Dood voor beginners (EO/IKON)

Dood voor beginners (EO/IKON)
Aflevering 1 – Ik ga niet dood, 14 september
Anderen gaan dood, maar ik niet. Ik rijd zorgeloos langs die gebouwen met de namen,
waarin de dood wordt aangezegd: ‘Cancer Centre’, ‘Antoni van Leeuwenhoek’ of
Verpleeghuis de Einder. Ik weet dat daar de dood heerst. Maar niet voor mij. Ik niet. Wat ik
ook doe, ik ga niet dood. Ben ik bang? Maar waarvoor dan? Natuurlijk weet ik het; dat ik op
een keer de afslag zal moeten nemen. Dat de pijl mij treft, de slagboom van het
parkeerterrein voor mij omhoog gaat. Op een keer hebben anderen het privilege hier langs
te rijden, en weten ze zelfs niet dat ik hier ben.
Met Désanne van Brederode, schrijfster; Josephine en Walter Boevé, echtpaar dat zich
voorbereidt op de dood; e.a.
Aflevering 2 - Als de dood, 21 september
We hebben allemaal dezelfde ziekte: sterfelijkheid. Waarom maakt de een zich er niet druk
over en is het een obsessie voor de ander: doodsangst. En wat is dat dan? Angst voor het
grote niets, voor al die niet geleefde levens, of voor hel en verdoemenis als die al bestaan?
Zwetend of naar adem happend wakker schrikken. Of eenzaam en verlaten, omdat bij het
ultieme einde de angst niet wordt gedeeld met geliefden. Het lijkt alsof de angst voor onze
sterfelijkheid ons van het leven afhoudt. Of is er juist een onophoudelijke drang om tegen de
klippen op te leven? Is doodsangst levensangst? En hoe die te bezweren?
Met Johan Simons, theaterregisseur en nog immer bang voor de dood; Emmy van Deurzen,
existentieel psychotherapeut; Goedele van Edom, doctor in Godgeleerdheid en
ziekenhuispastor.
Aflevering 3 – De dood, de dokter en de anderen, 28 september
De dood komt dichterbij. Er is niets meer aan te doen. Maar dan verschijnen de anderen aan
de rand van mijn bed. Medespelers en figuranten. Wie bent u, dokter, terwijl u me
voortduwt door dit theater van hoop en angst? En vrienden, familie, kinderen en kennissen;
ze spelen hun rol door langs te komen of weg te blijven. Maar wie schrijft de tekst en waar
praten we over als het ons aan de woorden ontbreekt? Weet iemand wie hier eigenlijk de
regie voert in mijn laatste dagen?
Met Bert Keizer, verpleeghuisarts en filosoof; Hans van den Bosch, die koos voor nietbehandelen; hospicevrijwilliger en programmamaker Anne Christine Girardot; Bing Tan,
Hoofd-Halschirurg van het Antoni van Leeuwenhoek e.a.
Aflevering 4 - Uit het leven gestapt, 5 oktober
Wat kun je zeggen als iemand het leven niet meer aan kan? Als alles pijn doet, alles zwart is
en een zelfverkozen dood de enige uitweg lijkt. Waarom? De nooit te beantwoorden vraag
voor de nabestaanden. Als je niet meer wilt leven, mag je dan dood? Wat is de waarde van
het leven? En hoe heilig is het? Moet het leven tot het einde toe geleefd worden? Wat is
dat, zelfmoord? Hoe ga je om met destructieve gedachten en wat kunnen de mensen om je
heen doen om je te helpen?
Met o.a. Marjeet Verbeek, theoloog en nabestaande; Wim Venhuis, die een poging tot
zelfdoding overleefde.
Aflevering 5 - Het olifantenkerkhof, 12 oktober
Ik wil niet dat mijn kleinkinderen mij zien met slangen in mijn gele huid door de kieren van
mijn pyjama. Mijn pyjama! Ik heb vanaf mijn tiende geen pyjama gedragen, maar het kreng
heeft mij ingehaald met zijn lelijke strepen en knellend elastiek. Ik wil niet dat ze me zien als
enkel huid en botten, kreun en zucht. Als het zo ver is, wil ik linksaf, waar de kudde rechts
gaat. Geen laatste groet, geen groot gebaar. Naar het olifantenkerkhof. De heuvel op en in
het laatste licht mijn laatste adem. Genoeg. Ik moet me niet aanstellen, zeggen de
achterblijvers. Hou vol. Het is niet erg. We houden van je zoals je bent. Maar als ik lijden
moet, leer me dan de waarde van het lijden…
Met o.a. Nienke Nieuwenhuizen, specialist ouderengeneeskunde; Theo Boer, hoogleraar
ethiek.
Aflevering 6 - Rituelen om te rouwen, 19 oktober
En dan is de dood daar. Belangrijke momenten vragen om betekenisvolle handelingen. Wat
kennen we in post-christelijke tijden nog aan rouwrituelen? Vaak staan we met lege handen.
Wat kan mij troosten? Hoe kan ik rouwen? Is er een taal die woorden geeft aan mijn
verdriet? In de joodse traditie zijn dood en rouw nog steeds omgeven met rituelen. De
Surinaamse gemeenschap begint al met rouwen tijdens een zogenaamde Singi Neti. En een
kunstenaar ontwierp hedendaagse rouwkleding. “De cultuur van een volk herkent men aan
de manier waarop zij omgaat met haar doden”, sprak Pericles al in de Griekse Oudheid.
Met o.a. Aviva Keesing-Moskovits, lid van het chevre kaddiesja; Aart Mak, dominee en
ritueelbegeleider; Tessel Brühl, kunstenaar.
Aflevering 7 - Aan gene zijde, 26 oktober
En als je dood bent? Ga je dan naar de hemel? En wat leeft er door? De ziel? Waar blijft het
lichaam? En is God daar dan ook nog ergens? Maar als er nu alleen het grote Niets is? Zou
dat erg zijn? Kunnen mensen met een bijna-doodervaring ons een blik op het hiernamaals
geven? En is het contact met de wereld aan gene zijde door een medium een bewijs van die
andere wereld? Beïnvloeden deze visies ons leven op aarde? Een uitzicht op het leven na de
dood.
Met o.a. Renée van Riessen, filosoof en theoloog; Mevrouw Borgdorff-Wiskerke, die de dood
in de ogen keek; Etty van der Graaf, paragnoste en medium; Govert Schilling,
sterrenkundejournalist; Nora Fischer, zangeres.
Aflevering 8 - Memento Mori, 2 november
Weet ik het nu, hoe ik moet sterven? Ik heb geleerd, geluisterd, nagedacht. Vragen gesteld
en antwoorden gekregen. Maar weet ik het nu? Geef me een boek, een handleiding, een
gebruiksaanwijzing. Leer me de woorden die me verzoenen met mezelf en mijn dood. Waar
leer ik overgave en hoe vind ik ruimte? Als sterven een kunst is, leer me de taal van het
leven.
Met o.a. Carlo Leget, hoogleraar zorgethiek en bijzonder hoogleraar palliatieve zorg; JeanJacques Suurmond, columnist en verpleeghuispastor.