Kenmerkende aspecten Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen

Tijdvak 9:
De tijd van de wereldoorlogen
1900 - 1950
Tijdperk van de wereldoorlogen,
Dekolonisatie, economische
crisis
1
1
Inleiding
Kenmerkende aspecten
Kenmerkende aspecten
37. De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en
vormen van massaorganisatie.
38. Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaal-socialisme.
39. De crisis van het wereldkapitalisme.
40. Het voeren van twee wereldoorlogen.
2
41. Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op
de joden.
42. De Duitse bezetting van Nederland.
43. Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door
massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de
burgerbevolking bij oorlogvoering.
44. Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.
Begrippen
Antisemitisme
Racisme
Bezetting
Totalitarisme
Communicatiemiddelen
Wereldoorlog
Communisme
Crisis
Discriminatie
Fascisme
Genocide
Ideologie
Massaorganisatie
Massavernietigingswapens
Nationaal-socialisme
Propaganda
Exameneis: Je kunt een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, een ontwikkeling, een verschijnsel of een
handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te
verduidelijken.
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
2
Inleiding
De wereld in de tijd van de wereldoorlogen
1914-1918 Eerste WO (NL Neutraal)
Interbellum
Verzuiling
Stichting SU
Oprichting Volkenbond
Jaren twintig Roaring Twenties
Jaren dertig Crisisjaren
3
1939-1945 Tweede WO, Shoah
Atoombom
Oprichting VN
Dekolonisatie
Opkomst China en SU en Japan
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
3
Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog
Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal
Na een lange vrede in 1914 oorlog.
De grote landen waren er klaar voor. Door industriële revolutie meer en dodelijker
wapens.
Ook nieuw: twee blokken. SU, FRA, Eng tegenover DU, Oost-Hong, (Ita? Kroa? Turk? Bulg)
Men had er zin in. Men verwachtte een korte en succesvolle oorlog.
4
Juni 1914 kroonprins Franz-Ferdinand vermoord in Sarajevo
Juli 1914 begonnen
Door de koloniën uitgevochten in de hele wereld
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
4
Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog
Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal
5
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
5
Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog
Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal
Offensief van de Duitsers loopt vast
6
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
6
Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog
Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal
Slag bij de Somme 420.000 Engelse soldaten gesneuveld
Fra; ca 1.4 miljoen
Eng; ca 700.000
Dtsl; ca 2.000.000
Rusl; ca 2.000.000
7
VS; ca 100.000
Totaal: ca 9.000.000
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
7
Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog
Kenmerkende aspecten: het voeren van twee wereldoorlogen en verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal
Vanaf 1917 doen VS mee
Vanaf 1917 Rusland niet meer. Is SU geworden
Eind 1918 vlucht de Duitse keizer, wapenstilstand 11-11-1918 om 11.00 uur (vrijdag as)
8
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
8
Paragraaf 9.2: De economische wereldcrisis
Kenmerkende aspect: de crisis van het wereldkapitalisme
Van 1918 tot 1929 optimisme en voorspoed.
Met name in VS. SU communistisch, Europa kapot maar gaat langzaam beter, Duitsland
herstelbetalingen.
Jaren ´20 roaring twenties.
Oktober 1929 crisis
9
- Amerikanen hadden veel geld geleend, overproductie, banken failliet, boeren failliet,
werkeloosheid (25%)
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
9
Paragraaf 9.2: De economische wereldcrisis
Kenmerkende aspect: de crisis van het wereldkapitalisme
Crisis breidde zich uit naar hele wereld.
Ook kolonien zwaar getroffen
Landen hielden vast an de gouden standaard
Vanaf 1932 liberale opvattingen overboord; overheid ging boeren helpen, uitkeringen,
leningen, gouden standaard los laten. 10
In VS New Deal, in Italie Fascisten in Duitsland Nazi’s in SU communisten in NL Colijn.
“Overheden” vergroten hun greep op de economie
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
0
Paragraaf 9.3: De totalitaire systemen
Kenmerkende aspect: Het in praktijk brengen van de tot. ideologieën communisme en fascisme/nationaal-socialisme.
Een van de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog zijn de totalitaire ideologieën.
Communisme
Fascisme
Nationaalsocialisme
11
Communisme vanaf 1917 in Rusland (1922 SU)
1922 fascisten aan de macht in Italie
In Duitsland door WO1 en herstelbetalingen en crisis en zwakke Weimarrepubliek vanaf
1933 heerschappij van Hitler en zijn NSDAP
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
1
Paragraaf 9.3: De totalitaire systemen
Kenmerkende aspect: Het in praktijk brengen van de tot. ideologieën communisme en fascisme/nationaal-socialisme.
Verschil tussen nationaalsocialisme en fascisme
Communisme natuurlijk zeer verschillend, maar ook daar zijn overeenkomsten.
Alle drie totalitair
12
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
2
Paragraaf 9.4: Propaganda en communicatie
Kenmerkende aspect: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
Het ontstaan van de politieke bewegingen leidde ook tot de opkomst van de massa
propaganda (reclame voor ideeën).
Veel gebruikte middelen waren; vlaggen, symbolen, massabijeenkomsten, posters en
belachelijk maken van de tegenstander en verheerlijken van de eigen groep.
Tijdens de 1e WO (totale oorlog) ontstaat de moderne
propaganda. Van de regeringen om
13
het volk/het thuisfront achter de oorlog te laten staan.
In totalitaire staten was overal propaganda.
Met name gebruik van moderne comm. middelen zoals radio en film, maar ook middels
kunst en massabijeenkomsten.
Verheerlijking van de leider
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
3
Paragraaf 9.4: Propaganda en communicatie
Kenmerkende aspect: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
Alle organisaties in totalitaire landen waren onder controle van de staat en alle
massaorganisaties hadden tot doel om de mensen achter de leider te laten aanlopen.
14
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
4
Paragraaf 9.5: Verzet tegen het imperialisme
Kenmerkende aspect: vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.
Tijdens het interbellum groeide het verzet in de koloniën tegen het Europese
imperialisme.
Voorbeelden:
India met Gandhi (vanaf jaren 30 grote mate van zelfstandigheid, 1947 onafhankelijk)
15
Indonesie met Soekarno 1949 onafhankelijk (tijdens
oorlog bezet door Japanners)
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
5
Paragraaf 9.5: Verzet tegen het imperialisme
Kenmerkende aspect: vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.
Oorzaken
-
opleiding van mensen in de koloniën
-
1e WO
-
eco. crisis
-
wereldwijd nationalisme
-
opkomst VS en SU
16
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
6
Paragraaf 9.6: De Tweede Wereldoorlog
Kenmerkende aspect: Het voeren van twee wereldoorlogen, en verwoestingen op niet eerder
vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij
oorlogvoering.
Onder leiding van Hitler begon Duistland de 2e WO in 1939.
Een tijdje had men hem appeased, maar het mocht niet baten.
Grote delen van Europa werden bezet en in oost-europa werd gezien als Lebensraum
In 1941 aanval op SU (operatie Barbarossa)
17
1941 ook aanval van Japan op Pearl Harbour en oorlogsverklaring van Hitler aan VS
Juni 1944 D-day
Mei 1945 capitulatie Duitsland
Augustus atoombommen op Nagasaki en Hiroshima en capitulatie van Japan
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
7
Paragraaf 9.6: De Tweede Wereldoorlog
Kenmerkende aspect: Het voeren van twee wereldoorlogen, en verwoestingen op niet eerder
vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij
oorlogvoering.
Totale verliezen in mensenlevens ca. 72 miljoen.
Waaronder ca. 47 miljoen burgerslachtoffers, inclusief ongeveer de twintig miljoen die
tijdens de oorlog doodziek werden.
De militaire slachtoffers komen uit op ongeveer 25 miljoen, inclusief de vijf miljoen die
zijn gestorven in gevangenschap.
18
De geallieerden verloren in totaal ongeveer 61 miljoen levens, terwijl aan de zijde van de
asmogendheden 11 miljoen mensen het leven hadden verloren.
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
8
Paragraaf 9.6: De Tweede Wereldoorlog
19
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
1
9
Paragraaf 9.7: Genocide
Kenmerkende aspect: Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.
De shoah werd pas bij de bevrijding van oost-europa bij het grote publiek bekend.
In de periode 1933-1945 ca 6.000.000 joden vermoord, met name na de Wannsee
conferentie van 1942
Oorsprong van het antisemitisme
20
Dit is ook 1 van de redenen van het bestaan van Israel.
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
2
0
Paragraaf 9.8: De bezetting
Kenmerkende aspect: de Duitse bezetting van Nederland
10 mei 1940 inval en na het bombardement van Rotterdam en de vlucht van koningin en
regering bezet. 15 mei
Pas vanaf ca. 1941 werd de bezetting er een van onderdrukking en terreur en verzet
21 ca 350.000 anderen doken onder om
0.5 miljoen mannen moesten in Dtls werken en
daaraan te ontkomen.
September ‘44 bevrijding van het zuiden, het noorden pas in mei 1945 en dus de
hongerwinter
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
2
1
Paragraaf 9.8: De bezetting
Kenmerkende aspect: de Duitse bezetting van Nederland
Ca. 250.000 Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog overleden ten gevolge van
oorlogshandelingen of maatregelen van de bezetters.
Slachtoffers Jodenvervolging: ca. 102.000 (van de ca 107.000 gedeporteerden)
Overleden als gevolg van de daling van de volksgezondheid ca. 50.000
Burgerslachtoffers van oorlogshandelingen ca. 30.000
Slachtoffers Hongerwinter 1944-1945 ca. 15.000-25.000
Omgekomen ten gevolge van de arbeidsinzet22
in Duitsland ca. 8.500
Omgekomen in gevangenissen en concentratiekampen in Duitsland ca. 4.400
Omgekomen in concentratiekampen in Nederland ca. 570
In Indonesië omgekomen geïnterneerde burgers ca. 13.000-16.800
In Japanse krijgsgevangenschap overleden ca. 8.200
Tijdvak 9: De tijd van de wereldoorlogen 1900-1950
2
2