Verbod betaalde donatie van weefsels en cellen

Berichten
Buitenlands nieuws
Verbod betaalde donatie van weefsels en cellen
Het tegen betaling afstaan van menselijk weefsel of menselijke
eicellen wordt uitgesloten in de Europese Unie (EU). Het
Europees Parlement (EP) heeft ingestemd met een reeks richtlijnwijzigingen inzake het doneren, verkrijgen, testen, bewerken, bewaren en distribueren van menselijke weefsels en cellen (de voorgestelde richtlijn heeft geen betrekking op complete organen). Vanaf heden mogen weefsels en cellen alleen
op vrijwillige basis en zonder dat er een betaling tegenover
staat, gedoneerd worden. De EU-lidstaten moeten verzekeren
dat de donoren hooguit onkostenvergoeding, bijv. wegens reiskosten, mogen krijgen (persbericht EP, 16 december 2003).
Tot nu toe volstonden de EU-lidstaten met slechts de aanmoediging dat weefsels en cellen zoveel mogelijk uit vrijwillige
donaties afkomstig waren. De wijzigingen omvatten ook de
afspraak dat lidstaten hun strijd tegen de illegale handel in
menselijke weefsels, cellen en lichaamsdelen gaan opvoeren.
De nieuwe richtlijnen moeten ertoe leiden dat patiënten
kunnen vertrouwen op donorweefsel van goede kwaliteit.
Nieuw is dat gedoneerde cellen en weefsels traceerbaar moeten zijn. Weefselbanken worden verantwoordelijk voor het bewaren van de gegevens. Traceerbaarheid moet tot 30 jaar na
donatie gegarandeerd zijn.
De Europese biotechnologie, een grootverbruiker van gedoneerd menselijk weefsel, verwelkomt de wijzigingen. ‘Het is
een stap in de richting van veiligere en kwalitatief betere behandelingsvormen voor patiënten’, aldus Erwan Gicquel van
de industrielobby EuropaBio tegenover Reuters Health (16 december 2003).
Met betrekking tot gekloonde menselijke embryo’s is overigens overeengekomen dat de nationale wetgeving in de lidstaten van kracht blijft. Ook de nationale wetgevingen met betrekking tot het gebruik van specifieke cellen, zoals stamcellen,
blijven van kracht. Indien gebruikgemaakt wordt van dergelijke specifieke cellen, worden de lidstaten op grond van deze
richtlijn wel verplicht alle voorzorgen te nemen ter bescherming van de volksgezondheid en ter naleving van de grondrechten. In eerste instantie wilde het EP dat gekloonde menselijke embryo’s, hybride mens-dierembryo’s en de cellen daarvan niet als transplantatiemateriaal gebruikt zouden mogen
worden. Dit was niet acceptabel voor de Raad van Ministers.
Rapporteur Peter Liese stelde daarom voor dat het EP
akkoord zou gaan met het compromis, dat de nationale wetgevingen in stand laat. Met 503 stemmen voor, 42 tegen en 12
onthoudingen stemden de parlementsleden hiermee in.
Verkoop kava kava getest
De verkoop van producten waarin bestanddelen van de plant
Piper methysticum (kava kava) zitten, is in een groot aantal landen verboden. Zo ook in Canada. Dat land verbood de verkoop in augustus 2002 na signalen uit andere landen dat het gebruik van deze producten in zeldzame gevallen in verband kan
worden gebracht met leverschade bij de mens. Hierover berichtten wij eerder in deze rubriek (2002:133). Met behulp van
gefingeerde klanten hebben Canadese onderzoekers getest of
na de ban op kava kava de verkoop daadwerkelijk was gestaakt. Dit bleek niet het geval (Can Med Assoc J 2003;169:
1158-9) (www.cmaj.ca).
102
Ned Tijdschr Geneeskd 2004 10 januari;148(2)
Een maand na het officiële advies dat tot het verbod van
kava kava zou leiden vroegen 8 simulerende klanten in 33 gezondheidswinkels advies voor de behandeling van ‘innerlijke
onrust’. Omdat er aanwijzingen zijn dat kava kava het effect
van benzodiazepinen verhoogt, zouden de simulanten onthullen dat zij die medicijnen gebruikten, maar alleen wanneer de
verkoper hun daarnaar zou vragen.
Verkopers in 22 (67%) van de 33 winkels bevolen het gebruik van kava kava aan. Er vroegen 8 (36%) verkopers naar
het gebruik van andere medicijnen. Van hen waren 5 op de
hoogte van de interacties met benzodiazepinen. 9 van de 22
verkopers deden mededelingen over mogelijke bijwerkingen.
Op de vraag van de simulanten of de verkoper speciaal getraind was voor het geven van dergelijke adviezen antwoordden 10 van 33 verkopers met ‘ja’. Van hen hadden er 7 een externe cursus complementaire en alternatieve geneeskunde op
hbo-niveau gevolgd en de andere 3 ontvingen een bedrijfstraining.
Na de test ontvingen alle winkels de officiële mededeling dat
de verkoop van kava kava verboden werd. Drie maanden na
het verbod bezochten de simulerende klanten wederom de
winkels met dezelfde vraag. Drie winkels waren inmiddels gesloten. Van de 30 winkels verkochten er 17 (57%) nog steeds
kava kava: 11 deden dat in het openbaar, 6 in het geheim.
Slechts 6 van de 17 verkopers zeiden op de hoogte te zijn van
het verbod.
Iraakse artsen in buitenland opgeroepen te helpen in
thuisland
De Iraakse interimminister voor Volksgezondheid, dr. Khudair Abbas, roept alle Iraakse artsen die in het buitenland werken op om terug te keren naar Irak, al is het maar voor een paar
maanden om daar lokale artsen te adviseren en te trainen
(BMJ 2003;327:1306).
Abbas deed zijn oproep tijdens een seminar georganiseerd
door de London School of Hygiene and Tropical Medicine. Hij
zei daar dat een van de vele naoorlogse problemen in Irak is
dat er een groot gebrek is aan artsen en aan goede opleidingen
voor de artsen die er wel zijn.
Eerder berichtten wij in deze rubriek over de gevolgen voor
de gezondheidszorg die de Iraakse bevrijding van Saddam
Hoessein met zich meebracht (2003:2394). ‘Maar er is meer aan
de hand’, zegt Abbas. ‘Al sinds het Iran-Irak-conflict in 1980
zijn er geen investeringen meer gedaan in de opleiding en training van artsen. Boeken in de bibliotheken zijn nu oud en uit
de tijd.’
Decentralisatie van het gezondheidszorgsysteem en de ontwikkeling van basisvoorzieningen hebben samen met het opzetten van faciliteiten voor moeder en kind de prioriteit.
Medicijnen en hulp bij het herstellen en bouwen van ziekenhuizen komen daarbij van Japan, Korea en Spanje. De reconstructie en de heropbouw van het gezondheidszorgsysteem
worden grotendeels bekostigd met geld van de interimregering
en met extra geld geschonken door Japan (1500 miljard dollar)
en de Verenigde Staten (800 miljard dollar).
Begonnen is met een voedselprogramma voor kinderen op
scholen. Acht fabrieken hebben opdracht gekregen extra ijzer
en jodium aan meel toe te voegen. Brood daarvan wordt op
scholen uitgereikt. Daarnaast zal het vaccinatieprogramma
weer gestart worden, omdat in sommige regio’s minder dan
60% van de kinderen is gevaccineerd. De regering wil dat de