Visie 2017 - Stroeve Lemberger

Visie 2017
Visie Stroeve Lemberger 2017
De macro-economische groei in 2017 neemt toe en ook de verbetering van de winstgroei van bedrijven zet door. De politieke onzekerheden omtrent het beleid van Trump en verkiezingen in meerdere
Europese landen zullen financiële markten in de ban houden.
2016 was een jaar dat veel verrassingen bracht, met name
op politiek terrein: de uitkomst van het Brexit-referendum,
de verkiezing van Donald Trump tot president van de VS en,
wellicht minder verrassend, het Italiaanse ‘nee’ tegen de grondwetswijzigingen. Het politieke ongenoegen, de stem op de
anti-establishment-kandidaten en -partijen en de anti-globalisatietrend, manifesteerde zich wereldwijd. Ook in 2017 zal de
politieke onzekerheid, met verkiezingen in Nederland, Frankrijk,
Duitsland en waarschijnlijk ook Italië, de financiële markten
bezig houden. Europa gaat een spannend jaar tegemoet, maar
wij hebben uit de kalme reactie van de financiële markten op
de Brexit en vervolgens de verkiezing van president Trump,
kunnen leren dat deze politieke spanningen zich niet altijd
behoeven te vertalen naar de financiële markten.
De overwinning van Donald Trump bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen weerspiegelt de toegenomen weerstand
tegen snelle maatschappelijke veranderingen, die mede het ge-
12M fwd P/E ratio developed markets
president zal invulling willen geven aan de onvrede over globalisering, maar de mogelijkheden hiervoor zijn tamelijk beperkt.
Trump zal zich voornamelijk richten op het belemmeren van
nieuwe handelsverdragen. De meer protectionistische houding
van de nieuwe Trump administration impliceert risico’s voor
de internationale economische verhoudingen en voor de lange
termijn economische groei.
De onvrede over snelle maatschappelijke veranderingen als
gevolg van globalisering, is slechts één onderdeel van een
bredere onrust over de toegenomen ongelijkheid. Ook de
ongerustheid over de internationale migratie en het radicaalislamitische terrorisme, speelde in veel landen een grote rol.
Het is niet waarschijnlijk dat Republikeins overheidsbeleid hier
veel verandering in zal brengen. Wel zullen hogere overheidsuitgaven aan infrastructuur, lagere belastingen en vermindering
van de binnenlandse regelgevingsdruk, een impuls kunnen
geven aan de economische groei in de VS. Per saldo zal het
overheidsbeleid waarschijnlijk gunstiger worden voor het Amerikaanse bedrijfsleven, terwijl het overheidstekort zal oplopen.
In feite neemt Amerika hier het initiatief bij de wereldwijde
verschuiving in de beleidsmix van een ruim (‘accommoderend’)
monetair beleid naar stimulerend begrotingsbeleid.
Verwachtingen economische groei van de OESO
(Bron: OESO, november 2016)
2015
2016
2017
2018
3,1
2,9
3,3
3,6
Jaarlijkse rëele groei van het BBP (%)
Wereld
Bron: Commerzbank, Cross Asset Monitor
volg zijn van globalisering. Met zijn slogan ‘Make America great
again’, overtuigde Trump vooral die kiezers in de Amerikaanse
staten, die relatief hard geraakt zijn door de verschuiving van
productiecapaciteit richting landen met relatief lage lonen. De
globalisatie is echter, mede door de fors toegenomen mogelijkheden van internetcommunicatie, vooral een technologisch
fenomeen. De omzet van veel ondernemingen is tegenwoordig
sterk internationaal gespreid. Zo behalen de grootste beursgenoteerde ondernemingen die deel uitmaken van de STOXX
Europe 600-Index (de 600 grootste ondernemingen van Europa),
de helft van hun omzet buiten Europa. Daarmee zijn Europese
beursgenoteerde ondernemingen voor een groot deel van hun
bedrijfsresultaten afhankelijk van de ontwikkelingen in de VS
(19%), China (3,6%) en veel andere opkomende landen.
De flexibiliteit en internationale migratie van arbeid en kapitaal
zijn niet volledig terug te draaien. De nieuwe Amerikaanse
4
OESO-gebied
2,1
1,7
2,0
2,3
VS
2,6
1,5
2,3
3,0
Verenigd Koninkrijk
2,2
2,0
1,2
1,0
Eurozone
1,5
1,7
1,6
1,7
Japan
0,6
0,8
0,9
1,0
China
6,9
6,7
6,4
6,1
Niet-OESO-leden
3,8
4,0
4,5
4,6
De in het vooruitzicht gestelde belastingverlagingen en infrastructurele investeringen stuwen de Verenigde Staten richting
een hoger groeipad, maar betekenen ook een impuls voor de
wereldeconomie. De stijging van de inflatieverwachtingen zal
de lange rente omhoog kunnen brengen. Tegelijkertijd heeft
ook de Fed een pad van ‘normalisatie’ van de rentepolitiek
ingezet, hetgeen betekent dat ook de korte rente stijgt. De
Fed kiest echter voor een zeer geleidelijke verhoging van de
geldmarkttarieven. Wij zien wel dat in 2017 het monetaire
beleid in de verschillende regio’s verder uiteen gaat lopen. Wij
verwachten dat de Fed de geldmarktrente in 2017 maximaal
twee à drie keer zal verhogen. In de eurozone zal de ECB de
geldmarktrente waarschijnlijk onveranderd laag houden en
het opkoopprogramma na maart 2017 nog verlengen. Mogelijk
zullen wel de voorwaarden en specificaties van het opkoopprogramma wat worden bijgesteld. Wij voorzien dat de inflatie
wereldwijd wat meer zal gaan oplopen, vooral ook omdat de
grondstoffenprijzen, na jarenlange dalingen, weer gaan stijgen.
Na de verkiezing van Donald Trump hebben de financiële
markten het groei- en inflatiethema nieuw leven ingeblazen.
Sinds 8 november lieten de financiële markten forse bewegingen zien met nieuwe recordstanden voor Amerikaanse
aandelenindices, maar toch kwam het nieuwe reflatiethema
niet geheel uit de lucht vallen. Wereldwijd zagen wij in de 3
tot 6 maanden voorafgaande aan de Amerikaanse verkiezingen,
al een verbetering van verschillende economische indicatoren.
Weliswaar groeit de internationale handel momenteel op
een lager peil dan de wereldeconomie, de orderposities van
de bedrijven ontwikkelen zich wel degelijk positief, zowel in
de VS, Europa als ook de opkomende markten. De cijfers van
de inkoopmanagers duiden al enkele maanden op expansie.
In China zien wij productenprijscijfers voor het eerst in jaren
weer stijgen en ook in de VS lopen de inflatieverwachtingen
op, met alle gevolgen voor de Amerikaanse kapitaalmarktrente.
Met name in de VS zien wij bij de kwartaalcijfers nu voor het
eerst in anderhalf jaar niet langer krimp, maar winstgroei ten
opzichte van hetzelfde kwartaal in het jaar daarvoor. Winsttaxaties worden niet langer naar beneden bijgesteld.
in het VK. De weerstand tegen de gevestigde elite zet ook
overheden van eurolidstaten en euro-instituties onder druk.
De combinatie van het bezuinigingsbeleid en het extreem
soepele monetaire beleid, het opkoopbeleid van de Europese
Centrale Bank in de eurozone, ontmoet in toenemende mate
kritiek. Vooralsnog gaan wij er vanuit dat Europese instituties
voldoende sterk zijn om dit te pareren. Gegeven de forse
dalingen van overheidstekorten, is er bovendien ruimte voor
een verschuiving in de beleidsmix van overheden en centrale
banken naar een budgettair ruimer beleid. Na de uitslag van
het Italiaanse referendum is de kans op structurele hervormingen in Europa verder afgenomen.
Op grond van de lagere waarderingen en hogere groeiverwachtingen, achten wij de aandelenmarkten van de opkomende
landen nog steeds aantrekkelijk. Echter, de hogere Amerikaanse
dollar en eventuele rentestijgingen in de VS kunnen de valuta
van de Emerging Markets mogelijk onder druk zetten. Wij
verwachten dat de dienstensector in China nog verder groeit,
waardoor het totale niveau van economische groei in China
rond de 6 procent zal uitkomen. Een isolationistisch Amerikaans beleid creëert, met name in Azië, mogelijkheden voor
China om een leidende rol op te eisen (bijvoorbeeld via regionale handelsverdragen). De rol van Japan in de wereldhandel is
gedurende de afgelopen twee decennia afgenomen.
Hoe schatten wij voor 2017 de kansen op 3 verschillende scenario’s in?
Economic Policy Uncertainty Index
We develop indices of economic policy uncertainty for
the world’s major economies.
Daily News-based Economic Policy Uncertainty
Source: www.policyuncertainty.com
De afgelopen jaren spraken wij steeds over een drietal scenario’s, waarbij het centrale scenario het “gematigde groeiscenario’” is. Het risicoscenario is dat van een langdurige stagnatie
en deflatie, zoals wij in het verleden wel uit Japan kennen;
het “stagnatiescenario”. Aan de optimistische kant is er het
“normalisatiescenario”, waarbij de economisch groei naar het
niveau van de trendmatige groei van voor 2008 gaat. Voor 2017
schatten wij de kans op ons centrale scenario (gematigde groei
met lage inflatie) op 60%. Als reflectie van de onevenwichtigheden op wereldschaal, schatten wij de kansen op een stagnatiescenario op 25%; een scenario waarbij de groei accelereert,
schatten wij in op 15%. De financiële markten zullen minder
steun krijgen van de centrale banken. Aandelenbeleggingen
worden in 2017, ook individueel, meer specifiek afhankelijk van
de ontwikkeling van bedrijfswinsten. De risico’s voor obligaties
in Europa worden voorlopig nog laag ingeschat, echter de
verwachte rendementen zijn laag. Binnen de asset allocatie
prefereren wij derhalve aandelenbeleggingen.
Ondanks het feit dat door Trump veel aandacht uitgaat naar de
VS, ziet het er in Europa en zeker ook in de eurozone, ondanks
het Brexit-besluit, niet somber uit. Het Bruto Binnenlands Product ligt in veel Europese landen weer boven het niveau van
voor de mondiale financiële crisis. Europese bedrijven krijgen
in 2017 met de duurdere dollar en navenant lagere euro, een
concurrentievoordeel dat zich ook zal vertalen in hogere
bedrijfswinsten. De Brexit betekent dat de export vanuit de
Eurozone naar het Verenigd Koninkrijk belemmeringen zal
ondervinden, niet in de laatste plaats door het lagere pond.
Echter, daar staat tegenover dat het internationale bedrijfsleven vestiging in de eurozone zal verkiezen, boven een vestiging
5
Stroeve Lemberger
Vermogensbeheer NV
Nesland 1-V, 1382 MZ Weesp
Posthoornstraat 69, 6219 NV Maastricht
www.stroevelemberger.nl
Voor al onze publicaties geldt een disclaimer. Deze treft u aan op onze site.
http://stroevelemberger.online/disclaimer/