19e Open Tuinen Dagen Ermelo - Putten

Het Verhaal - Juni 2014
19e Open Tuinen Dagen Ermelo - Putten
Op donderdagavond 3 juli en op zaterdag 5 juli 2014 organiseert
de vereniging Groei & Bloei afdeling Ermelo-Putten voor de
19e keer de Open Tuinen Dagen. Op donderdagavond zijn de
tuinen geopend van 19.00 – 21.30 uur en op zaterdag van 10.00 –
17.00 uur. Er zijn maar liefst 27 geheel verschillende tuinen in
Ermelo en Putten te bekijken waaronder negen geheel nieuwe
tuinen die nu voor het eerst te bezichtigen zijn. Er is een boekje
waarin alle tuinen vermeld staan. Het heeft een fraaie omslag en
samen met één of meerdere entree badges zijn zij tevens het entreebewijs. De tuinen zijn in een “logische” volgorde genummerd.
Op overzichtskaarten is dit jaar wel te zien waar de tuinen te
vinden zijn.
De Open Tuinen Dagen zijn in de
eerste plaats opgezet voor alle
mensen die 'tuinieren als hobby'
hebben. Maar natuurlijk zijn ook
alle mensen welkom die een warm
hart hebben voor de natuur en
voor onze Veluwse omgeving.
Grote verscheidenheid
aan tuinen
De 19e Open Tuinen Dagen hebben
een grote variatie aan tuinen. Zo
zijn er kleine tuinen te bezichtigen
bezoek op basis van hun typering
zoals een sierbordertuin, landschapstuinen, maar natuurlijk ook
creatieve tuinen. Kortom een grote
verscheidenheid is erin te vinden.
De mensen die meedoen hebben
over het algemeen tuinieren als
hobby. Veel tuineigenaren ervaren
het als een enorm gezellige dag. Zij
ontmoeten veel tuinliefhebbers die
bijzonder geïnteresseerd zijn in
tuinieren en tuinontwerpen. De
bezoekers kunnen veel nieuwe
den nieuwe ontwikkelingen op
tuingebied met elkaar besproken,
worden vragen aan elkaar gesteld
en worden meningen gegeven over
de tuinen.
maar ook grote tuinen, en een
Landgoedtuin. Men kan via het
boekje tuinen selecteren voor een
tuinideeën opdoen. Het is ook leuk
om met elkaar ervaringen over het
tuinieren uit te wisselen. Zo wor-
Cementsteenfabriek Knevel
door Gert Hofsink
‘Zondagavond te ruim 7 uur werd de
brandwee r gewaarschu wd voor e en
b ran d aan d e f abr iek van den heer E .
K n e v el , a l h ie r. E e n d ee l va n h e t d ak e n
a chterge vel der werkpl aats stond te
b r a n d en . B r an d m e es t e r K ap pe r s , w e lke
o p h e t t er re in aan w e zig w as , h ee f t, m et
be hu lp van een 5-tal o mwone nd en, de
v lamm en, met aange dragen em mers
water gedoofd, welke manier van
b lus sch en m ogelij k w as doo r d e ger in ge
h o ogte van he t dak. Oo k w erd he t vuur,
d a t n o g o p me e rd e re pl aa ts e n sm e ul d e ,
d o o r d e b l u s s c h e r s ge d o o f d , zo o d at d e
i n mi dd e ls gear r iv ee rd e mo to r s pu it n i et
i n we rki ng
behoe fde te worden
gesteld.’
Aan de Hamburgerweg in Ermelo staat een oud,
vervallen gebouwtje. Er omheen een aluminium
hek en hoog opgroeiende grassen, struiken en
boompjes. Achter het gebouwtje staan wat oude
houten schuurtjes. We hebben het hier over de
voormalige cementsteenfabriek van Knevel uit
1910. En jawel, het is een gemeentelijk monument. ‘Het fabriekje vormt een van de weinig
overgebleven vooroorlogse monumenten van
bedrijf en techniek in Ermelo’, valt te lezen in de
Monumentengids Ermelo (Utrecht, 2000).
De beschrijving van de brand in de inleiding
komt uit de Harderwijkerkrant van 23 juli 1935.
Bijna 70 jaar later lazen we een soortgelijk bericht
in de krant. ‘Brand in oude pannenfabriek’ kopte
Ermelo van Nu hierover en De Stentor meldde:
‘Voormalige dakpannenfabriek in de as gelegd’..
Op woensdagmiddag 19 mei 2014 brandde de
oude pannenfabriek volledig af! De omwonenden kregen uiteindelijk helaas gelijk; ‘vandaag of
morgen gaat het mis en gaat het in de brand’.
De ironie wil dat de Oudheidkundige Vereniging
Ermeloo er al een tijdje haar oog op had laten
vallen en juist de ochtend van 19 mei hierover
een gesprek had met de wethouder. Te laat, dus.
Evert Knevel (1865-1949), architect en ondernemer, begon in 1904 een kleine fabriek voor het fabriceren van cementstenen, putten, regenbakken
etc.; de Ermelosche Cementsteenfabriek of - Industrie. In Ermelo werd in die tijd veel gebouwd
en bouwmaterialen werden van elders aangevoerd. Knevel kwam op de gedachte dat het
beter was om zelf de bouwmaterialen te vervaardigen. Hiervoor had hij van de gemeente een
stuk grond ‘aan de westzijde van den spoorweg
bij Florijn’ kunnen kopen; twee hectare voor 200
gulden per ha. De gemeenteraad stemde in met
het verzoek tot verkoop van deze grond met het
idee dat ‘velen er in de gemeente er een bron van
Veel tuineigenaren hebben zitjes in
de tuin geplaatst, alwaar even rust
genomen kan worden, waar veelal
een kopje koffie/thee verkrijgbaar
is en waar gezellig gepraat kan
worden bij een leuke tuinfamilie.
Het is ook daarom dat de Open Tuinen Dagen steeds meer bezoekers
trekken en daarom wordt belang-
stellenden geadviseerd om zo snel
als mogelijk in het bezit te komen
van toegangsbewijzen. In ieder
geval is er voor iedere tuinliefhebber wat wils. En natuurlijk: pak gezellig met z'n allen de fiets en
geniet van het fraaie Veluwse
woon- en vakantiegebied.
Toegang
De Open Tuinen Dagen Ermelo en
Putten zijn voor iedereen die een
kijkje over de heg van een ander
wil nemen.
Bij de VVV’s in Ermelo en Putten
zijn de toegangsbewijzen verkrijgbaar. Dit is een boekje waarin alle
informatie over de Open Tuinen
Dagen vermeld staat, de namen en
de adressen van de deelnemende
tuineigenaren en een korte beschrijving van de tuinen. Gezien de
beperkte oplage kunnen dus meerdere personen gebruik maken van
één boekje. Elke bezoeker krijgt
een entreebadge die zichtbaar gedragen moet worden. De entreeprijs bedraagt, voor het bezoeken
van alle 27 tuinen, slechts 4,00
euro per persoon.
Historie Herleeft
inkomsten van zouden kunnen hebben’. Halverwege 1912 kocht hij er nog een hectare bij voor
800 gulden. ‘Aan de noordelijken zoom van ‘t
heideveld gelegen tusschen Ermelo en Groevenbeek, niet ver van den Ned. Centr. Spoorweg,
werd een open plankenschuurtje gebouwd, met
‘t doel daar te beproeven uit zand en cement een
steensoort voor bouwmateriaal te vervaardigen.’
schreef de krant in 1904 over de fabriek van Knevel. Echter, het maken van stenen en putten ging
natuurlijk niet vanzelf. Het was zeer zwaar
(hand)werk. De ondernemer en zijn arbeiders
werd een vorm voor ’t maken van buizen aangeschaft, vervolgens een steenmachine, een pannenmachine en daarna zelfs een machine waarop
drie pannen tegelijk konden worden vervaardigd. In de loop der jaren produceerde de fabriek
ook hek-, grens- en drooglijnpalen en zelfs grafzerken. Ook voor de gemeente Ermelo maakte
Knevel grenspalen. Op zaterdag 29 maart 1913
was het voor de familie Knevel en haar fabrieksarbeiders een bijzondere dag. Er werd een motormachine van 15 paardenkrachten voor het
eerst uitgeprobeerd. Een grote aanwinst voor die
Ver bena
In 1948 werd een deel van de fabriek van Knevel
omgebouwd tot ‘een inrichting voor het fabriceren van kleine ijzerwaren als sloten e.d.’. Dit deel
van de fabriek werd vanaf dat moment in gebruik genomen door de Elect. Tech. Industrie en
Handelsonderneming fa. J. Ch. Oor. Vanaf 1951
heette de firma anders: ‘Bij Metaalindustrie VERBENA, Hamburgerweg 115, Ermelo kan geplaatst worden: 1 net jongmens Niet ouder dan
17 jaar, ter opleiding. Diploma ambachtsschool
gewenst, doch niet vereist. Bij gebleken geschikt-
moesten zelf uitvinden hoe het cement moest
worden gemaakt zodat het geschikt werd voor
de producten. Maar eind van dat jaar werden de
eerste bouwstenen al afgeleverd en de eerste put
werd in november van dat jaar in de Kerklaan
geplaatst. Maar de Ermelose bevolking was argwanend naar die nieuwerwetse uitvinding. Vol
vooroordelen beweerde men dat de steen met
een hooivork doorstoken kon worden en dat de
regen de huizen zou doen instorten. Het wantrouwen groeide maar de aanvraag voor de producten ook. Het assortiment werd zelfs
uitgebreid met dakpannen en buizen.
Het primitieve houten schuurtje werd al snel te
klein en er verrees in januari 1910 in de nabijheid
een grotere stenen schuur; de werkplaats, zoals
Knevel die aanduidde in de bouwaanvraag. De
eerste steen werd gelegd door zoon Evert Knevel. Door deze fabriek kon ook worden gedacht
aan uitbreiding van het assortiment. Als eerste
fabriek omdat hiermee het vele en zware handwerk kon worden vervangen door een machine.
En Knevel was ondernemer genoeg om te realiseren dat er daarmee ook betere en gelijkmatiger
kwaliteit pannen konden worden geproduceerd.
‘En zoo was dan j.l. zaterdag de tijd gekomen,
dat op een door den eigenaar der fabriek gegeven oogenblik de jongeheeren Evert, Theo en Jan
Knevel zich op de aangewezen plaatsen in de fabriek stelden en door een duw en een trek de
meng- kneed- en pompmachines als ‘t ware
eensklaps in beweging brachten, wat op ’t werkvolk en de andere aanwezige een verrassende indruk maakte.’, schreef de Harderwijkerkrant.
In 1918 vroeg Knevel vergunning aan voor het
bouwen van een houten loods ‘bestemd voor tijdelijke bewoning en dat het met het oog daarop
wenschelijk is reeds thans daarvoor voorwaarden te stellen’ Op de tekening staat het aangemerkt als noodwoning.
heid, goed loon en prettige werkkring’. In 1956
vroeg de heer E. Oor, de zoon van J.Ch. Oor, bij
de gemeente een bouwvergunning aan voor het
bouwen van een houten opslagplaats aan de
Hamburgerweg 115. De heer Oor was eigenaar
van metaalwarenfabriek Verbena. In de loop der
tijd veranderde de naam van de fabriek in Verbena’s Industrie & Handelsonderneming naar
later Verbena-Ermelo b.v. De fabriek werd door
Knevel verkocht aan Oor en deze was daar tot
2000 met zijn bedrijf aan de Hamburgerweg gevestigd. Na het overlijden van de heer E. Oor
ging het perceel en de daarop staande pannenfabriek over naar de erven Oor.
13
Gezien de schade van de brand van 19 mei j.l. ligt
nu helaas de sloop van het pand het meest voor
de hand.