Vijf dagen lekker doorhappen, twee dagen zuinigjes eten. En dan

Vijf dagen lekker
doorhappen, twee
dagen zuinigjes eten.
En dan afvallen.
Zo makkelijk is het
nieuwe vastendieet.
Wat doet het voor
je en hoe gezond is
het eigenlijk?
tekst Jop de Vrieze
fotografie rossi&blake
Dit
is
geen
dieet
152 MARIE CLAIRE januari 2014
health
Vijf dagen alles eten,
twee dagen vasten,
zo simpel is het
A
l een tijdje zat MeiSan Lam (32) wat
minder in haar vel. Ze was nooit de
slankste geweest en de extra kilo’s die
ze tijdens haar eerste zwangerschap
verzamelde, had ze in de drie jaar die volgden niet
meer verloren. Op een dieetboekensite ging ze op
zoek naar een nieuw alternatief. Geen verbod
meer op ‘slechte’ koolhydraten, zoals het South
Beach Dieet dat ze een paar jaar geleden volgde.
Daarvan viel ze vijftien kilo af, maar ze werd er
doodongelukkig van. «Ik ben een koolhydratenjunk, dat is wel duidelijk», vertelt ze.
5 dagen op, 2 dagen af
Veel opties had ze niet. Geen Atkins, geen Dukan,
geen Sonoma. Bijna had MeiSan haar scherm al
weer weggeklikt, toen ze een boek zag staan
waarover ze eerder al iets op tv had gezien: Het
Vastendieet. Het boek is geschreven door arts,
medisch journalist en programmamaker Dr.
Michael Mosley en journalist en auteur Mimi
Spencer. Mosley maakte eerder een documentaire
voor de BBC, getiteld The Power Of Intermittent
Fasting (de kracht van onderbroken vasten),
waarin hij na een persoonlijke zoektocht zijn
5:2-dieet presenteert: vijf dagen per week gewoon
eten, twee dagen per week 500 (vrouwen) of 600
(mannen) calorieën eten – wat neerkomt op een
licht ontbijt en een lichte avondmaaltijd.
Het dieet verbiedt geen enkel voedingsmiddel.
Sterker nog, op de niet-vasten-dagen is het toegestaan om ongelimiteerd te eten. In de praktijk
blijken deelnemers de rest van de week niet of in
elk geval onvolledig te compenseren voor de vastendagen, waardoor ze afvallen. Het dieet zou
beter vol te houden zijn dan andere diëten omdat
het flexibel is, je niet anders hoeft te koken en
tijdens de vastendag kunt uitkijken naar morgen,
wanneer alles weer mag.
Het klonk MeiSan goed in de oren en ze bestelde
het boek. Op de laatste zaterdag van augustus
begon ze met vasten. «Dat was niet zo’n slimme
dag. Ik ging boodschappen doen en ineens zag ik
iedereen eten, welke kant ik ook op keek.» Ze
besloot daarom haar vastendagen te verschuiven
naar doordeweekse dagen, maandag en woensdag, met de mogelijkheid om te schuiven vanwege
borrels, dinertjes en andere eetgerelateerde
afspraken. Dat werkte een stuk beter. Toen het
nog warm was maakte ze meestal een salade,
waarvan ze de calorieën met behulp van een app
op haar smartphone berekende. Nu het kouder is,
bereidt ze allerlei exotische gerechten die aan de
calorieënnorm voldoen: vegetarische curry, slim
pasta (pasta gemaakt uit de plantaardige vezel
van de konjacplant), shirataki noedels (noedels
gemaakt van de wortelknol van de konjacplant)
of rijst gemaakt van bloemkool.
honger is niet echt
Het grootste bezwaar dat de meeste mensen voelen tegen vasten, is dat ze er slap en chagrijnig
van worden. Dat ervoer MeiSan de eerste paar
dagen ook, maar inmiddels is dat veel minder.
Mensen zijn eraan gewend geraakt (vrijwel)
direct toe te geven aan hongerimpulsen. Wat we
daardoor niet weten, is dat honger (trek, in de
Westerse wereld) slechts een signaal van je
lichaam is, dus geen schreeuw om energie omdat
je anders zou omvallen. Dat hongergevoel komt in
golven; wanneer je er niet aan toegeeft gaat dat
binnen een halfuur over.
De meeste honger die we ervaren is aangeleerd,
vertelt Roger Adan, hoogleraar Moleculaire Farmacologie aan het UMC Utrecht en gespecialiseerd in eetlust en verzadiging. «Die aangeleerde
honger komt op even voordat we gewend zijn te
gaan eten, bijvoorbeeld rond lunchtijd. Dit soort
januari 2014 MARIE CLAIRE 153
Vasten is een
mentale uitdaging en
laat je nadenken
over je eetpatroon
honger verdwijnt als je dat ritme doorbreekt.»
Daar komt bij dat we hongersignalen vaak verwarren met andere signalen en eten zijn gaan
gebruiken als wapen tegen ongemakken zoals
vermoeidheid, stress en onzekerheid.
Vasten is dus vooral een mentale uitdaging, die je
doet nadenken over je eigen eetpatroon. Het was
met name om die reden dat Esma Linnemann (35)
besloot het 5:2-dieet te gaan proberen. Ze had
erover gehoord van een vriend die moslim is en
vanuit zijn geloof ervaring heeft met vasten. Hij
zag de BBC-documentaire van Michael Mosley
en vertelde Linnemann naar aanleiding daarvan
dat vasten niet alleen goed voor de lijn zou zijn,
maar ook goed voor je hersenen en voor de rest
van je lichaam.
De gedachte hierachter is dat je lichaam, als het
niet bezig is met het verteren en opnemen van
voedsel, overschakelt in een onderhoudsmodus.
Het ruimt dan afvalproducten op die ontstaan bij
je stofwisseling. Verschillende recente studies
hebben aangetoond dat dit ook een van de functies van slaap is – onderhoud van je hersenen,
bloedvaten en organen. Er zijn aanwijzingen dat
vasten dit proces verder aanzwengelt. Wie minder
en vooral langere tijd niet eet, staat langer in de
onderhoudsmodus. «Het is net als met sporten.
Als je constant blijft trainen put je je lichaam uit
en presteer je minder dan wanneer je af en toe
rust neemt», zegt Michael Müller, hoogleraar
Voeding, Stofwisseling en Genomics aan de Universiteit van Wageningen.
154 MARIE CLAIRE januari 2014
anti-aging effect
In zijn boek en documentaire suggereert Michael
Mosley dat verantwoorde voeding en vasten het
slikken van allerlei medicatie zoals cholesterolremmers en bloeddrukverlagers overbodig
maken. Müller denkt er net zo over. De schadelijke processen worden waarschijnlijk niet volledig tenietgedaan, maar de verdere ontsporing
wordt wel gestopt, aldus Müller.
Mosley claimt verder dat de veroudering letterlijk
afgeremd zou worden door het vasten. Je zou er
dus gezonder oud van
Minder eten, langer jong? worden én langer door
leven. Dat laatste baseert
Het vastendieet is deels gebaseerd op wetenhij op proefdieronderzoek
schappelijke theorieën over calorierestrictie, het
naar het effect van caloverminderen van je energie-inname met dertig
rierestrictie. De dieren
procent ten opzichte van een gewoon eetpakrijgen daarbij zo’n dertig
troon, waarbij je niet afvalt of aankomt. Wormen
procent minder energie
en ratten in het lab bleken door deze aanpak flink
dan ze nodig zouden heblanger te leven. De ratten waren tevens vitaler en
ben om niet af te vallen –
bleven langer gezond. In de jaren tachtig startlevenslang. Of die vlieger
ten twee Amerikaanse onderzoeksgroepen elk
ook voor het 5:2-dieet
een experiment met resusaapjes. Apen hebben
opgaat is de vraag.
een stofwisseling die veel lijkt op de onze. Vorig
Wilbert Vermeij is verjaar kwamen de resultaten van beide studies
ouderingsonderzoeker
naar buiten. In de ene studie kregen de apen die
aan de Erasmus Universiweinig aten minder kanker, hart- en vaatziekten
teit in Rotterdam. Hij
en diabetes. Ze overleden ook minder aan oudertoonde onder meer aan
domskwalen.
dat calorierestrictie gunDe gematigd etende apen in de andere studie
stige effecten had bij
waren iets gezonder dan hun soortgenoten,
muizen die versneld vermaar het verschil was kleiner. De oorzaak bleek
ouderden: de achteruitte liggen in de voeding: in de eerste studie aten
gang van neuronen remde
de apen ongezond voedsel en de controleapen
met eenderde af.
mochten zo veel eten als ze wilden. De apen in
de tweede studie kregen onbewerkte, vezelrijke
voeding in vastgestelde porties. Alle apen in
deze studie waren dus gezonder, ook de nietvastende exemplaren. Vasten helpt dus vooral
als je daardoor minder ongezond voedsel eet.
health
«Bij verbranding van voedsel in onze lichaamscellen ontstaan afvalstoffen, en als je minder
verbrandt, ontstaan er minder van die producten», legt hij uit. Minder afvalstoffen omdat je
minder in je lichaam stopt, maar bovendien heeft
het lichaam meer tijd om de wel ontstane afvalstoffen op te ruimen.
Of een dieet waarbij je twee dagen per week minder eet ook echt impact heeft op de aftakeling
van je lichaam, is niet duidelijk. In zijn documentaire laat Mosley verschillende waarden meten in
zijn bloed, zoals de stof IGF-1. Die stof heeft
inderdaad te maken met veroudering, maar of het
remmen ervan ook de veroudering remt, daarover
zijn de experts het nog niet eens.
kiloknaller
Terug naar het afvallen. MeiSan verloor in drie
maanden tijd zeven kilo. Het vastendieet kent
geen crashfase zoals veel andere diëten, waardoor de kilo’s er niet af vliegen. Maar daar staat
tegenover dat het beter vol te houden is omdat het
minder afwijkt van je normale eetpatroon.
MeiSan denkt er dan ook nog behoorlijk lang mee
door te kunnen gaan – in elk geval tot ze haar
streefgewicht heeft bereikt.
Foodstyling: Nikee Blanke. productie: rossi&blake
minimaal jojo-risico
Ondanks al deze positieve geluiden is psychologe
Tatjana van Strien niet enthousiast over het 5:2dieet. Zij is bijzonder hoogleraar Psychologie van
eetstijlen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
«Ik heb niets tegen vasten op zich, maar als je het
gaat doen om af te vallen, dan vind ik dat de verkeerde reden.» Vrijwel iedereen die een dieet
volgt om af te vallen haakt op een gegeven
moment af of stopt zodra het doel is bereikt,
benadrukt Van Strien. Om vervolgens weer te
De features van 5:2
• 5 dagen per week mag je
alles eten
• Doordat je langzaam afvalt,
loop je minder risico op jojoën
• Op de dagen dat je vast
mag je ca. 500 calorieën eten
• Vasten zou het proces van
veroudering afremmen
• Heb je een etentje, dan switch
je je vastendag gewoon
• Vasten is even wennen: in het
begin kun je je wat slap en
chagrijnig voelen
• Stevige trek? Als je er niet aan
toegeeft, gaat het vanzelf over
• Op gezette dagen niet eten
helpt je bewuster om te gaan
met voeding en gezondheid
Als je lichaam niet hoeft
te verteren, kan het
afvalstoffen opruimen
eindigen op het oorspronkelijke gewicht of zelfs
daarboven. Bovendien,
waarschuwt Van Strien,
begint elke eetstoornis
met lijnen. Vasten zou
voor een risicogroep een
opstapje kunnen zijn naar
anorexia, waarbij je je
streefgewicht steeds verder naar beneden bijstelt.
«Vaak zit er onder een
ongezond eetpatroon iets
anders, zoals binge eating
disorder of emotioneel
eten», zegt Van Strien.
«Vasten is dan een vorm
van symptoombestrijding,
die niets doet tegen de
echte oorzaak.»
morgen weer
een koekje
Esma Linnemann gaf het
5:2-dieet na een week of
drie op, omdat ze merkte
dat ze er niet alleen slap
maar ook neerslachtig van werd. «Ik kwam
erachter dat ik een heel beloningssysteem heb
opgebouwd op basis van voeding. Ik beloon
mezelf na het sporten, tijdens het werken, wanneer ik ontspan. Dat kon ik allemaal niet meer.
Daardoor vond ik het zwaar.» Toch ziet Van
Strien ook de positieve kanten van het vasten
– wanneer je het doet uit religieuze of spirituele
overweging of om bewuster om te gaan met voeding en gezondheid. «Dan zie ik er veel meer in.»•
januari 2014 MARIE CLAIRE 155