pdf bestandPresentatie Ivan Janssens en

Klimaatrondetafel
Omgeving en Natuur
Rondetafel
Natuur & bos
Sessie Sekwestratie / VOORMIDDAG
Ivan Janssens
Suzanna Lettens
Inhoud
Voormiddag
• Klimaatbeleid
• Globale belang &
belangrijkste principes
• Namiddag
• Praktische aspecten
•
Veenbodem Oude Kapelle, West-Vlaanderen
1. Klimaatbeleid
Land use, land use change and forestry – LULUCF
Een broeikasgas inventaris van emissies en opname van
broeikasgassen, die het resultaat zijn van door de mens
veroorzaakte veranderingen in landgebruik, landbeheer
en bosbouw activiteiten. (UNFCCC)
LULUCF bevat alle broeikasgasemissies naar de
atmosfeer en opname van koolstof uit de atmsofeer die
resulteert uit ons gebruik van bodems, bomen, planten,
biomassa en hout. (EU)
1. Klimaatbeleid
The Convention (UNFCCC, 1994)
Vereist van alle landen die de conventie ondertekenden
een jaarlijkse inventaris volgens standaard methode
Kyoto Protocol (1997)
LULUCF Activity
Accounting in CP1
(2008-2012)
Accounting in CP2
(2013-2020)
Afforestation
Reforestation
Deforestation (ARD)
Verplicht
Verplicht
Forest Management
(FM)
Vrijwillig
Verplicht
t.o.v. “forest management
reference level” (FMRL)
CAP (3,5% van totale emissies)
Inclusief houtproducten
(HWP)
EU laat echter niet toe om FM in te
zetten om 2020 targets te bereiken
1. Klimaatbeleid
Paris agreement (2015)
Tegen het eind van de eeuw:
De opwarming onder de 2°C houden door de emissies
te reduceren tot kleiner dan de natuurlijke sinks (én in
een latere fase zelfs negatief te maken)
Grotere flexibiliteit dankzij de reductiebijdragen
(INDC’s) die elke 5 jaar vernieuwd worden.
LULUCF nog niet opgenomen, EU heeft echter wel deze
ambitie voor de 2020-2030 periode
2. Waarom slaan ecosystemen C op?
Terrestrische ecosystemen nemen
jaarlijks 120 Pg C op door fotosynthese
en zouden, zonder verstoring,
evenveel afgeven door ademhaling
120 Pg = 120 miljard ton = 12 keer de huidige
emissies
2. Waarom slaan ecosystemen C op?
Koolstofbalans van
terrestrische ecosystemen is
niet meer in evenwicht
Ze nemen meer CO2 op dan ze
afgeven
Netto sink
= 30% van de emissies
2. Waarom slaan ecosystemen C op?
Hoe komt dit ?
Door emissies stijgt de CO2 concentratie in de atmosfeer
Fotosynthese versnelt
(CO2 = 70%; N depositie = 10%; opwarming = 10%; S depositie; …)
MAAR: afbraak van deze “extra” opgenomen C gebeurt
pas veel later
 Zolang de emissies stijgen is er netto C-opname in
onze ecosystemen
3. Globaal belang van land-sinks
Landecosystemen nemen heel veel & steeds meer CO2 op
omdat de CO2 concentratie nog steeds stijgt
Data: GCP
Source: CDIAC; NOAA-ESRL; Houghton et al 2012; Giglio et al 2013; Le Quéré et al 2015; Global Carbon
Budget 2015
3. Globaal belang van land-sinks
IPCC scenario’s
Source: Fuss et al 2014; CDIAC; Global Carbon Budget 2014
3. Globaal belang van land-sinks
Zelfs met gigantische investering in renewables geraken we
niet aan de doelstelling ! (energiebehoefte groeit snel)
Tenzij we de natuurlijke sinks stimuleren !!!
4. Waarom moet Vlaanderen meedoen?
Vlaanderen is klein, dus kan
geen belangrijke bijdrage
leveren
Maar: probleem is zo groot dat
ook de kleine landen moeten
helpen
Bovendien:
-we kunnen een voorbeeldrol
spelen
-winst is veel meer dan Copslag (ecosysteem diensten)
4. Waarom moet Vlaanderen meedoen?
Nog sterker:
als we onze ecosysteemsinks niet verhogen door
ander beheer zitten we met een probleem :
ze worden sources en pompen nog meer C in de lucht
(en ecosysteemdiensten gaan mee achteruit)
4. Waarom moet Vlaanderen meedoen?
Huidige sink = gevolg van de stijgende CO2-concentratie
Tegen eind van deze eeuw
moet de concentratie dalen;
Dus : ook fotosynthese daalt
Maar: afbraak begint pas vele
decennia later te dalen
 Sink wordt source; tenzij
we onze ecosystemen beter
beheren (over heel de
wereld)
4. Waarom moet Vlaanderen meedoen?
Huidige sink = gevolg van de stijgende CO2-concentratie
Tegen eind van deze eeuw
moet de concentratie dalen;
Dus : ook fotosynthese daalt
Bovendien: opwarming
stimuleert afbraak meer dan
fotosynthese
Maar: afbraak begint pas vele
decennia later te dalen
 Sink wordt source; tenzij
we onze ecosystemen beter
beheren (over heel de
wereld)
Sink wordt nog sneller
source; tenzij we onze
ecosystemen beter beheren
4. Waarom moet Vlaanderen meedoen?
Niets doen = geen optie
Globaal mogelijke extra sink: maximum 3 Pg C
(emissies momenteel 10 Pg C)
Rondetafel
Natuur & bos
Sessie Sekwestratie / NAMIDDAG
Ivan Janssens
Suzanna Lettens
Hoe C-sinks verhogen?
•
Twee manieren:
•
Een groter areaal aan koolstofrijke gebieden
•
Een grotere koolstofvoorraad creëren
Groter areaal C-rijke gebieden
•
Behoud van carbon hot spots zoals veengebieden, natte
vegetaties, en meer algemeen alle (semi-)natuurlijke
vegetaties, inclusief bossen.
• Vermijden van emissies door behoud van de voorraad
in biomassa en bodem
• Verdere opbouw van koolstofvoorraad
•
•
Oude bossen blijven koolstof opslaan in bodem en
biomassa tot een leeftijd van ca. 500 jaar
In Vlaamse bossen nam de voorraad bodemkoolstof de
afgelopen decennia toe
Groter areaal C-rijke gebieden
C afname
C toename
(Ecosse model, Smith et al., 2009)
Groter areaal C-rijke gebieden
•
Uitbreiding van de koolstofrijke gebieden:
• Effectieve klimaatmitigatiemaatregel
• Grote nood aan bosuitbreiding in Vlaanderen voor tal
van redenen (recreatie, houtproductie,
verbindingsfunctie, behoud biodiversiteit,
milieukwaliteit verbeteren)
• Aanleg overstromingsgebieden en wetlands
•
In Vlaanderen zijn de afname
van het areaal permanent
grasland & urbanisatie de
belangrijkste recente
veranderingen van landgebruik
Een grotere koolstofvoorraad
 Meer hout
 Meer humus in de bodem
 Meer houtproducten
•
Meer humus:
•
•
•
Plantenstrooisel wordt afgebroken tot CO2 of omgezet
in humus
Humus = restproducten van microben, niet van
planten!
In een gezonde bodem gaat er meer strooisel omgezet
worden in humus
Een grotere koolstofvoorraad
•
Meer humus:
•
•
Humus in de bodem: enkel de fractie die niet wordt
gestabiliseerd kan worden afgebroken
Stabilisatie
•
•
bindingen met mineralen (klei>leem>>zand)  bossen op
zandbodems zullen nooit meer humus bevatten dan op
leembodems
Microben (maar vooral symbiotische schimmels) zorgen
ervoor dat bodempartikels en organische materie aan
elkaar gaan plakken (aggregaten)  C wordt niet
afgebroken (& waterinfintratie & retentie stijgen)
Een grotere koolstofvoorraad
•
Beheer van bos en natuur
•
Vernatten verhoogt de hoeveelheid humus door
vertraagde afbraak in zuurstofarme omstandigheden
•
•
•
Bij veengronden: ook rekening houden met CH4 emissies
Hogere soortenrijkdom verhoogt de C voorraad
boven- en ondergronds
Specifiek voor bossen:
•
•
Oogstresten
Oude onbeheerde bossen of intensief beheerde bossen
met oogst?
Flux of humified organic
carbon into the soil (t C/ha)
Oogstresten:
BASELINE 0% wood residues
removed
C POOR 25% wood residues
&10% stumps removed
C RICH 0% wood residues
removed
WORST CASE 70% wood residues
& 25% stumps removed
Hoog en maximaal
niveau van oogst
leidt tot sterke
afname van de C
opname in de
bodem, vooral voor
naaldbos
(Gobin et al., 2011)
Landen slagen erin om tegelijkertijd hun bossen te gebruiken
voor de productie van hout en bioenergie enerzijds en
anderzijds de C sink op peil te houden.
(Nabuurs et al., 2015, EFI)
Effecten van bosuitbreiding en bosbeheer hebben sinds 1750 niet
geleid tot mitigatie in Europa (Naudts et al., 2015)
Niet enkel
koolstofsekwestratie,
maar ook
veranderingen in
albedo en
evapotranspiratie
beïnvloeden de
luchttemperatuur
Temperatuursverandering door veranderingen in
de boomsoortensamenstelling
Een grotere koolstofvoorraad
•
Materiaal- en energiesubstitutie
Een grotere koolstofvoorraad
•
Materiaalsubstitutie en
cascadering
• Langlevende
houtproducten
• Cascadering is het
beste principe voor
gebruik
houtproducten
• Materiaalsubstitutie
vervangen van
energie-intensieve
materialen door hout
(CEI-Bois, 2010)
Een grotere koolstofvoorraad
•
Energiesubstitutie
• Energie uit vers hout weinig interessante optie
• Energie als end-of-life uitstekend
• Vers hout ok voor restfracties, landschapshout
•
•
Ook landbouwers kunnen baat hebben bij
gecomposteerde restfracties (weinig P, veel C)
In de nabije toekomst aantrekkelijke opties van
bioraffinage