarin je mag dromen over hoe je het anders zou willen en waarin je op zoek gaat
naar ieders kracht om die in te zetten om met elkaar als geheel deze situatie te overleven.
Als organisatie sta je dan voor de vragen: wat is onze beschermjas, wie zijn wij, wat is onze
identiteit, wat is de levenslijn van de organisatie, waar zitten de traumatische momenten.
Welke zijn onze rituelen. Het is dan belangrijk als organisatie om terug te gaan naar je visie
en je missie.
De missie van het Platform Beschermjassen in Drenthe is om het gedachtegoed van
Beschermjassen over te dragen en breed te verspreiden.
De leden van het platform geloven in dit model, het werkt in allerlei situaties waarin mensen
met elkaar te maken hebben, op alle verschillende niveaus. Zij willen bereiken dat zoveel
mogelijk mensen zich dit gedachtegoed eigen maken.
Interacties tussen de deelnemers aan deze masterclass en Kitlyn .
- Wees je bewust dat je met je medewerkers in een fase komt waarbij sommigen
enthousiast zijn, maar anderen zeggen: “alweer een andere methodiek”. Neem de tijd
en de ruimte om mensen aan het denken te zetten.
- Een collectieve geest is van belang. Als je je verbindt aan een groep dan laat je je
corrigeren en ondersteunen.
- Visie op diversiteit binnen een organisatie: diversiteit is een attitude die integraal
binnen de organisatie gedragen en in praktijk gebracht moet worden.
- Bij veranderingen in een organisatie is het belangrijk visie en missie af te stemmen
op het product en tevens persoonlijke en professionele bagage op elkaar af te
stemmen. Bij ingrijpende organisatieveranderingen kan de situatie ontstaan dat
medewerkers zich niet meer herkennen in het geheel en daardoor beschadigd
vertrekken.
- Beschermjassen is een denkmodel dat toepasbaar is op situaties in de hulpverlening,
organisaties, families, maar ook op de samenleving.
- Het model houdt in dat je betekenis geeft aan de manier waarop je je verhoudt tot je
omgeving. Het brengt je ertoe om ook af te stappen van gevestigde methodieken en
van de houding dat je als hulpverlener weet wat goed is voor de cliënt.
- Je wordt geïnspireerd om steeds je te realiseren dat dit model deuren opent i.p.v.
dicht gooit.
- Je moet afzien van haastige stappen nemen. “Als ik er iets van begrijp dan kan ik er
iets mee, maar dan moet ik eerst iets van mezelf begrijpen”.
- Een deelnemer van politie Drenthe merkt op dat de politie verbinding zoekt met
anderen om bijvoorbeeld situaties met eerwraak op te lossen. Hij is blij dat Bureau
Jeugdzorg Beschermjassen in huis heeft.
- Een deelnemer van Sedna wordt bevestigd in haar mening dat organisaties naast
familiesystemen gezet moeten worden. Zij is enthousiast geworden om de liminele
ruimte meer te gaan waarderen.
- Een deelnemer van Icare Mantelzorgondersteuning vertelt hoe zij door het project
Allochtone Mantelzorger op het spoor is gezet van Beschermjassen en dat het
belangrijk is dat niet één specifieke medewerker, maar alle medewerkers
transculturele vaardigheden moeten hebben. Opmerkelijk is dat de medewerkers
toen zij de training Beschermjassen volgden, bij hun leidinggevende terugkwamen
dat zij ook als team de training wilden hebben.