Vooraf bepalen geslacht kind

berichten
buitenlands nieuws
Europees kankeronderzoek
De Verenigde Staten geven per inwoner
7 maal zoveel geld uit aan kankeronderzoek als de lidstaten van de Europese Unie
(EU). Toponderzoekers dreigen daarom uit
Europa te vertrekken, zo waarschuwt het
European Cancer Research Managers Forum
(ECRMF).
In de Verenigde Staten is 17,63 euro per
persoon per jaar beschikbaar. In de EU-lidstaten gemiddeld 2,56 euro. Omgerekend
naar bruto nationaal product is het verschil
iets minder spectaculair, maar nog steeds
een factor 4. ECRMF’s voorzitter Richard
Sullivan pleit voor een verdubbeling van het
Europese budget. Bovendien, zo zei hij
tegen BBC News (30 maart 2005), moet de
overheid een groter percentage voor haar
rekening gaan nemen, zodat het onderzoek
minder afhankelijk wordt van charitatieve
instellingen. Daarnaast zou het Europese
kankeronderzoek zich te veel concentreren
op de biologie van tumoren, en te weinig
op behandelwijzen en preventie. In Europa
wordt 41% van het onderzoeksbudget voor
kanker besteed aan biologie, 20% aan behandelwijzen en 4% aan preventie. In de
Verenigde Staten is dit respectievelijk 25, 25
en 9%.
Intussen komen er uit de Verenigde Staten
geluiden dat de nieuwe behandelwijzen
vooral de verzekeringsmaatschappijen veel
geld kosten en de bankrekeningen van
farma-aandeelhouders spekken. De nieuwe
biotechnologische kankermedicijnen verrichten zo nu en dan een wonder, maar
meestal leven patiënten er hooguit een paar
maanden langer door, zegt kankerspecialist
Leonard Saltz van het Newyorkse Memorial
Sloan-Kettering in The Observer (30 maart
2005). Daar staan hoge kosten tegenover.
Zo kosten de darmkankermiddelen bevacizumab (Avastin) en cetuximab (Erbitux)
bijvoorbeeld 4400 euro en 17.000 dollar per
maand. ‘Wij hoopten dat ze de chemotherapie zouden vervangen, maar dat blijkt niet
zo te zijn. In de praktijk geven wij ze náást
de chemotherapie. Uiteraard willen wij en
de patiënten alles proberen om een paar
dagen langer te leven, maar de vrees groeit
dat de gezondheidszorg er volledig onbetaalbaar door wordt.’ Inmiddels wordt
in de Verenigde Staten gewerkt aan de
goedkeuring van Avastin voor de behandeling van longkanker, die 8800 euro per
maand gaat kosten. Daarnaast is producent
Genentech bezig het middel te testen op
niertumoren.
Genetica in de sport
Een Australisch rugbyteam zegt competitieve voorsprong op zijn rivalen genomen
te hebben door het gebruik van genetische
tests om het trainingsprogramma van de
spelers op maat af te stellen. Volgens experts zou dit wel eens het begin kunnen
worden van een wereldwijde toepassing van
genetica in de sport. ‘Als eenmaal een club
is begonnen en de aanpak blijkt succesvol,
dan komen andere teams onder druk te
staan om mee te doen of te riskeren dat ze
in technologie achteropraken’, zegt David
Weisbrot, voorzitter van de Australian Law
Reform Commission, de Australische adviesraad voor genetische informatie, in
Nature (2005;434:260).
The Sea Eagles, een professioneel team uit
de Australische rugbyleague, testte 18 van
zijn 24 spelers op 11 aan beweging gerelateerde genen. Sommige daarvan houden
verband met de efficiëntie van zuurstofgebruik, andere zijn betrokken bij de ontwikkeling van spieren en de klaring van
lactaat, het afbraakproduct dat spierstijfheid veroorzaakt. Het trainingsprogramma
van iedere speler werd aangepast naargelang zijn individuele genetische profiel aangaf. Zo kon zijn sterkste punt liggen in
duurvermogen of snelheid. ‘We willen een
speler geen 100 kilometer per week laten
rennen als zijn genen vertellen dat 50 kilometer per week en gewichtstraining beter
Ned Tijdschr Geneeskd 2005 23 april;149(17)
voor hem zijn’, zegt Steve Dank, de psycholoog van het team en de initiator van het
genscreeningsprogramma.
Geheel nieuw is de tendens van genetische tests in de sport niet. Het Australische
Instituut voor de Sport is al een aantal jaar
bezig met te bepalen welk genetisch profiel
het beste past bij een bepaalde sport. Inzicht in genetische indicators, zoals snelheid, kracht en uithoudingsvermogen,
kunnen een atleet helpen te beslissen of
hij geschikt is voor zwemmen, roeien of
hardlopen. Ook zou men kunnen uitmaken
of een hardloper zich beter kan toeleggen
op de sprint dan op de lange afstand. Ook
doet het instituut onderzoek bij rugbyspelers naar de wijze waarop het genetisch
profiel de positie van een speler in het veld
kan bepalen, zodat uitgemaakt kan worden of zij als behendige, snelle spits of als
gespierde verdediger kunnen worden opgesteld. ‘Maar’, zegt Dank, ‘genetische tests
meten niet de passie die de spelers en een
team groot maakt.’
Vooraf bepalen geslacht kind
Britse ouders moeten de mogelijkheid krijgen het geslacht van hun door in-vitrofertilisatie verwekte kind vooraf te bepalen. Zo
luidt het advies van een Britse parlementaire
commissie. ‘De kwestie van de selectie van
de sekse ligt bijzonder gevoelig’, aldus de
leden van de Commissie voor Wetenschap
en Technologie van het Britse Lagerhuis.
‘Wij erkennen dat velen ongerust zijn over
de toepassing ervan, maar wij hebben geen
argumenten gehoord die overtuigen het gebruik ervan te verbieden’, aldus de commissie, die verder ook onderzoek aanbeveelt
aan alle vormen van embryo’s niet ouder
dan dag 14 (The Independent en The Times,
24 maart 2005).
Daarnaast stelt de commissie voor de
automatische anonimiteit van sperma- en
eiceldonoren op te heffen. Een donor zou
nog wel uit eigen keuze anoniem moeten
kunnen blijven. Voorts adviseert het rapport de huidige Human Fertilisation and
Embryology Authority (HFEA), het wettelijk orgaan dat belast is met ethische kwesties, af te schaffen. De taken van de HFEA
zouden moeten worden overgenomen
951
door een autoriteit die zich met name richt
op techniek en management.
De ethiek inzake vruchtbaarheidsbehandeling is in Groot-Brittannië een heet hangijzer. De 10 leden tellende commissie was
verdeeld over het rapport, dat door tegenstanders wordt gezien als een groen licht
voor het klonen van baby’s. Vier commissieleden hebben de eindstemming daarom
geboycot, mede omdat zij van mening
waren dat de publieke opinie en de ethische
argumenten tegen het voorstel niet voldoende zijn meegewogen. Van de 5 leden
die wel aan de stemming deelnamen, stemden er 4 vóór en 1 tegen. De gevoeligheid van
het onderwerp wordt duidelijk in de Britse
dagbladen, die volstaan met meningen,
zowel van voor- als tegenstanders, die
elkaar voortdurend met tegenargumenten
bestoken. Religieuze groeperingen zeggen
dat het rapport weer een schoolvoorbeeld
is van geen keuzen maken: tegen niets nee
durven zeggen. Maar fertiliteitsdeskundigen en wetenschappers juichen het rapport
toe.
branderig gevoel in de bovenbenen waar,
terwijl anderen een extreme vermoeidheid
voelden. In 84% van de gevallen betrof het
vrouwen. Soms herstelde de laesie vanzelf,
maar meestal was overplaatsing naar een
ander gebouw noodzakelijk. Ook bij ontslag of zwangerschapsverlof verdwenen de
klachten.
In het voorjaar van 1995 verhuisden 1100
medewerkers van de Belgische KBC Bank en
Verzekeringsgroep naar een nieuw kantoorgebouw. In juni 1995 kreeg een aantal vrouwen de diagnose ‘lipoatrophia semicircularis’ (LS) ofwel ‘deukdijen’ of ‘ribbeldijen’.
Zes maanden later vertoonden 135 personen de aandoening. In 2003 had de medische afdeling van het concern meer dan 900
gevallen geregistreerd. Dit schrijft bedrijfsarts Bart Curvers in het ESD Journal, een onlinetijdschrift van de Electrostatic Discharge
Association (www.esdjournal.com).
Samen met Annemarie Maes van het
Vlaams Instituut voor Technologische Ontwikkeling onderzocht hij het fenomeen
van de deukdijen. De deuken ontstaan uniof bilateraal in het dijbeen en variëren van
5 tot 20 cm in lengte. De diepte varieert
van 1 tot 5 mm. Een deel van de mensen
nam tijdens het ontstaan tintelingen en een
Bij 21 medewerkers (11 met en 10 zonder
LS) werd met videoanalysen de zitpositie
bestudeerd, terwijl elektromyografische
metingen van de spierdruk in de voor- en
achterkant van het dijbeen werden gemaakt.
Personen met LS vertoonden duidelijk een
slechtere zithouding: zij zaten meer naar
voren en hun stoel was te hoog. Daardoor
neemt de druk op het distale uiteinde van de
dij met meer dan 30% toe in vergelijking
met de ideale zithouding. Besloten werd om
bij 176 medewerkers de zitpositie zo te optimaliseren dat zomin mogelijk druk op de
dijbeenspieren ontstond. Maar dit bracht
geen verbetering in het fenomeen LS.
Om de vraag te beantwoorden wat voor het
personeel gedaan kon worden, werd de
luchtkwaliteit onderzocht. Ook werden metingen verricht naar de aanwezigheid van
elektromagnetische en magnetische velden
en de statische ontlading via het bureaublad. Hoewel die metingen niet voor iedere
werkplek dezelfde waren, werden geen
grote verschillen gemeten. Toch besloot het
bedrijf op één verdieping de hoeveel ‘straling’ van het kabelnetwerk tot een minimum
terug te dringen. Daartoe werd op die verdieping de gehele bekabeling van pc’s, telefoon en elektriciteit vervangen door ferrietkabels, die een lage elektrische geleidbaarheid hebben. Daarmee werd succes geboekt:
bij een aantal werknemers verdwenen de
klachten van LS volledig. De onderzoekers
952
Ned Tijdschr Geneeskd 2005 23 april;149(17)
Deukdijen kantoorpersoneel
komen dan ook tot de conclusie dat de oorzaak van LS gezocht moet worden in elektromagnetisme.
Italiaanse chirurg aangeklaagd voor
onnodige chirurgie
Een particulier ziekenhuis in Milaan heeft
aan de Italiaanse rechtbank de medische
dossiers moeten overhandigen van 21 patiënten die recent een hartklepoperatie ondergingen. Het betreft operaties uitgevoerd
door hartchirurg Roberto Gallotti van het
Istituto Clinico Humanitas. Volgens de
aanklacht plaatste hij nieuwe hartkleppen
bij patiënten bij wie dit niet nodig was. De
arts deed dit om van de regionale overheid
een hogere vergoeding voor het ziekenhuis
te krijgen. Hij wordt aangeklaagd voor het
moedwillig aanbrengen van ernstig lichamelijk letsel, aldus het British Medical Journal
(2005;330:619).
De zaak kwam aan het licht na een klacht
van een 70-jarige man uit een klein plaatsje
ten zuiden van Milaan. Na zijn operatie vertelde een andere specialist verbaasd te zijn
over de hartklepplaatsing, omdat het preoperatieve onderzoek de chirurg toch overtuigd zou moeten hebben dat een klepvervanging niet nodig was. Gallotti, die een
deel van zijn opleiding volgde in het National Heart Hospital in Londen, wilde tegenover het British Medical Journal geen commentaar geven.
De aanklagers in Milaan zijn dezelfden
die eerder gezondheidsminister Girolamo
Sirchia hebben aangeklaagd. Sirchia was
voordat hij minister werd hoofd van de afdeling Immunohematologie van het Ospedale
Maggiore van de universiteit van Milaan. De
hoogleraar zou samen met 9 collega’s geld
hebben ontvangen van het Amerikaanse
Immucor, een bedrijf dat reagentia en apparaten maakt voor bloedtests. Het geld zou
bestemd zijn voor wetenschappelijk onderzoek, reizen en congresbezoek. De rechtszaak loopt nog.
F.Kievits
M.T.Adriaanse