De Mandelbode FEBRUARI 2017.indd

De jaren stillekes
HERBERGEN IN DENTERGEM van 84 naar... 6 (1902-2011)
Op 17.10.1902 besliste de Dentergemse
gemeenteraad een gemeentebelasting
van 100 fr. te heffen op elke nieuwe herberg die nog geopend zou worden.
Dit omdat het getal herbergen kan overtollig worden… dat de dronkenschap meer
en meer toeneemt en dat dezelfde dient
beteugelt te worden. Daartoe werd op
26.12.1902 een patentlijst opgemaakt,
waaruit blijkt dat er in 84 etablissementen
drank verkocht werd: in 62 uitsluitend
bier en in 22 ook nog sterke drank. Dentergem telde toen ca. 2550 inwoners, wat
betekende dat er toen 1 kroeg was per 30
ingezetenen. Dit indrukwekkende aantal
bleef tot januari 1914 nagenoeg constant:
toen waren er nog 80. Ter vergelijking:
in 1898 telde Egem 1 herberg per 45 inwoners, in 1911 was de verhouding voor
Markegem zelfs 1/23!
Dit waanzinnige aantal was tot stand
gekomen tijdens de laatste 2 à 3 decennia
van de 19de eeuw. In de periode 18301860 fluctueerde het aantal herbergen
in Dentergem tussen de 10 (1840) en de
19 (1850). Eind 1870 waren er ”nog maar”
29. Hoe dan ook, met het toenemend
aantal tavernes werd de concurrentie
steeds groter. Nogal wat kasteleins
probeerden vanaf de jaren 1870 op zon-,
feest- en kermisdagen dan ook klanten
te lokken. Naast het aloude ringsteken
organiseerden ze nu ook gaaischietingen,
paardenkoersen, hondenrennen en zelfs
puitenkoersen. Steeds meer herbergiers
vergastten hun klanten op een baarloop,
wafelenbak of pintjedek en vanaf de jaren
1880 werden meer en meer al dan niet
overdekte boltragen aangelegd.
Eind 1914 sloten de Duitsers 16 van de
80 tavernes en na de Eerste Wereldoorlog
bleef het aantal herbergen er stelselmatig op achteruitgaan. Van de 64 tavernes
eind 1914 bleven er in 1942 nog 33 over.
De Gottemstraat en de Wontergemstraat
spanden de kroon met elk 7 kroegen, gevolgd door de Statiestraat met 4 etablissementen.
De 80 herbergiers in Dentergem in
januari 1914 schonken bijna uitsluitend
bier en jenever. Jan Verstraete van “Hotel
De Haen” serveerde tijdens de eerste
decennia van de 20ste eeuw bier in een
“pinte” (ca. 0,6 l) of een “kapper” (ca. 0,3 l).
Jeneverdrinkers konden ook kiezen: een
“druppel” (glaasje met dikke voet, 6,5 cm
hoog en 5 cl inhoud) of een “halveke” (4,5
cm hoog en 2,5 cl inhoud). Kort voor de
Eerste Wereldoorlog betaalde men 10 centiemen (“nen dikken”) voor een “pinte” en
een “druppel” en 5 centiemen (“’n kluite”)
voor een “kapper” en een “halveke”. Ter
vergelijking: een koeier verdiende toen ca.
7 fr. per maand, een boerenknecht 16 à 18
fr., een seizoenarbeider 26 à 30 fr. en een
zelfstandig wagenmaker ongeveer 60 fr.
In 6 van de 80 cafés werd er tabak in bladeren of snuif verkocht, maar in geen enkele
sigaren. Vier kasteleins waren toen analfabeet: Aloys Bergez in “De Faubourg” (Gottemstraat), Louise Minjauw in “Den Appel”
(Nieuwe Veldstraat), Jan Vandenbroucke in
“Het Zonneke” (Veldstraat) en de weduwe
van Jules Mervylde, die in de Statiestraat
(dichtbij Aarsele) op 10.01.1914 een ons
onbekende herberg had geopend.
D
Voor de echte liefhebbers, volgend overzicht: ”’t Smiske”, “De Congo”, “De Voorbrug”, “de Brouwerij” (nu “’t Paenhuys”), “t
Brouwershof” (nu “rivaclub”), “Concordia”
(nu “’t Valkennest”) en “De Meerschbloem”
(Gottemstraat), “De Velo”, “De Vrijboom”,
“De Vos”, “Sint-Crispijn”, “Den IJzer”, “De
Gouden Leeuw” en “’t Brouwershuys”
(Wontergemstraat), “De Oudstrijder”, “Den
Engel”, “Den Ouden Engel” en “De Gavers”
(Statiestraat), “De Kortekeer”, De Poney”,
“Sint-Jozef” (Markegemsesteenweg), “”Het
Lindeke”, “De Wandeling” en ’t Kloefke”
(Ankelaarstraat), “t’ Gildhuis” en “Gasthof
De Haan” (Dreve), “De Koortskapel” en “De
Miere” (Tieltseweg), “’t Haantje” (Meulebekesteenweg), “De Eendracht” (Kerkstraat),
“’t Tonneke” (Katteknok), “’t Zonneke”
(Veldstraat) en “De Nachtegaal” (Nieuwe
Veldstraat).
Na de Tweede Wereldoorlog ging het
aantal cafés in Dentergem verder naar beneden. Van de 32 in 1942 waren er in 1977
nog 14 en in 1984 nog 11. Bijna een kwarteeuw later, april 2011, tellen we er nog 5
of 3 minder dan in…1779: “De Kortekeer”,
“’t Haantje”, “’t Brouwershuys”, “rivaclub” en
“’t Valkennest”. Sic transit gloria mundi…
Eric Bekaert
PT
5-11-12-17-18 MAART
“Weg met dat lijk”:
Nieuw Wakkens Toneel,
Zaal Hondius Wakken
Nieuw!
Zat. 25 FEBRUARI
“Spelletjesavond”:
Gezinsbond Wakken-Markegem,
Zaal Pax Markegem
Mandelbodeplankje
Mandelbodekaas en -worst: Heerlijk met Mandelbode Bruin
GROOT-DENTERGEMS BRUIN
Onze dorpskrant “De Mandelbode” nu ook verkrijgbaar in “De Baliekouter”
Maandmenu De Baliekouter vanaf vrijdag 3 feb:
Quiche Lorraine - Tagliatelle Baliekouter - Tagliatelle veggie met champignons en courgettes
3