SKG jaarverslag 2015 Omslag: Oude Kerk, Katwijk aan Zee Inhoud Organisatie 2 Profiel van de stichting 3 Meerjarenoverzicht kerngegevens 2012 – 2015 5 Verslag van het bestuur 6 Jaarrekening Balans per 31 december 19 Resultatenrekening 20 Kasstroomoverzicht 21 Toelichting behorende tot de jaarrekening 22 Overige gegevens 33 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 34 Jaarverslag 2015 | 1 Organisatie Bestuur Mr. Drs. Ing. D. Duijzer, voorzitter Drs. A.M. Mol, secretaris Mr. Drs. G.J. de Jong RA (vanaf 18 maart 2016) Mr. Drs. G. Kuipers L.J.C. Visser T.H. Copier, directeur Medewerkers 2 | Jaarverslag 2015 Drs. D.A. Dreschler manager middelenbeheer en financieringen A.P. Janssen controller / interne controle H.O. Veenstra CISM manager automatisering A. Boer accountmanager buitendienst (regio zuid) B. Prins accountmanager buitendienst (regio noord) Mevr. C. Koppenaal groepshoofd creditgelden / betalingsverkeer Mevr. D.J. Blom medewerkster creditgelden / betalingsverkeer Mevr. J. Buijze - van der Veen medewerkster creditgelden / betalingsverkeer Mevr. N.J.A. de Hoop - de Jong medewerkster creditgelden / betalingsverkeer Mevr. M.M. de Leeuw den Bouter - Honkoop medewerkster creditgelden / betalingsverkeer Mevr. C.M. Soet - Schelling medewerkster creditgelden / betalingsverkeer Mevr. J.C. van de Werken medewerkster creditgelden / betalingsverkeer J. Aanen applicatie-ontwikkelaar Mevr. G. Versluis - Molenaar bestuurssecretaresse Mevr. H. van IJcken - Runhaar medewerkster kredietadministratie J.C. Zwaan systeembeheerder Profiel van de stichting Doelstelling Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) functioneert als stichting volgens de generale regelingen van de Protestantse Kerk in Nederland als bedoeld in ­ordinantie 11-27-3 met als doel: financiering van kerken, kerkelijke instellingen en kerkelijke arbeid in de ruimste zin des woords. SKG verkrijgt geldmiddelen binnen de doelgroep de Protestantse Kerk in Nederland - en leent deze zoveel mogelijk weer uit aan onder andere plaatselijke gemeenten en kerken. Het motto van SKG is: “Geld van de kerk, voor de kerk”. Bij het aanbieden van onze financiële producten en diensten streven wij ernaar om te voldoen aan wat de klant van ons verwacht: een goede dienst- Oude Kerk, Katwijk aan Zee verlening, optimaal gemak en concurrerende ­tarieven. dat ze nog niet aangewend behoeven te worden, tegen een goed rendement belegd worden. Kernactiviteiten 2.Kredietverlening: leningen en kredieten in ­rekening-courant 1. Sparen De leningen en kredieten in rekening-courant, die Veel gemeenten hebben spaargeld beschikbaar. SKG verstrekt, worden aangewend voor onder Vaak wordt gespaard voor speciale doelen. Het is ­andere restauratie van kerkgebouwen en renovatie van groot belang dat de spaargelden in de periode of nieuwbouw van overige kerkelijke gebouwen. Jaarverslag 2015 | 3 Voor het efficiënt afwikkelen van het betalings­ verkeer heeft SKG diverse producten beschikbaar. Het paradepaardje is het internetprogramma SKG Online. Hiermee kan het betalingsverkeer op de rekening-courant gebruiksvriendelijk en veilig worden verricht. Daarnaast is “SKG Cash” de oplossing voor het stroomlijnen van het collectegeld bij de kerkelijke gemeenten, waarmee tevens de kosten van het betalingsverkeer ter plaatse aanzienlijk kunnen worden beperkt. Met het product “SKG Collect” kunnen gemeenteleden op elk moment bestellingen plaatsen of toezeggingen doen. Eén en ander loopt via de website van de plaatselijke gemeente en de daaraan gekoppelde webwinkel. Een bestelling van bijvoorbeeld collectebonnen of de toezegging van een gift kan online via iDeal betaald worden. Veel kerkelijke gemeenten hebben het proces van toezeggingen, bestellingen, betaDe Witte Kerk, Noordwijkerhout lingen maar ook de geautomatiseerde boekingen in een ledenpakket op deze wijze gestroomlijnd. 3.Betalingsverkeer 4 | Jaarverslag 2015 Er gaat veel geld om in de kerk. De kasstromen ­vin- 4. Adviseren den enerzijds plaats door binnenkomende vrijwillige SKG adviseert de kerkelijke gemeenten met be- ­bijdragen (Actie Kerkbalans) en de collecten, ander- trekking tot geldwerving, automatisering en ba- zijds door uitgaande betalingen voor bijvoorbeeld lans- en exploitatiemanagement. Inventariseren salarissen, onderhoud gebouwen en diaconale van de plaatselijke situatie en goed luisteren naar ­giften. de klant is hierbij essentieel. Meerjarenoverzicht kerngegevens 2012-2015 2015 2014 2013 2012 24.607 22.528 20.459 18.403 29.843 28.990 29.038 20.945 - Kerkelijke- en Internetspaarrekening 117.183 113.527 100.054 98.554 - SKG Spaarcontracten 220.036 224.044 232.629 222.053 - Overige 7.412 3.827 4.209 5.077 Kredieten 59.257 52.911 47.717 46.686 - 4.723 7.223 7.676 335.067 330.700 324.924 305.244 Kasmiddelen 3.328 1.804 4.672 2.373 Balanstotaal 405.050 398.013 392.352 369.564 Netto rentebaten 4.159 4.168 4.267 4.000 Resultaat verkoop rentedragende waarde­papieren 1.547 - - - 424 363 299 266 2.209 2.148 2.108 1.888 402 314 368 (in duizenden euro’s) Algemene Reserve Toevertrouwde middelen - Rekening-courant Rentedragende waardepapieren Bankiers Overige baten Lasten Restitutie onkosten betalingsverkeer cliënten 342 Netto Resultaat 3.579 2.069 2.056 2.010 Bestemmingsreserve 1.500 - - - Dotatie Algemene Reserve (na aftrek ­Bestemmingreserve) 2.079 2.069 2.056 2.010 Jaarverslag 2015 | 5 Verslag van het bestuur De Stichting Kerkelijk Geldbeheer in 2015 vooral de opkomende economieën waar het minder goed ging. Wat de opkomende landen parten speelde was o.a. de groeivertraging van de Chinese Jaarrekening 2015 economie, de scherpe daling van de grondstofprij- Hierbij bieden wij u aan de opgemaakte jaarreke- zen en de verkrapping van de financiële situatie. ning 2015 van Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Conform het bepaalde in artikel 13 van de statuten is de Het herstel van de Amerikaanse economie verloopt jaarrekening door EY Accountants gecontroleerd traag. Hoogstwaarschijnlijk komt dit door de da- en van een goedkeurende verklaring voorzien. In ling van de trendmatige groei elders in de wereld, de bestuursvergadering van 21 april 2016 is de maar ook het na de crisis onvermijdelijke proces jaarrekening met de externe accountant besproken van “schuldafbouw” kan een rol spelen. De werk- en door het bestuur vastgesteld. Naast het afleg- loosheid is gedaald tot het niveau dat in de buurt gen van verantwoording geeft het ons gelegenheid ligt van volledige werkgelegenheid. Omdat de be- de klantenkring te informeren over de gang van za- leidsrentes nog steeds liggen op het lage niveau ken bij Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG). van de crisisjaren denkt de Centrale Bank van de Verenigde Staten van Amerika (FED) reden te heb- Het bestuur heeft in 2015 vijf keer vergaderd. Vaste ben haar monetair beleid te verkrappen. Gegeven punten van bespreking waren de ontwikkelingen de geringe inflatiedruk en de kracht van de dollar, op de financiële markten, grote financieringsaan- die een hogere rente op de financiële markten kan vragen en tussentijdse interne financiële verslag- veroorzaken gaat men behoedzaam te werk. leggingen. Regelmatig terugkerende onderwerpen waren het risicobeleid en -beheer van de stichting, De economische groei van de eurozone kwam glo- de aanpassing van het huidige bestuursmodel baal overeen met wat werd verwacht aan het begin evenals de ontwikkelingen in en rondom de Pro- van het jaar 2015. Dit is positief, want in de rest van testantse Kerk in Nederland. de wereld viel de groei tegen terwijl in de zomer de spanningen rond Griekenland hoog opliepen. De la- 6 | Jaarverslag 2015 Algemeen gere olieprijzen, de lage rente, de zwakkere euro en De wereldeconomie heeft zich in 2015 teleurstel- de beëindiging van de bezuinigingen sorteren het lend ontwikkeld: de groei was lager dan verwacht. beoogde effect. De binnenlandse vraag nam einde- In tegenstelling tot voorgaande jaren waren het lijk toe en het draagvlak onder de groei is breed. Dorpskerk, ‘s-Gravenzande Daarbij komt dat de Europese Centrale Bank (ECB) landse economie zich eind 2015 in een inhaalfase. in tegenstelling tot de FED haar stimulerend beleid De groei van het bruto binnenlands product (bbp) blijft opvoeren om te voorkomen dat het herstel in komt in 2015 uit op ongeveer 1,9%. Na een krimp de eurozone in de kiem wordt gesmoord. De ECB is met 0,5% in 2013 en voorzichtig herstel met 1,0% zich er ook terdege van bewust dat haar inflatiedoel in 2014, lijkt de recessie van 2011-2013 achter de nog ver uit zicht is en zoekt naar manieren om stap- rug. De Nederlandse economie groeit meer en meer pen op weg naar dit doel te zetten. op eigen kracht. De binnenlandse bestedingen trek- Volgens De Nederlandsche Bank bevindt de Neder- ken sterk aan, gesteund door de verrassend snel Jaarverslag 2015 | 7 teerde jaarcijfers 2015 komt dit goed tot uitdrukking. Bij financiële instellingen is risicobeheer een belangrijk aandachtsgebied. Cruciaal is het gevoerde uitzettingenbeleid van de toevertrouwde middelen. SKG heeft vanaf haar oprichting altijd vastgehouden aan een risicomijdend traditioneel uitzettingenbeleid. Een gezonde financieringsportefeuille binnen de kerkelijke doelgroep is hiervoor de basis. Evenals voorgaande jaren is het activiteitenvolume in 2015 bij SKG weer gestegen. Het bedienen van de besloten kring – de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) – maakt SKG tot een bijzondere speler op de financiële markt. Door de kosten beheersbaar te houden, maatwerk producten en concurrerende tarieven te bieden kan SKG zich duidelijk onderscheiden. De positionering van SKG in de PKN maakt de stichting tot een unieke speler met veel toegevoegde waarde voor de plaatselijke gemeenten. Als gevolg hiervan besluiten Hervormde Kerk, Wateringen steeds meer kerkelijke gemeenten hun spaargelden en betalingsverkeer onder te brengen bij SKG. herstellende woningmarkt en de toenemende koopkracht van huishoudens. Bij dit laatste speelt het De goede gang van zaken bij SKG ten spijt; het ge- belastingplan voor 2016 een belangrijke rol, aldus loof en het kerkbezoek speelt een steeds minder De Bank. belangrijke rol in de Nederlandse samenleving. De belangrijkste oorzaak is de vergrijzing. Er overlijden 8 | Jaarverslag 2015 Gelet op de laagconjunctuur en de marktomstan- ieder jaar meer leden dan dat er nieuwe leden bij- digheden op de financiële markten kan SKG weer komen. In de gesprekken met de plaatselijke ge- terugzien op een goed verslagjaar. In de gepresen- meenten is dit steeds vaker een gespreksondewerp en zorg. Het is een positieve ontwikkeling dat er geldmarkt zeer belangrijk. De economische gang de afgelopen jaren veel nieuwe gemeenten, zoge- van zaken in 2015 zorgde voor de nodige beweging naamde pioniersplekken zijn gestart. op beide markten. De trend op de kapitaalmarkt was opwaarts, terwijl die van de geldmarkt neer- Evenals voorgaande jaren zijn in het afgelopen jaar waarts gericht was. Per saldo nam de bandbreedte weer de nodige ontwikkelingen geweest betreffen- tussen de kapitaal- en geldmarkt toe. Zo was op de nieuwe of gewijzigde wet- en regelgeving welke de geldmarkt de driemaands euribor rente eind de- betrekking hebben op financiële instellingen. Voor cember 2015 -0,13%. Ultimo december 2014 was zover van toepassing zal SKG zich hieraan confor- deze rente 0,08%. De tienjaars rente op de kapi- meren en zal zij ontwikkelingen hieromtrent nauw- taalmarkt was eind december 2015 0,98%. Ultimo gezet blijven volgen. december 2014 was deze rente 0,82%. Renteontwikkeling Onderstaand een grafiek van het verloop van de Voor SKG zijn de ontwikkelingen op de kapitaal - en ­kapitaal- en geldmarktrente in 2015. 1,25 1,00 10 jaars 0,75 rente (IRS) 0,50 3 maands 0,25 euribor 0,00 december november oktober september augustus juli juni mei april maart februari januari -0,25 Jaarverslag 2015 | 9 Duinzichtkerk, Den Haag Financiële uitkomsten (2014 +1,44%). Uit het “meerjarenoverzicht kerngegevens” op bladzijde 4 is op te maken dat SKG 10 | Jaarverslag 2015 Balans over een reeks van jaren een gezonde stabiele groei De groei van de bedrijfsactiviteiten komt onder an- heeft gerealiseerd. De getemperde groei van de af- dere tot uiting in de groei van het balanstotaal met gelopen jaren heeft te maken met de economische 1,77% van € 398,0 miljoen naar € 405,1 miljoen ontwikkelingen en de relatief lage rentevoet. De ontwikkeling van de toevertrouwde midde- Door de lage (kapitaal)marktrente en de lage ef- len resulteerde in een toename van € 4,1 miljoen fectieve rentevergoeding op bijvoorbeeld Neder- tot € 374,5 miljoen. Vanwege de relatief lage ren- landse staatsobligaties is het uitbreiden van de testand, op de in de afgelopen jaren naar elkaar obligatieportefeuille al jaren geen optie meer voor toegegroeide de geld- en kapitaalmarkt, was er SKG. In 2015 was sprake van een uitzonderlijke toenemende belangstelling voor variabel rentende situatie. De koersen van de obligatieportefeuille, spaarproducten. Ondanks de lage rente op de kapi- groot € 4,7 miljoen, liepen namelijk dusdanig hoog taalmarkt werden expirerende SKG Spaarcontrac- op, waardoor het overgrote deel van de toekom- ten grotendeels door de klanten weer vastrentend stige rente in de koersen werd ingeprijsd. Deze uit- weggezet. Een ontwikkeling die verband houdt met zonderlijke situatie is voor het bestuur aanleiding enerzijds de goede tarieven die SKG biedt, ander- geweest om, ondanks dat de obligatieportefeuille zijds spreekt er vertrouwen uit dat cliënten graag in principe geen handelsportefeuille was, tot ver- een langjarige relatie met SKG aangaan. koop van de portefeuille over te gaan. Na verkoop Verder is het een positieve ontwikkeling dat het is de incidentele baat van ruim € 1,5 mln. als “re- investeringsvolume bij kerkelijke gemeenten en sultaat verkoop rentedragende waardepapieren” aanverwante instellingen evenals voorgaande ja- in het resultaat opgenomen. Daarmee komen de ren weer is toegenomen. Het totaal aan verstrek- totale baten voor 2015 uit op € 6,1 miljoen. Los te leningen en kredieten in rekening-courant nam van de incidentele baat op de verkoop van de obli- in 2015 met € 6,3 miljoen toe naar € 59,3 miljoen. gaties is het operationele renteresultaat op een De Algemene Reserve komt na toevoeging van het gelijk niveau gebleven ten opzichte van het voor- netto resultaat 2015 en de dotatie aan een Bestem- gaand jaar. mingsreserve uit op € 24,6 miljoen. De totale lasten zijn in 2015 ten opzichte van 2014 Resultatenrekening met 2,84% gestegen. De personeelslasten stegen Het renteresultaat en de provisiebaten tezamen, met 7,96% het meest. Een substantieel gedeelde ­namen toe met 1,15% en komen uit op € 4,6 miljoen. van deze stijging heeft een incidenteel karakter. Dit De gemiddelde rentemarge laat voor 2015 een daling heeft te maken met een tijdelijke toename van het zien, maar kon gelet op de marktomstandig­heden en aantal fte’s vanwege de vroegtijdige vervanging van de gerealiseerde groei op goed niveau vastgehou- twee met pensioen gaande medewerkers. den worden. De in 2015 dalende “andere beheerlasten” hebJaarverslag 2015 | 11 ben voornamelijk betrekking op terugvallende Financiële kengetallen advieskosten. Verder zorgen de toegenomen in- De solvabiliteit uitgedrukt in de “capital ratio” be- vesteringen van de afgelopen jaren in automati- loopt ultimo 2015 6,45% (2014 5,66%). Dit ken- sering en beveiliging voor een lichte stijging van getal wordt berekend door het eigen vermogen te de ­afschrijvingslasten in 2015. Uiteraard is het be- delen door 1,00% van het balanstotaal. Vanwege langrijk dat de continuïteit van de werkzaam­heden de kredietcrisis moeten veel financiële instellingen en het b ­eveiligingsniveau rondom SKG ­ Online de komende jaren een veel grotere kapitaalbuf- gegarandeerd blijven. De balans opmakend is fer aanleggen dan voor de crisis gebruikelijk was. het totale kostenniveau over 2015 acceptabel te Voor een financiële instelling als SKG, zal ondanks ­noemen. het van toepassing zijnde lagere risicoprofiel, op termijn ook een hogere capital ratio noodzakelijk Restitutie kosten betalingsverkeer cliënten zijn. De gerealiseerde stijging is daarom een goe- Ook in 2015 heeft SKG geen mutatiekosten van de ontwikkeling. Het opgelopen percentage geeft het “rekening-courant betalingsverkeer bij SKG” aan dat het netto resultaat over 2015 niet is ach- aan de cliënten doorberekend. In de praktijk is het tergebleven bij de gerealiseerde groei van het ba- betalingsverkeer voor SKG cliënten vrijwel gratis. lanstotaal. De ratio “kosten als percentage van de Door toegenomen activiteiten nam de totale “res- inkomsten” (exclusief incidentele baten en restitu- titutie kosten betalingsverkeer” aan de cliënten in 2015 verder toe. Het bedrag dat in 2015 is teruggegeven aan de cliënten komt uit op € 342.000,(2014 € 314.000,-). 380 375 370 365 360 345 340 335 uit een Bestemmingsreserve voor de vernieuwing 330 van SKG Online is gevormd van € 1.500.000,-. Per 2012 toegevoegd aan de Algemene Reserve, van waar- 2015 (2014 € 2.069.000,-). Het netto exploitatieresultaat is 350 2014 Het netto exploitatieresultaat komt uit op € 3.579.000,- 355 2013 Netto resultaat saldo is de Algemene ­Reserve in 2015 gestegen met € 2.079.000,-. 12 | Jaarverslag 2015 Figuur 1: Toevertrouwde middelen (bedragen x 1 miljoen euro) tie kosten betalingsverkeer), kon op goed niveau aan leningen en kredieten bij kerkelijke gemeenten worden gehandhaafd en komt ultimo 2015 uit op en aanverwante instellingen nam toe met 11,99%, 48,2% (2014 47,4%). zie figuur 2. Vanwege soepele aflossingsmogelijkheden is de omloopsnelheid van de kredietpor- Bedrijfsontwikkelingen in 2015 tefeuille hoog. De totale kredietportefeuille heeft ultimo 2015 een omvang van € 59,3 miljoen te- De creditgelden gen € 52,9 miljoen ultimo 2014. Kwalitatief is de Het totaal van de toevertrouwde middelen, inclusief ­kredietportefeuille sterk gebleven in 2015. de gelden op rekening-courant kwam uit op € 374,5 miljoen (2014 € 370,4 miljoen). Zie figuur 1. Vooruitzichten voor 2016 Vanwege de relatief lage rentestanden, op de in de Over een reeks van jaren heeft SKG een sta- afgelopen jaren naar elkaar toegegroeide geld- en biele groei laten zien in het activiteitenvolume. kapitaalmarkt, bleef er belangstelling voor variabel Het gebruik van internet is de basis van onze rentende spaarproducten. De inleg op de variabel groei­strategie. SKG Online, “SKG Collect” en de rentende “Kerkelijke- en Internet-spaarrekeningen”, ­SKG-website bieden aantrekkelijke mogelijkheden bedroeg ultimo 2014 € 113,5 miljoen, en is ultimo onze cliënten optimaal te bedienen. SKG heeft 2015 opgelopen naar € 117,2 miljoen. Het saldo op de “SKG Spaarcontracten” daalde be- 65 scheiden met € 4,0 miljoen naar € 220,0 miljoen. 60 Dankzij de gunstige spaartarieven bij SKG, maakten 55 veel cliënten de keuze hun geldmiddelen lang vast 50 te zetten. Circa 85% van de in 2015 expirerende 45 2015 in 2015 door de cliënten meer geleend en lag het 30 2014 Ondanks de economische laagconjunctuur werd 35 2013 De kredietportefeuille 40 2012 SKG Spaarcontracten werd weer lang vast gezet. accent niet alleen op het aflossen van bestaande leningen en kredieten. Het uitstaande bedrag Figuur 2: Ontwikkeling kredietportefeuille (bedragen x 1 miljoen euro) Jaarverslag 2015 | 13 geen duur netwerk aan bijkantoren waardoor de kosten aan overhead laag kunnen blijven. Gelet op de economische ontwikkelingen en de relatief lage rentevoet verwacht SKG voor het komende boekjaar een beperkte groei in de toevertrouwde middelen. Voor 2016 verwachten wij dat het investeringsvolume bij kerkelijke gemeenten en aanverwante instellingen in lijn met 2015 verder kan toenemen. De beoogde groei in het activiteitenvolume wil SKG in principe realiseren met het huidige aantal fte. Naar verwachting zullen de rente- en provisiebaten in 2016 op goed niveau blijven, maar door marktomstandigheden in beperkte mate ten opzichte van 2015 terugvallen. Indien de nu lage rente op de geld- en kapitaalmarkten zich langjarig handhaaft, zal dit een negatieve invloed kunnen hebben op het renteresultaat bij SKG. Oude Kerk, Scheveningen Ondanks toenemende activiteiten, blijft als gevolg van de verder gaande automatisering de rem op de groei van het aantal fte’s gehandhaafd. Mede hier- Organisatie door zal het kostenniveau in 2016 ten opzichte van 14 | Jaarverslag 2015 2015 vrijwel gelijk blijven. SKG verwacht dat het ICT en Operations nettoresultaat in 2016 weliswaar op goed niveau De ICT omgeving van SKG is professioneel blijft, maar ten opzichte van 2015 beperkt kan te- opgezet. Door technologische vernieuwingen is ­ rugvallen. Cruciaal is of de rentemarge op een aan- SKG in staat blijvend succesvol en veilige maat- vaardbaar peil kan worden gehouden. Aangaande werk dienstverlening aan te bieden aan haar klan- de getroffen voorziening kredietverliezen wordt, ten. met de thans bekende inzichten, ervan uitgegaan Elk jaar blijken er weer investeringen nodig om dit dat het debiteurenrisico niet zal toenemen. professionele niveau van de ICT omgeving vast te houden. Met behulp van het CRM pakket zijn gen worden genomen heeft SKG voor zover mo- bijvoorbeeld de afgelopen jaren de interne pro- gelijk de risicobeheeractiviteiten in de dagelijkse cessen waar mogelijk verder geautomatiseerd en bedrijfsactiviteiten en de strategische planning gestroomlijnd. Bij diverse geautomatiseerde sys- geïntegreerd. Periodiek worden risico’s en risi- temen werden functionele verbeteringen doorge- cobeheermaatregelen bezien en waar noodzake- voerd. De beveiliging rondom SKG Online bleef lijk worden adequate maatregelen genomen. Als door gedane investeringen op een zeer hoog ni- ­financiële instelling ziet SKG zich geconfronteerd veau. De ontwikkelingen hieromtrent volgen elkaar met diverse risico’s. Het gaat hierbij onder andere snel op en blijven daardoor voortdurend de aan- om het kredietrisico, het renterisico, het liquidi- dacht vragen. teitsrisico en het operationele risico. Ultimo 2015 heeft het bestuur besloten SKG ­Online Kredietrisico te vernieuwen. De ontwikkeling zal in 2016 plaats- Het kredietrisico omvat het risico dat voortvloeit uit vinden. In het nieuwe SKG Online zullen nieuwe het feit dat een specifieke tegenpartij niet in staat is functionaliteiten een plek krijgen. Tevens zal on- aan zijn verplichtingen te voldoen. Dit risico heeft der andere door een nieuwe modulaire opbouw te betrekking op verstrekte kredieten en uitgezette gebruiken een rem gezet worden op de gestegen geldmiddelen aan kerken, kerkelijke instellingen en onderhoudskosten van de afgelopen jaren. Het gemeenten. Geldmiddelen die niet op deze wijze nieuwe SKG Online maakt het mogelijk onderlig- kunnen worden uitgezet, worden belegd bij ban- gende processen verder te stroomlijnen waardoor ken en obligaties. Het kredietrisicobeleid van SKG het betalingsverkeer nog efficiënter afgewikkeld is behoudend en voorzichtig. Voor diverse onder- zal worden. verdelingen van de kredieten zie toelichting op de balans bij 2. Risicobeheer Ten aanzien van de uitgezette geldmiddelen bij De groei van de financiële dienstverlening en de banken is een belangrijk principe dat alleen gelden situatie op de financiële markten vraagt om ade- worden uitgezet bij grote Nederlandse banken, die quaat risicobeheer. Het nemen van afgewogen ri- naast de beschikbare informatie van ratingbureaus sico’s vormt onderdeel van de bedrijfsvoering bij continu worden gemonitord op leverage, balans- SKG. Om zeker te stellen dat risico’s weloverwo- grootte en pers. Jaarverslag 2015 | 15 Eénmaal per jaar wordt door de kredietcommissie een kredietrevisie uitgevoerd voor alle posten in de portefeuille van SKG. Hierbij wordt onder andere kritisch gekeken naar de gestelde zekerheden en wordt een inschatting gemaakt of de toekomstige kasstromen voldoende zijn voor het betalen van rente en aflossing. Renterisico Het renterisico omvat het risico dat de rentemarge kan fluctueren als gevolg van verandering in de markt­ Ichthuskerk, Katwijk rente. Binnen strikt geformuleerde richtlijnen wordt het renterisico beheerst. Minimaal twee maal per maand Het proces van fiattering van kredieten aan kerken, wordt het renterisico door middel van het matching- kerkelijke instellingen en gemeenten is fijnmazig overzicht bepaald en wordt zo nodig bijgestuurd. van aard. De belangrijkste principes zijn als volgt: - bekendheid met de kerkelijke instelling en/of Liquiditeitsrisico kerkelijke gemeente ter plaatse: de medewer- Het liquiditeitsrisico omvat het risico dat SKG op kers dienen optimaal geïnformeerd te zijn over enig moment niet kan voldoen aan haar betalings- de aard van de kerkelijke gemeente en haar toe- verplichtingen. Vanwege de aanhoudende onrust komstige financiële kasstromen; op de financiële markten worden voortdurend ruime - de product- en juridische kennis op het gebied liquiditeiten aangehouden zodat SKG in extreme van financieringen dient bekend te zijn bij de ­situaties minimaal één jaar aan haar financiële ver- medewerkers die zich bezig houden met het ver- plichtingen kan voldoen. strekken van kredieten; - het vierogenprincipe, twee bevoegde functio­ narissen dienen het kredietvoorstel goed te keu- Deze risicocategorie omvat het verlies door tekort- ren; schietende interne processen, mensen en syste- - voor de fiattering van kredieten boven de € 250.000 is een kredietcommissie ingesteld. 16 | Jaarverslag 2015 Operationeel risico men of door externe gebeurtenissen. SKG beperkt de operationele risico’s tot een minimum door het stimuleren van risicobewustzijn van de mede- stuursmodel om te willen vormen tot een “one-tier werkers en het treffen van adequate maatregelen. board”. Met de one-tier board is het mogelijk naast Speerpunten hierbij zijn een strikte functiescheiding bestuurders “zonder uitvoerende taken” één of meer in processen en een passende uitwijkmogelijkheid bestuurders te benoemen “met uitvoerende taken”. voor de ICT gerelateerde risico’s. Enerzijds heeft dit als gevolg dat “korte lijnen” bestaan tussen uitvoerende- en niet- uitvoerende be- Bestuur stuurders. Anderzijds geeft de one-tier board meer duidelijkheid in verantwoordelijkheden voor de niet- De heer L. Veerman RA is per 23 april 2015 terug- uitvoerende bestuurders. In haar vergadering van getreden als lid van het bestuur. De heer Veerman 18 maart 2016 heeft de kleine synode van de Pro- heeft op betrokken wijze tien jaar deel uitgemaakt testantse Kerk in Nederland goedkeuring gegeven van het bestuur, waarvan de laatste zes jaar als se- aan de statutenwijziging met daarin verwoord het cretaris. Wij zijn de heer Veerman zeer erkentelijk nieuwe bestuursmodel bij SKG. De huidige bestuur- voor zijn inzet, deskundigheid en waardevolle in- ders zijn benoemd tot niet-uitvoerende bestuurders breng. In zijn plaats heeft de kleine synode van de en de huidige directeur de heer T.H. Copier is be- Protestantse Kerk in Nederland op 18 maart 2016 noemd tot uitvoerende bestuurder bij SKG. de heer Mr. Drs. G.J. de Jong RA benoemd als nieuw bestuurslid bij SKG. Personeel Op 26 juni 2015 heeft de kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland de heer L.J.C. Visser CAO benoemd als nieuw bestuurslid bij SKG. De heer De honorering van de medewerkers van de stich- Visser vult hiermee de vacature op die was ontstaan ting vindt plaats conform de richtlijnen van de na het terugtreden van de heer Mr. F.H. Kamsteeg arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse ­ op 26 juni 2014. Kerk in Nederland. Bijzonderheden na jaarafsluiting 2015 Medewerkers Bij SKG streven we ernaar behalve de dienstver- In overleg met het bestuur van de dienstenorgani- lening aan de klant ook de interne dienstverlening satie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft steeds te verbeteren. Voor het realiseren van haar het SKG bestuur in 2015 besloten het huidige be- doelstellingen is SKG in grote mate afhankelijk van Jaarverslag 2015 | 17 werkers wordt een grote deskundigheid verwacht. Dit betekent voor hen regelmatig bijleren en geconfronteerd worden met veranderende processen en administratieve procedures. Wij zijn als bestuur positief over de ontwikkeling bij SKG. De voorbereidingen voor het vernieuwde SKG Online zijn in volle gang en leggen in 2016 een gezonde extra druk op de organisatie waarin informatietechnologie (IT) een steeds grotere plek inneemt. SKG wil als moderne financiële instelling anticiperen op toekomstige uitdagingen met behoud van haar 45 jarige missie. Dit is mede mogelijk door onze betrokken en gemotiveerde medewerkers die wij hiervoor hartelijk danken. Daarnaast zijn wij onze klanten zeer erkentelijk voor het blijvende vertrouwen in Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Gouda, 21 april 2016. Oude Jeroenskerk, Noordwijk de inbreng en betrokkenheid van haar medewer- Namens het bestuur, kers. Vakbekwame en gemotiveerde medewerkers Mr. Drs. Ing. D. Duijzer, voorzitter zijn een must voor het leveren van goede prestaties en het behalen van doelstellingen. Van SKG mede- 18 | Jaarverslag 2015 T.H. Copier, directeur Jaarrekening Balans per 31 december (na resultaatbestemming) (bedragen in duizenden euro’s) Activa Toelichting 2015 2014 3.328 1.804 Bankiers 1 335.067 330.700 Kredieten 2 59.257 52.911 Rentedragende waardepapieren 3 - 4.723 Materiële vaste activa 4 1.698 1.959 Overlopende activa en overige vorderingen 5 5.700 5.916 405.050 398.013 2015 2014 374.474 370.388 Kasmiddelen Totaal Activa Passiva Toelichting Toevertrouwde middelen 6 Overlopende passiva en overige schulden 7 Kapitaal 8 4.468 5.096 378.942 375.484 1 1 Bestemmingreserve 9 1.500 - Algemene Reserve 10 24.607 22.528 Eigen vermogen 26.108 22.529 Totaal Passiva 405.050 398.013 1.946 2.196 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 11 Jaarverslag 2015 | 19 Resultatenrekening (bedragen in duizenden euro’s) Toelichting 2015 2014 Rentebaten 12 12.299 13.303 Rentelasten 13 8.140 9.135 4.159 4.168 424 363 Resultaat verkoop rentedragende waardepapieren 1.547 - Totaal baten 6.130 4.531 Saldo rente Provisie 14 Personeelslasten 15 1.193 1.105 Andere beheerlasten 16 659 692 4 357 351 Totaal lasten 2.209 2.148 Exploitatieresultaat 3.921 2.383 342 314 3.579 2.069 Afschrijvingen Af: restitutie kosten betalingsverkeer cliënten Netto resultaat 20 | Jaarverslag 2015 17 Kasstroomoverzicht (bedragen in duizenden euro’s) 2015 Mutatie: Resultaat Afschrijvingen Te ontvangen interest Te betalen interest Overige overlopende activa Overlopende passiva en overige schulden Renteruilresultaten Bankiers Kredieten Toevertrouwde middelen 3.579 357 189 -316 27 51 -363 -4.367 -6.345 4.086 Investeringen in onroerende zaken en bedrijfsmiddelen 2.069 351 -182 -291 -51 -137 -439 -5.776 -5.194 4.459 -3.103 Netto kasstroom uit operationele activiteiten Verkopen en aflossingen uit beleggingsportefeuille 2014 -5.191 4.723 2.500 -96 -177 Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten 4.627 2.323 Kasstroom 1.524 -2.868 Kasstroom Liquiditeiten begin van het jaar 1.524 1.804 -2.868 4.672 Liquiditeiten eind van het jaar 3.328 1.804 In dit saldo zijn de volgende posten begrepen Kasgelden en banktegoeden 3.328 1.804 Liquiditeiten eind van het jaar 3.328 1.804 Jaarverslag 2015 | 21 Toelichting behorende tot de jaarrekening Algemeen Kasmiddelen De kasmiddelen worden gewaardeerd tegen nomi- De Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) is een ker- nale waarde en zijn inclusief opgelopen rente. kelijke stichting en is derhalve vrijgesteld van vennootschapsbelasting. Bankiers Alle bedragen luiden in duizenden euro’s tenzij an- De bankiers worden gewaardeerd tegen nominale ders vermeld. waarde. Met uitzondering van de deposito’s is het saldo van de bankiers inclusief opgelopen rente. Algemene Reserve Ten behoeve van de continuïteit van de stichtingsac- Kredieten tiviteiten wordt conform artikel 13.3 van de statuten De kredieten zijn opgenomen onder aftrek van de een Algemene Reserve aangehouden als garantieka- nodig geachte voorziening voor oninbaarheid. Het pitaal voor cliënten die gelden hebben toevertrouwd management van SKG bepaalt of er aanwijzingen aan SKG. zijn van bijzondere waardeverminderingen van belangrijke kredieten. Grondslagen voor de waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat In de post kredieten is een voorziening opgenomen voor een bedrag van € 205.000 in verband met mogelijk lagere toekomstige kasstromen. Deze voorziening heeft betrekking op een individuele post. Waar nodig liggen aan de bedragen zoals vermeld in deze jaarrekening, schattingen en veronderstellingen Rentedragende waardepapieren van het management ten grondslag. De belangrijk- Rentedragende waardepapieren worden in prin- ste schatting heeft betrekking op de bepaling van de cipe duurzaam aangehouden tot de aflossingsda- voorziening voor oninbaarheid. tum en worden gewaardeerd op nominale waarde. Verschillen tussen kostprijs en nominale waarde 22 | Jaarverslag 2015 Waardering en resultaatbepaling worden in het jaar van aankoop opgenomen in Voor zover niet anders vermeld worden posten in de een egalisatierekening en gedurende de reste- balans gewaardeerd tegen nominale waarde. Ba- rende looptijd geamortiseerd en ten laste dan wel ten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar ten gunste van het resultaat geboekt. Voor zover waarop zij betrekking hebben. voorgenoemde resultaatverwerking ertoe zal lei- den dat per saldo meer rentelasten worden geac- Overlopende passiva en overige schulden tiveerd dan rentebaten worden gepassiveerd, zal De overlopende passiva en overige schulden zijn het meerdere als rentelast in de resultatenrekening ­opgenomen tegen nominale waarde. worden opgenomen. Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd te- Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens gen aanschaffingswaarde verminderd met op lineai- de indirecte methode, waarbij onderscheid gemaakt re basis berekende afschrijvingen, gebaseerd op de wordt tussen kasstromen uit operationele activitei- verwachte economische levensduur. Een uitzonde- ten, investerings- en financieringsactiviteiten. ring hierop is de kantoorautomatisering welke een af- Onder liquiditeiten worden de activa verantwoord die schrijvingsschema kent van 40% in het 1 jaar, 30% zonder beperkingen kunnen worden opgenomen. in het 2e jaar en 30% in het 3e jaar. Kosten in ver- Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in de herkomst band met de aanschaf van software worden jaarlijks van de liquiditeiten, die gedurende het jaar beschik- voor 33,33% van de aanschafwaarde ten laste van baar zijn gekomen en de wijze waarop de liquidi- het resultaat gebracht. De jaarlijkse afschrijving op teiten gedurende het jaar zijn aangewend. De kas- het gebouw, de technische installaties en de grond stromen worden gesplitst naar die uit operationele, is respectievelijk; 2%, 10% en nihil. Einde boekjaar investerings- en financieringsactiviteiten. Als liquidi- worden geheel afgeschreven materiële vaste activa teiten worden aangemerkt de aanwezige kasmidde- als desinvesteringen en desinvesteringen afschrijvin- len, alsmede de per saldo direct opeisbare tegoeden gen opgenomen in de verloopstaat materiële vaste bij banken in rekening-courant. De mutaties saldo bij activa. Zie toelichting op de balans bij 4. bankiers, de kredietverlening en de toevertrouwde e middelen zijn opgenomen onder kasstroom uit opeOverlopende activa en overige vorderingen rationele activiteiten. De overlopende activa en overige vorderingen zijn Investeringsactiviteiten omvatten de aan- en verko- opgenomen tegen nominale waarde. pen en aflossingen inzake beleggingsportefeuilles, alsmede de aan- en verkopen van onroerende zaken Toevertrouwde middelen en bedrijfsmiddelen. De opname en aflossing van De toevertrouwde middelen worden gewaardeerd lang vreemd vermogen worden als financierings­ tegen nominale waarde. activiteiten aangemerkt. Jaarverslag 2015 | 23 Toelichting op de balans Activa 1Bankiers De samenstelling van de post bankiers luidt als volgt: 2015 2014 239.256 253.079 95.811 77.621 335.067 330.700 Deposito’s Spaarrekeningen Er zijn ten behoeve van aan SKG verstrekte kredietfaciliteiten, deposito’s verpand voor een totaalbedrag van € 25.000.000,-. Van deze faciliteiten is in 2015 en 2014 geen gebruik gemaakt. De resterende looptijd van de deposito’s ultimo boekjaar luidt als volgt: 2015 2014 Tot 3 maanden 10.500 2.080 Van 3 maanden tot 1 jaar 22.000 36.043 Van 1 jaar tot 5 jaar 98.309 90.809 Meer dan 5 jaar 108.447 124.147 239.256 253.079 De saldi op de spaarrekeningen staan ter vrije beschikking en kunnen zonder beperkingen worden opgenomen. 24 | Jaarverslag 2015 2Kredieten De samenstelling van de kredieten luidt als volgt: Leningen 2015 2014 55.590 48.270 3.872 Rekening-courant krediet Af: voorziening voor mogelijke oninbaarheid 4.846 59.462 53.116 205 205 59.257 52.911 2015 2014 Tot 3 maanden 6.271 5.997 Van 3 maanden tot 1 jaar 1.999 2.801 Van 1 jaar tot 5 jaar 13.193 12.400 Meer dan 5 jaar 37.794 31.713 59.257 52.911 De resterende looptijd van de kredieten ultimo boekjaar is als volgt: Jaarverslag 2015 | 25 3 Rentedragende waardepapieren De rentedragende waardepapieren worden gerekend tot de beleggingsportefeuille. Het verloop van de portefeuille gedurende het jaar kan als volgt worden weergegeven: 2015 Stand per 1 januari 4.723 7.223 - -2.500 - 4.723 - Afgelost / uitgelopen Verkocht Stand per 31 december 2014 - 4.723 De portefeuille betreft rentedragende waardepapieren uitgegeven door de Staat der Nederlanden. De beurswaarde van de rentedragende waardepapieren is ultimo 2015 nihil en bedroeg per 31 december 2014 € 6.463.349,-. 26 | Jaarverslag 2015 4 Materiële vaste activa Het verloop van de geactiveerde materiële vaste activa kan als volgt worden weergegeven: Gebouw Kantoor­ Kantoor­ automatisering inrichting Totaal Aanschaffingswaarde 1-1-2015 1.684 772 305 2.761 Afschrijving tot en met 1-1-2015 -382 -311 -109 -802 1.302 461 196 1.959 - 76 20 96 -8 -112 -30 -150 -38 -256 -63 -357 8 112 30 150 -38 -180 -43 -261 1.676 736 295 2.707 -412 -455 -142 -1.009 1.264 281 153 1.698 Boekwaarde per 1-1-2015 Mutaties in de boekwaarde: Investeringen 2015 Desinvesteringen 2015 Afschrijvingen 2015 Desinvesteringen afschrijvingen 2015 Aanschaffingswaarde 31-12-2015 Afschrijving tot en met 31-12-2015 Boekwaarde per 31-12-2015 Jaarverslag 2015 | 27 5 Overlopende activa en overige vorderingen De samenstelling van de overlopende activa en overige vorderingen is als volgt: 2015 2014 5.604 5.793 Overige vorderingen en voorraden 96 123 5.700 5.916 Rente alsmede te amortiseren obligaties (deel boven pari) Ultimo 2015 is het bedrag dat als langlopend is te beschouwen nihil. (2014 € 6.336,-) Passiva 6 Toevertrouwde middelen De samenstelling van de toevertrouwde middelen is: 2015 2014 SKG Spaarcontracten 220.036 224.044 Spaarrekeningen 118.885 115.142 29.843 28.990 5.710 2.212 374.474 370.388 Rekening-courant, dagelijks opvraagbaar Depots inzake leningen 28 | Jaarverslag 2015 De resterende looptijd van de SKG Spaarcontracten ultimo boekjaar is als volgt: Tot 3 maanden Van 3 maanden tot 1 jaar Van 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar 2015 2014 5.998 6.345 24.251 21.768 113.053 105.717 76.734 90.214 220.036 224.044 2015 2014 4.081 4.760 387 336 4.468 5.096 7 Overlopende passiva en overige schulden De samenstelling van de overlopende passiva en overige schulden is: Rente Overige nog te betalen schulden en te amortiseren obligaties (deel onder pari) Ultimo 2015 is het bedrag dat als langlopend is te beschouwen nihil. (2014 € 11.561,-) 8Kapitaal Dit betreft het ingelegde kapitaal bij oprichting van de stichting. Jaarverslag 2015 | 29 9Bestemmingsreserve De Bestemmingsreserve heeft betrekking op de vervanging van SKG Online waaraan nieuwe functionaliteiten zullen worden toegevoegd. Het bestuur heeft besloten voor de vervangingsfunctionaliteiten een Bestemmingsreserve te vormen van € 1.500.000,-. 10 Algemene Reserve Het verloop van de Algemene Reserve is als volgt weer te geven: 2015 2014 22.528 20.459 3.579 2.069 -1.500 - 24.607 22.528 Stand per 1 januari Bij: resultaat boekjaar Af: Bestemmingsreserve* Stand per 31 december * Zie toelichting onder 9 Ten behoeve van de continuïteit van de stichtingsactiviteiten wordt conform artikel 13.3 van de SKG ­statuten een Algemene Reserve aangehouden als garantiekapitaal voor cliënten die gelden hebben toevertrouwd aan SKG. 11 Niet in de balans opgenomen verplichtingen Ultimo 2015 betreft dit afgegeven (bank)garanties voor een totaalbedrag van € 1.945.697,(2014 € 2.195.697,-). Hierin is begrepen een afgegeven garantie van € 500.000.- aan stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland. Deze garantie kan worden aangesproken bij verliezen in deze stichting. 30 | Jaarverslag 2015 Toelichting op de resultatenrekening 12Rentebaten Deze post omvat rentebaten uit vorderingen op bankiers, verstrekte kredieten en die uit rentedragende waardepapieren, alsmede provisies die het karakter van rente hebben, boete voor vervroegde aflossing, amortisatie van agio’s en disagio’s en ruilresultaten. De rente uit rentedragende waardepapieren bedraagt € 119.437,- (2014 € 308.420,-). 13Rentelasten Deze post omvat rentelasten uit al dan niet in schuldbewijzen belichaamde schulden, alsmede provisies die het karakter van rente hebben, boetes voor vervroegde aflossing. 14 Provisie Het grootste gedeelte kan de provisie heeft een vast karakter. De toegenomen provisie in 2015 is geheel toe te schrijven aan de vermeerdering van het zakenvolume van SKG. 15Personeelslasten 2015 2014 940 900 74 66 125 92 Opleidingen 24 16 Overige werkgeverslasten en personeelskosten 30 31 1.193 1.105 Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Jaarverslag 2015 | 31 Het aantal fte’s komt ultimo 2015 uit op 13,50 (2014 14,51). Het gemiddeld aantal fte komt voor 2015 uit op 14,97 (2014 14,51). Het bestuur van de stichting heeft over 2015 en 2014 geen bezoldiging ontvangen. 16 Andere beheerlasten 2015 2014 Administratie- en bureaukosten 490 508 Beheerkosten 133 162 36 22 659 692 Overige kosten 17 Restitutie kosten betalingsverkeer cliënten In 2015 is aan cliënten een restitutie op de kosten van het betalingsverkeer verleend van totaal € 342.000,(2014 € 314.000,-). De restitutie 2015 pakt hoger uit vanwege de in 2014 geheel vrijgevallen dotatie (van 2013) groot € 25.000,-, aan nog te betalen kosten betalingsverkeer. Afgezien van een gering vast bedrag per rekening-courant is het betalingsverkeer geheel gratis voor SKG cliënten. Gouda, 21 april 2016 32 | Jaarverslag 2015 Het bestuur, D. Duijzer A.M. Mol G.J. de Jong G. Kuipers L.J.C Visser T.H. Copier Overige gegevens Resultaatbestemming Controleverklaring van de onafhanke­ lijke accountant Het bestuur heeft besloten van het resultaat 2015 € 3.579.000,- aan de Algemene Reserve toe te De controleverklaring van de onafhankelijke voegen en een Bestemmingreserve te vormen van ­accountant is opgenomen op de volgende blad- € 1.500.000,-, wat reeds in de jaarrekening is ver- zijde. werkt. Derhalve wordt netto € 2.079.000,- toegevoegd aan de Algemene Reserve. Nieuwe Badkapel, Scheveningen Jaarverslag 2015 | 33 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van Stichting Kerkelijk Geldbeheer overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaar­ ethische voorschriften en dat wij onze controle rekening over 2015 van Stichting Kerkelijk Geld- zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke ­ beheer te Gouda gecontroleerd. Deze jaarrekening mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaar- bestaat uit de balans per 31 december 2015 en rekening geen afwijkingen van materieel belang de winst-en-verliesrekening over 2015 met de toe- bevat. lichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële ver- Een controle omvat het uitvoeren van werkzaam- slaggeving en andere toelichtingen. heden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarreke- Verantwoordelijkheid van het bestuur ning. De geselecteerde werkzaamheden zijn af- Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk hankelijk van de door de accountant toegepaste voor het opstellen van de jaarrekening, in over- oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten eenstemming met de door de stichting gekozen van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking en beschreven grondslagen, zoals uiteengezet in van materieel belang bevat als gevolg van fraude de paragraaf Grondslagen van de waardering van of fouten. de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat van de jaarrekening. Het bestuur is tevens Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt verantwoordelijk voor een zodanige interne be- de accountant de interne beheersing in aanmer- heersing als het noodzakelijk acht om het opstel- king die relevant is voor het opstellen van de len van de jaarrekening mogelijk te maken zonder jaarrekening, gericht op het opzetten van con- afwijkingen van materieel belang als gevolg van trolewerkzaamheden die passend zijn in de om- fraude of fouten. standigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking 34 | Jaarverslag 2015 Verantwoordelijkheid van de accountant te brengen over de effectiviteit van de interne Onze verantwoordelijkheid is het geven van een beheersing van de stichting. Een controle omvat oordeel over de jaarrekening op basis van onze tevens het evalueren van de geschiktheid van de controle. Wij hebben onze controle verricht in gebruikte grondslagen voor financiële verslagge- ving en van de redelijkheid van de door het bestuur Basis voor financiële verslaggeving en beper- van de stichting gemaakte schattingen, alsmede king in gebruik en verspreidingskring een evaluatie van het algehele beeld van de jaar- Zonder afbreuk te doen aan ons oordeel vestigen rekening. wij de aandacht op de grondslagen van de jaarrekening waarin de basis voor financiële verslaggeving Wij zijn van mening dat de door ons verkregen con- uiteen is gezet. De basis voor financiële verslagge- trole-informatie voldoende en geschikt is om een ving betreft de door de stichting gekozen grondsla- onderbouwing voor ons oordeel te bieden. gen. Deze jaarrekening 2015 van Stichting Kerkelijk Geldbeheer en onze controleverklaring daarbij is Oordeel betreffende de jaarrekening uitsluitend bestemd voor de verantwoording binnen Naar ons oordeel is de jaarrekening 2015 van de besloten kring van PKN en dient niet te worden Stichting Kerkelijk Geldbeheer, in alle van materi- verspreid aan of te worden gebruikt door anderen. eel zijnde aspecten, opgesteld in overeenstemming met de door de stichting gekozen en beschreven Amsterdam, 21 april 2016 grondslagen, zoals uiteengezet in de paragraaf Grondslagen van de waardering van de activa en Ernst & Young Accountants LLP de passiva en de bepaling van het resultaat van de jaarrekening. w.g. drs. S.J. Hartjes RE RA Jaarverslag 2015 | 35 36 | Jaarverslag 2015 Postbus 147 2800 AC Gouda Vossenburchkade 69 2805 PC Gouda Tel. Fax (0182) 58 80 00 (0182) 58 80 80 [email protected] www.skggouda.nl