Aanvullende voorwaarden voor de `jubelton`

Aanvullende voorwaarden voor de 'jubelton':
'benutten, betalen en besteden'
'Benutten, betalen en besteden', zo typeert Bernard Schols de nieuwe uitvoeringsregeling met
aanvullende voorwaarden voor de 'jubelton', oftewel de verhoogde schenkingsvrijstelling van €
100.000 voor de eigen woning. De hoogleraar Successierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen
spreekt van ingewikkelde, maar wel logische voorwaarden waarbij de nadruk ligt op de eigen
verantwoordelijkheid van de burger.
Ingewikkelde regeling
De verhoogde schenkingsvrijstelling voor de eigen woning van € 100.000 (jubelton) heeft zijn
comeback gemaakt en siert met ingang van 1 januari 2017 opnieuw de Successiewet. Aanvullende
voorwaarden voor deze vrijstelling konden niet uitblijven en die zijn er dan ook gekomen. Eind
december werd in de Staatscourant de regeling tot wijziging van de Uitvoeringsregeling schenk-en
erfbelasting gepubliceerd. De aanvullende voorwaarden, zoals de onherroepelijkheid en
onvoorwaardelijkheid van de schenking, één bestedingseis en een actieve meldingsplicht, blinken niet
uit in eenvoud. "De regeling is nog best ingewikkeld", geeft Schols aan. "De staatssecretaris heeft
niet voor niets maar liefst negen voorbeelden in de toelichting van de regeling opgenomen om een en
ander te verduidelijken. Er zitten wat addertjes onder het gras in de voorwaarden, maar met de drie
b's van 'benutten, betalen en besteden' in het achterhoofd komt men een heel eind."
Benutten
'Benutten' staat volgens Schols voor het gebruikmaken van de verhoogde schenkingsvrijstelling van €
100.000 voor de eigen woning met een mogelijkheid om deze over drie jaar te spreiden. "Men moet
voor ogen houden dat de wetgever het systeem van opschortende en ontbindende voorwaarden
heeft verlaten. Er is gekozen voor een sfeer van onvoorwaardelijk handelen. De schenking moet
onherroepelijk en onvoorwaardelijk worden gedaan, anders is een beroep op de verhoogde
schenkingsvrijstelling niet mogelijk. Op die regel is nog één uitzondering: de schenker mag de
schenking doen onder de schriftelijk vastgelegde ontbindende voorwaarde dat de schenking vervalt
als de begiftigde deze niet gebruikt voor de eigen woning. Door de hoofdregel van het
onvoorwaardelijk handelen is een herroepelijke schenking – een in de praktijk vrij populaire en
spannende schenkingsvorm – niet meer mogelijk. Eigen civielrechtelijke spelregels zijn verleden tijd."
Betalen
‘Betalen' staat voor de aanvullende voorwaarde dat het bedrag van de schenking daadwerkelijk door
de schenker moet worden betaald. Schols: "Concreet betekent dit dat de vrijstelling niet kan worden
toegepast als de schenker schenkt onder schuldigerkenning. Civielrechtelijk zou dit wel kunnen, maar
fiscaalrechtelijk niet meer. De schenker zal het bedrag van de schenking meteen en zonder dralen
moeten betalen, ongeacht of de begiftigde het geld ook direct besteedt aan de eigen woning. Boter
bij de vis dus!"
Besteden
'Besteden' ziet op de verplichting om de schenking te gebruiken voor de eigen woning met als
nabrander de bestedingstermijn van ruim twee jaar. De geschonken bedragen moeten uiterlijk in het
tweede kalenderjaar na het kalenderjaar waarin de eerste schenking is gedaan worden aangewend
voor de eigen woning. "Besteden is dus soepel", legt Schols uit, "mits het bedrag maar binnen deze
termijn wordt gebruikt voor de eigen woning. Het hoeft niet op stel en sprong. De eigen
verantwoordelijkheid van de burger kan hier weleens een grote valkuil zijn. De begiftigde heeft
feitelijk de vrijheid om de schenking ook tijdelijk voor iets anders te gebruiken. Die verleiding is voor
sommigen groot. De schenker die problemen voorziet, kan dit voorkomen met de schriftelijke
vastlegging dat de schenking wordt gedaan onder de ontbindende voorwaarde dat de schenking
vervalt als het geschonken bedrag niet (tijdig) wordt besteed aan de eigen woning. Deze
ontbindingsclausule geeft echter geen garantie voor 'keurig gedrag' van de kant van de begiftigde. Er
is geen enkele verplichting om bij de schenking een ontbindingsclausule op te nemen en zelfs met
clausule kan het geld feitelijk al aan iets anders zijn besteed."
Actieve meldingsplicht
De bal ligt overigens ook bij de begiftigde, want die heeft een actieve meldingsplicht. Is het
geschonken bedrag niet of niet tijdig besteed aan de eigen woning, dan is hij verplicht dit te melden
bij de inspecteur uiterlijk vóór 1 juni van het derde kalenderjaar volgend op het jaar waarvoor het
beroep op de verhoogde vrijstelling is gedaan. Melding mag uiteraard ook eerder als al eerder
duidelijk is dat de schenking niet is of niet zal worden besteed aan de eigen woning. Bovendien is er
nog een extra veiligheid ingebouwd. Voor iedere schenking waarvoor een beroep op de verhoogde
vrijstelling is gedaan, zal de begiftigde desgevraagd met schriftelijke bescheiden moeten doen blijken
(voorheen was dit ‘aannemelijk maken') dat de schenking is besteed aan de eigen woning.
Aanslagtermijn
"Denk ook nog even aan de verlenging van de aanslagtermijn van drie naar vijf jaar bij schenkingen
voor de eigen woning," waarschuwt Schols. "Door die bestedingstermijn van drie jaar is het redelijk
dat de Belastingdienst voortaan twee jaar langer de tijd heeft voor het opleggen van de aanslag."
Extra aandachtspunt
En dan heeft Bernard Schols nog een aandachtspunt voor de praktijk. Ook die ziet op de
bestedingstermijn. "De schenker mag het benutten van de vrijstelling uitsmeren over drie jaar, mits
maar maximaal € 100.000 voor de eigen woning wordt geschonken. De bestedingstermijn gaat echter
al lopen op het moment van de eerste schenking. De tijd om het laatste geschonken bedrag, de
derde termijn, te besteden aan de eigen woning, is dus relatief kort. Men mag dan bij de eerste
schenking al in de jubelsfeer zitten, maar een gewaarschuwd mens telt nog altijd voor twee."
[ Bron: Kluwer, Tax Live: 20 januari 2017 ]