D10 WETENSCHAP

DE STANDAARD
D10 WETENSCHAP
DONDERDAG 16 DECEMBER 2010
TEST JEZELF OF LAAT JEZELF TESTEN
Examens doen
beter onthouden
Bij het instuderen van een cursus is het niet efficiënt om twintig keer een bepaalde tekst te lezen om stof op te slaan. Nee, je doet beter je boek toe en
zegt het best eens in je eigen woorden. © Flip Franssen/Hollandse Hoogte
Als je over iets examen aflegt, onthoud
je het veel beter dan als je het alleen
maar hebt geblokt. En als je bij het
instuderen mnemotechnische trucjes
of ezelsbruggetjes gebruikt, doe je het
nog beter op dat examen.
VA N O N Z E R E DACT E U R
GERT DEVREESE
De
BRUSSEL
Amerikaanse
psychologen Katherine Rawson
en Mary Pyc lieten ruim honderd
studenten een woordenlijst Engels-Swahili uit het hoofd leren,
een onderzoek waarover onlangs
in Science werd bericht. Er was
een groep studenten die eerst studeerde en daarna een tussentoets
kreeg. Die procedure van testen
en opnieuw instuderen werd
driemaal herhaald. De studenten
scoorden op de finale toets, die
een week later werd afgenomen,
bijna driemaal zo goed als de
groep studenten die de woordenlijst alleen driemaal had ingestudeerd, zonder tussendoor een test
af te leggen.
Alle studenten leerden in het experiment van Rawson en Pyc om
bij elk Engels-Swahili woordpaar
een Engels woord — een zoge-
naamde mediator, een kapstokof sleutelwoord — te verzinnen,
dat qua klank leek op het Swahiliwoord, maar qua betekenis associeerde met het Engelse woord.
Zo kwamen bij het woordpaar
wingu-cloud veel studenten uit
bij het geassocieerde Engelse
woord wing. Pyc en Rawson stellen dat studenten, als ze weten
dat ze zullen worden getest, op
zoek gaan naar de meest effectvolle/succesrijke sleutel- of kapstokwoorden. Die ontdekken ze
het best als ze zichzelf ook tussentijds (laten) testen.
Volgens VUB-docente psychologie Natacha Deroost past het experiment in de reeks recente onderzoeken naar het testing-effect:
als je informatie herhaaldelijk
ophaalt en test, herinner je je die
beter. In 2006 deden de Amerikaanse psychologen Henry Roediger en Kathleen McDermott
daar al uitgebreid onderzoek
naar. Ze toonden onder meer aan
dat niet-geteste studenten zich
beduidend minder goed herinneren wat ze hebben gestudeerd.
‘Dat testing-effect handelt over de
derde fase van het geheugen’, zegt
Deroost. ‘Ons geheugen bestaat
uit drie verwerkingsstadia. In de
eerste fase verwerf je of codeer je
informatie. In de tweede geheugenfase sla je die informatie op.
In de derde fase haal je de informatie op, roep je ze op als je je iets
herinnert.’
‘Je kunt in een quiz vragen wie de
auteur is van de Da Vinci Code.
Als de quizkandidaat geen idee
heeft, is de info nooit verworven
of gecodeerd (fase 1). Als hij zegt:
“Ik weet het niet, maar ik heb er
ooit wel over gehoord”, zit je in fase 2. Je hebt de informatie toen
niet opgeslagen. Als hij zegt: “Ik
weet het, hoor. Maar ik kan er nu
niet opkomen”, heb je fase 3. Je
hebt de informatie ooit opgeslagen (Dan Brown), maar je kunt je
ze niet meteen herinneren. Misschien lukt dat even later, een uur
na de quiz, wel.’
Het onderzoek van Pyc en Rawson is vooral belangrijk voor het
onderwijs, zegt Deroost. ‘Wat zie
je nu vooral in het onderwijs?
Studenten coderen en studeren
vooral informatie, ze blijven hangen in de eerste en tweede geheugenfase. Onderzoekers zoals Pyc
en Rawson, die het testing-effect
‘Studenten
verwerven en
blokken vooral
informatie, maar
je moet de
informatie op
een examen ook
kunnen ophalen’
NATACHA DEROOST
VUB-docente psychologie
bestuderen, leggen de klemtoon
op het derde stadium. Je moet de
informatie niet alleen instuderen, je moet ze ook kunnen ophalen als dat nodig is, op een examen bijvoorbeeld.’
‘Bij het instuderen kan een student beter niet gewoon naar zijn
cursus staren, is het niet efficiënt
om twintig keer een bepaalde
tekst te lezen om stof op te slaan.
Nee, je doet beter je boek toe en
zegt het best eens in je eigen
woorden. Studenten die de informatie opnieuw ophalen, zullen de
stof beter onthouden voor het
examen. Door oproepingsaanwijzingen (Engels: retrieval cues) te
zoeken die je bij het examen kunt
gebruiken, zul je je de informatie
beter herinneren.’
Belangrijk is het onderscheid tussen korte en lange termijn: met
‘lange termijn’ doelt de psychologie niet alleen op een tijdspanne
— op wat je je over enkele maanden, jaren nog herinnert — maar
ook op informatie die je meer recentelijk hebt opgeslagen. Natacha Deroost: ‘Hopelijk luistert u
nu aandachtig naar mijn uitleg
aan de telefoon. Daar denkt u nu
aan. U bent er bewust mee bezig.
Dat houdt u ongeveer 30 seconden bij. Dat is het kortetermijngeheugen. Als u straks, over een
halfuurtje de ruwe versie van uw
artikel uitschrijft op de computer,
doet u al een beroep op het langetermijngeheugen.’
Het onderzoek van Pyc en Rawson bevestigt nog maar eens dat
ons langetermijngeheugen semantisch codeert, zegt Deroost.
Het spreekt codetaal, zodat informatie het best kan worden opgeslagen. ‘Als een student een examen of hoofdstuk leert, formuleert hij best in eigen woorden
wat hij heeft geleerd. Dat is niet
de letterlijke uitleg die de professor of docent in de aula gaf.
Meestal vat de student op het examen de stof samen in zijn of haar
eigen woorden. De meeste onderzoekers slaan die belangrijke geheugenfase 3 over: de fase van
test uzelf of laat u testen.’
Deroost ziet een mogelijke verklaring voor Pyc en Rawsons bevindingen in het genereer-effect.
‘Neem een multiplechoice-examen, met meerkeuzevragen.
Daarbij staat het juiste antwoord
altijd tussen de verschillende mogelijkheden. Je moet dat antwoord alleen maar omcirkelen.
Dat is een eerder passieve test. Je
hebt eigenlijk geen oproepingsaanwijzingen nodig om de juiste
oplossing te vinden.’
‘Een gewoon examen, met open
vragen, is moeilijker. Je moet op
zo’n examen zelf informatie uit je
geheugen ophalen. Je doet dan
een beroep op het genereer-effect: je gebruikt trucjes (mnemonische technieken) om een woord
snel terug te vinden. Mediators
zijn een voorbeeld van zulke mnemonische technieken, het zijn oproepingsaanwijzingen die je kunt
gebruiken om de informatie beter
te herinneren.’
Is het Vlaamse onderwijs met zijn
veelvuldige tests en toetsen goed
bezig? ‘Inderdaad. Uit Pyc en
Rawson en ook andere onderzoeken blijkt dat die aanpak pedagogisch verantwoord is, dat je daarmee betere resultaten boekt.’
Past Deroost de kennis over het
testing-effect zelf toe? ‘In de cursus algemene psychologie wijs ik
mijn studenten op het belang van
mnemotechnische trucjes. Veel
docenten nemen ook proefexamens af. Die trucjes zijn trouwens
ook heilzaam om het geheugen te
onderhouden van oudere en dementerende mensen, aan wie ik
wel eens een uiteenzetting geef.’