Topsector Creatieve Industrie

Topsector Creatieve Industrie
NWO-bijdrage 2016-2017
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Inhoudsopgave
Inleiding1
Kennis- en Innovatieagenda
1
Aanpak en totstandkoming NWO-bijdrage
1
Voorgestelde activiteiten 2016-2017
2
Publiek-private samenwerking PPS 2 en 3 – Topsector Strategische meerjarige partnerschappen
Netherlands Institute for Conservation, Art and Science (NICAS) 2
Publiek-private samenwerking PPS 2 en 3 – Topsector specifieke programma’s
KIEM 3
Ontwerp voor adaptieve technologie 3
Professional Games for Professional Skills 3
Publiek-private samenwerking PPS 2 en 3 – Programma’s relevant voor meerdere topsectoren
SMART Society – SMART Culture-Creatieve Industrie/ICT/SIA
4
I
4
SMART Culture – SMART Society – SMART cities
II SMART Culture / SMART Society – Big Data / Digital Humanities
5
III SMART Culture – Kunst en Cultuur
5
Smart Industry – Creatieve Industrie – HTSM/ICT 6
I
Smart Industry – crossover HTSM
6
II
Smart Industry/COMMIT2DATA
6
Crossover CI – LSH e-Health – LSH/Creatieve Industrie
7
Maatschappelijk Verantwoord Innoveren – alle TS
7
Publiek-private samenwerking PPS 2 en 3 – Bijdrage vanuit de NWO instituten
Centrum Wiskunde en Informatica (CWI)
8
Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR)
8
Publiek-private samenwerking – PPS 1
Open Technologieprogramma – alle TS
9
Demonstratieprojecten industrieel ontwerp
9
Privaat-publieke programmering PPP – Topsector specifieke programma’s
Platform HBO – Creatieve Industrie
10
Privaat-publieke programmering PPP – Topsector Internationale programma’s
HERA Joint Research Programme Culture, integration and European public space
10
Transatlantisch Platform/Digging into Data
11
Joint Programming Initiative Cultural Heritage and Global Change
11
Onderzoeksfaciliteiten12
Vrij onderzoek gericht op de topsectoren
12
Topsector Creatieve industrie: concrete acties voor 2016-2017
13
Contactpersoon / meer informatie
Inleiding
De topsector Creatieve Industrie is een jonge en groeiende sector die de afgelopen jaren bewezen heeft op het
brede terrein waarvoor zij staat, succesvolle samenwerkingsverbanden tussen wetenschappelijk onderzoek en het
bedrijfsleven op te kunnen zetten. In aansluiting op de groeimogelijkheden van de sector en de nieuwe Kennis- en
Innovatieagenda zijn onderzoeksmogelijkheden in het innovatiecontract opgenomen die ruimte bieden voor
onderzoek binnen alle netwerken van CLICKNL. Daarbij is ook rekening gehouden met de specifieke
maatschappelijke aandachtsgebieden die in de onderzoeksagenda worden aangegeven.
Zowel kortlopend onderzoek, om de netwerkvorming en de ontwikkeling van de kennisinfrastructuur verder te
ontwikkelen, als langjarig en dus grootschaliger onderzoek zal mogelijk zijn. Nieuw is de expliciete samenwerking
tussen wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek die binnen een aantal calls expliciet aan de orde zal zijn. Aan
alle programma’s ligt de Kennis- en Innovatieagenda van CLICKNL ten grondslag. Op onderdelen wordt een relatie
gelegd met de Human Capital Agenda voor de Creatieve Industrie en worden er verbanden met andere langjarige
onderzoeksagenda ’s geadresseerd die verbreding van de onderzoeksmogelijkheden voor de creatieve industrie
inhouden en de groei van de sector de komende jaren zullen ondersteunen.
In 2016-2017 zal NWO voor ruim 24 miljoen bijdragen aan de onderzoeksprogrammering van de topsector
Creatieve Industrie. De activiteiten betreffen PPS-activiteiten en PPP-activiteiten, (internationale) themaprogramma’s, niet-PPS bijdragen van de NWO-instituten, Praktijkgericht onderzoek en Europese cofinanciering.
Kennis- en Innovatieagenda
CLICKNL ontwikkelde de Kennis- en Innovatieagenda 2016-2019 die ondersteunend is aan het realiseren van
onderzoek binnen de gouden driehoek met als uiteindelijk doel een bijdrage te leveren aan de samenleving van de
toekomst onder de titel “Smart Society”.
Aanpak en totstandkoming NWO-bijdrage
De bijdrage aan deze topsector is tot stand gekomen in overleg met topteam en TKI CLICKNL. De ambitie van NWO
voor het innovatiecontract 2016-2017 is in lijn met de vorige propositie, gericht op het verder ontwikkelen en
versterken van de kennisbasis voor de creatieve industrie en het uitbouwen van de mogelijkheden voor de creatieve
industrie om tot samenwerking te komen met de andere topsectoren. Daarom wordt ingezet op
onderzoeksprogramma’s die sectorale kennisverbinding mogelijk maken en interdisciplinair onderzoek
ondersteunen. De inzet van NWO is ook gericht op bredere maatschappelijke uitdagingen.
Topsector Creatieve Industrie | 1
Voorgestelde activiteiten 2016-2017
In het navolgende overzicht zijn de activiteiten zoals die met topteam, TKI en de in de topsector Creatieve Industrie
participerende onderdelen besproken zijn, opgenomen.
Publiek-private samenwerking PPS 2 en 3
– Topsector Strategische meerjarige partnerschappen
Netherlands Institute for Conservation, Art and Science (NICAS)
Het Netherlands Institute for Conservation, Art and Science (NICAS) is een initiatief van NWO in samenwerking met
het Rijksmuseum, RCE, UvA en TU Delft. Het is een interdisciplinair onderzoekscentrum waarin kunstgeschiedenis,
conservering & restauratie en natuurwetenschappen samenkomen. Het NICAS beoogt substantiële kwaliteitsverbetering als het gaat om interpretatie, het behoud en de presentatie van kunstwerken. NICAS is gebouwd op
vier pijlers:
−
begrip van het materiaal: welk materiaal wordt gebruikt, hoe snel veroudert het, verliest het kleur en
structuur;
−
diagnostiek: wat is er aan de hand met het kunstwerk en hoe kunnen we het behandelen (wetenschappelijk
−
nieuw type kunstgeschiedenis: van kunstgeschiedenis vanuit 1 discipline naar een interdisciplinaire vorm van
−
conservering en restauratiebehandelingen.
onderbouwd);
kunstgeschiedenis;
NICAS is gericht op het realiseren van een samenhangend onderzoeksprogramma dat moet leiden tot innovatieve
en transformatieve oplossingen voor de uitdagingen die zijn geformuleerd en de bouw van een duurzaam onderzoeksnetwerk in Nederland. NICAS is een samenwerkingsverband tussen NWO, het Rijksmuseum, RCE (Rijksdienst
voor Cultureel Erfgoed), UvA en TU Delft, die elk in cash en in kind bijdragen.
Budget NWO: 2,0 M€
http://www.nwo.nl/onderzoek-en-resultaten/programmas/ew/nicas/index.html
2 | NWO-bijdrage 2016-2017
Publiek-private samenwerking PPS 2 en 3 – Topsector specifieke programma’s
KIEM
KIEM heeft als doel het opzetten van samenwerkingsverbanden tussen kennisinstellingen en private partijen,
waaronder het midden- en klein bedrijf (MKB), te stimuleren. Met behulp van een KIEM-financiering kunnen
consortia (bestaande uit minimaal één onderzoeker van een kennisinstelling en minimaal één private partner) een
langduriger samenwerkingsverband opzetten. Ook is het via KIEM mogelijk om een kennisvraag van een private
partij nader uit te werken. NWO vergoedt per projectvoorstel 15.000 euro van de totale begroting. De private
partner draagt daarbovenop tenminste 3.000 euro matching bij, waarvan minimaal 1.500 euro in cash
(20% cofinanciering).
De inzet van NRPO SIA richt zich op onderzoek uit te voeren door onderzoekers vanuit het HBO met een
facultatieve samenwerking met universitaire onderzoekers. De inzet van NWO richt zich op universitaire
onderzoekers met facultatieve samenwerking met het HBO. Er wordt M€ 0,6 bijgedragen door TKI CLICKNL.
Totaal programma budget 2,0 M€.
Budget NWO: 1,4 M€
Ontwerp voor adaptieve technologie
Ontwerp voor adaptieve technologie is een speciaal initiatief, gericht op ontwerp, beleving en acceptatie van
technisch-wetenschappelijk onderzoek op het terrein van ‘people-planet-profit’. Maatschappelijke uitdagingen,
nationaal of internationaal, zijn hierbij het uitgangspunt. Het gaat om relatief kleinschalige, internationale,
technologiegedreven projecten met maatschappelijke relevantie en voorbeeldwerking, passend binnen de
NWO strategie. De uitvoering gebeurt zoveel mogelijk in samenwerking en met cofinanciering van anderen (TNO,
bedrijfsleven). M€ 0,2 van het beschikbare budget wordt gerekend tot de PPS-bijdrage en M€ 1,15 tot de PPPbijdrage van de Topsector Creatieve Industrie.
Budget NWO: M€ 1,35
Professional Games for Professional Skills
Het programma richt zich op onderzoek en ontwikkeling rondom het toepassen en verrijken van professional
games en Virtual Reality (VR) bij het aanleren, trainen en onderhouden van specifieke beroepsvaardigheden
(professional skills). Het moet nieuwe essentiële kennis opleveren betreffende gamewerelden, gebruiker en
interactie en gaming in context (zie de KIA Topsector Creative Industries – netwerk Gaming).
De 21ste eeuwse maatschappij vraagt van burgers zich in relatief hoog tempo aan te passen aan een snel
veranderende omgeving en om zich nieuwe vaardigheden eigen te maken, dan wel deze goed te onderhouden.
Vooral in een professionele (beroeps)context zal ‘een leven lang leren’ de norm gaan worden. Dit vertaalt zich naar
interessante en relevante vraagstukken omtrent de daartoe vereiste cognitieve capaciteiten. Meer in het bijzonder
wanneer jonge mensen de stap zetten van een schoolse opleiding naar het (leren) uitoefenen van een beroep, dan
wel wanneer mensen de in hun beroepsuitoefening gevraagde vaardigheden wensen te onderhouden, uit te
breiden of te vernieuwen.
Gaming en VR worden vandaag de dag met toenemend succes geïmplementeerd in training van professionals
(bijvoorbeeld brandweer, defensie, ambulance personeel). Deze trainingsomgeving zal worden verrijkt met biosignalen zoals hartslag, huidgeleiding of EEG. De bijdrage van dergelijke variabelen in de ontwikkeling van
betrouwbare schatters van de mentale capaciteit en van prestatieveranderingen tijdens en na het spel, wordt
bestudeerd. Het programma levert nieuwe inzichten en stuurt op ontwikkeling van instrumenten en meetvariabelen die meer controle geven over wat en wanneer er door middel van Games en VR wordt geleerd
(validering) en wat daarvan in de beroepsuitoefening over wordt gedragen (transfer). De omvang van de private
bijdrage is afhankelijk van het soort onderzoek dat gefinancierd wordt (zie spelregels Publiek private
programmering).
Budget NWO: M€ 2,082
Topsector Creatieve Industrie | 3
Publiek-private samenwerking PPS 2 en 3 –
Programma’s relevant voor meerdere topsectoren
SMART Society – SMART Culture-Creatieve Industrie/ICT/SIA
In aansluiting op de Kennis- en Innovatieagenda van CLICKNL, gericht op het realiseren van een toekomstige Smart
Society, realiseerde NWO de Roadmap SMART Culture. Het specifieke doel van deze Roadmap is de kennisbasis voor
de creatieve industrie verder te ontwikkelen en te versterken door de onderzoeksmogelijkheden op het gebied van
media, kunst en cultuur en erfgoed in relatie tot maatschappelijke en economische vraagstukken te vergroten en
kritische reflectie op de ruimtelijke en sociaal maatschappelijke ontwikkelingen mogelijk te maken. Nadrukkelijk
wordt daarbij onderzoek op product- of dienstniveau verbonden aan onderzoek op sectoraal en samenlevingsniveau. In 2016 en 2017 zal NWO op drie onderdelen van deze Roadmap activiteiten ontwikkelen.
Hollandse Hoogte
I
SMART Culture – SMART Society – SMART cities
SMART Cities / Creative Cities is gericht op onderzoek naar en kritische reflectie op de stedelijke ontwikkeling.
Onder druk van digitalisering en economische en culturele transformaties vinden grote veranderingen plaats. Wat
betekent dit voor het stedelijk herontwerp en de stad van de toekomst, de ruimtelijke en sociaal maatschappelijke
veranderingen, de governance en de bijdrage van kunst, cultuur en creativiteit. Onderzoeksonderwerpen kunnen
zijn:
−
Hoe ziet de stad van de toekomst er uit?
−
Welke rol hebben kunst, cultuur en creativiteit in het proces van ‘stadmaken’?
−
Wat betekenen de ontwikkelingen voor processen van in- en uitsluiting en de manier waarop burgers
−
Wat betekenen de processen voor het ontstaan van nieuwe ruimtelijke patronen en processen van symbolische
−
Het (her)ontwerp van de publieke ruimte in de stad of stedelijk (her)ontwerp
−
Welke rol hebben burgers, architecten, beleidsmakers en bestuurders in het (nieuwe) proces van stadmaken?
−
Wat zijn de structuur en logica van hybride sturingsvormen? Welke kenmerken hebben ze? Welke sociale
economisch en sociaal interacteren?
betekenisgeving?
mechanismen liggen eraan ten grondslag? In welke contexten gedijen ze?
4 | NWO-bijdrage 2016-2017
Het voorgestelde programma sluit aan op de Kennis- en Innovatieagenda van de Creatieve Industrie (CLICKNL) en
de NWO Roadmap SMART culture, het thema SMART cities, het thema VerDUS (Verbinden van Duurzame Steden)
en meer specifiek het programma Smart Urban Regions of the Future en Agenda Stad. Daarnaast is ook de
thematiek van Smart Governance (onderdeel van de Sociale Infrastructuur Agenda) verbonden met dit programma.
Inhoudelijk sluit het programma aan bij de NWO-uitdaging Veerkrachtige Samenleving. De omvang van de private
bijdrage is afhankelijk van het soort onderzoek dat gefinancierd wordt (zie spelregels Publiek private
programmering).
Budget NWO: M€ 2,4
II
SMART Culture / SMART Society – Big Data / Digital Humanities
Het onderzoek binnen dit thema verbindt het onderzoek voor de creatieve industrie met Digital Humanities onderzoek en grootschalige digitale infrastructuren zoals CLARIAH en het onderzoek binnen de Kennis- en Innovatie
Agenda (KIA) ICT 2016 – 2019, in het bijzonder Big Data (COMMIT2DATA).
Big Data onderzoek voor de creatieve industrie kent in deze context twee programmalijnen:
1. interpretatie en hergebruik van grootschalige databestanden;
2. toegang tot en het duurzaam beheren en behouden van (digital born) data.
In het algemeen gaat het om de interpretatie en ontsluiting van grote, complexe databestanden die mogelijkheden
bieden voor nieuwe inzichten en doorbraken door het toepassen van nieuwe methodes en technieken.
Meer specifiek kunnen als mogelijke onderzoeksonderwerpen benoemd worden: open access, content als data,
story-telling en experience design, vraagstukken op het gebied van privacy, smaakmanipulatie en authenticiteit van
data, hergebruik van big data in smart systems, gevolgen van hergebruik van big data voor eigenaarschap, etc.
Het voorgestelde programma sluit in de breedte aan op de Kennis- en Innovatieagenda van CLICKNL (Smart
Societies) en de onderliggende netwerkagenda’s en de Roadmap Smart Culture, de Kennis en Innovatieagenda ICT
en COMMIT2DATA. In verschillende topsectoren vinden Big Data gerelateerde activiteiten plaats. De doorsnijdende
uitdaging Big Data (via het meerjarige samenwerkingsverband COMMIT2DATA) heeft mede als doel de
verschillende activiteiten met elkaar te verbinden en te versterken, zowel voor fundamenteel als toegepast
onderzoek, als voor valorisatie en disseminatie. Het hier genoemde programma gaat onderdeel uitmaken van dat
ecosysteem. De omvang van de private bijdrage is afhankelijk van het soort onderzoek dat gefinancierd wordt (zie
spelregels Publiek private programmering).
Budget NWO: M€ 2,581
III
SMART Culture – Kunst en Cultuur
Kunst, cultuur en creativiteit zijn tegelijkertijd onderwerp van en drijvende kracht achter de creatieve industrie.
Essentieel voor de bijdrage van de creatieve industrie zijn niet alleen de kennis en vaardigheden die breed ingezet
kunnen worden maar ook de ontwikkeling van de creatieve content, de kurk van de creatieve industrie. Kunst,
cultuur en creativiteit verbinden in economisch en maatschappelijk opzicht. De onderzoeksonderwerpen kunnen
betrekking hebben op de hele breedte van de culturele en creatieve keten voor alle sectoren. Vanaf creatie en
productie tot receptie en de juridische, economische en beleidsmatige aspecten van culturele bedrijvigheid. Het
onderzoek kan plaatsvinden zowel op het niveau producten en diensten, dat van een sector of dat van de
samenleving als geheel. Bij voorkeur wordt in het onderzoek het verband tussen deze niveaus geadresseerd.
Speerpunten zijn: open content, content als data, storytelling en experience design, transformaties in de creatieve
industrie, creative futures voor podiumkunsten (waaronder muziek) en erfgoed, smart society, nationale identiteit
en transnationaal publiek. Het voorgestelde programma sluit in de breedte aan op de Kennis- en Innovatieagenda
van CLICKNL van Smart Societies tot businessmodellen en creative futures, het programma sluit aan op de
beleidsvoornemens van NRPO SIA; inhoudelijk sluit het onderwerp aan bij Veerkrachtige samenleving. Specifiek
geldt dat hiermee onderzoek op het gebied van kunst, cultuur en media zoals beschreven in de Roadmap SMART
Culture relevant is voor de topsector. De omvang van de private bijdrage is afhankelijk van het soort onderzoek dat
gefinancierd wordt (zie spelregels Publiek private programmering).
Budget NWO: M€ 3,2
Topsector Creatieve Industrie | 5
Smart Industry – Creatieve Industrie – HTSM/ICT
In overleg van STW met andere NWO-onderdelen zal een gecoördineerd cross-sectoraal onderzoeksprogramma
worden gestart onder het thema Smart Industry/COMMIT2DATA. Daarnaast zullen via een KIEM-regeling (1 M€)
relatief kleinschalige projecten worden ondersteund voor praktijkgericht onderzoek van hogescholen op dit
terrein.
Smart Industry is hightech en daarnaast sterk ICT-gedreven (big data, smart systems). Via de COMMIT2DATA/
Big Data en mogelijk ook het onderwerp Complexiteit zal NWO aanvullend bijdragen aan het ontstaan van een
Smart Industry initiatief. HTSM heeft het onderwerp Smart Industry expliciet op de kaart gezet door 10 Field Labs te
lanceren, waarin al wordt getoond welke impact Smart Industry op onze toekomstige arbeidsmarkt en ons
verdienpotentieel zal hebben. Alle sectoren zullen noodzakelijkerwijs Smart Industry gaan vertonen om de
ontwikkelingen wereldwijd het hoofd te kunnen bieden. Aspecten van deze agenda komen terug in de
technologische ontwikkelingen van Water (watertech, Smart-Water), precisielandbouw en geoinformatie
(Topsector A&F), grootschalige veredeling van groenten en planten (T&U), personalized medicine en computational
life sciences (LSH), Energie (distributed systems, smart grid) en logistiek (Whole Systems Performance). De topsector
Creatieve Industrie zit in het hart van Smart Industry en zal een belangrijke rol hebben in het integreren van
nieuwe business met technologische (ICT-)uitdagingen).
Budget NWO: 4,9 M€
I
Smart Industry – crossover HTSM
De jaarlijkse HTSM-call wordt in 2016 en 2017 voortgezet. De in te dienen publiek-private onderzoeksplannen
moeten aansluiten bij de HTSM Roadmaps (waaronder ICT en nanotechnologie). De in 2015 door NWO opgestelde
wetenschappelijke onderzoeksagenda voor Smart Industry, die afgestemd is met het topteam HTSM, kan dus mede
via deze HTSM-calls worden gerealiseerd. Ook is er ruimte voor onderzoeksvoorstellen op het snijvlak van de
Kennis- en Innovatieagenda voor de Creatieve Industrie en de HTSM Roadmap. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht
worden aan ICT-gerelateerde HTSM onderwerpen, fieldlabs voor het ontwikkelen van radicaal nieuwe productieprocessen, digital humanities, data infrastructuren, gaming en de impact op productieprocessen van big data en
gepersonaliseerde diensten en producten. Ook in de roadmap Mechatronics & Manufacturing zijn veel Smart
Industry aspecten opgenomen. Daarnaast kan worden aangesloten bij aspecten zoals integriteit, identiteit en
privacy via de HTSM-roadmap Security. Hoewel de HTSM-calls breed worden opengesteld, wordt vooraf ingeschat
dat 1,5 M€ wordt besteed aan (aspecten van) Creatieve Industrie.
Budget NWO: 7 M€
II
Smart Industry/COMMIT2DATA
In overleg van STW met andere NWO-onderdelen zal een gecoördineerd cross-sectoraal onderzoeksprogramma
worden gestart onder het thema Smart Industry/COMMIT2DATA. Daarnaast zullen via een KIEM-regeling (1 M€)
relatief kleinschalige projecten worden ondersteund voor praktijkgericht onderzoek van hogescholen op dit
terrein.
Smart Industry is hightech en daarnaast sterk ICT-gedreven (big data, smart systems). Via COMMIT2DATA/Big Data
en mogelijk ook het onderwerp Complexiteit zal NWO aanvullend bijdragen aan het ontstaan van een Smart
Industry initiatief. HTSM heeft het onderwerp Smart Industry expliciet op de kaart gezet door 10 Field Labs te
lanceren waarin al wordt getoond welke impact Smart Industry op onze toekomstige arbeidsmarkt en
verdienpotentieel zal hebben.
Alle sectoren zullen noodzakelijkerwijs Smart Industry gaan vertonen om de ontwikkelingen wereldwijd het hoofd
te kunnen bieden. Aspecten van deze agenda komen terug in de technologische ontwikkelingen van Water
(watertech, SmartWater), precisielandbouw en geo-informatie (Topsector A&F), grootschalige veredeling van
groenten en planten (T&U), personalized medicine en computational life sciences (LSH), Energie (distributed
systems, smart grid) en logistiek (Whole Systems Performance). De Topsector Creatieve Industrie zit in het hart van
Smart Industry en zal een belangrijke rol hebben in het integreren van nieuwe business met technologische (ICT-)
uitdagingen.
Budget NWO: 3,4 M€
6 | NWO-bijdrage 2016-2017
Crossover CI – LSH e-Health – LSH/Creatieve Industrie
Create Health is een succesvolle crossover tussen de topsectoren CI en LSH. Create Health verbindt de Nederlandse
creatieve industrie aan de gezondheidszorg met als doel om bij te dragen aan de maatschappelijke uitdaging:
gezond en actief oud worden. De focus ligt op de volgende thema’s:
−
Homecare and selfmanagement; zo lang mogelijk thuis wonen met dementie.
−
Preventie van overgewicht; leefstijl beïnvloeding ten aanzien van het voorkomen van overgewicht.
−
Preventie van eenzaamheid; voorkomen van eenzaamheid bij kwetsbare ouderen vanuit de
participatiegedachte.
In 2016-2017 zal deze crossover zich richten op e-Health binnen de drie thema’s. De omvang van de private bijdrage
is afhankelijk van het soort onderzoek dat gefinancierd wordt (zie spelregels Publiek private programmering).
Vorm: via call for proposals en vouchers (max. 10.000 euro) voor inhuur creatieve bedrijven.
Budget NWO: M€ 3,78
Shutterstock.com
Maatschappelijk Verantwoord Innoveren – alle TS
In het programma Maatschappelijk Verantwoord Innoveren (MVI) wordt al in de ontwikkelingsfase van een
innovatie onderzocht welke ethische en maatschappelijke aspecten een rol spelen, en welke maatschappelijke
context nodig is om de innovatie te doen slagen. Dit zorgt voor een groter maatschappelijk draagvlak en voorkomt
dat innovaties onnodig stranden. Bovendien worden door dit onderzoek complexe en kostenverhogende
aanpassingen achteraf voorkomen. Zo ontstaan kansen voor betere producten en diensten die beter aansluiten bij
behoeften in de maatschappij door sociaal geïnspireerde innovaties.
De programmering gebeurt in samenspraak met de topsector. Gedacht kan worden aan onderwerpen als:
−−
ICT: op dit brede terrein (internet of things, big data, cloud en mobile computing, cybersecurity etc.) spelen
−−
Smart Cities: ICT-vraagstukken, en ook onderwerpen als bijvoorbeeld een rechtvaardige verdeling van
onder meer privacy-overwegingen en juridische aspecten een belangrijke rol.
middelen in de stad en het vertrouwen in een getechnologiseerde omgeving. Hoe kunnen waarden als privacy
en participatie in de techniek worden ingebouwd?
Topsector Creatieve Industrie | 7
−−
Fashion: als het gaat om nieuwe materialen en technologie, en onderwerpen als wearables: wat betekenen
−−
Gaming: het ontwikkelen van games die inzicht geven in de relevantie van waarden die spelen bij een
waarden als bijvoorbeeld privacy, identiteit en lichamelijke integriteit voor het design?
specifieke technologische innovatie, of op het gebied van gezondheidszorg;
−−
Energie: de ethische en maatschappelijke vragen met betrekking tot de transitie in de energiesector, in het
bijzonder op het onderwerp Creating Smart Energy Citizens binnen de cross-over Smart Energy. Dit in
samenhang met i) de programmering van het MVI-programma voor topsector Energie en ii) het programma
over maatschappelijke aspecten van de energietransitie dat NWO ontwikkelt in samenwerking met een privaat
consortium, waarbij Eneco een trekkende rol vervult.
Naast de programmering die gericht is op specifieke topsectoren zal MVI ook vraagstukken programmeren die voor
alle topsectoren relevant zijn. Deze vraagstukken worden uitgewerkt binnen de aan MVI deelnemende
topsectoren.
Budget NWO: M€ 6,15
http://www.nwo.nl/mvi
Publiek-private samenwerking PPS 2 en 3 – Bijdrage vanuit de NWO instituten
Centrum Wiskunde en Informatica (CWI)
Het Centrum Wiskunde en Informatica (CWI) heeft een aantal onderzoeksgroepen die relevant onderzoek doen op
het terrein van het innovatienetwerk Media & ICT en Cultural Heritage. Het onderzoek in het cluster informatiesystemen richt zich onder meer op annotatie van multimedia (met een mix van crowdsourcing en automatische
technieken), personalisatie van online services en zoeksystemen, gebruik van social media en het hanteren van ‘big
data’ in niet-gestructureerde vorm.
Inzet NWO: M€ 1,163
* waarvan M€ 0,226 gerekend wordt tot de PPS2-bijdrage, M€ 0,1 tot de PPS1-bijdrage en M€ 0,837 tot de
PPP-bijdrage van de Topsector Creatieve Industrie.
Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR)
Het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) legt zich toe op onderzoek naar
criminaliteit en rechtshandhaving. De onderzoeksgebieden van het NSCR zijn: Mobiliteit en spreiding van
criminaliteit, Burger en strafrechtelijk systeem, Levensloop, Criminaliteit en Interventies. Een aantal voorbeelden
van afgerond onderzoek geven inzicht in de relatie tussen het onderzoek van de NSCR en de mogelijkheden die die
dit onderzoek biedt voor de creatieve industrie: onderzoek op het gebied van gevangenisontwerp en de invloed
daarvan op de gedetineerde, cameratoezicht en bereidheid tot hulpverlening in noodsituaties, virtuele crisistraining of bijvoorbeeld onderzoek naar sociale netwerken van gedetineerden. In 2016 en 2017 richt het creatieve
industrie onderzoek van de NSCR zich op:
−
bruikbaarheid van met smartphone apps verzamelde ruimtelijke, netwerk en gedragsgegevens;
−
onderzoek naar de mogelijkheid om 3D virtual reality en 360° video te gebruiken om situaties en scenario’s
levensecht na te bootsen om onderzoek te doen naar risicogedrag.
Het onderzoek van NSCR sluit aan op de inzet vanuit de creatieve industrie op het thema ‘maatschappelijke
veiligheid’. NSCR werkt samen met de VU en A-LAB (vh Phoolan Devi Instituut).
Inzet NWO: M€ 0,16
8 | NWO-bijdrage 2016-2017
Publiek-private samenwerking – PPS 1
Open Technologieprogramma – alle TS
Het Open Technologieprogramma (OTP) is bedoeld voor projecten over de hele breedte van het technischwetenschappelijke onderzoek. Er zijn geen thema’s in het OTP en er vindt geen oormerking vooraf plaats. Indienen
van onderzoeksaanvragen kan het hele jaar door. Hoogstaande wetenschappelijke kwaliteit én utilisatie zijn de
twee criteria waarop aanvragen door internationale onafhankelijke referenten worden beoordeeld. Bij elk project
wordt een Gebruikerscommissie ingesteld. Het OTP leidt tot PPS-projecten variant 1 of 2. Op grond van stabiele
historische verdeling kan voor grote topsectoren goed vooraf worden ingeschat hoeveel middelen per topsector
besteed zullen gaan worden.
Budget NWO: 36,0 M€
Demonstratieprojecten industrieel ontwerp
In de afgelopen jaren heeft NWO het instrument Demonstrator gevoerd. Binnen Demonstrator is financiering
mogelijk voor ontwerp en ontwikkeling van een commercieel demonstratiemodel om de resultaten en kennis uit
NWO of RAAK-onderzoek zichtbaar te maken. Het eerste deel betreft de ontwikkeling van een commercieel
demonstratiemodel, waarbij inzichtelijk wordt gemaakt wat de Unieke Selling Points zijn van de technologie.
Parallel hieraan worden commerciële activiteiten uitgevoerd die moeten leiden tot de verkoop en overdracht van
de technologie naar een derde partij. Het instrument bevond zich in de pilot-fase en zal eind 2015 worden
geëvalueerd. Bij voorbaat heeft STW 1 M€ per jaar gereserveerd voor de jaren 2016 of 2017 om via Demonstrator of
op een andere wijze extra aandacht te blijven geven aan de disciplines ontwerp en constructie. Dit sluit ook nauw
aan bij het lopende initiatief Research Through Design, dat in de loop van de komende propositieperiode wordt
geëvalueerd.
Budget NWO: 2,0 M€
http://www.stw.nl/nl/content/demonstrator-nieuw-valorisatie-instrument-van-stw-ook-voor-hbo
Demonstratieopstelling uit het onderzoek van STW-promovendus dr. Mathieu Odijk, die een model van een lever op een chip bouwde.
Foto: Ivar Pel.
Topsector Creatieve Industrie | 9
Privaat-publieke programmering PPP – Topsector specifieke programma’s
Platform HBO – Creatieve Industrie
Een platform is bedoeld om experts en belanghebbenden op thema’s bij elkaar te brengen en te ondersteunen bij
het nemen van initiatieven. Het betreft het verkennen van thema’s, het afstemmen in het netwerk, het inhoudelijk
richting geven aan concrete programma’s, het opstarten van projecten en activiteiten op het gebied van praktijkgericht onderzoek. Dit gebeurt in netwerken van bedrijven, publieke organisaties, hogescholen en andere kennisinstellingen.
In een platform staat de inhoud van het praktijkgericht onderzoek voor het desbetreffende thema centraal: ‘Wat
zijn de relevante thema’s voor het praktijkgericht onderzoek vanuit het perspectief van de vernieuwing van de
beroepspraktijk?’ De aanpak zet in op vraagsturing, vraagarticulatie en vraagbundeling.
Het platform draagt bij aan de
−
kwaliteit van het onderzoek en de bevordering van de kwaliteitszorg;
−
state-of-the-art en beoogde verdere ontwikkeling van de professie in het desbetreffende vakgebied;
−
ontwikkeling van een inhoudelijke agenda, gericht op de verdere ontwikkeling van de praktijk en de met het
−
verkenning van relevante netwerken, regionaal, nationaal en internationaal;
−
inhoudelijke interactie tussen onderwijsvernieuwing en praktijkgericht onderzoek;
−
toegankelijkheid/beschikbaarheid van onderzoeksresultaten (open access).
oog daarop te ondernemen activiteiten op het gebied van praktijkgericht onderzoek;
Budget NWO: 0,15 M€
Privaat-publieke programmering PPP – Topsector Internationale programma’s
HERA Joint Research Programme Culture, integration and European public space
“Europa” bestaat al eeuwen als een culturele, politieke en economische identiteit, hoewel de aard en de coherentie
van die identiteit in de loop der tijd sterk betwist is geweest. Een van de grootste uitdagingen voor Europa, sinds
het midden van de twintigste eeuw, is de uitdaging om de Europese identiteit te koppelen aan integratievormen
die tot wederzijds voordeel strekken door tolerantie, respect en creatieve kruisbestuivingen en die de rampzalige
conflicten uit het verleden weten te vermijden. Cultuur speelt een essentiële rol in dit proces, omdat in het culturele
domein waarden, geloofs-systemen, herinneringen, talen, onderwijssystemen, artistieke gebruiken en sociale
levens zich afspelen en zich ontwikkelen. Cultuur is waar vormen van creativiteit en diversiteit kunnen worden
ontworpen of uitgeprobeerd; het is ook een plaats waar gescheidenheid, verschil en specificiteit kunnen worden
uitgedrukt en worden onderhouden op manieren die productief zijn en die onze kwaliteit van leven vergroten. De
culturele, politieke en economische domeinen staan in een dynamische relatie tot elkaar en de samenhang van
Europa op de politieke en economische niveaus verhoudt zich sterk tot, en wordt beïnvloed door, gebeurtenissen
en praktijken op het culturele niveau. In het werkprogramma van HORIZON 2020 Challenge 6 voor 2017 is een
nieuw COFUND opgenomen. Dat programma zal in het kader van HERA worden uitgevoerd als het 4e HERA JRP. In
HERA participeren 24 Europese research councils.
Budget NWO: 1,0 M€
10 | NWO-bijdrage 2016-2017
Shutterstock.com
Transatlantisch Platform/Digging into Data
Het Trans-Atlantisch Platform (coordination & support Action, zevende framework programme van de Europese
Commissie) lanceert de vierde ronde van het Digging into Data programma in 2016. Partners die naar verwachting
deelnemen, zijn onder andere funding agencies uit Brazilië, Verenigde Staten, Nederland, Verenigd Koninkrijk,
Canada en Duitsland. Het programma heeft als doel het bevorderen van de samenwerking op het gebied van
geesteswetenschappen, maatschappij- en gedragswetenschappen en informatica, en tussen musea, bibliotheken en
repositories door het bevorderen van interdisciplinair onderzoek. Het programma richt zich op de ontsluiting van
data, het koppelen van dataverzamelingen en het ontwikkelen van ‘tools’ om beter te kunnen omgaan met de
explosief groeiende hoeveelheid data. De National Endowment of Humanities (NEH) in de Verenigde Staten zal het
Call secretariaat op zich nemen.
Budget NWO: 0,6 M€
Joint Programming Initiative Cultural Heritage and Global Change
Het Joint Programming Initiative Cultural Heritage and Global Change heeft tot doel gezamenlijke
onderzoeksprogrammering op Europees niveau voor cultureel erfgoed. Er is een Europese strategische
onderzoeksagenda (SRA) die de basis vormt voor gezamenlijke calls. In deze SRA zijn 4 onderzoeksprioriteiten
gedefinieerd waarop calls gericht zullen zijn:
−
Developing a reflective society, gericht op identiteitsvragen, waarden en perceptie van cultureel erfgoed;
−
Connecting people with heritage, gericht op de toegang tot en verbinding met erfgoed en daarmee op
−
Creating knowledge, gericht op de context van erfgoed en de toegevoegde waarde voor de samenleving;
−
Safeguarding our cultural heritage resource, gericht op de bescherming van erfgoed en het onderzoek dat
erfgoedmanagement, behoud en beheer en duurzame ontwikkeling;
daarvoor nodig is.
Topsector Creatieve Industrie | 11
In 2017 zal een volgende call in het kader van het JPI worden uitgezet. De Nederlandse bijdrage aan dat
programma zal in de vorm van PPS zijn. In het JPI participeren 19 landen plus zes als observers; coördinator is Italië.
Cofinanciering zal op projectniveau plaatshebben.
Budget NWO: 1,5 M€
http://www.nwo.nl/onderzoek-en-resultaten/programmas/JPI+Cultural+Heritage+and+Global+Change
Onderzoeksfaciliteiten
Een deel van de bijdrage kan komen uit investeringen in onderzoeksfaciliteiten waarvan de topsector heeft
aangegeven dat deze relevant is c.q. waarbij aanvragen direct voortkomen uit de gezamenlijke programmering in
TKI-verband.
Vrij onderzoek gericht op de topsectoren
Een deel van de bijdrage komt uit brede calls voor ongebonden, nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek.
Belangrijke instrumenten zijn bijvoorbeeld de vrije competitie van de verschillende NWO-gebieden, het Open
Technologieprogramma van STW en talentprogramma’s zoals de Vernieuwingsimpuls. Van deze investeringen
wordt na toekenning vastgesteld in hoeverre deze bijdragen aan de innovatiecontracten. NWO zal de aandelen en
inhoudelijke aansluiting op de strategische agenda’s actief monitoren en hierover op reguliere basis contact
onderhouden met de topsectoren en TKI’s en tevens de resultaten van de projecten actief onder de aandacht van
bedrijven brengen, met het oog op snelle doorstroom van kennis en kunde en potentiele nieuwe PPS.
Specifiek voor de Creatieve Industrie is het Take-off programma interessant. Startende bedrijven en MKB-ers
kunnen hier terecht voor haalbaarheidsstudies en proof of concept financiering.
12 | NWO-bijdrage 2016-2017
Topsector Creatieve industrie: concrete acties voor 2016-2017
Activiteit
PPS
Relatie met
Innovatiecontract
Raakvlak met
andere topsectoren
NWO-inzet
CI (M€)
Totale NWOinzet (M€)
2
KIA CLICK
SCRUB
2,0
KIEM
2
KIA CLICK
SCRUB
1,4
Ontwerp voor adaptieve technologie (PPS)
2
KIA CLICK
SCRUB
0,2
Professional Games for Professional Skills
2
KIA CLICK
SCRUB
1,982
2
KIA CLICK
Roadmap SMART Culture
ICT;SIA
2,4
2
KIA CLICK
Roadmap SMART Culture
ICT
2,4
Veerkrachtige Samenleving
−− III SMART Culture – Kunst en Cultuur
ICT
3,2
2
KIA CLICK
Roadmap SMART Culture
Smart Industry
−− I Smart Industry (crossover HTSM)
2
KIA CLICK
SCRUB
HTSM
1,5
7
Smart Industry
−− II Smart Industry / COMMIT2DATA
2
KIA CLICK
SCRUB
ICT
0,2
3,4
Crossover CI – LSH e-Health (Create Health)
2
KIA CLICK
SCRUB
LSH
0,55
3,78
MVI
2
KIA CLICK
SCRUB
Alle TS
0,25
6,15
CWI
PPS2
KIA CLICK
SCRUB
ICT
0,226
NSCR
PPS2
KIA CLICK
SCRUB
Open Technologieprogramma
PPS 1
Alle roadmaps
Alle
Demonstratieprojecten industrieel ontwerp
PPS1
KIA CLICK
SCRUB
HTSM
2,0
CWI
PPS1
KIA CLICK
SCRUB
ICT
0,1
Ontwerp voor adaptieve technologie (PPP)
PPP
KIA CLICK
SCRUB
1,15
Platform HBO – Creatieve Industrie
PPP
KIA CLICK
SCRUB
0,15
Transatlantisch Platform/Digging into Data
PPP
KIA CLICK
SCRUB
HERA JRP IV
PPP
KIA CLICK
SCRUB
1,0
JPI Cultural Heritage and Global Change
PPS
KIA CLICK
SCRUB
1,5
PPP
KIA CLICK
SCRUB
Strategische meerjarige partnerschappen
NICAS
TS specifieke PPS calls
2,082
PPS calls relevant voor meerdere TS
Veerkrachtige Samenleving
−− I SMART Culture, SMART Society, SMART Cities
COMMIT2DATA
−− II SMART Culture / SMART Society
Big Data / Digital Humanities
2,581
PPS bijdrage instituten
0,16
PPS 1
36,0
PPP calls
PPP internationaal
ICT
0,6
PPP bijdrage instituten
CWI
Totaal
ICT
0,837
23,805
Topsector Creatieve Industrie | 13
Contactpersoon / meer informatie
Annemarie Bos, directeur NWO Geesteswetenschappen
T: +31(0) 70 349 45 76
E: [email protected]
Janneke van Kersen, coördinator topsector Creatieve industrie
T: +31(0) 70 349 45 72
E: [email protected]
Topsector Creatieve industrie www.nwo.nl/ci
Topsectoren bij NWO www.nwo.nl/topsectoren
14 | NWO-bijdrage 2016-2017