Wereldreizen en ruimte voor exotische verwekkers op

Wereldreizen en ruimte voor
exotische verwekkers op de IC?
Leo Pors,
Coördinator infectiepreventie
Rivas Zorggroep
Topics, 8 december 2016
Wereld wordt steeds kleiner
We reizen veel, ver en niet altijd goed
voorbereid.
“Last minute”-reizen
Risico’s:
• Geen tijd meer voor juiste vaccinaties
• Geen tijd meer voor juiste profylaxe
medicatie
• Niet altijd op de hoogte van inheemse
ziekten
• Niet altijd op de hoogte van
besmettingswegen
Ziekteverwekkers profiteren!
Laten meestal geen enkele kans liggen
Omgeven door een
onzichtbare wereld
Veelal merken we er niets van
Verschillende verwekkers van
infecties:
•
•
•
•
•
Bacteriën
Virussen
Protozoa
Schimmels
Etc.
Ubiquitair
Deze ruimte
Op ons
In ons
Om overal aanwezig te zijn
veel exemplaren nodig
Vereist een snelle en effectieve
voortplanting
Geen probleem:
Bacteriën doen “het” onder ideale
omstandigheden elke 20 minuten
Bacteriën
• Zelfstandig levende organismen
• Verzorgen eigen voortplanting
• Verzorgen eigen stofwisseling
Infectie meestal te bestrijden met
antibiotica
Deze grijpen o.a. aan op:
- Stofwisseling van de bacterie
- Voorplanting van de bacterie
Virussen
• Definitie:
Smetstof van sub-microscopische afmetingen
die voor de voortplanting en stofwisseling
gebruik maakt van een stofwisselende
gastheercel
Doet niets zelf en leeft ten koste
van een ander:
“Intracellulaire parasiet”
Virusinfectie niet te bestrijden
met antibiotica:
- Geen eigen stofwisseling
- Geen eigen voortplanting
Virusinfecties kunnen we in het beste geval
alleen remmen.
Veel (voor de Westerling)
nieuwe en bedreigende
ziekten
Verwekkers veelal virussen
Virale hemorragische koorts
•
•
•
•
Marburgvirus
Lassa virus
Ebola virus
Etc.
Ebola
• Nu (nog) Afrikaans probleem met uitbraak
in:
• Liberia
• Sierra Leone
• Nigeria
Rond de 28646 besmettingen, waarvan 11323
patiënten zijn overleden
Ebola virus:
• Incubatietijd 2-21 dagen
• Koorts, vermoeidheid, spierpijn, algehele
malaise
• Bloedingen, zowel subcutaan als inwendig,
maar ook uit oren, ogen, neus en mond.
Ebola:
Mortaliteit kan bij sommige Ebola stammen
oplopen tot 80-90 %
Besmetting:
• Via besmette lichaamssappen zoals bloed,
slijm, semen etc.
• Contact met apen en/of knaagdieren in een
gebied waar Ebola heerst,
• Bezoeken van begrafenissen in Ebolagebied
• Eten of bereiden van “Bush-meat” in een
gebied waar Ebola heerst.
Isolatie:
• Strikte isolatie in een gesluisde kamer met
onderdruk
• Zeer specifieke persoonlijke beschermingsmiddelen
• Opname en presentatie bij voorkeur in één van de
in Nederland hiervoor aangewezen centra.
• Ieder ziekenhuis moet wèl voorbereid zijn op een
confrontatie met een Ebola verdachte patiënt
Risico op besmetting op de
werkvloer:
•
•
•
•
Niet onmogelijk
Vereist juiste middelen
Vereist grote discipline
Vereist grote vaardigheid, dus training
MERS-CoV
Middle East Respiratory Syndrome
Eerste casus in 2012 in Saoedie Arabië
In 2012 uitbraken in:
-Midden Oosten
-Zuid Korea
Virus circuleert nog steeds in Midden Oosten
Acute luchtweginfectie
• Viraal door Coronavirus
• Komt ook voor bij kamelen en
dromedarissen
• Zieke dieren kunnen de mens besmetten
Verloop:
•
•
•
•
Incubatietijd 2-14 dagen
Koorts, hoesten, kortademigheid
Soms diaree en braken
Complicaties zijn longontsteking en
nierfalen
• Mortaliteit bij symptomatische patiënten
rond 30%
Besmettelijkheid
Mens naar mens overdracht vindt ZELDEN
plaats
ALS het gebeurt is dit meestal in een
ziekenhuis
Wat zijn de risico’s?
• Besmettingsrisico voor reiziger is klein
• Geen negatief reisadvies
• In geval van onderliggend lijden wordt
geadviseerd vooraf met huisarts te
overleggen over een reis naar MiddenOosten
• Advies om reis uit te stellen aan zwangeren
en mensen <12 en > 65 jaar
Waar moet je op letten:
• Goede handhygiëne
• Vermijd contact met dieren (kameel en
dromedaris) en zieke mensen
• Eet en drink geen rauwe dierlijke producten
• Bij terugkeer uit Midden-Oosten en
klachten tijdens of <2 weken na de reis:
 neem contact op met huisarts
Extra risico:
Hadj in Mekka
In 2017 van 29 augustus t/m 1 september
Grote concentratie van mensen
Alert op besmettingen met MERS bij
Mekkagangers
Situatie wereldwijd
Tot september 2016 zijn 1800 patiënten
gemeld met een laboratorium-bevestigde
infectie
Hiervan zijn 640 patiënten overleden.
Nederlandse situatie:
• In 2014 voor zover bekend 2 patiënten
• Hadden recent Midden-Oosten bezocht
Bij alle gevallen wereldwijd lijkt er een band
te bestaan met het Midden-Oosten
Nederlandse situatie:
In 2013 besloten dat het een A-ziekte is
DUS:
Bij vermoeden- of vaststellen van de ziekte
moet onmiddellijk de GGD gewaarschuwd
worden.
Medicatie
Het betreft een virale aandoening, dus
antibiotica hebben geen effect
Wel enkele virusremmers die in de
laboratorium-setting effect lijken te hebben.
Nu nog niets voorhanden
Risico op besmetting op de
werkvloer:
• Gering, maar mogelijk
• Strikte isolatie
• Mens  mens overdracht zelden
beschreven
Zika virus
Naam komt van Zika oerwoud in
Oeganda
Daar eerste bekende casus
Sinds mei 2015 epidemie die
begon in oerwoud in Brazilië
Snelle verspreiding over verschillende
landen in Zuid- en Midden Amerika
Intussen in gordel over de hele
wereld
Zika en
zwangerschap
In november 2015 aanwijzingen dat een infectie met
Zika tijdens zwangerschap schadelijk kan zijn voor
het ongeboren kind.
Steeds meer bewijzen.
Besmetting:
• Gelekoorts- of Denquemug (Aedis aegypti)
• Voedt zich met bloed
• Steekt van zonsopkomst tot zonsondergang
Preventie:
• Beschermende kleding (lange mouwen en
lange broek)
• Smeer met muggen werend middel
• Slaap onder klamboe of in een muggenvrije ruimte
Sexuele overdracht is
(sporadisch) beschreven
- Virus aangetoond in semen
- Kans op besmetting erg klein
- Condoomgebruik door mannen tot 2 maanden na
terugkeer uit risicogebied
Na besmetting niet altijd
verschijnselen
- Slechts 1 op de 5 mensen krijgt klachten
- Meestal 3-12 dagen na muggenbeet
- Veelal herstel na 1 week zonder problemen
Mogelijke symptomen:
•
•
•
•
•
Acute, meestal niet hoge, koorts
Niet etterige oogontsteking
Spier- en gewrichtspijn (handen, voeten)
Rash vanuit gezicht naar hele lichaam
Soms hoofdpijn, buikpijn diarree
Problematiek tijdens
zwangerschap:
Microcefalie
Komt in Nederland 250 – 300 maal per jaar voor.
Oorzaak: toxische stoffen tijdens zwangerschap zoals
veroorzaakt door roken en alcoholgebruik,
ondervoeding en infecties
Microcefalie
Ook microcefalie door Zikainfectie
Sinds november 2015 sterke verhoging van
microcefalie in Brazilië
Intussen consensus dat Zika infectie de meest
waarschijnlijke oorzaak hiervan is.
Risico op besmetting op de
werkvloer:
In Nederland geen risico…..
Chikungunya
Makonde:“Dat wat krom buigt”
1955 in Tanzania eerste geval beschreven
Veroorzaker is een alfa-virus
Vector: muggen (Aedis aegypti en Aedis albopictus)
Steken overdag
Ziekteverschijnselen:
• De incubatieperiode: 2-10 dagen (gemiddeld 3).
Daarna:
• plotseling opkomende hoge koorts
• ernstige spier- en gewrichtspijn
• hoofdpijn
• lichtschuwheid
• huiduitslag (rash) die enkele weken tot maanden kan
aanhouden.
Acute symptomen
verdwijnen meestal na enkele
weken
Gewrichtsklachten houden maanden tot jaren aan.
Komt voor in:
•
•
•
•
•
•
Afrika
Zuidoost-Azië
India
Filippijnen
Amerika
Delen van Europa
.
Preventie:
• Beschermende kleding (lange mouwen en
lange broek)
• Smeer met muggen werend middel
• Slaap onder klamboe of in een muggenvrije ruimte
Risico op besmetting op de
werkvloer:
In Nederland (nog) geen risico
Dengue
of
Knokkelkoorts
Net als Ebola een
“hemorragische koorts”
(DHF)
In tropen jaarlijks 50 -100
miljoen infecties
Ongeveer 500.000 van hen ontwikkelen DHF
Levensbedreigend!
Ongeveer 22.000 sterfgevallen, vooral kinderen
Ziekteverschijnselen:
• Incubatieperiode 3-14 dagen (meestal 3-7)
• Ongeveer 80% van de geïnfecteerde personen heeft GEEN
symptomen
• Koorts, hoofdpijn (achter de ogen), spier- en gewrichtspijn
en huiduitslag komt bij ongeveer 15% van hen voor
• De overige 5% heeft een ernstiger verloop
Ernstig beloop:
• Hemorragische koorts
• Dengue shock syndroom
• Zonder behandeling levensbedreigend in
10% van de gevallen
• Met behandeling overlijdt toch nog 1%
Veroorzaker is het Denguevirus
Vector: muggen (Aedis aegypti en Aedis albopictus)
Steken overdag
Komt voor in:
•
•
•
•
•
•
•
Zuidoost-Azië
Midden Amerika
Zuid Amerika
Australië
Afrika
Pacifische eilanden
Delen van Europa
.
Preventie:
• Beschermende kleding (lange mouwen en
lange broek)
• Smeer met muggen werend middel
• Slaap onder klamboe of in een muggenvrije ruimte
Risico op besmetting op de
werkvloer:
In Nederland (nog) geen risico
Maar….:
Laten we door al deze virale narigheid de problemen
met de bacteriën niet vergeten…
Groot probleem:
infecties met resistente microorganismen
Introductie door:
• Reisgedrag
• Antibioticagebruik bij mensen
• Antibioticagebruik bij dieren
In Mediterrane landen antibiotica
gemakkelijk verkrijgbaar
Gevolg:
Werkt resistentie in de hand
Hoe doen wij het in
Nederland met de
antibioticaverstrekking?
Antibioticagebruik bij mensen
Antibioticagebruik bij dieren
Steeds vaker:
•
•
•
•
•
•
ESBL
Beta lactamase
Oxa 48
NDM-1
VIM
TIM
Daarom:
• Terughoudend antibioticabeleid nodig
• Internationale consensus hierover
• Niet langer antibiotica geven dan
noodzakelijk
• Belangrijke taak voor A-teams in
ziekenhuizen
EN: voorkom introductie in
ziekenhuizen
• Bevraging aan de poort
• Inventarisatiekweken bij langdurig verblijf
op IC
Conclusie:
• Meeste “nieuwe” infectieziekten nog niet in West
Europa
• Rukken wèl op door klimaatverandering
• Kans op besmetting tijdens werk klein, m.u.v.
Ebola
• Praktijk-training bij Ebola erg belangrijk
• Voorkomen van ontstaan van resistente
bacteriestammen en verspreiding hiervan is een
“must”