Visie Freinet (20475)

De pedagogische visie van Célestin Freinet
Freinet was een Franse dorpsonderwijzer in Zuid-Frankrijk. Toen hij zelf op school zat,
verveelde hij zich vooral erg. Het klassikale lesgeven beviel hem niet. Freinet behoort tot een
van de reformpedagogen omdat hij het onderwijs meer kindgericht maakte. Je moet naar het
kind kijken, stelde hij en naar de natuurlijke ontwikkeling van kinderen kijken. Het is niet de
bedoeling dat kinderen saai in een lokaaltje zitten en alleen maar moeten luisteren naar wat
de leraar opdreunt in de klas. Volgens Freinet moeten kinderen zich op school kunnen
ontwikkelen tot verantwoordelijke en zelfbewuste wezens. Doordat kinderen met elkaar leren
communiceren en zo problemen met elkaar kunnen oplossen, worden ze zelfstandig. Dit
leren ze vooral door te doen (natuurlijk leren). Freinet trok erop uit, deed onderzoek en
experimenteerde.
Kindbeeld
Het kind wordt bij Freinet erg serieus genomen. Er wordt uitgegaan van de interesses en de
ervaringen van de kinderen. De kinderen worden zo meer betrokken en krijgen meer
verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces. Ook leren ze zo om zelfstandig te
worden. Freinet ontdekte dat kinderen theoretische lessen niet boeiend vinden. Hun
interesse kwam pas tot uiting door uit te gaan van hun interesses in de omgeving en door
erop uit te trekken met elkaar. Kinderen leren van en met elkaar. Kinderen leren door zelf te
handelen, te ontdekken, experimenteren en met elkaar hierover te praten. Het is hierom
belangrijk dat een kinderopvang in de natuur is gevestigd, zodat kinderen op pad kunnen
gaan om te ontdekken en ervaringen op te doen. Natuurlijk leren wordt dit leren door te doen
ook wel genoemd.
In het Freinetonderwijs kan het kind gemotiveerd aan het werk, omdat het zelf mee kan
kiezen wat hij/zij doet. Bij een kinderopvang met de visie van Freinet, zouden de kinderen
dus zelf hun activiteiten mogen kiezen. Op een activiteitenbord kunnen activiteiten
opgeschreven worden, waaruit de kinderen mogen kiezen en zich daarvoor inschrijven. Als
zij geen van deze activiteiten willen doen, dan kan dat ook. De kinderen hebben alle vrijheid
om te doen wat zij willen. Sommige dingen moeten wel af zijn natuurlijk, als je kijkt naar het
onderwijs en op de kinderopvang moeten ook bepaalde activiteiten gedaan worden, maar je
mag zelf indelen wanneer je wat doet.
Verder zijn cijfers niet nodig bij de visie van Freinet. Het is belangrijk dat gekeken wordt naar
de vooruitgang van het kind en naar zijn vaardigheden. Het gaat niet alleen om meetbare
resultaten. Een kind doet van nature zijn best om te slagen, stelt Freinet. Het is dus
belangrijk hem te helpen dit te bereiken in plaats van het kind te straffen wanneer een
opdracht niet lukt. Het kindbeeld dat hierbij hoort is een kind dat van nature al veel in zich
heeft: nature. Rousseau hield dit idee ook aan. Je moet een kind hierbij zoveel mogelijk zijn
eigen gang laten gaan, en zijn eigenheid laten bewaren. Het kind wordt ook vooral als
individu gezien die leert door ervaring.
Opvoedersbeeld
Kenmerkend voor een Freinetschool is het respect dat er is voor de mening en eigenheid
van kinderen, ouders en collega’s. Het is een school waar iedereen samen de
verantwoordelijkheid draagt en serieus wordt genomen, ook de kinderen. Er is veel
communicatie met elkaar en er wordt goed op elkaar afgestemd.
De pedagogisch medewerkers treden op als begeleiders die de kinderen naar een oplossing
leiden. Communicatie is hierbij belangrijk zodat de groep en de leidsters samen tot zinvolle
manieren kunnen komen om te leren uit de ervaringen van de kinderen. Er wordt overlegd
met de kinderen in plaats van gedicteerd. De kinderen mogen vertellen hoe ze zich voelen
en dit opschrijven.
Er is hierbij respect voor de mening en eigenheid van iedereen. De kinderen, leerkrachten en
ouders worden op een gelijke manier behandeld. Natuurlijk is er een verschil in niveau maar
dat betekent niet dat de leerkracht of de volwassenen in het algemeen beter zijn. Dit
opvoedersbeeld staat dus centraal bij het Freinetonderwijs: iedereen is gelijk en de kinderen
mogen hun inbreng ook doen. Iemand die volgens de ideeën van Freinet werkt, zal dus in
het voorbeeld van de kinderopvang niet zelf een activiteit bedenken. Hij luistert naar de
kinderen, kijkt waar ze mee bezig zijn en speelt daarop in. Hij laat hen zelf zoeken naar
oplossingen voor problemen en laat hen daarover vertellen aan de andere kinderen.
Eventueel stelt hij voor dat een andere kind kan helpen, of hij geeft een aanwijzing waar de
oplossing gevonden kan worden.
Opvoedingsdoelen
Een belangrijk opvoedingsdoel van een Freinetschool is om elk kind te behandelen als
individu en op eigen ontwikkelingsniveau. Elk kind is anders en heeft andere interesses en
belevingen. Hiermee moet rekening gehouden worden en de kinderen moeten serieus
genomen worden.
Een ander opvoedingsdoel is motivatie. Wanneer men uitgaat van de eigen ervaringen en
belevingen van het kind, zal het kind pas echt gemotiveerd zijn. Het kind vertelt dan wat zij
heeft meegemaakt of wat hij/zij echt leuk vindt om te doen, en raakt hierdoor
gemotiveerd. Door deze motivatie zal de verwerking van de informatie sneller gaan en het
kind zich sneller ontwikkelen. Zelfontdekking is hierbij belangrijk. Door steeds uit te gaan van
ervaringen en de interesses van de kinderen, leren ze zich zelf kennen en gaan ze echt
nadenken over de vraag ‘Wie ben ik?’ en ‘Wat vind ik leuk?’ Het is belangrijk dat het
kind hierbij blijft ingaan op nieuwe vragen, problemen en situaties zodat het gemotiveerd blijft
om experimenterend dingen uit te proberen. Het is een vorm van actief leren omdat
de kinderen zelf op zoek gaan naar oplossingen en passende middelen om tot deze
oplossingen te komen. Vooral de natuur speelt hierbij een grote rol.
Opvoedingsmiddel
Het belangrijkste opvoedingsmiddel van Freinet is een stimulerende en
explorerende omgeving creëren waar het kind kan aansluiten op zijn of haar eigen belevingsen ervaringswereld. Er wordt goed geluisterd naar wat de kinderen willen en naar de
interesses van hun. Hier sluiten wij op aan en passen wij onze activiteiten op aan. Het
gebruik van de natuur is hierbij een stimulerende noodzaak. De kinderopvang moet dus
gelegen zijn in de buurt van een open natuur, waar bijvoorbeeld een bos of een rivier is
zodat de kinderen kunnen spelen en ontdekken. Ook is een tuin belangrijk waar spel gedaan
kan worden of hutten gebouwd kunnen worden.
Een ander belangrijk middel om de doelen motivatie, zelfontdekking en de manieren waarop
je kinderen moet behandelen te bereiken, is om een democratische gemeenschap te vormen
met elkaar. Dit gebeurt mede doordat begeleiders en kinderen gelijkwaardig en dus gelijk zijn.
Je kunt van elkaar leren en iedereen is superieur in iets. Je kunt van elkaar leren en praten is
hierom belangrijk.
Verder zijn er een aantal technieken die vaak gebruikt worden in een Freinetschool. Een van
de technieken zijn kringgesprekken. Een schooldag in de Freinetschool gaat van start
met een kringgesprek. Elk kind kan vertellen wat hem bezighoudt. Ze kunnen vrij uiten wat
hun belevingen en ervaringen zijn en hebben de mogelijkheid om op elkaars verhalen in te
gaan. Deze onderwerpen kunnen bepalend zijn voor de inhoud van de dag. Hier kunnen
ideeën opkomen om een project op te starten of een activiteit.
Een andere techniek is de dag- en weekplanning. Een groep vraagt goede organisatie en
planning. In de moderne groepen van Freinet mogen de kinderen mee beslissen. Het kind
krijgt de vrijheid om zijn activiteiten zelf te plannen en zelf te beslissen wanneer ze afgewerkt
moeten zijn. Het tempo van de kinderen wordt hierin gerespecteerd. Hier komt het
opvoedingsdoel ook weer in terug, want elk kind moet op eigen ontwikkelingsniveau worden
behandeld en het ene kind is sneller als het andere. Het tempo van de kinderen wordt
gerespecteerd. De dag- en weekplanning zorgt voor duidelijkheid en structuur, wat voor de
kinderen ook weer veiligheid brengt.
De vrije tekst is een andere techniek van Freinet. De kinderen krijgen de vrijheid hun ideeën,
belevenissen, interesses, ervaringen en gevoelens te uiten op verschillende manieren door
bijvoorbeeld opstellen te schrijven, te schilderen, gedichten te maken en meer. Ze mogen tijd,
plaats en hoeveelheid hierin zelf bepalen.
De kinderen worden dankzij deze technieken meer betrokken en dragen meer
verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces. Ze mogen zelf kiezen wat ze willen doen. Er
wordt niet gewerkt met vaste methodes maar men gebruikt methodes en werkvormen naar
de interesses van de groep.
Er wordt ook veel didactisch materiaal voorzien in de klas zodat de kinderen de mogelijkheid
hebben om hier zelfstandig mee aan de slag te gaan. Zo zal er in de meeste Freinetklassen
minstens één computer met internetaansluiting aanwezig zijn. In de klassen is er ook plaats
voor materiaal van de kinderen. Projecten die de kinderen hebben uitgevoerd of de
klassenkrant krijgen een plaats in de klas zodat het werk van de kinderen zichtbaar is. Ook
mogen de kinderen altijd spullen van thuis ophangen of meenemen, zodat ze zich vertrouwd
voelen met thuis.