egypte, griekenland en rome

EGYPTE, GRIEKENLAND EN ROME
OP HET INTERNET
HERBERT VERRETH
Leuven
21.11.2005
2
INHOUDSTAFEL
1. Inleiding
1.1. Informatie- en communicatietechnologie (ICT) in het onderwijs
1.2. Begrippen
1.3. Nuttige lectuur over de oudheid op het internet
2. Bronnen opsporen op het internet
2.1. Zoekrobots
2.1.1. Algemene zoekrobots
2.1.2. Meta-zoekinstrumenten
2.1.3. Specifieke zoekrobots voor de oudheid
2.2. Bibliografische databanken
2.2.1. Lopende bibliografieën
2.2.2. Bibliografisch zoeken
2.3. Encyclopedieën
2.4. Portaalsites
2.4.1. Klassieke oudheid: geschiedenis - Latijn en Grieks
2.4.2. Klassieke oudheid: archeologie
2.4.3. Egypte en het Nabije Oosten
2.5. Nuttige websites
2.5.1. Klassieke oudheid: geschiedenis
2.5.2. Klassieke oudheid: archeologie
2.5.3. Klassieke oudheid: Latijn en Grieks
2.5.4. Egypte
2.5.5. Kaarten en topografie
2.5.6. Tijdlijnen
2.5.7. Kalenders
2.5.8. Mythologie
2.6. Activiteitenagenda's, krantenknipsels, musea, romans, strips en films on line
2.7. Software en educatieve cd-roms
2.8. Discussiegroepen
3. Didactische toepassingen
3.1. Lesmateriaal beschikbaar op het internet
3.2. De leraar en het internet
3.3. De leerling en het internet
Deze syllabus, een aangepaste versie van de gelijknamige cursus van Katelijn Vandorpe
van mei 2002, is eveneens te verkrijgen als een Word-document door een e-mail te
sturen naar [email protected].
Alle op- en aanmerkingen zijn meer dan welkom!
3
1. INLEIDING
1.1. Informatie- en communicatietechnologie (ICT) in het onderwijs
Enkele opmerkingen en bedenkingen
De hoofdstukken Didactische toepassingen - Conclusie, in VAN BEEK, Bart, Van
retrospectief naar interactief. Informatie- en communicatietechnologie (ICT) voor de
klassieke talen, in Kleio, 29, 3, 2000, p. 102-107 [een samenvatting]:
Het is essentieel dat het onderwijs zich niet afzijdig houdt van het moderne
internet, maar er wel op een kritische en genuanceerde manier mee omgaat. De
informatiesnelweg is een uitgelezen medium om het enge schoolgebonden leerproces
open te breken naar de wereld daarbuiten.
Toekomstgericht onderwijs dient in de eerste plaats gericht te zijn op 'leren
leren' en niet alleen op kennisoverdracht. De leraar wordt een gids die de leerlingen
binnen zijn vakgebied wegwijs maakt op zoek naar kennis.
De flexibiliteit van de nieuwe technieken maakt 'onderwijs op maat' mogelijk,
maar men moet voorzichtig blijven: het is niet de techniek op zich die een positief
leereffect zal bewerkstelligen, maar om een daadwerkelijk resultaat te krijgen moet de
leraar aan deze nieuwe technieken een zinvolle en constructieve plaats toebedelen
binnen zijn lessen. Het blijft overigens een conditio sine qua non dat de leerlingen op
het gebied van algemene kennis een referentiekader bezitten, dat essentieel is om de
steeds maar aanzwellende stroom van informatie te verwerken. Een leraar blijft dus wel
degelijk nodig.
Binnen de grenzen van de leerstof kunnen de leerlingen op zoek gaan naar
informatie die zijzelf interessant vinden. De leraar is hierbij een adviseur die hen vertelt
hoe ze dat kunnen uitvoeren. Als men het op een didactisch verantwoorde manier
aanpakt, kan deze werkwijze motiverend zijn gelet op de mogelijkheden tot
individualisering en differentiatie bij de leerlingen. Deze differentiatie dient ingebed in
de leerstof, zodat de leerdoelen toch nog steeds voorop blijven staan.
Men kan thematisch werken rond een bepaald aspect uit de oudheid. Men kan
enkele computertoepassingen - zoals programma's om het Latijnse vocabularium te
memoriseren - gebruiken als huiswerk. Door het gebruik van e-mail kan men eventueel
denken aan een klasoverschrijdend project.
Het is jammer genoeg verre van zelfsprekend dat men voor elke les rond de
oudheid zomaar de beschikking heeft over een volledig uitgeruste multimediaklas.
Daarnaast vereist het gebruik van het internet een ruime kennis terzake van de leraar.
De lerarenopleiding en de nascholingen spelen hier ondertussen duidelijk op in.
Het materiaal dat aangeboden wordt op het internet dient benaderd te worden
met een voldoende kritische houding, omdat eender wie gelijk wat op het internet kan
4
publiceren, van leerlingen tot universiteitsprofessoren. Een ander nadeel voor jongere
leerlingen is dat veel materiaal alleen in het Engels wordt aangeboden, niet in het
Nederlands. Men moet ook in de gaten blijven houden dat de vakinhoud zelf het
uiteindelijke doel blijft, niet het surfen op het internet op zich, hoe geïnteresseerd de
leerlingen ook kunnen zijn in dit medium.
Het hoofdstuk Wat heeft ICT het vak Klassieke Culturele Vorming te bieden?, in GORIS,
Mannus - RIETBERG, Rob - VISSER, Atte, ICT en KCV. Een duik in het heden,
Enschede, 2000, p. 66-87 [een samenvatting]:
Internet: Multimediaal, internationaal, informatief en communicatief.
Eenheid van plaats: Leerlingen kunnen vanaf één plek, zonder zich te verplaatsen, veel
tekst- en beeldinformatie verwerven.
Eenheid van tijd: Internet biedt bovendien het didactische voordeel dat de informatie
voor vele personen op hetzelfde moment beschikbaar is. Leerlingen kunnen
tegelijkertijd in een website informatie raadplegen. Dat is niet zo bij het opzoeken
van informatie in boeken of tijdschriften.
Gemak van overname van informatie: Leerlingen kunnen via download- en/of printopdrachten snel tekst- en beeldinformatie overnemen.
Snel een overzicht krijgen over een onderwerp: Leerlingen kunnen via een juiste
combinatie van trefwoorden in korte tijd een goed overzicht krijgen over de
beschikbare informatie rond een onderwerp. De links op de zo gevonden websites
kunnen hen vervolgens verder helpen.
Samenwerking, uitwisseling, verdieping: Vele culturele instellingen hebben een
interactieve voorziening op hun website. Gebruikers kunnen ook vragen stellen of
meningen geven. Als er een discussieforum of een andere vorm van uitwisseling
voorhanden is, kunnen gebruikers elkaar informatie toespelen. Leerlingen die op
zoek zijn naar specifieke informatie voor hun onderzoek, hebben via het internet nu
dus de mogelijkheid deze informatiebehoefte te verwoorden.
Meer informatie: Door rond te neuzen op verschillende websites kunnen leerlingen in
korte tijd veel meer informatie tegenkomen over de antieke cultuur en de
doorwerking ervan dan wanneer zij dat via een mediatheek of bibliotheek zouden
doen.
Anders denken, anticiperen: Het moeilijkste van internetgebruik is het vinden van de
juiste zoekkaders en combinaties van trefwoorden om de informatie te pakken te
krijgen die je zoekt. Bij het kiezen van een goed zoekkader worden leerlingen
uitgedaagd om vooruit te denken, te anticiperen op dat wat zij niet moeten hebben en
dat wat zij wel nodig hebben. Een trefwoord Aphrodite of Venus leidt leerlingen wel
naar vele websites, maar daar kan andere informatie opstaan dan voor de educatieve
5
doelen van het vak zinvol is. Leerlingen gebruiken dus ook de kennis van de wereld
waarin zij leven, om niet in de valkuilen terecht te komen van onjuiste informatie.
Zij combineren kennis van de huidige wereld met de kennis die zij al over de
oudheid en de receptiegeschiedenis hebben. Het interessante bij het vak 'Klassieke
culturele vorming' is dat internetgebruik een sterk cultuurhistorisch en chronologisch
besef stimuleert.
Inspireren: Internet kan leerlingen inspireren die geen onderwerp voor een praktische
opdracht of presentatie kunnen vinden.
Corrigeren: Correcties kunnen digitaal gebeuren.
Motiverend, stimulerend, zelfstandig makend.
Andere verhouding docent-leerling: Leerlingen die serieuze surfers zijn en goede
zoekers, maken zich veel informatie eigen, soms meer dan de docent zelf! Het mooie
is dat de docent juist ook nu zijn specifieke meesterschap en deskundigheid kan
tonen. Zijn meerwaarde ligt dan vooral in de coaching van de leerling in een soort
meester-gezel verhouding. Hij kan de informatie die leerlingen vinden en die veelal
fragmentarisch is, in ruimere culturele kaders plaatsen.
Risico's: Fraude en authenticiteit van het werk, oppervlakkigheid en betrouwbaarheid
van de bronnen.
Internet is niet zalig makend en andere informatieverstrekkers blijven nuttig: Op het
internet is niet alles te vinden. De teksten van het internet zijn veelal (te) kort. Vele
websites die informatie over de oudheid bevatten, zijn in een taal geschreven die
leerlingen niet beheersen, of op een niveau waarvoor de leerlingen nog niet toegerust
zijn. Bovendien behoeft een aantal bronnen beslist enige controle. Daarvoor hebben
leerlingen vaak boeken of tijdschriften nodig.
Problemen met het gebruik van internet
Namen en vooral adressen van websites veranderen voortdurend. Vele links, zelfs in de
betere portaalsites, zijn dus snel achterhaald. Sommige websites zijn overigens niet
de hele dag of niet elke dag te bereiken.
Websites kunnen ook worden opgeheven; in het beste geval behoudt men dan op het
oude adres een pagina met de mededeling wat er juist gebeurd is, maar meestal krijgt
men geen verdere informatie zodat men in dubio blijft of de website is opgeheven
dan wel van adres veranderd. Proefversies of oudere versies, anderzijds, blijven
soms toegankelijk naast de 'officiële' website, zodat men zich er als gebruiker niet
steeds van bewust is dat men op de foute site bezig is.
Vele onderdelen van websites zijn vaak nog 'under construction'.
6
Websites worden niet steeds up-to-date gehouden, zodat de informatie soms achterhaald
is.
Niet elke website is geschikt voor elke gebruiker. De doelgroep kan variëren van leken
tot specialisten, terwijl ook de gebruikte taal (Engels, Duits, Frans) zeker voor
jongere gebruikers een probleem kan bieden.
De inhoudelijke kwaliteit van een website is afhankelijk van de kennis van de maker.
Websites van scholen, leraars en wetenschappelijke instellingen zijn meestal meer
betrouwbaar dan die van leerlingen. Ook de kwaliteit van de vele persoonlijke
initiatieven varieert sterk. Het is dus belangrijk er achter te komen wie de website
heeft ontworpen en met welke bedoelingen, en vervolgens de website op zijn
eventuele verdiensten te beoordelen. Een website van een leerling bv. spreekt vaak
meer aan bij zijn leeftijdsgenoten, en is in die zin ook zeker de moeite waard.
De nodige software is niet steeds voorhanden of is niet zonder problemen te
downloaden en te installeren. Website-makers hebben overigens de neiging de
allernieuwste snufjes te gebruiken om hun pagina's te verfraaien, zodat een computer
van slechts enkele jaren oud vaak al niet meer kan volgen. Sommige websites zijn
ook geschreven in functie van één bepaalde browser, zodat deze pagina's op een
andere browser geen of slechts halve resultaten opleveren. Zelfs een jongere of een
oudere versie van eenzelfde browser kan vaak al een heel verschil maken. Sommige
toepassingen werken ook alleen op PC en niet op Macintosh.
Sommige websites zijn niet helemaal doordacht tot in de details; vooral de
terugkeerknop naar de homepage of naar een van de tussenliggende stadia durft wel
eens te ontbreken. Essentiele informatie staat soms ook helemaal onderaan een
pagina, vele schermen lager, zodat men ze niet steeds vindt. De meeste kleinere
websites hebben daarnaast zelden een eigen zoekfunctie.
Sommige websites zijn dermate verfraaid met afbeeldingen dat het minuten duurt
vooraleer de pagina volledig op het scherm verschijnt.
1.2. Begrippen
Browser: een programma dat de informatie op het internet toont. De Engelse term
browser kan in het Nederlands vertaald worden als een 'bladerprogramma'. Een
browser bevat essentieel een adresbalk waar men het adres van een website kan
intikken, en enkele navigatieknoppen. De bekendste browsers zijn Internet Explorer,
Netscape Communicator en (voor Macintosh) Safari.
Compact disc read only memory (cd-rom): een opslagmedium met een grote capaciteit,
waarvan de informatie uitsluitend gelezen kan worden.
Downloaden: het overnemen van de digitale informatie van een website op de harde
schijf van de computer.
Hypertext Markup Language (HTML): de eigenlijke taal waarin de websites geschreven
worden.
7
Hypertext Transfer Protocol (HTTP): de procedure die ervoor zorgt dat de bestanden
van de servers naar de browsers van de gebruikers getransporteerd wordt.
(Hyper)link: een verwijzing naar een andere website of een ander deel van een website.
Door op een hyperlink te klikken komt men rechtstreeks ter plaatse.
Hypermedia: alle vormen van media die gebruik maken van een systeem met
hyperlinks.
Informatica: het vakgebied waarin men zich bezig houdt met zowel de theoretische als
de praktische aspecten van de verwerking van gegevens, in het bijzonder met behulp
van computers.
Informatie- en communicatietechnologie (ICT): de overkoepelende benaming voor het
samengaan van technologie en technieken op het gebied van communicatie en
informatica.
Internet: een netwerk van wereldwijd met elkaar verbonden computernetwerken. Via
het internet krijgt men toegang tot het World Wide Web en kan men communiceren
met elke andere aangesloten computer.
Multimedia: een techniek of toepassing waarin beeld, geluid en tekst geïntegreerd zijn.
Portaalsite: een verzameling van hyperlinks naar andere websites rond een bepaald
thema.
Provider: een server waarlangs men verbinding maakt om op het internet te geraken.
Server: een krachtige centrale computer waarop de computers van individuele
gebruikers zijn aangesloten.
Telecommunicatie: de overdracht van informatie over afstand zonder tijdverlies.
Universal Resource Locator (URL): een universeel internetadresseringssysteem.
(Web)site: een of meerdere pagina's met informatie die worden aangeboden op het
World Wide Web.
World Wide Web (WWW): een op hyperlinks gebaseerd informatiesysteem dat gebruik
maakt van het internet. De informatie wordt aangeboden op websites. Om die te
ontsluiten is een browser vereist.
Zoekrobot of 'search engine': een website waar men een zoekterm kan intikken, waarna
het programma alle toegankelijke pagina's op het internet overloopt op zoek naar de
websites waar deze zoekterm voorkomt.
[cf. Guldentops, 1996, p. 111-126 en Van Beek, 2000, p. 108-109]
1.3. Nuttige lectuur over de oudheid op het internet
Nederlandstalige boeken en tijdschriftartikels
BUYKX, 1996 = BUYKX, M. H., 'Zelfstandig leren met de computer?' Over het gebruik van de computer
in de lessen Latijn en Grieks, in Lampas, 29, 3, 1996, p. 200-211 [LKLS]
CLARYSSE, 1989 = CLARYSSE, Willy, Computers en klassieken, in Kleio, 19, 1, 1989, p. 47-52 [LKLS]
DE WILDE, 2000 = DE WILDE, Vera, Internet. Zoekstrategieën - Bookmarks, Leuven, 2000 (cursus)
[bezit Katelijn Vandorpe]
DONNÉ, 2002 = DONNÉ, Josette, I.C.T. en klassieke talen, Leuven, 2002 (cursus) [bezit Katelijn
Vandorpe]
GATES, 1995 = GATES, Bill, De weg die voor ons ligt, Amsterdam, 1995 (non repperi)
GORIS, 2000 = GORIS, Mannus - RIETBERG, Rob - VISSER, Atte, Stichting leerplanontwikkeling (SLO).
Specialisten in leerprocessen. ICT en KCV (Klassieke culturele vorming). Een duik in het heden,
Enschede, 2000 [bezit Katelijn Vandorpe]
Een samenvatting: 'ICT biedt het onderwijs vele mogelijkheden. Deze publicatie doet verslag van
ervaringen van twee deskundige, enthousiaste collega's die al van meet af aan ICT in het onderwijs
KCV en klassieke talen integreren. Daarbij komt de meerwaarde van ICT voor het vak KCV ter
sprake. Ook aan de risico's wordt aandacht besteed en vooral aan de wijze waarop docenten die
tegemoet kunnen treden. En om nog onervaren docenten te stimuleren wordt een aantal internetsites
8
op een rijtje gezet die voor leerlingen goede en betrouwbare informatie bieden. Deze publicatie
begeleidt u niet naar de Hades noch naar de Olympus, maar naar de werkelijkheid van vandaag de
dag: het moderne onderwijsleerproces.'
GULDENTOPS, 1996 = GULDENTOPS, Jan, Internet en geschiedenis. Een historische, methodologische
en heuristische benadering, Leuven - Amersfoort, Acco, 1996 [BIBC 6A46040]
HOEFMANS, 1990 = HOEFMANS, Marjorie, Classici en computers, in Kleio, 19, 2, 1990, p. 86-101
[LKLS]
LAAN, 1997-1999 = LAAN, Nancy M. - DE JONG, Jan R. e.a., Informatietechnologie en Klassieken I:
Onderzoek - II: Onderwijs deel 1 / deel 2, in Lampas, 30, 3, 1997, p. 163-197; 31, 2, 1998, p. 157188; 32, 3, 1999, p. 211-267 [LKLS]
MESSIAEN, 2002 = MESSIAEN, Maarten - DE CRAEMER, Jan (ed.), Klikvast, ook op de
informatiesnelweg. Tips voor veilig ICT-gebruik op school, Brussel, Departement Onderwijs, 2002
[LAGG 0400/ KLIK 02]
SCHILDERMANS, 2004 = SCHILDERMANS, Jozef, Geschiedenis op het internet, in Tijdingen uit Leuven.
Tijdschrift van de vereniging Historici Lovanienses, 134, 2004, p. 28-33 [bezit Verreth]
SOS NIJMEGEN, 1996 = Software op school (SOS) Nijmegen. Computerprogramma's voor Latijn, in
Kleio, 25, 2, 1996, p. 111-112 [LKLS]
STENEKER, 1999 = STENEKER, Henk (ed.), Klassieke culturele vorming. Verhalengoed - Drama Beeldende kunst - Bouwkunst (Studiehuis-serie, 6), Leuven - Apeldoorn, Garant, 1999 [LAGG 2040
KLAS 99]
VAN BEEK, 2000 = VAN BEEK, Bart, Van retrospectief naar interactief. Informatie- en
communicatietechnologie (ICT) voor de klassieke talen, in Kleio, 29, 3, 2000, p. 98-109 [LKLS]
VAN BEEK, 2001 = VAN BEEK, Bart, Cleo's web, in Kleio, 30, 2, 2001, p. 110-111 [LKLS]
VAN HOOFF, 1994 = VAN HOOFF, Anton J. L., Polytheïsme achter de knoppen, in Lampas, 27, 1, 1994,
p. 67-77 [LKLS]
VAN HOOFF, 1996 = VAN HOOFF, Anton J. L., Kunnen media klassiek vormen?, in Lampas, 29, 3, 1996,
p. 212-218 [LKLS]
VAN ROMPAEY, 1998 = VAN ROMPAEY, Karel, Internet voor de moderne talenklas (Cahiers voor
didactiek, 2), Deurne, Wolters Plantyn, 1998 [GBIB C06:25/CAHI 2]
VANDORPE, 2002 = VANDORPE, Katelijn, Egypte, Griekenland en Rome op het Internet, Leuven, 2002
(cursus) [bezit Verreth]
VANHEMELRYCK, 2001a = VANHEMELRYCK, Françoise, Klassiekers op het Net. Web-Wegwijzers
voor klassieke talen, in Prora, 6, 1, 2001, p. 12-24 [LAGG Ts/P]
VANHEMELRYCK, 2001b = VANHEMELRYCK, Françoise, Klassiekers op het Internet, Leuven, 2001
(cursus) [bezit Verreth]
VLOR 93, 1998 = Studie over de informatie- en communicatietechnologie (ICT) in de algemene vakken
van het ASO (Vlaamse Onderwijsraad (VLOR), Studie 93), Brussel, Vlaamse Onderwijsraad, 1998
[VLP 737 H VLOR 1998] (non vidi)
WYNANTS, 2001 = WYNANTS, Rudi, Praktische ICT-toepassingen voor lessen Latijn in een HTMLomgeving, Leuven, 2001 (cursus) [bezit Verreth]
Niet-Nederlandstalige boeken en tijdschriftartikels
ALVONI, 2001 = ALVONI, Giovanna - RAUSCH, Ulrich, Altertumswissenschaften digital. Datenbanken,
Internet und e-Ressourcen in der altertumswissenschaftlichen Forschung (Studienbücher Antike, 5),
Hildesheim - Zürich - New York, Georg Olms Verlag, 2001 [LKLS 0006/ Alvoni]
CLARK, 1998 = CLARK, R. E. - ESTES, F., Technology of craft: What are we doing?, in Educational
technology, 1998, p. 5-11 (non repperi)
CRISTOFORI, 2000 = CRISTOFORI, Alessandro - SALVATERRA, Carla - SCHMITZER, Ulrich (ed.), La rete
di Arachne. Contributi su nuove tecnologie, didattica et antichità classica nell' ambito del progetto
"Telemaco" - Arachnes Netz. Beiträge zu Antike, EDV und Internet im Rahmen des projekts
"Telemachos" (Palingenesia, 71), Stuttgart, Franz Steiner Verlag, 2000 [LKLS 0006/ Cristofori]
DANESE, 2004 = DANESE, Roberto M. (ed.), Kybernetes. Il greco classico in rete. Una guida ai siti
internet che ospitano il greco classico, Rimini, Guaraldi, 2004 [LKLS 0006 DANE]
KAUFMANN, 1999 = KAUFMANN, Dieter - TIEDEMANN, Paul, Internet für Althistoriker &
Altphilologen. Eine praxisorientierte Einführung, Darmstadt, Primus Verlag, 1999 [LKLS 0006/
Kaufmann]
LATOUSEK, 1998 = LATOUSEK, R., Computamus: we compute!, in LaFleur, Richard A. (ed.), Latin for
the 21st century. From concept to classroom, Glenview, 1998, p. 263-275 (non repperi)
9
MAIER, 1982 = MAIER, Franz Georg, Altertumswissenschaft und Computer. Vom Nutzen
interdisziplinärer Zusammenarbeit (Xenia. Konstanzer althistorische Vorträge und Forschungen, 3),
Konstanz, Universitätsverlag Konstanz, 1982 [LKLS 0006/ Maier]
RIANO RUFILANCHAS, 1998 = RIAÑO RUFILANCHAS, Daniel, Aplicaciones de Macintosh a la
Filología Clásica (Instrumenta studiorum), Madrid, Ediciones Clásicas, 1998 [LKLS 0006/ Riano]
SOLOMON, 1993 = SOLOMON, Jon (ed.), Accessing antiquity. The computerization of classical studies,
Tucson - London, The University of Arizona press, 1993 [LKLS 0006/ Solomon]
ZAÏD, 1999 = ZAÏD, Nassera, La publication archéologique sur Internet, in Archéologia, 352, 1999, p.
20-29 [LOKO]
10
2. BRONNEN OPSPOREN OP HET INTERNET
Het internet biedt alle mogelijke bronnen aan over alle mogelijke onderwerpen:
teksten overgenomen uit bestaande publicaties (inclusief antieke auteurs, opschriften en
papyri); nieuw geschreven teksten en databanken; bibliografische lijsten; foto's,
tekeningen en andere afbeeldingen; (korte) videofragmenten; interactieve toepassingen;
didactisch materiaal zoals kaarten, plannen, tijdlijnen, spelletjes en nuttige software of
zelfs uitgewerkte lessen; informatie over tentoonstellingen, musea, boeken,
podiumkunsten en de media in het algemeen. De lijst is eindeloos.
Voor een eerste brede zoektocht op het net kan men best vertrekken van een
zoekrobot, waarbij men een zoekterm intikt en vervolgens een hele waslijst vindt van
alle op dat moment toegankelijke websites waar deze term voorkomt [cf. 2.1].
Men kan ook vertrekken vanuit een specifieke portaalsite, waar interessante
links thematisch gegroepeerd staan [cf. 2.4]. De informatie aangeboden op het internet
verandert bijna dagelijks van naam en / of van internetadres, en eender welke inleiding
of overzicht is jammer genoeg snel verouderd. De beste manier om nieuwe websites (of
de nieuwe adressen van reeds bestaande websites) op te sporen is af en toe de grote
portaalsites te raadplegen die regelmatig onderhouden worden en die soms expliciet
aanduiden welke nieuwe adressen zijn toegevoegd.
Sommige tijdschriften zoals Hermeneus (van het Nederlands Klassiek Verbond)
of de Nieuwsbrief van de vereniging Egyptologica Vlaanderen (met de rubriek 'Egypte
op het internet') [cf. 2.4.3] bespreken af en toe ook interessante websites.
In dit onderdeel is speciale aandacht besteed aan het opsporen van
Nederlandstalige websites, maar ook de belangrijkste anderstalige websites worden
vermeld.
2.1. Zoekrobots
Zoekrobots of 'search engines' zijn belangrijke hulpmiddelen bij het verzamelen
van bronnen op het steeds uitdijende WWW. Algemene zoekrobots (zoals Alta Vista,
Google en Lycos) doorzoeken het hele WWW op grond van steekwoorden. Bij
gecontroleerde algemene zoekrobots (zoals Yahoo) wordt de informatie op het internet
op voorhand in bepaalde categorieën ondergebracht. Gespecialiseerde zoekrobots
hebben op voorhand een selectie gemaakt van de websites die voor hun onderwerp
relevant zijn en waarbinnen men vervolgens met een bepaald steekwoord kan zoeken.
Commerciële zoekrobots verwijzen vooral naar de websites van bedrijven en winkels.
[cf. Van Beek, 2000, p. 101]
Men mag niet uit het oog verliezen dat er jammer genoeg geen algemeen
aanvaarde spelling en orthografie bestaat voor vele namen en begrippen uit vooral de
Griekse, de Oosterse en de Arabische wereld, zodat men bv. Kleopatra, Cleopatra en
Cléopâtre of Homeros, Homerus, Homer en Homère dient in te tikken om alle relevante
websites te bereiken.
2.1.1. Algemene zoekrobots
ALTA VISTA
Op de Nederlands- of Engelstalige website 'Alta Vista' kan men zoeken op het
hele WWW of alleen op België (http://be-nl.altavista.com/), respectievelijk Nederland
(http://nl.altavista.com/). Verder kan men ook websites in 'alle talen' dan wel enkel in
het 'Nederlands en Engels' selecteren (dus jammer genoeg niet in het Nederlands
11
alleen). 'Alta Vista' heeft zijn populariteit te danken aan de snelle antwoordtijden. De
website biedt ook heel wat meer zoekmogelijkheden dan de andere instrumenten. Indien
men de syntaxis kent, is het mogelijk om zeer gericht te zoeken.
[meer informatie in De Wilde, 2000, I, p. 47-62]
Voorbeeld:
Nederlands- en Engelstalige websites in België over
Cleopatra Caesar (= Cleopatra AND Caesar)
+Cleopatra +Caesar (= Cleopatra AND Caesar)
+Cleopatra +Caesar-Taylor (= Cleopatra AND Caesar NOT Taylor)
Alle websites werelwijd, alle talen over
Cleopatra VII (= Cleopatra AND VII)
"Cleopatra VII" (= Cleopatra onmiddellijk gevolgd door VII)
> 996.000 treffers
> 1.010.000 treffers
> 145.000 treffers
> 495.000 treffers
> 149.000 treffers
GOOGLE
'Google' (http://www.google.be/) is een goede Nederlandstalige zoekmachine,
waarbij men speciaal kan zoeken naar 'pagina's in het Nederlands' en 'pagina's uit
België',
maar
ook
op
'Afbeeldingen'.
Binnen
'Google
Latina'
(http://www.google.com/intl/la/) kan men zijn zoektermen zelfs in het Latijn ingeven.
Voor wie geen populariserende, maar alleen wetenschappelijke informatie nodig heeft,
bestaat er ook 'Google Scholar' (http://scholar.google.com/), waar gezocht wordt binnen
een gepreselecteerde groep van wetenschappelijk verantwoorde websites.
Met een search 'Cleopatra' binnen pagina's in het Nederlands bv. heeft men ca. 180.000 treffers, met de
search 'Latijnse vertaling' ca. 143.000 treffers, en met de search 'Latijnse grammatica' ca. 71.000 treffers.
LYCOS
'Lycos' in de Nederlandstalige versie (http://www.lycos.nl/) is een zeer populaire
dienst, o.a. omdat het de mogelijkheid biedt om op eenvoudige wijze te zoeken naar
websites uit Nederland, en dus naar heel wat Nederlandstalige websites, en om te
zoeken naar afbeeldingen of videofragmenten, waarbij men gedetailleerde informatie
kan vragen en nuttige uitleg krijgt. 'Lycos' biedt eveneens diverse andere diensten aan.
[meer informatie in De Wilde, 2000, I, p. 74-80]
Voorbeeld:
Cleopatra
Cleopatra
Kleopatra
Cleopatra
WWW
in Nederland
in Nederland
afbeeldingen
> 544.000 treffers
> 7.776 treffers
> 380 treffers
> 24.260 treffers
YAHOO
Bij de Engelstalige gecontroleerde zoekrobot of webindex 'Yahoo'
(http://www.yahoo.com/) kan men zoeken op sleutelwoorden naar tekst of
afbeeldingen, maar men kan er ook browsen of grasduinen doorheen de aangeboden
categorieën. Wanneer men geen goede sleutelwoorden heeft, is dit zeker de meest
efficiënte manier om snel degelijk materiaal op het net te vinden.
[meer informatie in De Wilde, 2000, I, p. 99-103]
Met de zoekterm 'Cleopatra' bv. heeft men ca. 8.790.000 treffers.
ILSE
'Ilse' (http://ilse.nl/) is een Nederlandstalige zoekmachine. Deze commerciële
website is niet te vergelijken met de voorgaande zoekrobots, maar biedt het voordeel
Nederlandstalige websites op het spoor te komen.
Het sleutelwoord 'Egypte' bv. geeft veel reisbureaus e.d.
2.1.2. Meta-zoekinstrumenten
12
Meta-zoekinstrumenten sturen de vragen (sleutelwoorden) naar de databanken
van meerdere zoekinstrumenten terzelfdertijd. Deze worden dan parallel doorzocht.
Meta-zoekinstrumenten bieden slechts beperkte zoekmogelijkheden.
[meer informatie in De Wilde, 2000, I, p. 104-108]
BROWSERS
Via de browsers Internet Explorer en Netscape Communicator onder de
werkknop 'Search' / 'Zoek'.
IXQUICK
Langs de Nederlandstalige website IxQuick (http://www.surfboard.nl/) kan men
ook op geluidsfragmenten of afbeeldingen zoeken.
De zoekterm 'Cleopatra' in het Nederlands bv. geeft 57.000 afbeeldingen.
COPERNIC
De Engelstalige zoekrobot Copernic (http://www.copernic.com/) dient eerst
gedownload te worden. Hij zoekt op alle courante zoekrobots naar het gevraagde item
en onthoudt alle gezochte zoekresultaten. Zo kan men een eigen selectie maken, waarbij
de interessante websites per item weerhouden worden en de minder interssante
gedeletet.
2.1.3. Specifieke zoekrobots voor de oudheid
ARGOS
De Engelstalige zoekrobot voor de oudheid 'Argos. Limited area search of the
ancient and medieval internet' (http://argos.evansville.edu/) is jammer genoeg op 6
februari 2003 wegens geldgebrek opgeheven.
INTERNETGIDS VOOR EUROPESE ARCHEOLOGIE
Met de (deels) Nederlandstalige zoekrobot 'Internetgids voor Europese
archeologie' [in het Engels: 'Archaeological resource guide for Europe' (ARGE)]
(http://odur.let.rug.nl/~arge/nl/) kan men op onderwerp, per land of per periode zoeken.
ARCHDATA
'Archdata.
La
recherche
en
archéologie'
(http://www.univtlse2.fr/utah/archdata/) is een Franstalige zoekrobot voor archeologie.
2.2. Bibliografische databanken
Om werkelijk de meest recente staat van (wetenschappelijk) onderzoek te
kennen, kan men on line bij een aantal bibliografische databanken te rade gaan. Die zijn
kwalitatief meestal van even hoog niveau als de meer bekende gedrukte bibliografieën
en zijn vaak heel wat meer up-to-date. On line-publicaties worden namelijk niet
vertraagd door het langdurige proces van drukken en uitgeven.
[cf. Van Beek, 2000, p. 100]
2.2.1. Lopende bibliografieën
GNOMON
13
De wetenschappelijke databank 'Gnomon online' (http://www.gnomon.kueichstaett.de/Gnomon/Gnomon.html), afgeleid van het Duitse tijdschrift Gnomon, heeft
een Duitse, Engelse en Franse versie. Dit is de internet-versie van de cd-rom (versie
2004), die alle titels van 2001 tot 2004, maar ook heel wat oudere werken bevat, en die
voortdurend up to date wordt gehouden. De website is dan ook ideaal om bij te houden
wat er voortdurend gepubliceerd wordt over de klassieke oudheid.
ANNÉE PHILOLOGIQUE
De belangrijkste lopende bibliografie voor de hele klassieke oudheid is L'année
philologique, die - met een decalage van drie tot vier jaar - jaarlijks in boekvorm
verschijnt. Via de website van het project (http://www.annee-philologique.com/aph/ http://callimac.vjf.cnrs.fr/) zijn de jaargangen 1959-2002 - tegen betaling - ook
consulteerbaar on line (ca. 375.000 entries).
DATABASE OF CLASSICAL BIBLIOGRAPHY
De
'Database
of
classical
bibliography'
(DCB)
(http://web.gc.cuny.edu/dept/CLASS/dcb.htm) is een bibliografie van de klassieke
oudheid die de bedoeling had om de oudere volumes van L'année philologique om te
zetten in computerbestanden. In 1995 en 1997 is zo een cd-rom uitgebracht met
verwijzingen naar de publicaties over de Griekse en Romeinse geschiedenis, taal en
cultuur uit 1959-1982 (ca. 433.000 records). Tegenwoordig is de DCB versmolten met
de reeds vermelde website van L'année philologique, en vormt het geen afzonderlijke
databank meer.
TOCS-IN
De wetenschappelijke databank 'Tables of contents of journals of interest to
classicists' (TOCS-IN) (http://www.chass.utoronto.ca/amphoras/tocs.html) bestaat in
een Engelstalige (Toronto, Canada) en een Franstalige versie (Louvain-la-Neuve).
2.2.2. Bibliografisch zoeken
Er is een immense hoeveelheid bibliografische introducties en lijsten over
allerhande onderwerpen beschikbaar op het internet. Bij de min of meer
gespecialiseerde portaal- en informatiesites is vaak een bibliografie toegevoegd.
BIBLIOTHECA CLASSICA SELECTA
De Franstalige website 'Bibliotheca classica selecta' (BCS). Une introduction
aux études classiques' van de Faculté de filosophie et lettres van de Université
catholique de Louvain (http://bcs.fltr.ucl.ac.be/default.htm) is een zeer uitgebreide
website met bibliografieën over alle mogelijke onderwerpen en biedt o.a. een overzicht
van alle oudheid-gerelateerde tijdschriften waarover op het net informatie is te vinden
(http://bcs.fltr.ucl.ac.be/RevElectr.html).
PINAX ONLINE
De Engelstalige website 'Pinax online. An annotated list of web bibliographies
on
the
ancient
Greek
world'
van
Marc
Huys
(http://perswww.kuleuven.ac.be/~u0013314/pinaxonline.html) is een verderzetting van
het Nederlandstalige 'Links voor classici en oud-historici met focus op Grieks en de
Griekse wereld' (http://perswww.kuleuven.be/~u0013314/linksv.htm).
14
IAHRG
De Engelstalige website 'Internet ancient history resource guide'
(http://www.ancienthistory.ugent.be/history/iahrg/) [cf. 2.4.1] biedt onder de rubriek
'Bibliographical resources' internet-locaties aan die nuttig zijn voor bibliografische
opzoekingen of om uit te vinden waar een bepaald boek of tijdschrift zich bevindt. Men
vindt er zo de onderdelen 'Bibliographies, reviews, publications and
T(ables)O(f)C(ontent)s', 'Publishers' catalogues' en 'Library catalogues'. Er bevindt zich
ook binnen de rubriek 'Research fora' een lijst van electronische tijdschriften en
nieuwsbrieven, plus een zeer kort onderdeel met (twee) electronische edities van
boeken.
2.3. Encyclopedieën
Een aantal oudere encyclopedieën en publicaties, waarvoor geen copyright meer
geldt, zijn (al dan niet integraal) op het net gezet, maar voor de recentere, commerciële
encyclopedieën (zowel op het net als op cd-rom) dient men veelal te betalen.
A DICTIONARY OF GREEK AND ROMAN ANTIQUITIES
Een groot aantal van de Romeinse lemmata van het 19e-eeuwse Engelstalige
werk van William Smith, A dictionary of Greek and Roman antiquities, London, John
Murray, 1875 staan binnen 'Lacus Curtius' [cf. 2.4.1] op het net
(http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/home*.ht
ml), overzichtelijk en toegankelijk, met toevoegingen van allerlei nuttige links.
ENCYCLOPAEDIA BRITANNICA
Voor de Engelstalige 'Encyclopaedia Britannica online' (http://www.eb.com/),
die 98.000 lemmata telt, dient men te betalen.
WIKIPEDIA
De Engelstalige algemene encylopedie 'Wikipedia. The free encylopedia'
(http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page) bevat ook heel wat items over de oudheid. De
Nederlandse versie van deze encyclopedie (http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdpagina) is
vooralsnog minder uitgebreid, maar bevat wel lemmata die niet in de Engelse versie
voorkomen. Langs 'Portaal: oudheid' (http://nl.wikipedia.org/wiki/Portaal:Oudheid)
vindt men de meeste lemmata over de oudheid handig samen.
2.4. Portaalsites
Portaalsites bevatten een verzameling links naar andere websites rond een
bepaald thema (bv. de oudheid) en bieden al dan niet uitleg over of een korte
appreciatie van deze websites. Zij zijn een interessant vertrekpunt om websites op te
sporen.
2.4.1. Klassieke oudheid: geschiedenis - Latijn en Grieks
Nederlandstalige portaalsites
AIOLOS
15
De Nederlandstalige portaalsite 'Aiolos. Internetbronnen voor de klassieken' van
de Universiteit van Amsterdam (http://cf.uba.uva.nl/nl/digitalebib/klassiek/aiolos.html)
is academisch gericht en besteedt veel aandacht aan o.a. departementen, bibliotheken en
electronische tijdschriften.
CLASSICA
'Classica' van Herman Lauvrys (http://www.classica.be/) is een Nederlandstalig
'vertrekpunt voor klassieke verkenningstochten op het Web'.
CLASSICI RETIARII
'Classici retiarii. Nederlandstalige klassieke webring', een onderdeel van de
zonet vermelde website 'Classica' (http://users.telenet.be/herman.lauvrys/classici.htm of
http://www.classica.be/ onder 'Classici retiarii'), biedt een overzicht van alle klassieke
websites die bij deze webring zijn aangesloten.
CYCADE
'CyCade.
Webstek
voor
classici'
van
Marjorie
Hoefmans
(http://home.tiscali.be/be047225/cycade/) is een Nederlandstalige website voor
schoolgebruik rond de vakken Latijn, Grieks en Antieke cultuur, met rubrieken als
'Materiaal voor de les' [cf. 3.1], 'Websites van docenten', 'Websites van scholieren en
studenten', 'Artikels', 'Gespecialiseerde klassieke sites', 'Krantenknipsels' [cf. 2.6].
GREX
De Nederlandstalige website 'Grex. Community Klassieke talen en KCV' een
onderdeel van 'Lumina. Vaklokaal klassieke talen en KCV' binnen de 'De digitale
school' (http://www.digischool.nl/kt/community/) is opgericht om de communicatie en
de samenwerking tussen vakdocenten te stimuleren.
HISTOFORUM
De Nederlandstalige websites 'Vaklokaal / Community Geschiedenis
Histoforum' (http://www.digischool.nl/gs/ - http://www.digischool.nl/gs/community/),
een onderdeel van 'De digitale school', bevat een aantal rubrieken waarbij ook de
oudheid
aan
bod
komt,
zoals
'Geschiedenis
links'
(http://www.digischool.nl/gs/community/histoforum/links/oudheid.htm), 'Historische
romans' [cf. 2.6] en 'Lesmateriaal' [cf. 3.1].
KLASSIEKE STUDIES EN ARCHEOLOGIE OP INTERNET
De Nederlandstalige portaalsite 'Klassieke studies en archeologie op internet'
van
Jan
Raeymaekers
van
de
Katholieke
Universiteit
Leuven
(http://fuzzy.arts.kuleuven.be/users/jan.raeymaekers/)
is
opgesteld
voor
universiteitsstudenten Oude Geschiedenis, Latijn en Grieks, en Archeologie. 'Laatste
aanpassing': 10.05.2002.
KLASSIEKE TALEN
De Nederlandstalige website 'Klassieke talen' van 'Klascement'
(http://project.klascement.net/kt/) bevat onder 'EduWijzers' een aantal interessante
links. De rubrieken 'Beeldenbank' [cf. 2.5.2] en 'ICT-lessen' [cf. 3.1] komen verder nog
ter sprake.
KLASSIEKETALEN.PAGINA
16
De
Nederlandstalige
portaalsite
'klassieketalen.pagina.nl'
(http://klassieketalen.pagina.nl/), opgemaakt in samenwerking met 'www.startpagina.nl',
bevat links naar een groot aantal rubrieken zoals bv. 'Griekse / Romeinse Mythologie',
'Griekse / Romeinse auteurs', 'Vertalingen', 'Olympische spelen', 'Woordenboeken',
'Leermethodes Grieks / Latijn'.
DE KLASSIEKEN
De Nederlandstalige portaalsite 'De klassieken' van Pieter van Hilten
(http://www.student.kun.nl/p.vanhilten/index.html).
LUMINA
'Lumina.
Vaklokaal
klassieke
talen
en
KCV'
(http://www.digischool.nl/kt/index.htm), een onderdeel van 'De digitale school'
(http://www.digischool.nl/), is een Nederlandstalige website voor Latijn, Grieks en
Antieke cultuur, met verschillende links naar Nederlandstalige websites die op school
gebruikt kunnen worden. Een greep uit de rubrieken: 'Actuele nieuwtjes', 'Klassieke
agenda', 'Centraal Examen', 'Leermiddelen', 'Mythologie' [cf. 2.5.8], 'Boekenlijsten' [cf.
2.6], 'Klassieken op Internet', 'Clubs en organisaties'.
PROGRESSUS
De Nederlandstalige portaalsite over de oudheid en de klassieke talen
'Progressus' van Bart Van Beek (http://www.arts.kuleuven.be/progressus/) is bedoeld
voor leraars Latijn, Grieks en Antieke cultuur van het secundair onderwijs. Hij biedt
uitleg over het gebruik van internet en multimedia in de klas en biedt een uitgebreide
verzameling links voorzien van opmerkingen en hulp. Voor oud-historici is de rubriek
'Cultuur en didactische toepassingen' interessant. Onder 'Internet en onderwijs' vindt
men ook links naar de websites van onder meer de Vlaamse Onderwijsraad en het
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs. Jammer genoeg is
de website niet meer aangepast sinds 21.02.2001.
SINT-BAVOHUMARIORA GENT
De Nederlandstalige portaalsite 'Websites Klassieke oudheid' binnen de
homepage 'Sint-Bavohumariora Gent' van Josette Donné (http://www.sbhgent.be/klassiek.htm) bevat een groot aantal thematisch geordende links.
UNIVERSITEIT UTRECHT
Op de Nederlandstalige website van de Faculteit Letteren van de Universiteit
Utrecht
vindt
men
de
pagina's
'Internetbronnen
Geschiedenis'
(http://www2.let.uu.nl/solis/Bibliotheek/pagina/geschiedenis/internetbronnen.htm), met
een sectie 'Oude Geschiedenis', en 'Internetbronnen Klassieke talen & cultuur'
(http://www2.let.uu.nl/Solis/Bibliotheek/pagina/klassiek/internetbronnen.htm).
VAKNETWERK KCV
De Nederlandstalige website 'Vaknetwerk KCV. Geschiedenis van de oudheid
en antieke cultuur. Universiteit Utrecht' (http://www.let.uu.nl/hist/scholen-net/kcv/)
biedt o.a. de rubrieken 'Situs', 'In theatro' (met een overzicht van de 'klassieke'
podiumvoorstellingen van het seizoen) [cf. 2.6], 'Res novae' en 'Auxilia didactica.
Hulpmiddelen KCV en Taalverwerving Klassieke talen', met daaronder 'Links KCV en
Klassieke talen'.
17
WELLINKIANA
'Wellinkiana' van Hans Wellink (http://home.iae.nl/users/wellink/) is een
uitgebreide en handige Nederlandstalige website met talrijke, soms bondig toegelichte
links naar allerlei klassieke informatie.
WENDY'S WEBSTEK
De
Nederlandstalige
website
'Wendy's
webstek'
(http://users.pandora.be/marc.corrijnen1/Wendy/) is bedoeld voor iedereen met
interesse in Latijn en Grieks, zowel leerlingen als leerkrachten.
Niet-Nederlandstalige portaalsites
ANCIENT / CLASSICAL HISTORY
Op de Engelstalige website '(What you need to know about) Ancient / classical
history', een onderdeel van 'The history net' (http://www.ancienthistory.about.com),
krijgt men een ruim overzicht van allerhande links, meestal niet al te wetenschappelijk,
maar wel vrij goed. Een aantal mindere Amerikaanse sites moet men er helaas
bijnemen.
ANCIENT HISTORY SOURCEBOOK
De Engelstalige website 'Ancient history sourcebook', een onderdeel van het
'Internet
history
sourcebook
project'
van
Paul
Halsall
(http://www.fordham.edu/halsall/ancient/asbook.html), behandelt Griekenland, Rome,
Perzië, Egypte (opgesplitst per periode) en Mesopotamië en biedt expliciete
verwijzingen naar websites met kaarten (o.a. Nile Delta from space, NASA) en
tijdlijnen. Een pluspunt van deze website is dat men via een overzicht van de
geschiedenis van een regio per tijdvak links naar andere weblocaties krijgt.
ANCIENT ROME
De
Engelstalige
website
'Ancient
Rome'
(http://vlib.iue.it/history/europe/ancient_rome/) is nog te raadplegen op het internet,
maar wordt niet meer onderhouden. Zijn taak binnen het 'WorldWideWeb Virtual
Library - History network' is overgenomen door de verder besproken Italiaanse website
'Rassegna degli strumenti informatici per lo studio dell'antichità classica'.
BYZANTIUM
De Engelstalige website 'Byzantium. Byzantine studies on the Internet',
eveneens een onderdeel van het 'Internet history sourcebook project' van Paul Halsall
(http://fordham.edu/halsall/byzantium/), biedt een zeer overzichtelijke en uitgebreide
selectie links naar allerhande pagina's over de Byzantijnse tijd. Men kan er zelfs
Byzantijnse muziek downloaden.
HISTORY LINKS
De Engelstalige website 'History links' van het Departement Geschiedenis van
de Katholieke Universiteit Leuven (http://fuzzy.arts.kuleuven.be/F207/histlink.htm), die
aan geschiedenis in het algemeen gewijd is, verwijst binnen de rubriek 'Archaeology
and Ancient History' en 'Cartography' naar een aantal relevante websites voor de
oudheid.
IAHRG
18
De Engelstalige portaalsite 'Internet ancient history resource guide' (IAHRG)
van
Koen
Verboven
van
de
Universiteit
Gent
(http://www.ancienthistory.ugent.be/history/iahrg/) is een uitstekende gids voor de
oudheid op het internet. Hij is opgesteld voor universiteitsstudenten, maar bevat ook
een aantal interessante links voor het secundair onderwijs.
LACUS CURTIUS
'Lacus
Curtius',
een
onderdeel
van
'Bill
Thayer's
Website'
(http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/home.html), is een grote, Engelstalige
portaalsite voor de Romeinse oudheid, met onderdelen als 'Roman gazetteer', 'Greek
and Latin texts' en met de toegang tot encyclopedieën als 'William Smith, A dictionary
of Greek and Roman antiquities, London, John Murray, 1875' [cf. 2.3] en ' 'Samuell
Ball Platner, A topographical dictionary of ancient Rome, London, Oxford University
Press, 1929' [cf. 2.5.2].
ROME PROJECT
De Engelstalige website 'Rome project' van 'The Dalton school'
(http://intranet.dalton.org/groups/rome/) bevat een collectie 'Rome resources', met
rubrieken zoals 'Literature', 'Military', 'Archaeology', 'Political', 'General', 'Philosophy',
'Drama', 'Religion', 'Search engines' en 'Maps of the Roman empire'. Per rubriek vindt
men een hele lijst van links naar andere websites; voor 'Maps' bv. gaat het om maar
liefst 80 links naar websites met kaarten over de Romeinse wereld.
RASSEGNA DEGLI STRUMENTI INFORMATICI
De Italiaanse (en deels Engelstalige) website 'Rassegna degli strumenti
informatici per lo studio dell'antichità classica' ('A survey of digital resources on the
classical
world')
van
Alessandro
Cristofori
(http://www.rassegna.unibo.it/indexeng.html), een onderdeel van het 'WorldWideWeb
Virtual Library - History network', is zeer uitgebreid en beschikt over een eigen
zoekfunctie.
BIBLIOTHECA CLASSICA SELECTA
De Franstalige portaalsite 'Bibliotheca classica selecta (BCS). Une introduction
aux études classiques' van de Faculté de filosophie et lettres van de Université
catholique de Louvain (http://bcs.fltr.ucl.ac.be/default.htm) is in feite eerder een
inleidende bibliografie tot de studie van de klassieke oudheid [cf. 2.2.1], maar hij bevat
een
bijzonder
ruim
hoofdstuk
'Resources
électroniques'
(http://bcs.fltr.ucl.ac.be/ResElec.html).
KIRKE
Een belangrijke Duitstalige portaalsite is 'Kirke. Katalog der Internetressourcen
für die Klassische Philologie' (http://www.kirke.hu-berlin.de/ressourc/ressourc.html).
2.4.2. Klassieke oudheid: archeologie
ARCHEOLOGIE.PAGINA
De
Nederlandstalige
portaalsite
'archeologie.pagina.nl'
(http://archeologie.pagina.nl/), opgemaakt in samenwerking met 'www.startpagina.nl',
bevat links naar een groot aantal rubrieken zoals bv. 'Archeologische verenigingen',
'Archeologie in Nederland', 'Scheepsarcheologie & onderwaterarcheologie',
19
'Archeologische musea', 'Archeologie in België', 'Musea in België', 'Dateringen',
'Monumentenzorg', 'Archeologische bedrijven', 'Boeken'.
ARCHAEOLOGY
'What you need to know about' heeft naast het reeds vermelde historische luik
'Ancient / classical history' [cf. 2.4.1] ook de Engelstalige archeologische portaalsite
'Archaeology' van K. Kris Hirst (http://www.archaeology.about.com) met een ruim
overzicht van allerhande links, meestal niet al te wetenschappelijk, maar wel vrij goed.
ARCHAEOLOGY & ARCHITECTURE
De Engelstalige portaalsite 'Archaeology & Architecture' van Menne C. Kosian
(http://www.xs4all.nl/~mkosian/index.html) bevat de rubrieken 'European archaeology'
(met bv. links naar websites over Gallia), 'Greek archaeology', 'Roman archaeology',
'Computers in archaeology', 'Archaeological news' en 'Web-sites'. 'Last updated':
01.03.1997.
ARCHNET
De Engelstalige portaalsite 'ArchNet. WorldWideWeb Virtual Library Archaeology. Archaeological research institute' (http://archnet.asu.edu/) biedt toegang
tot archeologische websites op het internet. De informatie is onder 'Regional view'
geklasseerd per streek (met links naar musea en projecten, o.a. in België [cf. 2.6]) en
onder 'Subject areas' per onderwerp (met bv. 'Virtual classroom' (waarbinnen
'Electronic courses, projects and references'), 'Mapping and GIS', en 'Site tours').
ROMARCH
Op de Engelstalige portaalsite 'Romarch. Roman art and archaeology'
(http://www.arts.usyd.edu.au/departs/classical/dropbox/ROMARCH.html) vindt men
links naar websites over kunst en archeologie van Italië en de Romeinse provincies van
ca. 1000 v.C. tot 700 n.C. De website bevat onder meer een 'Geographic list and
clickable map of internet resources, including "News of recent discoveries in Roman art
and archaeology", and "Listserv for new and hard-to-find Roman websites"'. Door op
de kaart bv. op Griekenland te klikken krijgt men een overzicht van de links naar
websites over Griekenland.
2.4.3. Egypte en het Nabije Oosten
Egypte
EGYPTE.PAGINA
De niet-wetenschappelijke, Nederlandstalige portaalsite 'Egypte.pagina'
(http://egypte.pagina.nl/), opgemaakt in samenwerking met 'www.startpagina.nl', bevat
informatie over reizen naar Egypte, maar eveneens rubrieken als 'Egypte algemeen',
'Musea', 'Archeologie', 'Historische plekken' 'Reisverhalen'. Hier vindt men websites die
veelal toegankelijk zijn voor jongeren.
EGYPTOLOGICA VLAANDEREN
De Nederlandstalige website van de Leuvense vereniging 'Egyptologica
Vlaanderen' (http://www.egyptologica-vlaanderen.be/) bevat informatie over haar eigen
activiteiten, maar heeft ook een rubriek 'Egyptologica educatief', met daarop een pagina
met links naar verschillende websites over Egypte.
20
EGYPTOLOGY RESOURCES
'Egyptology resources', mee opgesteld door het Newton Institute van de
University of Cambridge (http://www.newton.cam.ac.uk/egypt/), is een deels
populariserende Engelstalige portaalsite.
ETERNAL EGYPT
De
website
'Eternal
Egypt
L'Égypte
eternelle'
(http://www.eternalegypt.org/EternalEgyptWebsiteWeb/HomeServlet), toegankelijk in
het Engels, het Frans en het Arabisch, biedt informatie over de Egyptische oudheid en
vele archeologische sites, compleet geïllustreerd met foto's, animaties, kaarten en een
tijdlijn. Daarnaast zijn er ook webcams opgesteld die letterlijk een beeld geven van de
piramides van Giza, Qait Bey in Alexandria, de tempels van Abu Simbel en Karnak, en
de Mohammed Ali Citadel in Cairo. Er bevindt zich ook een virtuele reconstructie van
de graftombe van Toetanchamon zoals archeoloog Howard Carter ze aantrof in 1922.
GUARDIAN'S EGYPT
De
Engelstalige
portaalsite
'Guardian's
Egypt'
(http://www.guardians.net/egypt/new.htm) wil de meest recente links rond Egypte bij
elkaar zoeken.
Het Nabije Oosten
EX ORIENTE LUX
De Nederlandstalige websites van de vereniging Ex oriente lux (in Vlaanderen:
http://exorientelux.studentenweb.org/
in
Nederland:
http://www.let.leidenuniv.nl/eol/eol.htm) bevat informatie over haar eigen activiteiten
en publicaties, maar biedt ook een aantal interessante links.
ABZU
'Abzu. A guide to information related to the study of the Ancient Near East on
the web' van het Oriental Institute van de University of Chicago
(http://www.etana.org/abzu/) is een mooi uitgewerkte Engelstalige portaalsite voor het
Nabije Oosten en biedt een rijke oogst aan links.
ETANA
De Engelstalige portaalsite 'Etana. Electronic tools and Ancient Near Eastern
archives' (http://www.etana.org/) bevat o.a. Abzu, maar biedt ook een groot aantal
interessante boeken in electronische versie aan en bespreekt een aantal archaeologische
projecten.
NETHERLANDS INSTITUTE FOR THE NEAR EAST
'Netherlands Institute for the Near East (NINO)' van de Universiteit Leiden
(http://www.leidenuniv.nl/nino/nino.html) is een Engelstalige portaalsite voor het
Nabije Oosten.
2.5. Nuttige websites
Op het vlak van antieke cultuur is het internet rijk bedeeld. Tal van pagina's
geven een overzicht van de klassieke oudheid in de beeldhouwkunst, de archeologie of
21
de bouwkunst. Daarnaast zijn er pagina's per land, landstreek of zelfs per stad, die een
overvloed aan beeldmateriaal herbergen. Voor bekende plaatsen als Pompeii of Athene
is dit het verst gevorderd. Vaak toont de multimediasnelweg zich hier van zijn meest
geavanceerde zijde, zodat niet alleen foto's te vinden zijn, maar ook videofragmenten en
driedimensionale (3D) reconstructies. Met deze rijkdom aan bronnen is het meer dan
ooit mogelijk om op korte tijd passages uit teksten te illustreren met boeiende en
gevarieerde visuele en auditieve media.
[cf. Van Beek, 2000, p. 100-101]
2.5.1. Klassieke oudheid: geschiedenis
PERSEUS
Misschien de grootste on line bibliotheek met een massa informatie aan
tekstmateriaal, beeldarchief, kaarten en hulpmiddelen is 'The Perseus digital library'
(http://www.perseus.tufts.edu/). De Engelstalige website bevat bv. onder de rubriek
'Classics'
(http://www.perseus.tufts.edu/cache/perscoll_Greco-Roman.html)
een
overzicht van de meest gelezen Latijnse en Griekse schrijvers in originele tekst en in
Engelse vertaling, gekoppeld aan het 'grote' Latijnse woordenboek van Lewis & Short
en het 'grote' Griekse woordenboek van Liddell-Scott-Jones. Onder de rubriek 'Papyri'
(http://www.perseus.tufts.edu/cache/perscoll_DDBDP.html) bevindt zich de Duke
Databank of Documentary Papyri (DDBDP). De rubriek 'Art and archaeology' [cf.
2.5.2] en de on line atlas [cf. 2.5.5] zullen verder nog besproken worden. Daarnaast
bevat 'Perseus' een massa historische informatie op webpagina's als 'The ancient
Olympics' (http://www.perseus.tufts.edu/Olympics/) en vele andere. Men kan het
materiaal
bijeenzoeken
via
de
zoekfaciliteit
'Perseus
lookup
tool'
(http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/vor?lang=en&full=0&alts=1&group=typecat).
AFBEELDINGEN
De
Nederlandstalige
website
'Afbeeldingen'
(http://users.pandora.be/history/afbeeldingen%20KO%20home.htm) biedt een mooi
overzicht van verschillende aspecten van de Griekse en de Romeinse wereld, met heel
wat nuttige afbeeldingen en tijdlijnen.
GESCHIEDENIS VOOR KINDEREN
'Geschiedenis voor kinderen' van (voormalig) leraar Ricardo Driedijk
(http://www.geschiedenisvoorkinderen.nl/) is een mooi verzorgde Nederlandstalige
website voor kinderen rond 'Egypte', 'Grieken', 'Romeinen', 'Middeleeuwen' en '20e
eeuw', waarbinnen onder meer steeds de rubrieken 'Vragen' (met een dertigtal algemene
vragen), 'Antwoorden' (worden automatisch gedownload) en 'Links' (met verwijzingen
naar andere Nederlandstalige websites) voorkomen.
HEILIGENNET
De Nederlandstalige website 'HeiligenNet' (http://www.heiligen.net/) biedt
handige overzichten van de verschillende pausen, concilies en patroonheiligen van de
oudheid tot nu.
HISTOPIA
'Histopia' (http://www.histopia.nl/) is een Nederlandstalige website van de
geschiedenisleraar Bas van der Meijden uit Haarlem voor 'Leerlingen' en 'Docenten'
22
over geschiedenis in het algemeen, waaronder een onderdeel over Egypte, Griekenland
en Rome.
KRONIEK VAN DE ROMEINEN
'Kroniek
van
de
Romeinen'
van
Wim
Meurisse
(http://www.geocities.com/Colosseum/Arena/1964/) is een Nederlandstalige website
rond de Romeinse wereld met de rubrieken 'Militaire geschiedenis', 'Politieke
geschiedenis', 'Romeinse legendes', 'Rome in de literatuur'. 'Laatste aanvulling' op
30.11.2000.
THE ROMAN EMPIRE
'ThinkQuest.
Library.
The
Roman
empire'
(http://library.thinkquest.org/22866/index.html
http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/FRAME.HTML) is een Nederlands- en
Engelstalige website over het Romeinse rijk, met rubrieken als 'Het Romeinse rijk',
'Keizers', 'Legende van Rome', 'Het dagelijkse leven', 'Architectuur', 'Leger', 'Kaarten'
(met bv. een 'Geanimeerde kaart' waarop men kan zien hoe het Romeinse rijk groeide),
'Taal' en 'Tijdlijn'.
DE IMPERATORIBUS ROMANIS
'De imperatoribus Romanis (DIR). An online encyclopedia of Roman emperors'
(http://www.roman-emperors.org/) is een Engelstalige website rond de Romeinse en
Byzantijnse keizers van Augustus (27 v.C. - 14 n.C.) tot Constantinus XI Palaeologus
(1449-1453). De website bestaat uit (1) een index van alle keizers die die 1500 jaren
geregeerd hebben, (2) een toenemend aantal biografische essays over individuele
keizers, (3) stambomen van belangrijke keizerlijke dynastieën, (4) een index van
belangrijke veldslagen, (5) een toenemend aantal korte beschrijvingen van en kaarten
rond deze veldslagen, en (6) kaarten van het rijk op verschillende tijdstippen. Het
materiaal is vaak voorzien van links met cross-references. De DIR is opgemaakt door
wetenschappers, maar is ook bedoeld voor niet-specialisten.
DR. J.
De Engelstalige website 'Dr. J's illustrated guide to the classical world'
(http://lilt.ilstu.edu/drjclassics/).
EMPIRES
De Engelstalige website 'Empires' (http://www.pbs.org/empires/) bevat
interessante rubrieken als 'The Greeks: crucible of civilization' (een mooie inleiding tot
het dagelijkse leven in het Athene van de 6e-5e eeuw v.C.), 'The Roman empire in the
first century', 'Egypt's golden empire' en 'Peter & Paul and the christian revolution'.
FORUM ROMANUM
De Engelstalige website 'Forum Romanum' (http://www.forumromanum.org/)
bevat o.a. 'Corpus scriptorum Latinorum. A digital library of Latin literature'; 'Latin
language resources'; 'Genealogy of the gods', met een reusachtige stamboom van de
goden en hun nakomelingen; 'Rome, resurrected', met enkele werken van Shakespeare
en Hemans rond de Romeinse wereld; een aantal oudere handboeken on line.
LIVIUS
23
De Engelstalige website 'Livius. Articles on ancient history' van Jona Lendering
(http://www.livius.org/) bevat talrijke encyclopedie-artikels over alle mogelijke
aspecten van de oudheid en beschikt over een foto-archief.
THE ROMANS
'The Romans' (http://ireland.iol.ie/~coolmine/typ/romans/intro.html) is een
Engelstalige website rond de Romeinse wereld met de rubrieken 'Hippodrome', 'The
Roman empire' (met een zeer algemene kaart), 'Roman army', 'Roman baths', 'Roman
clothes', 'Roman emperors', 'Roman entertainment', 'Roman glass', 'Roman politics',
'Roman theatre' en 'Julius Caesar'.
WHO WAS WHO IN ROMAN TIMES
'Who was who in Roman times' (http://www.romansonline.com/) is een
Engelstalige website over belangrijke en bekende personen in de Romeinse tijd.
Topic: Het dagelijkse leven
ROMEINEN EN LATIJN
'Romeinen en Latijn' van Olivier Van Damme (http://www.romans-latin.net/) is
een Nederlands- en Engelstalige website rond de Romeinse wereld voor leerlingen van
het secundair onderwijs, met de rubrieken 'Domus', 'Exercitus', 'Architectura',
'Imperium', 'Caesar', 'Imago', 'Grammatica', 'Intellectus' en een 'Interactieve pagina'. Hij
biedt mooie kaarten en foto's, een aangename lay-out en interessante quiz-vragen.
ANCIENT MUSIC INSTRUMENTS
Op de Nederlands- en Engelstalige website 'Ancient music instruments' van de
Universiteit Gent (http://www.swentelomania.be/ancient/index.php) vindt men
informatie over en interessante afbeeldingen van muziekinstrumenten uit de oudheid.
ROMAN BALL GAMES
Op
de
Engelstalige
website
'Roman
ball
games'
(http://www.personal.psu.edu/users/w/x/wxk116/romeball.html) worden Romeinse
balspelen gereconstrueerd, zoals 'Trigon', 'Harpastum', 'Expulsim ludere', 'Roman ball'
en 'Field hockey'. Het bevat afbeeldingen uit de oudheid, met o.a. de spelende 'bikinimeisjes'.
ROMAN BOARD GAMES
Op
de
Engelstalige
website
'Roman
board
games'
(http://www.personal.psu.edu/users/w/x/wxk116/roma/rbgames.html)
worden
bv.
dobbelen en andere Romeinse spelletjes gereconstrueerd.
ROMAN ORGY
De Engelstalige website 'Roman orgy', een onderdeel van 'Julien's wonderland'
(http://homepage.sunrise.ch/mysunrise/julien.courtois/orgy/),
behandelt
allerlei
aspecten van de Romeinse keuken en bevat een aantal recepten.
VILLA IULILLA
'Villa Iulilla' (http://julilla.tripod.com/) is een Engelstalige website over
Romeinse eetgewoonten en kleding.
24
Topic: Hannibal en de slag bij het Trasimeense meer
DE SLAG BIJ HET TRASIMEENSE MEER
'De slag bij het Trasimeense meer' (http://annibale.net/) is een knappe, deels
Nederlandstalige website van het Italiaanse stadje Tuoro sul Trasimeno, waar Hannibal
in 217 v.C. de Romeinen versloeg. Onder verschillende rubrieken kan men gaan kijken
naar de historische context van de veldslag, de hoofdpersonen, het strijdtoneel en
Hannibals tactiek.
Topic: De zeeslag bij Aktion
[cf. ook VANDORPE, Katelijn, De zeeslag bij Actium, in Kleio, 30, 2, 2001, p. 94-97.111 met informatie
over andere websites]
THE ACTIUM PROJECT
De Engelstalige website 'The Actium project 1997' van The University of South
Florida (http://luna.cas.usf.edu/~murray/actium/brochure.html) bespreekt in detail alle
historische en archeologische aspecten van de zeeslag tussen Marcus Antonius en
Octavianus bij Aktion in 31 v.C. De videofragmenten zijn jammer genoeg niet meer
raadpleegbaar.
Topic: Kleopatra VII
[cf. ook VAN BEEK, Bart, Cleo's web, in Kleio, 30, 2, 2001, p. 110-111 met informatie over andere
websites]
CLEOPATRA SITE
De Nederlandstalige 'Cleopatra
(http://www2.let.uu.nl/solis/kcv/cleopatra/).
site'
van
de
CLEOPATRA
De
Engelstalige
website
(http://www.royalty.nu/Africa/Egypt/Cleopatra.html).
Universiteit
Utrecht
'Cleopatra'
Katholieke Universiteit Leuven
Meer voor wetenschappelijk gebruik zijn een aantal Engelstalige websites
opgezet binnen het departement Klassieke Studies van de Katholieke Universiteit
Leuven:
- 'Prosopographia Ptolemaica' (http://prosptol.arts.kuleuven.be/).
- 'Fayum project' (http://fayum.arts.kuleuven.be/).
- 'Leuven homepage of papyrus archives & collections' (LHPC)
(http://lhpc.arts.kuleuven.be/).
- 'Leuven Database of ancient books' (LDAB) (http://ldab.arts.kuleuven.be/) (cf. ook de
cd-rom van CLARYSSE, Willy, Leuven database of ancient books, Leuven, 1998).
'Catalogue
of
mythographic
papyri'
(CMP)
(http://perswww.kuleuven.be/~u0013314/mythog.htm), now incorporated in the
'Catalogue
of
paraliterary
papyri'
(CPP)
(http://perswww.kuleuven.ac.be/~u0013314/paralit.htm).
2.5.2. Klassieke oudheid: archeologie
25
Er bestaan massa's websites met foto's van allerlei archeologische sites en
voorwerpen, die vooral pedagogisch interessant kunnen zijn. Langs de reeds vermelde
zoekrobotten 'Google' en 'Lycos' bv. kan men rechtstreeks afbeeldingen op het net
opsporen [cf. 2.1.1].
PERSEUS
Op de reeds vermelde Engelstalige website 'The Perseus digital library' [cf.
2.5.1]
vindt
men
onder
de
rubriek
'Art
and
archaeology'
(http://www.perseus.tufts.edu/art&arch.html) een bibliotheek met meer dan 33.000
afbeeldingen van objecten, sites en gebouwen, gekoppeld aan uitvoerige beschrijvingen
met hyperlinks.
ARCHEONET VLAANDEREN
De
Nederlandsen
deels
Engelstalige
website
'ArcheoNet'
(http://www.archeonet.be) biedt de nieuwste resultaten van opgravingen in Vlaanderen,
aankondigingen van lezingen, congressen of nieuwe publicaties, artikels in de pers, een
archief en een evenementenkalender.
ARCHEONET NEDERLAND
De
Nederlandstalige
website
'ArcheoNet.
Archeologisch
(http://archeonet.nl/) biedt gelijkaardige informatie voor Nederland.
nieuws'
ARCHEOLOGISCH ERFGOED
Op de Nederlandstalige website 'Archeologisch erfgoed. Centrale
Archeologische Inventarisatie (CAI). Publiek' van de Vlaamse Gemeenschap
(http://cai.erfgoed.net/cai_publiek/) kan men aan de hand van een tijdlijn en een kaart
alle archeologische sites in Vlaanderen periode per periode opzoeken.
KLASSIEKE TALEN
Op de reeds vermelde Nederlandstalige website 'Klassieke talen' van
'Klascement' [cf. 2.4.1] vindt men onder de rubriek 'Beeldenbank' de pagina 'Beelden
uit de oudheid. Beeldenbank voor gebruik in de les Latijn' van Frank Vercleyen en
Marc Knecht (http://project.klascement.net/kt/beelden/index.htm), met een groot aantal
foto's voor gebruik in de les met bijbehorende commentaar rond de thema's
'Mythologie', 'Dagelijks leven' en 'Het leger'.
MAECENAS
'Maecenas.
Images
of
ancient
Greece
and
Rome'
(http://wings.buffalo.edu/AandL/Maecenas/) is een Engelstalige website met interessant
materiaal en een zoekfunctie.
METIS
De Engelstalige website 'Metis' van Bruce Hartzler, een onderdeel van 'Stoa.org.
A consortium for electronic publication in the humanities' (http://www.stoa.org/metis),
toont spectaculaire interactieve QTVR ('Quick Time Virtual Reality') panorama's voor
tal van Griekse archeologische sites.
VIRTUAL LIBRARY MUSEUMS PAGES
26
Veel fotomateriaal kan men via musea op het spoor komen, waarbij de
Engelstalige website 'Virtual Library museum pages (VLmp). A distributed directory of
on line museums' (http://www.icom.org/vlmp/) een grote hulp is.
LES CARNETS DE L'ARCHÉOLOGIE
De
Franstalige
website
'Les
carnets
de
l'archéologie'
(http://www.diplomatie.gouv.fr/culture/culture_scientifique/archeologie/index.html)
biedt een overzicht van allerlei Franse opgravingen overal ter wereld.
Topic: De stad Rome
VIRTUAL ROMA
De Engelstalige website 'Virtual Roma. A virtual community for teaching and
learning classics' (http://www.vroma.org/) bevat de rubriek 'Eamus VRomam (tour
guide)', met een wandeling langs de monumenten van het oude Rome. Toegang is
gratis, maar men moet er wel voor inschrijven.
PLATNER
'Samuell Ball Platner, A topographical dictionary of ancient Rome, London,
Oxford University Press, 1929', opgenomen binnen de Engelstalige website 'Lacus
Curtius'
[cf.
2.4.1]
(http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Ro
me/_Texts/PLATOP*/home*.html
of
http://efts.lib.uchicago.edu/cgibin/eos/eos_title.pl?callnum=DG16.P72), is een on line versie van een van de
belangrijkste referentiewerken voor de topografie van het antieke Rome, helaas in een
oudere uitgave.
LE PLAN DE ROME
Op de zeer mooi uitgewerkte Franstalige website 'Le plan de Rome'
(http://www.unicaen.fr/rome/visite3.php?langue=francais) krijgt men gedetailleerde
uitleg over en close-ups van de maquette van Rome door Paul Bigot, zoals er ook in de
Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel een exemplaar te zien is.
Van vele gebouwen uit Rome wordt een virtuele reconstructie geboden.
Topic: Ostia
OSTIA
De Engelstalige website
(http://www.ostia-antica.org/).
'Ostia.
Harbour
city
of
ancient
Rome'
OSTIA ANTICA
De
Italiaansen
deels
Engelstalige
website
'Ostia
antica'
(http://www.ostiaantica.net/) geeft onder de rubriek 'Gli scavi. Tour virtuale' een zeer
mooi overzicht van de opgravingen in Ostia.
Topic: Pompeii
POMPEI
De Italiaans- en Engelstalige website 'Soprintendenza archeologica di Pompei'
(http://www.pompeiisites.org/database/pompei/pompei2.nsf?OpenDatabase).
27
Topic: Athene
@KROPOLIS
De
Nederlandstalige
website
'@kropolis'
(http://www.angelfire.com/sk/akropolis/home.html - http://members.lycos.nl/akropolis/)
is - naar eigen zeggen - 'de meest uitgebreide database aan informatie en afbeeldingen
over de Akropolis' en bevat een quiz.
Topic: Sagalassos
SAGALASSOS
Op
de
Engelstalige
website
'Sagalassos.
Division'
(http://www.esat.kuleuven.be/sagalassos/) kan men een virtueel bezoek brengen aan
deze antieke stad in Klein-Azië, die opgegraven wordt door een team van de Katholieke
Universiteit Leuven. Op de Nederlands- en Engelstalige website 'Sagalassos'
(http://www.sagalassos.be/) kan men terecht voor de meest recente nieuwsbrief.
Topic: Nederland in de Romeinse tijd
ARCHEON
De Nederlandstalige website van 'Archeon. Archeologisch themapark'
(http://www.archeon.nl/) bevat o.a. informatie over 'Prehistorie' en 'Romeinse tijd'.
ARCHEOS
De Nederlandstalige website 'Archeos. Archeologie op school'
(http://www.archeos.nl/) biedt een overzicht van de geschiedenis van Nederland van de
prehistorie tot de vroege Middeleeuwen, met informatie over de tijdvakken, de
opgravingen, vindplaatsen en musea. De website is vooral bedoeld voor het onderwijs
en is afgestemd op een jeugdig publiek.
LIMBURGS MUSEUM
De Nederlandstalige website van het 'Limburgs museum' in Venlo
(http://www.limburgsmuseum.ab-c.nl/) biedt historische informatie over alle steden in
de provincie Nederlands Limburg (onder 'Historische atlas van Limburg') en heeft een
interactieve pagina 'Romeinen in Limburg'.
Topic: Het Romeinse leger
QUINTUS
'Quintus' (http://www.quintus.be/) is de Nederlandstalige website van de
Vlaamse archeoloog Bernard Van Daele, die als legioensoldaat ook 'live' op school de
Romeinse wapenuitrusting en de structuur van het Romeinse leger komt uitleggen.
Topic: Onderwaterarcheologie
FRANCK GODDIO
De
Engelstalige
'Franck
Goddio
web
site'
(http://www.underwaterdiscovery.org/) bespreekt verschillende activiteiten op het
28
gebied van onderwaterarcheologie, onder meer in Alexandria en in Kanopos in Egypte,
met daarbij een kaart met aanduiding van de vondsten.
2.5.3. Klassieke oudheid: Latijn en Grieks
De nuttige werkinstrumenten aangeboden door 'Perseus' zijn reeds vermeld [cf.
2.5.1].
ACTA DIURNA
De Nederlandstalige website 'Acta diurna. Tijdschrift voor Latinisten en
aanverwanten' (http://users.pandora.be/berserk/acta/) bevat o.a. de rubrieken 'Auteurs',
'Verhalen', 'Opgravingen', 'Mythologie', 'Spelletjes & cartoons' en 'Internetlinks'.
ATHENAEUM - POLAK & VAN GENNEP
De Nederlandstalige website van de uitgeverij Athenaeum - Polak & Van
Gennep (http://www.klassieken.nl/) biedt een overzicht van hun fonds klassieke
vertalingen.
DICTA ET FACTA
De Nederlandstalige website 'Dicta et facta Graecorum Romanorumque' van
'Varro' (http://www.varro.nu/trans/index.htm) bevat 'Weetjes en hulpmiddelen bij de
studie Grieks, Latijn en KCV'. Men kan er zo bv. een lijst van Romeinse consuls
raadplegen, maar ook een overzicht van Latijnse stamtijden.
DE KLASSIEKE OUDHEID
De Nederlandstalige website 'De klassieke oudheid' van Joeri Facq
(http://www.oudheid.be/) bevat de rubrieken 'Taal' (Teksten, Vocabularium,
Grammatica, Oefeningen), 'Cultuur' (Literatuur, Mythologie, Geschiedenis, Realia,
Rome), 'Informatie' (Boeken, Websites, Musea, Links), 'Varia' (Quiz, Bloopers,
Postbus) en een 'Klassieke agenda'.
KOX KOLLUM
De
Nederlandstalige
website
'Kox
Kollum
en
klassieken'
(http://www.koxkollum.nl/) bevat o.a. de rubrieken 'Kox' kijkdoos' (met enkele korte
videofragmenten), 'Kox' cursus Latijn' (met grammaticale theorie en massa's
oefeningen), 'Mythologie' (met een gedeeltelijke vertaling van Apollodoros'
Bibliotheca), 'Auteurs' (met de oorspronkelijke tekst en een vertaling van vele Latijnse
en Griekse auteurs), 'Games' (met spelletjes en quizzen), 'Potjeslatijn', 'Plaatjes',
'Jaartallen' (met o.a. een lijst van Romeinse consuls en keizers), 'Gedichten' en een chatbox.
LATIJN EN GRIEKS
De Nederlandstalige website 'Latijn en Grieks' van JEF (Jaap)
(http://www.latijnengrieks.com/) bevat vertalingen van de Latijnse en Griekse teksten
uit zeer veel handboekenreeksen, en van een aantal klassieke auteurs.
DE LATIJN-PAGE
De Nederlandstalige website 'De Latijn-page' (http://www.latijnpage.com/)
bevat vertalingen van handboeken en van auteurs, grammaticale oefeningen en allerlei
andere informatie over de oudheid.
29
LEREN LEZEN
De Nederlandstalige website 'Het Leren lezen-traject' is een didactisch project
van de opleiding Taal- en Letterkunde: Latijn en Grieks van de Katholieke Universiteit
Leuven (http://www.arts.kuleuven.be/lerenlezen/, met toegang tot het 'Leertraject' langs
het user-id 'lerenlezen' en het initieel paswoord 'traject0405').
LINGUA LATINA VIVIT
De Nederlandstalige website 'Lingua
Latina vivit' van twee
gymnasiumleerlingen
Luise
Laan
en
Jim
Portegies
(http://people.zeelandnet.nl/jakkes/casaframe.htm) bevat een aantal grammaticale en
mythologische pagina's.
MELISSA
De 'Fundatio Melissa', die het levende Latijn wil bevorderen, heeft ook een
eigen, Latijnse website (http://users.skynet.be/Melissalatina/).
PHOENIX
De Nederlandstalige website Phoenix (http://www.phoenix-online.be/) (die vrij
lang duurt om te openen) bevat een aantal oefeningen die langs het internet gemaakt
kunnen worden.
PINKSTER
Het 'Latijn - Nederlands woordenboek' van Harm Pinkster, waarin reeds een
aantal corrigenda en addenda voor een volgende derde druk zijn verwerkt, is vooralsnog
gratis te raadplegen op het internet (http://www.latijnnederlands.nl/),.
SATURA LANX
De Nederlandstalige website 'Satura lanx' van leraar Marc Knecht (http://saturalanx.telenet.be/) biedt informatie rond 'Cicero', de televisiereeks 'I, Claudius',
'Miscellanea' (vijfhonderd spreuken met bronvermelding), 'Ovidius' (een navertellen
van de Metamorphoses) en 'Vita Romana' (teksten die kunnen voorbereiden op een
Romereis), en onder 'Powerpoint' een aantal uitgewerkte powerpoint-lessen die bij de
auteur aan te vragen zijn [cf. 3.1].
SOCIETAS VIA ROMANA
De
(o.a.)
Nederlandstalige
website
'Societas
Via
Romana'
(http://www.societasviaromana.org/) heeft een internationale chatroom over de
Romeinse wereld.
TRADUPOLIS.BE
De Nederlandstalige website 'Tradupolis.be. Vertalingen Latijn en Grieks'
(http://www.tradupolis.be/) biedt vertalingen voor heel wat handboeken Latijn en
Grieks, en wil tegelijk een chat-forum zijn.
GREEK GRAMMAR ON THE WEB
De Engelstalige website 'Greek grammar on the web. The electronic gateway to
the study of ancient Greek' van Marc Huys van de Katholieke Universiteit Leuven
(http://perswww.kuleuven.be/~u0013314/greekg.htm) biedt o.a. Griekse fonts aan.
30
LATIN COURSE
De Engelstalige website 'Latin course for the Virtual school of languages'
(http://languages.4status.net/latin/books.htm) bevat nuttige bibliografische verwijzingen
naar o.a. jeugdboeken en strips vertaald in het Latijn.
THE LATIN LIBRARY
Op de Engelstalige website 'The Latin library' (http://www.thelatinlibrary.com/)
kan men de originele teksten terugvinden van de meeste Romeinse auteurs.
TEXTKIT
Op de Engelstalige website 'Textkit. Greek & Latin learning tools'
(http://www.textkit.com/) kan men een groot aantal handboeken Latijn of Grieks voor
beginners en gevorderden downloaden.
COLLATINUS
Op de Franstalige website 'Collatinus' (http://www.collatinus.org/) bevinden
zich o.a. scripts om de Latijnse uitgangen in te oefenen.
LATEIN-PAGINA
De deels Duitstalige, deels Latijnse website 'Latein-pagina' van het GoetheGymnasium in Emmendingen (http://www.latein-pagina.de/) biedt o.a. de rubriek 'P.
Ovidi Nasonis Metamorphoses illustrationibus praeclaris auctae', waarbij de tekst van
Ovidius (met een gedeeltijke Duitse en Engelse vertaling) verlucht is met 1747 foto's
van kunstwerken die in verband staan met de tekst.
NAVICULA BACCHI
De Duitstalige website 'Navicula Bacchi' van leraar Egon Gottwein
(http://www.gottwein.de/) is vooral bedoeld voor leerlingen en bevat o.a. een 'LateinLink-Lexikon' en een 'Lexikon der Mythologie'.
SODALITAS LUDIS LATINIS FACIUNDIS
De Duitstalige (en deels Latijnse) website van de 'Sodalitas ludis Latinis
faciundis' (http://www.klassphil.uni-muenchen.de/~stroh/sodalitas.html) biedt o.a.
bibliografische verwijzingen naar allerlei hulpmiddelen voor het gesproken Latijn.
YLE RADIO 1
De Finse website 'YLE Radio 1' biedt onder de Latijnse rubriek 'Radiophonia
Finnica generalis. Nuntii Latini' (http://www.yleradio1.fi/nuntii/) nieuwsartikels aan
over actuele onderwerpen opgesteld in het Latijn.
2.5.4. Egypte
Egypte komt ook aan bod in reeds vermelde websites als 'Geschiedenis voor
kinderen', 'Histopia', 'Empires', 'Cleopatra site', 'Cleopatra' [cf. 2.5.1] en 'Franck Goddio'
[cf. 2.5.2].
EGYPTE LAND VAN DE FARAO'S
'Egypte
land
van
de
farao's'
van
Erwin
Huggers
(http://www.landvandefaraos.nl/) is een mooie Nederlandstalige website met de
rubrieken 'Farao's', 'Tempel', 'Geografie', 'Graven', 'Goden', 'Geschrift', 'Maatschappij'.
31
CENTRE FOR COMPUTER AIDED EGYPTOLOGICAL RESEARCH
Het 'Centre for computer aided egyptological research' van Dirk van der Plas
(http://www.ccer.nl/) is koploper op het gebied van het ontwikkelen van hulpmiddelen
voor de egyptologie op computer. De Engelstalige website biedt een aantal van hun
producten aan.
DIGITAL EGYPT FOR UNIVERSITIES
De
Engelstalige
webstite
'Digital
Egypt
for
universities
(http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/Welcome.html) bevat o.a. een tijdlijn en heel wat
afbeeldingen.
EGYPT LAND OF ETERNITY
'Egypt land of eternity' (http://members.tripod.com/~ib205/map.html) is een
Engelstalige website met bv. een lijst van farao's, een chronologisch overzicht, een
kaart met foto's van de belangrijkste plaatsen.
PHARAOHS
De
Engelstalige
website
'Pharaohs.
Heroglyphic
(sic)
writing'
(http://thepharaohs.100megspop2.com/hero.htm) biedt een aantal hiërogliefen.
PHARAONIC EGYPT
'An introduction to the history and culture of pharaonic Egypt'
(http://www.terraflex.co.il/ad/egypt/index.html) is een Engelstalige website met een
algemeen historisch overzicht.
LES DEUX TERRES
'Les deux terres' (http://2terres.hautesavoie.net/accueil2.htm) is een Franstalige
website met o.a. een chronologisch overzicht en een lijst van farao's.
Topic: De Egyptische piramiden
PIRAMIDOMANIE
De Nederlandstalige website 'Piramidomanie. Nieuwe onthullingen over het
oude Egypte' van Marcel Hulspas, een onderdeel van de 'Stichting Skepsis', die
pseudowetenschap
en
het
paranormale
onderzoekt
(http://www.skepsis.nl/piramidomanie.html), behandelt o.a. het zogenaamde Orion
mysterie.
PYRAMID CONSTRUCTION
De
Engelstalige
webpagina
'Pyramid
construction'
(http://www.touregypt.net/construction/), een onderdeel van 'Tour Egypt!', toont de
evolutie van de piramiden.
PYRAMIDS
Op de Engelstalige website 'Nova online adventure. Pyramids'
(http://www.pbs.org/wgbh/nova/pyramid/) kan men zelf in de piramide van koning
Cheops
(of
'Khufu')
rondwandelen
(http://www.pbs.org/wgbh/nova/pyramid/explore/khufuenter.html).
32
L'ÉGYPTE DES PYRAMIDES
De
Franstalige
website
'L'Égypte
des
pyramides'
(http://perso.wanadoo.fr/philippe.grandjean/) bevat tekst over en plannetjes van de
piramiden.
2.5.5. Kaarten en topografie
Enkele sites die naar kaarten doorverwijzen of er zelf aanbieden, zijn reeds
vermeld, bv. 'Ancient history source book', 'Rome project' [cf. 2.4.1], 'ArchNet',
'Romarch' [cf. 2.4.2], 'Eternal Egypt' [cf. 2.4.3], 'The Roman empire', 'De imperatoribus
Romanis', 'The Romans', 'Romeinen en Latijn' [cf. 2.5.1].
Er bestaan ook een aantal interessante projecten over steden, nederzettingen en
bijzondere plaatsen uit de klassieke oudheid, die meestal samenhangen met uitgebreide
lopende archeologische projecten in de plaatsen in kwestie. Daar vindt men (idealiter)
een overzicht van de laatste archeologische bevindingen, een kort overzicht van de
geschiedenis van de stad, plannetjes, foto's en dergelijke meer.
PERSEUS
De Engelstalige on line atlas van 'Perseus. Interactive web atlas of the ancient
world' (http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/patlas) [cf. 2.5.1] is misschien de meest
gedetailleerde en meest flexibele atlas van de antieke wereld die tegenwoordig op het
net te vinden is. Men kan naar believen inzoemen of uitzoemen, alle of slechts bepaalde
steden en belangrijke sites of bevolkingsconcentraties oproepen, en al dan niet rivieren,
moderne landsgrenzen en hoogtelijnen tonen. Sommige functies zijn wel enkel
beschikbaar vanaf een bepaalde schaal; op de grootste schaal bv. kunnen heel wat
minder steden getoond worden dan op de kleinste schaal. Het reeds vermelde 'Perseus
lookup tool' doorzoekt automatisch de volledige Perseus website, inclusief de Princeton
encyclopaedia of classical sites (1976), een van de belangrijkste topografische
woordenboeken voor de klassieke oudheid met meer dan vijfduizend steden,
nederzettingen en andere belangrijke plaatsen, die nu on line te raadplegen is
(http://www.perseus.tufts.edu/PR/pecs.ann.html). Een nadeel van de 'Perseus' atlas is
dat hij volledig is toegespitst op de Griekse en de Romeinse oudheid, zodat Egypte en
vele andere streken buiten Griekenland, Klein-Azië en Italië nauwelijks aan bod komen.
DE HISTORISCHE ATLAS
De Nederlandstalige website 'De historische atlas' van uitgeverij De Boeck
(http://www.historischeatlas.be/index1.html) bevat tal van nuttige kaarten en tijdlijnen.
ANCIENT WORLD MAPPING CENTER
De Engelstalige website 'Ancient world mapping center' van de University of
North Carolina at Chapel Hill (http://www.unc.edu/awmc/).
INTERACTIVE ANCIENT MEDITERRANEAN
De Engelstalige website 'Interactive ancient Mediterranean' (IAM)
(http://iam.classics.unc.edu/index.html) blijft voorlopig nog op het internet staan, maar
wordt niet verder uitgebouwd. De activiteiten worden verder gezet binnen het reeds
vermelde 'Ancient world mapping center'.
MAP HISTORY
33
De Engelstalige website 'WorldWideWeb Virtual Library - History. Map history
/ History of cartography' (http://www.maphistory.info/webimages.html) heeft een
nuttige zoekfunctie om kaarten op te sporen op het internet.
PERRY-CASTAÑEDA LIBRARY
De Engelstalige website
(http://www.lib.utexas.edu/maps/).
'Perry-Castañeda
Library.
Map
collection'
2.5.6. Tijdlijnen
Enkele reeds vermelde websites bevatten tijdlijnen of verwijzen ernaar door, bv.
'Ancient history sourcebook' [cf. 2.4.1], 'Eternal Egypt' [cf. 2.4.3], 'Afbeeldingen', 'The
Roman empire' [cf. 2.51.], 'Archeologisch erfgoed' [cf. 2.5.2], 'De historische atlas' [cf.
2.5.5].
CHRONOLOGY ROME
De website 'Chronology Rome. Exploring ancient world cultures'
(http://eawc.evansville.edu/chronology/ropage.htm) bevat een tijdlijn, maar geen
fotomateriaal.
TROIA
Op de Duitstalige website 'Troia', opgemaakt voor de tentoonstelling 'Troia.
Traum
und
wirklichkeit'
in
Bonn
in
2001-2002
(http://www.troia.de/pages/explorer_start.html), bevindt zich een mooie interactieve
tijdlijn 'durch 3000 Jahre Menschheitsgeschichte'.
2.5.7. Kalenders
CALENDER TOOLS
Op de website 'Calender tools' (http://www.lieberknecht.de/~prg/calendar.htm)
vindt men een programma om automatisch kalenderdata (bv. 'iii Kalendas Apriles', 'de
derde dag vóór de Kalendae van april') om the zetten in onze kalender. Het programma
is evenwel vooral bedoeld om middeleeuwse data om te zetten en werkt helaas niet voor
data vóór onze tijdrekening.
DATE CONVERTER FOR ANCIENT EGYPT
De Engelstalige website 'Date converter for ancient Egypt' van Frank Grieshaber
(http://aegyptologie.online-resourcen.de/index.html) helpt om data vermeld in Griekse
en demotische documenten uit de tijd van Psammetichos tot Diocletianus om te zetten
in onze kalender.
2.5.8. Mythologie
ATLAS VAN DE MYTHOLOGIE
De Nederlandstalige website 'Atlas van de mythologie & oudheid' van
HistoPortal (http://www.histoportal.net/).
THE BIG MYTH
34
Op de Engels- en Nederlandstalige website 'The big myth'
(http://mythicjourneys.org/bigmyth/), waarvan ook een cd-rom versie bestaat, is zonder
betaling alleen het luik Egypte te raadplegen.
DE GRIEKSE MYTHOLOGIE
De
Nederlandstalige
website
'De
Griekse
mythologie'
(http://mediatheek.thinkquest.nl/~lla162/) is gemaakt door het 'Team Ila 162', drie
leerlingen uit het secundair onderwijs.
DE MYTHENPAGINA
'De mythenpagina' (http://home.tiscali.be/be029327/) is een mooie
Nederlandstalige website gemaakt door Thomas Huyghe en Jo Heirman, twee jongens
uit de eerste graad en dus ook bruikbaar voor die doelgroep, met rubrieken als 'Mythen',
'Goden', 'Heracles', 'Griekenland', 'Foto's', 'Gezegden', 'Figuren' en 'Spelen'.
GRIEKSE EN ROMEINSE GODEN
'Griekse
en
Romeinse
goden'
(http://httpd.chello.nl/j.vangenuchten/).
van
Erlijn
van
Genuchten
HERAKLES SITE
De Nederlandstalige 'Herakles site', een onderdeel van 'Vaknetwerk KCV.
Geschiedenis van de oudheid en antieke cultuur. Universiteit Utrecht'
(http://www2.let.uu.nl/solis/kcv/herakles/index.html).
OIDIPOUS SITE
De Nederlandstalige 'Oidipous site' van
(http://www2.let.uu.nl/solis/kcv/oidipous/index.html).
de
Universiteit
Utrecht
ORPHEUS SITE
De Nederlandstalige 'Orpheus site' van
(http://www2.let.uu.nl/solis/kcv/orpheus/index.html).
de
Universiteit
Utrecht
MYTHOLOGIE
'Mythologie', een onderdeel van 'Lumina. Vaklokaal klassieke talen en KCV'
van 'De digitale school' (http://www.digischool.nl/kt/index.htm) [cf. 2.4.1], is een
Nederlandstalige portaalsite met mythologie-aanraders in boekvorm en op het internet,
plus een quiz.
TERRAMATER
De Nederlandstalige website 'Terramater. Godinnen uit de hele wereld'
(http://www.nissaba.nl/godinnen/) biedt een gedetailleerde beschrijving van godinnen
en mythologische vrouwen.
THE ENCYCLOPEDIA MYTHICA
'The encyclopedia mythica. An encyclopedia on mythology, folklore, and
legend' (http://www.pantheon.org/mythica/) is momenteel de grootste Engelstalige
mythologische encyclopedie op het internet, voorzien van een zoekfunctie. Men vindt
er een groot aantal lemmata van goden, personificaties en heroës uit Griekenland,
Rome, Gallië, Perzië, Israël en Egypte.
35
THEOI PROJECT
De Engelstalige website 'Theoi project. A guide to Greek gods, spirits &
monsters' (http://66.90.77.92/) biedt voor de meeste mythologische figuren een korte
beschrijving, eventueel een afbeelding, een overzicht van de antieke bronnen, en een
zeer nuttige selectie van relevante passages uit die bronnen in vertaling.
LE GRENIER DE CLIO
'Le grenier de Clio. Mythologies du monde entier' (http://grenier2clio.free.fr/) is
een uitgebreide Franstalige website rond de mythologie en de godsdienst van Egypte,
Mesopotamië en de klassieke oudheid, met afbeeldingen van de verschillende goden.
2.6. Activiteitenagenda's, krantenknipsels, musea, romans, strips en films on line
Activiteitenagenda's
Reeds vermeld zijn de rubrieken 'Klassieke agenda' in 'Lumina. Vaklokaal
klassieke talen en KCV', 'In theatro' in 'Vaknetwerk KCV' [cf. 2.4.1], de 'Klassieke
agenda' in 'De klassieke oudheid' [cf. 2.5.3], en de websites van de verenigingen
Egyptologica Vlaanderen en Ex oriente lux, die hun eigen lezingen en activiteiten
aankondigen [cf. 2.4.3].
NEDERLANDS KLASSIEK VERBOND
Informatie over alle tentoonstellingen, lezingen, theatervoorstellingen en andere
activiteiten in Vlaanderen en Nederland rond de oudheid kan men vinden op de twee
Nederlandstalige websites van de vereniging het 'Nederlands Klassiek Verbond' (NKV)
(in Vlaanderen: http://users.pandora.be/nkv/ - in Nederland: http://www.nkv.nl/).
Krantenknipsels
OUDHEID.NL
De Nederlandstalige website 'Oudheid.nl' van de Vereniging Classici Nederland
(http://www.oudheid.nl) toont onder de rubriek 'Nieuws' een selectie van recente
krantenartikels.
WIKIPEDIA
De reeds vermelde encyclopedie Wikipedia [cf. 2.3] heeft ook een rubriek 'Oud
nieuws' (http://nl.wikipedia.org/wiki/Portaal:Oudheid/Oud_Nieuws) met allerlei recente
kranten- en website artikels over de oudheid.
Nuttige websites
VLAAMS SECRETARIAAT VAN HET KATHOLIEK ONDERWIJS (VSKO)
(http://ond.vsko.be/portal/page?_pageid=654,1&_dad=portal&_schema=portal&p_p
ortal_id=1)
VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS (VVKSO)
(http://www.vvkso.be/)
OFFICIËLE WEBSITE VAN HET GEMEENSCHAPSONDERWIJS
(http://www.gemeenschapsonderwijs.be/)
VLAAMSE ONDERWIJSRAAD (VLOR)
(http://www.vlor.be/)
36
MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, DEPARTEMENT ONDERWIJS
(http://www.ond.vlaanderen.be/)
VERENIGING VAN LEERKRACHTEN OUDE TALEN (VLOT)
(http://www.vlot-vzw.be)
VLAAMSE VERENIGING LERAREN GESCHIEDENIS & MAATSCHAPPELIJKE
(VVLG). CONTACTPUNT GESCHIEDENISONDERWIJS VLAANDEREN
(http://www.vvlg.be/)
ENCYLOMEDIA. WEGWIJS OP DE INFORMATIESNELWEG
(http://www.encyclomedia.be/)
VRIENDEN VAN HET GYMNASIUM
(http://gymnasiumnu.nl/)
VORMING
Musea en archeologie
STICHTING VOOR DE NEDERLANDSE ARCHEOLOGIE
De Nederlandstalige website van de 'Stichting voor de Nederlandse archeologie'
(http://www.sna.nl/) biedt allerlei archeologische informatie, zoals de adressen van
archeologen, archeologische instellingen en bibliotheken, en een agenda met
tentoonstellingen en evenementen, en biedt toegang tot de websites van allerlei
archeologische organisaties en instellingen.
MUSEUMSERVER
De Nederlandstalige website 'De museumserver. Nederlandse musea op het
internet' (http://www.museumserver.nl/home_fs_nl.htm) wijst de weg naar de
infopagina's van zo'n 400 musea in Nederland.
ARCHNET
De reeds vermelde Engelstalige portaalsite 'ArchNet' [cf. 2.4.2] biedt onder
'Regional view' links naar musea en projecten over de hele wereld
(http://archnet.asu.edu/regions/regions.php).
Musea met collecties rond de oudheid
Koninklijke Musea van Kunst en Geschiedenis (KMKG), Jubelpark 10, B-1000
Brussel; 02/741.73.03 - 02/741.72.11; [email protected]; http://www.kmkgmrah.be/
Provinciaal Gallo-Romeins Museum Tongeren, Kielenstraat 15, B-3700 Tongeren;
012/67.03.30 (dienst publiekswerking: 012/67.03.45 - 012/67.03.46); fax:
012/67.03.33; [email protected]; http://www.galloromeinsmuseum.be/
Provinciaal Archeologisch Museum Velzeke, Paddestraat 7, B-9620 Velzeke-Zottegem,
09/360.67.16;
fax:
09/361.28.41;
[email protected];
http://www.zottegem.be/page.php?linkID=21 en http://www.tov.be/ (onder musea,
no. 69)
Provinciaal Archeologisch Museum t' Ename, Lijnwaadmarkt 20, B-9700 Oudenaarde,
055/30.90.40;
fax:
055/30.99.01;
[email protected];
http://www.ename974.org/Ndl/pagina/index.html en http://www.tov.be/ (onder
musea, no. 68)
Stedelijk museum 'Het toreke', Grote markt 6, B-3300 Tienen, 016/80.56.66; fax:
016/81.04.79; http://www.tienen.be/
37
Stedelijk museum Vander Kelen-Mertens (met een archeologische afdeling),
Savoyestraat
6,
B-3000
Leuven,
016/22.69.06;
http://www.leuven.be/showpage.asp?iPageID=1338
Stedelijk archeologisch museum van Oudenburg, Abtsgebouw, Marktstraat 25, B-8460
Oudenburg (West-Vlaanderen), 059/26.60.27; http://www.oudenburg.be/
Stedelijke musea Brugge - Bruggemuseum - Archeologie, Mariastraat 36A, B-8000
Brugge, 050/44.87.43; http://www.brugge.be/internet/nl/index.htm
Enkele archeologische parken:
- L'Archéosite d'Aubechies, Rue de l'abbaye, 1, B-7972 Aubechies; 069/67.11.16;
http://www.archeosite.be
- Themapark Archeon, De Oude Wereld 200, postbus 600, NL-2400 Alphen aan de
Rijn, Nederland; 0172/447744; http://www.archeon.nl/ [cf. 2.5.2]
- Xanthen. Archäologischer Park - Regionalmuseum, Trajanstrasse 4, D-4232 Xanthen,
Duitsland; 00-49-2801-37298; [email protected]; http://www.apx.lvr.de/
Interessante sites en musea in Nederland:
- Rijksmuseum van Oudheden, Leiden; http://www.rmo.nl/new/home.html
- Allard Pierson Museum. Archeologisch museum van de Universiteit Amsterdam;
http://www.uba.uva.nl/apm
- Thermenmuseum Heerlen; http://www.thermenmuseum.nl/
- Museum Het Valkhof Nijmegen; http://www.museumhetvalkhof.nl/
Interessante sites en musea in Duitsland:
- Trier (met de basilica, de stadspoort, de thermen, het theater en het museum);
http://www.trier.de/
- Köln, het Römisch-Germanisches Museum; http://www.museenkoeln.de/roemischgermanisches-museum/
Jeugdboeken en romans
KLASSIEKEN IN DE NEDERLANDSTALIGE JEUGDLITERATUUR
De Nederlandstalige website 'Overzicht Klassieken in de Nederlandstalige
jeugdliteratuur
van
1980
tot
heden'
van
Marjolein
Wakker
(http://www2.let.uu.nl/solis/kcv/jeugdliteratuur.html) biedt een alfabetisch en
thematisch overzicht van en een beknopte commentaar bij een groot aantal jeugdboeken
over de oudheid.
LUMINA
Voor een uitgebreide lijst van boeken en romans met klassieke onderwerpen en
motieven kan men terecht bij het reeds vermelde 'Lumina. Vaklokaal Klassieke Talen
en
KCV'
[cf.
2.4.1]
onder
de
rubriek
'Boekenlijsten'
(http://www.digischool.nl/kt/index.htm).
HISTORFORUM
Op de reeds vermelde Nederlandstalige website 'Histoforum' [cf. 2.4.1] vindt
men een overzicht van 'Historische romans', vaak gelinkt aan een inhoudelijke
beschrijving
van
de
boeken
(http://www.digischool.nl/gs/community/histoforum/romans/historo3.htm)
38
BIBNET. VLAAMSE OPENBARE BIBLIOTHEKEN OP INTERNET
De Nederlandstalige website 'Bibnet. Vlaamse openbare bibliotheken op
internet' (http://www.bib.vlaanderen.be/) biedt binnen de rubriek 'Bibkids' onder 'Op
zoek naar een boek, video of cd-rom' een zoekbalk waar men kan zoeken op auteur of
titel, maar ook op inhoud. Een zoekterm als 'een verhaal over - Romeinse rijk' levert bv.
28 jeugdboeken op. Daarnaast biedt 'De KinderWebwijzer' een selectie van interessante
Nederlandstalige websites voor jongeren (waaronder enkele rond de oudheid).
ANCIENT GREECE IN FICTION
De
Engelstalige
website
'Ancient
Greece
in
fiction'
(http://www.rhul.ac.uk/Classics/NJL/novels.html) biedt een 'listing of novels and story
collections in English'.
HISTORISCHE ROMANE ÜBER DAS ALTE ROM
De Duitstalige website 'Historische Romane über das alte Rom' van Stefan
Cramme (http://www.hist-rom.de/).
STEVEN SAYLOR
De Engelstalige website van Steven Saylor (http://www.stevensaylor.com/) en
de
Engelstalige
pagina
'Gordianus
the
finder'
(http://www.thrillingdetective.com/gordianus.html) verschaffen informatie over de
prachtige reeks Gordianus, nu al elf detective romans gesitueerd in het Rome van de 1e
eeuw v.C.
Film en strips
Wie vragen heeft rond de oudheid in films en strips, kan steeds terecht in de
databanken van Herbert Verreth (mailen naar [email protected]). Een
deel van deze bestanden is geëxporteerd als De oudheid in film. Filmografie, Leuven,
2003 (80 blz.), en De oudheid in strips, Leuven, 2005 (79 blz.), allebei te downloaden
op de website van de aggregatie Klassieke Studies van de Katholieke Universiteit
Leuven (http://www.arts.kuleuven.be/ALO/klassieke/film.htm).
Enkele algemene strip-websites:
'Strip-encyclopedie Zilveren dolfijn' (http://www.zilverendolfijn.nl/)
'Encyclo' BD' (http://www.encyclobd.com/lang.html)
'BD Paradisio' (http://www.bdparadisio.com/index.htm)
'European comics on the web' (http://staff.science.uva.nl/~erikt/comics/welcome.html)
'L'encyclopédie des bandes dessinées' (http://edbd.netatlantide.net/index.php)
Enkele websites rond Asterix:
'Asterix en Obelix' (http://www.euronet.nl/users/idi_rad1/asterix-en-obelix/)
'Asterix bij de Bataven' (http://www.asterix-obelix.nl/dutch/)
'Astérix' (http://edbd.netatlantide.net/asterix/)
'Astérix. Le site officiel' (http://www.asterix.tm.fr/)
'Asterix Lexikon' (http://www.comedix.de/main/index.html)
Enkele film-websites:
'The Internet Movie Database' (http://us.imdb.com/)
39
'Internet Ancient history sourcebook. Ancient history in the
(http://www.fordham.edu/halsall/ancient/asbookmovies.html)
'The Ancient Egypt film site' (http://www.wepwawet.nl/films/default.htm)
'Peplum. Images de l'antiquité. Cinéma et BD' (http://www.peplums.info/)
movies'
2.7. Software en educatieve cd-roms
OVERHOOR
Het
Nederlandstalige
programma
'Overhoor'
(http://home.wanadoo.nl/overhoor/overhoor/nav.html) is gratis te downloaden en is zeer
eenvoudig in het gebruik. Het is niet handboek-specifiek en is zelfs niet aan één vak
gebonden. Het programma op zich is immers een 'leeg' vraag-antwoordprogramma dat
de invoer van een eigen bestand met vragen en antwoorden vereist. De rubrieken
'Overhoor lijsten: Latijn', 'Overhoor lijsten: Grieks' en 'Overhoor lijsten: Geschiedenis'
bevatten reeds oefeningen voor heel wat handboekreeksen die door vrijwilligers zijn
ingestuurd. De ingevoerde opgaven kunnen worden afgewisseld en bestaan uit kleine
bestanden die eenvoudig zelf aangemaakt kunnen worden en die gemakkelijk kunnen
worden verspreid via diskettes of langs het internet. Op deze manier kan een bestand
doorgegeven worden aan alle leerlingen die het programma gebruiken; indien nodig
kunnen ze nog bijgewerkt worden of kunnen de leerlingen eigen bestanden maken met
woorden of vormen die ze extra willen inoefenen. Voor een sessie biedt het programma
de keuze tussen trainingsvragen, meerkeuzevragen en invulvragen. Ongeacht de keuze
kan men bovendien optioneel nog instellen om vraag en antwoord om te keren (bv. om
over te schakelen van een actieve naar een passieve beheersing van een grammaticaal
onderdeel), om fout beantwoorde vragen te laten herhalen totdat alle antwoorden
correct zijn of om een willekeurige selectie van twintig vragen te laten uitkiezen (het
programma gebruikt steeds een willekeurige volgorde van vragen). Ten slotte is er nog
een functie voorzien om alle vragen die een voorafbepaald aantal keer foutief zijn
beantwoord, als een apart bestand op te slaan. Er zijn enkele minpunten aan het
programma. Zo dient een antwoord identiek te zijn aan het antwoord in het bestand,
inclusief het al dan niet voorkomen van komma's of punten en dezelfde woordvolgorde.
Om dit zoveel mogelijk op te vangen zijn er goede afspraken nodig. Tikfouten kan men
zich dus nooit veroorloven, maar dit is een nadeel van alle soortgelijke programma's
tenzij men gebruik maakt van meer gesofisticeerde, maar vaak dure commerciële
pakketten. Een ander nadeel is dat 'Overhoor' momenteel niet beschikbaar is voor
gebruikers van een Apple Macintosh.
LINGUA LATINA
Langs
de
Engelstalige
website
'Lingua
Latina'
(http://vm.ucc.uconn.edu/~hasenfra/wlatin.html) kan men een programma downloaden
dat leerlingen helpt bij het inoefenen van Latijnse grammatica of vocabularium, en dat
zelfs een score bijhoudt.
KALOS
Langs
de
Engelstalige
website
'Kalos'
(http://www.geocities.com/SiliconValley/Horizon/8851/index.htm) kan men een
programma downloaden dat leerlingen helpt bij het inoefenen van Griekse grammatica
of vocabularium.
CENTAUR SYSTEMS
40
De Engelstalige website 'Centaur systems. Education software for the classics'
(http://www.centaursystems.com/default.html) biedt een overzicht van software voor
klassieke studies op school, bruikbaar op PC en Macintosh.
DR. J.
Op de Engelstalige website 'On-line survey of audio-visual resources for
classics' (http://lilt.ilstu.edu/drjclassics2/) wordt leerkrachten een overzicht geboden van
de audiovisuele bronnen voor de klassieke talen (bv. video's, cd-roms) die via het
internet te koop worden aangeboden.
Cd-roms en andere hulpmiddelen
Er zijn een aantal commerciële, historische cd-roms op de markt die vaak
bruikbaar zijn in klascontext. Vele van de volgende cd-roms staan besproken op de
Nederlandstalige
website
'Historische
cd-roms'
van
de
VVLG
(http://users.pandora.be/michel.vanhalme/starter5.htm). Bv.:
Ancient civilisations of the Mediterranean [cf. Leerplan Gemeenschapsonderwijs Latijn
2, 2002, p. 19]
De grote musea van Europa I-II [cf. Leerplan Gemeenschapsonderwijs Latijn 2, 2002,
p. 19]
DESROCHES-NOBLECOURT, Ch. Toetanchamon. Een zoektocht doorheen het eeuwige
Egypte, Emme Interactive, Mediamix, Schaarbeek, 1999
Encarta 99
Exploring ancient architecture [cf. Leerplan Gemeenschapsonderwijs Latijn 2, 2002, p.
19]
Exploring ancient cities [cf. Leerplan Gemeenschapsonderwijs Latijn 2, 2002, p. 19]
History through art, met daarin de cd-roms Ancient Greece en Ancient Rome
Introduction to archaeology [cf. Leerplan Gemeenschapsonderwijs Latijn 2, 2002, p.
19]
Magisch Egypte, Emme Interactive, Mediamix, Schaarbeek, 2000?
REIMER, P. J., Klassieke oudheid A-Z, Het Spectrum, 1999
STUUR, Addo - VAN DORP, Eric Jan, Edurom. Geschiedenis voor de basisvorming,
2001? (ISBN: 90-229-4315-1)
The big myth [cf. 2.5.8]
VAN DER PLAS, Dirk (ed.), Egyptian Treasures in Europe. 1. 1000 Highlights; 2. De
Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis Brussel, 2000; 3. National Museum of
Ireland - Dublin, 1999-2000
Verdwenen beschavingen, Acta-Emme, 1998 [o.a. Pompeii, Persepolis, Troia en
Toetanchamon]
Minder bruikbaar in de klas leken mij:
Attica Interactive, Aureum. Latijnse cryptogrammen, Utrecht, Uitgeverij Spectrum
Software, 1999
QUEANT, Christophe - PASCAL, Christophe, The great myths and legends, Stamford,
E.M.M.E. Interactive, 1995 (ISBN: 1-57535-037-8)
Een aantal programma's om leerlingen de Latijnse basismorfologie te laten
inoefenen zijn te koop op de markt. De oudere programma's zijn uitgebracht op
diskette, de meer recente versies op cd-roms.
41
Diskette: DE VUSSER, Frederik - SAELENS, Stijn, Doctificus versie 2.0. Een
sofwarepakket bij de methode Latijn Studium, Lier, 1992 [LAGG 2094 STUD
DOCT]
Diskette: LATVOC, 1992? = DEVLEESCHOUWER, L. - EISENDRATH, G. - VERBURGH, H.
e.a., LATVOC. Samenwerkingsproject Gemeenschapsinspectie Latijn - Sectie
Klassieke Filologie VUB - EDUCO VUB, Brussel, Vrije Universiteit Brussel, Dienst
EDUCO, 1992? (non repperi)
Diskette: SOS Nijmegen, Conguarium, Numerarium, Oraculum, Pronominarium,
Sanguarium, Verbarium [alleen voor PC en niet voor Macintosh] [cf. Software op
school (SOS) Nijmegen. Computerprogramma's voor Latijn, in Kleio, 25, 2, 1996, p.
111-112]
Cd-rom: Phoenix 1-4, Kapellen, Pelckmans, 2003
Ook binnen het departement Klassieke Studies van de Katholieke Universiteit
Leuven zijn een aantal cd-roms ontwikkeld die bruikbaar zijn in de klas:
CLARYSSE, Willy, Het orakel van Astrampsychus, Leuven, 2000 [cf. HOOGENDIJK,
Francisca A. J. - CLARYSSE, Willy, De sortes van Astrampsychus. Een orakelboek uit
de Oudheid bewerkt voor het Middelbaar Onderwijs, in Kleio, 11, 2, 1981, p. 53-99]
MATHEEUSSEN, Constant - DE LANDTSHEER, Jeanine - VAN HOUDT, Toon e.a., Erasmus
en Vives over vrouwen en opvoeding, Leuven, 2001 [bijlage bij het gelijknamige
boek in de Aulos-reeks]
VERRETH, Herbert - CLARYSSE, Jeroen, Van Narmer tot Nasser. Een Nijlcruise, Leuven,
1999 [ontwikkeld voor de tentoonstelling Keizers aan de Nijl in het Gallo-Romeins
museum in Tongeren in 1999-2000]
2.8. Discussiegroepen
Discussiegroepen of 'mailing lists' maken gebruik van e-mail om grote groepen
mensen in één keer te bereiken. Wanneer men zich abonneert op zo'n discussiegroep,
geeft men zijn e-mailadres door. Wanneer men een vraag of een boodschap wil
doorsturen naar de leden van de groep, dan stuurt men het bericht naar het centrale
adres van de discussiegroep, vanwaaruit het over de andere leden verspreid wordt.
Wanneer iemand wil reageren op dit bericht, kan hij zijn boodschap opnieuw naar het
centrale adres doorsturen en zo naar alle andere leden, of hij kan ook rechtstreeks emailen naar de persoon die het eerste bericht heeft verzonden.
Er bestaan erg algemene lijsten over de Griekse en de Romeinse wereld, maar
ook meer specifieke lijsten die aan één bepaalde auteur of discipline gewijd zijn. Bv.
CLASSICS (over de oudheid in het algemeen), EPIGRAPH-L (epigraphie),
IUSROMANUM (Romeins recht), HOMER (Homerus), ANAHITA (de vrouw in de
oudheid). Een lijst van vele tientallen discussiegroepen (en de procedure om zich in te
schrijven) vindt men op 'Progressus' (onder 'Hulpmiddelen' > 'Mailing lists')
(http://www.arts.kuleuven.be/progressus/hulp/hulpmiddelen5.htm) en op 'IAHRG'
(onder
'Research
fora'
>
'Mailing
lists
and
newsgroups')
(http://www.ancienthistory.ugent.be/history/iahrg/) [cf. 2.4.1].
[cf. Van Beek, 2000, p. 100]
42
3. Didactische toepassingen
3.1. Lesmateriaal beschikbaar op het internet
BIM-SEM MECHELEN
De vakwerkgroep Latijn van de school Bim-Sem Mechelen
(http://www.bimsem.net/latijnict/) biedt allerlei grammaticale oefeningen en o.a. heel
wat informatie over Pompeii en de uitbarsting van de Vesuvius.
CYCADE
De reeds vermelde Nederlandstalige portaalsite 'CyCade' [cf. 2.4.1] bevat een
rubriek
'Materiaal
voor
de
les'
(http://home.tiscali.be/be047225/cycade/noframe3.htm#didac).
HISTOFORUM
De reeds vermelde Nederlandstalige website 'Vaklokaal Geschiedenis
Histoforum' [cf. 2.4.1] bevat binnen de rubriek 'Lesmateriaal' een aantal interessante
'queestes'
rond
de
oudheid
(http://www.digischool.nl/gs/community/histoforum/queestes2/oudheid.htm).
HISTOPIA
De reeds vermelde Nederlandstalige website 'Histopia' [cf. 2.5.1] biedt
'Volledige
geschiedenislessen
bij
Sporen.
Onderbouw
(1-3)'
aan
(http://www.histopia.nl/). Dit onderdeel is nog in opbouw, maar voorlopig is voor de
oudheid 'De Romeinse familie' al beschikbaar (http://www.histopia.nl/les1h2p2.htm).
ICT-NOORD
"'ICT-Noord' (http://www.ictnoord.nl/) is een samenwerkingsverband van ruim
40 scholen voor het voortgezet onderwijs in de provincies Groningen, Friesland en
Drenthe, de Rijksuniversiteit Groningen en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden.
Dit project 'praktische opdrachten' heeft als primaire bedoeling het bevorderen van de
ICT-deskundigheid van docenten, in het bijzonder in de bovenbouw havo/vwo in het
kader van het Studiehuis." Men kan hierbij 'Praktische opdrachten' downloaden voor
Grieks en Latijn (inclusief Antieke cultuur).
KLASSIEKE TALEN
Op de reeds vermelde Nederlandstalige website 'Klassieke talen' van
'Klascement' [cf. 2.4.1] vindt men onder de rubriek 'ICT-lessen' de pagina 'Latijn
zelfstandig
lezen'
van
Frank
Vercleyen
(http://project.klascement.net/kt/lezen/lezen.html), met een aantal uitgewerkte lessen
'zelfstandig lezen' rond Plinius en Suetonius.
OPDRACHTEN INTERNET
Op de Nederlandstalige website 'Opdrachten internet' van Atte Visser
(http://home.planet.nl/~viswart/) vindt men uitgewerkt cursusmateriaal met internetopdrachten voor de leerlingen in het kader van 'KCV', 'Latijn' of 'Grieks' over bv.
'Orpheus en Eurydice', 'Romulus en Remus', 'Sabijnse maagden', 'Coriolanus', 'Dido en
Aeneas', 'Theseus en Ariadne', 'De minotaurus', 'Daedalus en Icarus', 'Priamos en
Achilles'.
43
SATURA LANX
De reeds vermelde Nederlandstalige website 'Satura lanx' van leraar Marc
Knecht [cf. 2.5.3] biedt onder de rubriek 'Powerpoint' een aantal uitgewerkte
powerpoint-lessen aan voor de zes jaren van het secundair onderwijs, die bij de auteur
aan te vragen zijn (http://satura-lanx.telenet.be/Aanbod%20PoPo/PowerPointpresentaties%20Latijn_aanbod.htm).
HERBERT VERRETH
Enkele Nederlandstalige (universiteits)cursussen (in Word) van Herbert Verreth
worden
als
attachment
doorgestuurd
na
een
mailtje
naar
[email protected]:
- Geschiedenis van de oudheid, Brussel, 2005
- De instellingen van de Griekse wereld, Gent, 2004
- Numismatiek van de oudheid, Gent, 2004
- Een beknopt overzicht van de bekendste Romeinse verhalen en legenden, Brussel,
2004
- Een beknopt overzicht van de klassieke mythologie, Brussel, 2004
- Een beknopt overzicht van de klassieke letterkunde, Brussel, 2005
Verder is te downloaden op het internet:
- Handboeken Latijn en Grieks gebruikt in het secundair onderwijs in Vlaanderen ca.
1940-2002, Leuven, 2002 [cf. Kleio, 32, 2, 2003, p. 95]
(http://www.arts.kuleuven.be/ALO/klassieke/handboeken.htm)
MR DONN'S ANCIENT HISTORY
'Mr
Donn's
Ancient
history.
Lesson
plans
&
activities'
(http://members.aol.com/donnandlee/) is een uitgebreide Engelstalige gegevensbank
met lesonderwerpen, documentatie en lesschema's.
Quizzen en toetsen
Ook reeds vermelde websites zoals 'Geschiedenis voor kinderen', 'Romeinen en
Latijn' [cf. 2.5.1], '@kropolis' [cf. 2.5.2], 'De klassieke oudheid', 'Kox Kollum' [cf.
2.5.3] en 'Mythologie' [cf. 2.5.8] bevatten een quiz of toets.
C.M. VAN MONTFOORT
De webite van C. M. van Montfoort, aangemaakt binnen 'Quia'
(http://www.quia.com/pages/latijnallen.html), biedt een aantal Nederlandstalige quizzen
gratis aan.
HOT POTATOES (ook Hot Potatoes, HotPotatoes of Hotpotatoes gespeld)
De Nederlandstalige website 'Startpagina voor HotPotatoes oefeningen en
theorie' van 'Klascement' (http://hotpot.klascement.net/) verwijst door naar niet minder
dan 202 'Hot potatoes' oefeningen voor de klassieke talen die rond 'Grammatica',
'Werkwoorden', 'Vertalingen', 'Grieks', 'Antieke cultuur' en 'Mythologie' worden
aangeboden op verschillende websites (bv. op de reeds vermelde website van de SintBavohumaniora - cf. 2.4.1). Men kent zo interactieve multiple-choice oefeningen
(JBC), quizzen (JQuiz), oefeningen waarbij stukken zin gecombineerd moeten worden
(JMix), kruiswoordraadsels (JCross), combinatie-oefeningen van woorden en / of
prenten (JMatch) en invuloefeningen (JCloze).
44
De Nederlandstalige website 'Interactieve werkbladen met Hotpotatoes'
(http://users.pandora.be/kraeye/page2-3.htm) maakt wegwijs in het gebruik van het
programma 'Hot potatoes' om zelf toetsen, quizzen, kruiswoordraadsels en andere
gadgets maken.
De Nederlandstalige website 'Project X 2002' (http://www.projectx2002.org/)
biedt een rubriek 'Interactief Latijn' en onder 'Hot potatoes tutorial' eveneens een
handleiding voor dit programma.
NIJL-QUIZ
Een Nederlandstalige Nijl-quiz kan men in attachment bekomen door te emailen naar Katelijn Vandorpe ([email protected]).
3.2. De leraar en het internet
Een leraar kan het internet gebruiken bij de voorbereiding en de presentatie van
een les of om te communiceren met collega's.
Bij het voorbereiden van een les kan het internet extra documentatie-materiaal
aanbrengen. Men haalt immers een hele bibliotheek in huis, vaak met recente informatie
over onderwerpen (zoals opgravingen) waarvoor men zich anders tot gespecialiseerde
tijdschriften moet wenden.
In een ideale situatie kan men websites tonen op een groot scherm in de klas; in
mindere omstandigheden moet men zijn toevlucht nemen tot een presentatie via een
overhead-projector of een hand-out voor de leerlingen.
Men kan het internet gebruiken om te communiceren met collega's en andere
leraars, bv. langs discussiegroepen [cf. 2.8].
Zoekresultaten kan men best binnen de gebruikte browser bewaren als een
'favoriet' / 'favorite' / 'bookmark'. Zowel tekst als fotomateriaal is zonder problemen van
een website naar een Word-document te kopiëren of als een afzonderlijk document te
bewaren. Om een tekst te kopiëren dient men de gewenste tekst te selecteren en
vervolgens het commando 'kopiëren' / 'copy' te kiezen. Om een foto te kopiëren dient
men op de foto te klikken (bij Macintosh met de knop 'Control' ingedrukt) en
vervolgens het commando 'kopiëren' / 'copy this image' te kiezen. Om een document te
bewaren kiest men het commando 'bewaar als' / 'save as' / 'download naar schijf',
waarbij men een tekst-'type' moet selecteren: 'web page, complete' (pagina met tekst en
foto's), 'web page, html only' (tekst en lay-out) of 'text file' (enkel de tekst).
Afbeeldingen kan men het best bewaren onder het 'type' '.gif' of '.jpg'.
3.3. De leerling en het internet
45
Bij groepswerk werkt men best in groepjes van twee of drie (maximum vijf)
personen, waarbij in elk groepje minstens één leerling ervaring heeft met het werken op
internet, omdat men anders te veel tijd verliest met puur technische aspecten.
Men kan de leerlingen zelf op zoek laten gaan naar bronnen op het internet rond
een bepaald thema, en wel via zoekrobots en portaalsites die aan hun leeftijd zijn
aangepast. Een dergelijke opdracht past bv. binnen het kader van een spreekbeurt,
waarbij de leerlingen (idealiter) ook de kans krijgen het gevonden beeldmateriaal te
presenteren aan de hele groep. Men moet er rekening mee houden dat dergelijke
zoekopdrachten tijdrovend zijn indien men ze inbouwt in de les zelf. In een verdere fase
kunnen leerlingen zelfs een eigen website maken over een bepaald thema, maar dit
hangt vooral af van de technische 'know-how' aanwezig in de klas.
Geleide opdrachten veronderstellen dat de leraar zelf de nuttige bronnen
opspoort en de vragen en internetadressen op papier bijeenbrengt. Zeker in de beginfase
is dit voor een leraar een tijdrovende bezigheid. Op deze manier kan men de leerlingen
wel gericht kennis laten maken met een aantal websites rond een bepaald thema. Men
kan de leerlingen ook concrete opdrachten geven waarvoor ze het antwoord op een
bepaalde website moeten zoeken. Men kan hierin creatief zijn en bv. verbanden leggen
met schilderijen of films rond hetzelfde thema, of gebruik maken van interactieve
websites of websites met veel beeldmateriaal. Het antwoord op dergelijke opdrachten
kan men laten intikken in het programma 'Overhoor' [cf. 2.7], zodat de leerlingen
zichzelf kunnen verbeteren.
Dergelijke geleide opdrachten kunnen ook uitgewerkt worden langs een eigen
website. Men spreekt dan van webquests. Meer informatie over het opstellen van
webquests vindt men bv. op de website Histoforum [cf. 2.4.1 en 3.1]
(http://www.digischool.nl/gs/community/histoforum/queestes/webquests.htm).
Een
mooi voorbeeld van een webquest is de website 'King Tutankhamun. Was it murder?'
(http://www.pekin.net/pekin108/wash/webquest/).
Om leerlingen te wijzen op de mogelijkheden van het internet kan men bv.
wekelijks een 'ICT-tip' geven in de vorm van een internet-adres dat de leerlingen
(vrijblijvend) op hun computer thuis kunnen opzoeken en waar leuke of interessante
informatie rond de oudheid is te vinden.
Men moet de leerlingen leren kritisch om te gaan met websites. Iedereen kan
zomaar publiceren op het internet, dus er zit jammer genoeg veel rommel tussen. Leer
de leerlingen het onderscheid maken tussen commerciële (bv. reisbureaus), educatieve
(bv. scholen), wetenschappelijke (bv. universiteiten) en persoonlijke websites. Leer ze
ook steeds letten op de laatste datum van bewerking van een website.
De mogelijkheden om internet in de les te gebruiken zijn natuurlijk steeds
afhankelijk van het informatica-aanbod op school. Het maakt immers een groot verschil
46
of men de beschikking heeft over een hele computerklas dan wel over een enkele
computer, en of de computerklas open staat voor leerlingen in de pauzes, e.d.
[Visser, Atte, Internet in de klas, in Goris, 2000, p. 55-65 werkt enkele voorbeelden uit
van onderzoeksopdrachten in de klas]