Verhoogd risico op diabetes - Huisartsenpraktijk Giessen

Verhoogd risico op diabetes
Versiedatum: april 2006
Deze patiëntenbrief is bedoeld als ondersteuning van het consult door de huisarts.
De huisarts geeft de brief mee aan patiënten met de betreffende ziekte of
aandoening. De tekst gaat ervan uit dat de patiënt al door de huisarts is gezien
en dat de informatie uit de brief is besproken.
De adviezen in de brief gelden alleen voor mensen bij wie de diagnose is gesteld.
De informatie dient niet als vervanging van een consult door de huisarts. Bedenk
bij het lezen dat uw gezondheidssituatie anders kan zijn dan in de teksten wordt
beschreven.
Wanneer heeft u een verhoogd risico op diabetes?
Iedereen kan diabetes krijgen. Bij een aantal kenmerken en bij een ongezonde
leefstijl is de kans hierop verhoogd: Bijvoorbeeld als u ouder bent dan 45 jaar, te
dik bent en te weinig beweegt. Uw risico is ook verhoogd als in het verleden al
een verhoogd glucosegehalte in uw bloed is vastgesteld. Verder speelt erfelijkheid
een rol. Het risico op diabetes is hoger als diabetes in de familie voorkomt of als u
van Turkse, Marokkaanse of Surinaamse afkomst bent. Bent u van Hindoestaanse
afkomst, dan heeft u al vanaf 35 jaar meer kans om diabetes te krijgen.
Wat is diabetes?
Met diabetes bedoelen we hier diabetes mellitus type 2. Vroeger werd diabetes
ook wel suikerziekte of ouderdomssuiker genoemd. Bij deze ziekte is het
glucosegehalte (‘suikergehalte’) in uw bloed te hoog.
Normaal glucosegehalte
Glucose komt uit de koolhydraten in onze voeding. Koolhydraten zitten niet alleen
in zoete producten, maar bijvoorbeeld ook in brood, aardappelen en rijst. Na het
innemen van koolhydraten stijgt de hoeveelheid glucose in uw bloed. Bij suikers
en frisdrank gaat dat snel, bij brood en rijst geleidelijk. Het hormoon insuline
zorgt dat de cellen in uw lichaam glucose uit het bloed opnemen. Glucose is een
brandstof voor de cellen en levert energie.
Hoe ontstaat diabetes?
Diabetes ontstaat als de cellen in uw lichaam minder gevoelig worden voor
insuline en de alvleesklier te weinig insuline aanmaakt. Uw lichaamscellen zijn
dan niet meer in staat voldoende glucose uit het bloed op te nemen. Daardoor
blijft te veel glucose in het bloed zitten. Diabetes ontstaat meestal pas na het
veertigste jaar, maar komt steeds vaker ook op jongere leeftijd voor, vooral bij
overgewicht. Dit heeft te maken met verkeerde leefgewoonten zoals te veel en
ongezond eten en te weinig bewegen.
Waarom diabetes voorkόmen?
Teveel glucose in het bloed hoeft niet direct klachten te geven. Sommigen krijgen
last van vaak en veel plassen, dorst en moeheid, jeuk, slecht genezende wondjes
en infecties van de huid. Na jaren kan schade ontstaan aan de ogen, de nieren,
het zenuwweefsel en de bloedvaten. Daardoor kunnen klachten optreden als
slechter zien, pijn en tintelingen in armen en benen, loopproblemen en
erectiestoornissen. Diabetes geeft een verhoogde kans op hart- en vaatziekten
met problemen als angina pectoris (pijn op de borst bij inspanning), een
hartinfarct of een beroerte.
Adviezen
Omdat u een verhoogd risico heeft om diabetes te krijgen, is het belangrijk
maatregelen te nemen om deze ziekte en bijbehorende complicaties uit te stellen
of te voorkomen. De volgende adviezen kunnen daarbij helpen:
Let op uw lichaamsgewicht
Als u te zwaar bent, zorg dan dat u in ieder geval niet verder aankomt. Daarvoor
is het belangrijk dat u gezond eet en voldoende beweegt. Probeer bij overgewicht
af te vallen. Afvallen is een lastige opgave. Toch zijn er veel mensen waarbij het
lukt. Bij overgewicht is een gewichtsverlies van 5 tot 10% al beter voor uw
gezondheid (voor uw glucose, uw cholesterol en uw bloeddruk).
Beweeg meer
Zorg dat u elke dag tenminste een half uur matig intensief beweegt. Bijvoorbeeld
stevig wandelen, fietsen, zwemmen, tuinieren. De inspanning moet zo zijn dat u
er sneller door gaat ademen. Begin rustig aan en bouw dit geleidelijk op. Het
hoeft niet een halfuur achter elkaar. Ga ’s ochtends bijvoorbeeld 10 minuten
fietsen, maak tussen de middag een wandelingetje en doe ’s avonds nog 10
minuten aan oefeningen. Neem vaker de trap in plaats van de lift, en de fiets in
plaats van de auto. Als u wilt afvallen, moet u elke dag een uur of meer
bewegen. Kies een vaste tijd voor uw extra lichaamsbeweging. Spreek af om
samen met uw partner of een vriend/vriendin te gaan bewegen. Of schrijf u in bij
een wandel-, fiets- of fitnessclub. Dan houdt u het gemakkelijker vol. Kijk bij de
gemeente, het buurthuis of Stichting welzijn wat er bij u in de wijk georganiseerd
wordt.
Eet gezond
Eet regelmatig (drie maaltijden en een aantal maal iets tussendoor) en
gevarieerd, maar eet niet te veel.
Bij voorkeur vezelrijke en magere producten. Kies voor onverzadigde vetten in
plaats van verzadigd vet (dat zit in boter, room, volle melk, kaas, snacks, koekjes
en gebak; kijk hiervoor op de verpakking).
Dat betekent per dag gemiddeld:
volkorenbrood en aardappelen, zilvervliesrijst, volkoren pasta, bonen,
erwten, bulgur of couscous: 4-7 sneetjes en 3-5 opscheplepels;
groente, salade en fruit: 3 - 4 opscheplepels en 2 vruchten;
zuivel: 400 – 500 ml magere melk(producten) en 1 plak magere kaas (30+
en 20+ kaas)
mager vlees, vis (1 of 2 keer per week), kip, kalkoen of vleesvervangers
zoals tempe, tahoe, sojaproducten: 100-120 gram; of een ei (maximaal drie
per week);
(dieet)margarine uit een kuipje, vloeibare bak- en braadproducten of olie: 20
– 35g (of 1 eetlepel); deze bevatten onverzadigde vetten.
drink ten minste 1,5 liter (of 8 tot 12 glazen, zuivel inbegrepen), bijvoorbeeld
water, thee of koffie zonder suiker, light-frisdrank;
wees matig met suiker, zout en alcohol (niet meer dan twee glazen alcohol
per dag en liefst niet elke dag).
Andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten aanpakken
U heeft een verhoogde kans om diabetes en als gevolg daarvan ook hart- en
vaatziekten te krijgen. Daarom is het voor u extra belangrijk andere risicofactoren
voor hart- en vaatziekten te verminderen:
Zorg voor een goede bloeddruk: als u gezond eet, meer beweegt en op uw
lichaamsgewicht let, is dat niet alleen goed voor uw suiker maar ook voor uw
bloeddruk. Als uw bloeddruk te hoog is, dan kunnen medicijnen helpen de
bloeddruk te verlagen. Een goede bloeddruk geeft minder kans op hart- en
vaatziekten.
Let op uw cholesterol Ook hier geldt: als u gezond eet, meer beweegt en op
uw lichaamsgewicht let, is dat niet alleen goed voor uw suiker en bloeddruk,
maar ook voor uw cholesterol. Daarmee wordt de kans op hart- en
vaatziekten kleiner.
Stoppen met roken heeft geen invloed op diabetes, maar is de belangrijkste
maatregel om uw risico op hart- en vaatziekten te verminderen.
Hoe gaat het verder?
Wanneer u de adviezen opvolgt, heeft u minder kans om diabetes te krijgen.
Hierdoor heeft u ook minder kans op hart- en vaatziekten zoals een hartinfarct of
een beroerte. Probeer uw nieuwe levensstijl goed vol te houden. Maak het een
onderdeel van uw dagelijks leven. Blijf bij uw nieuwe voedingspatroon en maak er
een gewoonte van om meer te bewegen.
Omdat u een verhoogd risico heeft om diabetes te krijgen, is het aan te raden om
eens per jaar het glucosegehalte in uw bloed, uw gewicht en uw bloeddruk te
controleren. We bespreken dan opnieuw hoe het gaat. U kunt ook eerder een
afspraak maken als u behoefte heeft aan begeleiding bij het opvolgen van de
leefstijladviezen.
Meer informatie?
Voor meer informatie kunt u terecht op de website van de Nederlandse Diabetes
Federatie over dit onderwerp: www.kijkopdiabetes.nl.
Heeft u nog vragen?
Als u na het lezen van deze brief nog vragen heeft, dan kunt u daar bij een
volgend contact op terugkomen.
© 2011 NHG