Dit weet ik nu BrAndAAn 8 • samenvatting Thema 4 • Twee Wereldoorlogen Les 1 – De Eerste Wereldoorlog ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ De Eerste Wereldoorlog duurde van 1914 tot 1918. Er vielen ongeveer 10 miljoen doden en er waren bijna 18 miljoen gewonden. Duitsland kreeg de schuld van de oorlog en werd streng gestraft, o.a. met de volgende maatregelen: ▷ Duitsland moest een enorme schadevergoeding betalen (47.000.000 kg goud à € 40.000 per kilo = € 1.880.000.000.000). ▷ Duitsland mocht geen leger meer hebben. Duitsland moest enkele gebieden teruggeven aan Frankrijk. ▷ In 1929 kwam er een crisis in Amerika. Aandelen werden van de ene op de andere dag waardeloos. Heel veel mensen werden werkloos. Ook in Europa. In Duitsland was de crisis het ergst. Adolf Hitler beloofde de mensen dat hij een einde zou maken aan de honger en werkloosheid door de crisis. Veel mensen stemden op de partij van Hitler: de NSDAP. De leden werden nazi’s genoemd en als symbool gebruikten ze het hakenkruis. Hitler werd de leider van Duitsland. Hij was een dictator. In Nederland stemden veel aanhangers van Hitler op de NSB (Nationaal Socialistische Beweging). Les 2 – De Tweede Wereldoorlog ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Hitler veroverde in korte tijd een groot deel van Europa, waaronder België, Frankrijk, Nederland, Oostenrijk, Tsjechoslowakije, Polen, Noorwegen en Denemarken. Alleen Rusland en Engeland kon hij niet verslaan. In alle landen die nu van de Duitsers waren, kwamen er strenge wetten tegen de Joden. ▷ Joden die ambtenaar of leraar waren, werden ontslagen. ▷ Joden moesten een gele ster op hun kleding dragen. ▷ Joden moesten bij elkaar in een getto wonen. Later probeerden de Duitsers zo veel mogelijk Joden op te pakken en in concentratiekampen op te sluiten. Maar heel weinig mensen overleefden dat. De geallieerden maakten plannen om Hitler te verslaan. Les 3 – Vrij ! ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ In juni 1944 begon de aanval van de geallieerden. In september was een groot deel van Europa bevrijd. In september stopte de aanval bij Arnhem. In het noorden van Nederland begon de Hongerwinter. Begin mei 1945 was heel Nederland bevrijd en op 5 mei gaf Duitsland zich over. Hitler pleegde zelfmoord in zijn bunker in Berlijn. Japan gaf zich in augustus 1945 over, nadat Amerika atoombommen had gegooid op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki. Jaarlijks worden op 4 mei de oorlogsdoden herdacht en op 5 mei wordt de bevrijding en de vrijheid gevierd. Het totaal aantal doden op de gehele wereld ten gevolge van WOII wordt geschat op ongeveer 72 miljoen, waarvan 25 miljoen militairen. •1• BEgrippEn Eerste Wereldoorlog Oorlog in de wereld van 1914 tot 1918. Engeland, Frankrijk, Rusland en Amerika vochten tegen Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. Verdrag van Versailles Verdrag dat Engeland, Frankrijk en Amerika sloten na de Eerste Wereldoorlog. In het verdrag stond dat Duitsland streng gestraft moest worden. Dictator Een strenge en wrede leider van een land. Een dictator wil dat niemand iets anders denkt dan hij. Mensen met een andere mening maakt hij bang (intimidatie), laat hij opsluiten of vermoorden. Duitse Rijk Het rijk dat Hitler veroverde, bedoeld voor de Duitsers en de mensen die op Duitsers leken (Germanen). Bij het Duitse Rijk hoorden bijvoorbeeld Polen, Tsjechoslowakije en Nederland. Tweede Wereldoorlog Oorlog in de wereld van 1939 tot 1945. Aan de ene kant stonden Duitsland, Italië en Japan. Aan de andere kant Engeland, Frankrijk, Amerika, Rusland en andere landen. Getto Een wijk waarin Joden bij elkaar moesten gaan wonen, afgesloten met een hek. Crisis Periode waarin het slecht gaat met een land en de welvaart verdwijnt. Geallieerden De tegenstanders van Hitler, die met elkaar samenwerkten. Onder andere Engeland, Amerika, Canada en Rusland. D-day 6 Juni 1944. Afkorting van Decision-day, ofwel: Beslissende dag. Op die dag begon de aanval van de geallieerden, met de landing in Normandië. Dolle Dinsdag Op dinsdag 5 september 1944 ging het gerucht dat Nederland elk moment door de geallieerden bevrijd kon worden. Mensen vierden al feest, maar het feest kwam negen maanden te vroeg. Slag om Arnhem Om de rest van Nederland te veroveren, moesten de geallieerden in september 1944 de rivieren bij Arnhem oversteken. Maar het lukte hen niet de brug bij Arnhem te veroveren en ze konden voorlopig niet verder met de bevrijding. Hongerwinter Winter van 1944–1945. Het zuiden van Nederland was al bevrijd, maar het noorden was nog bezet door de Duitsers. Daar leden veel mensen honger. Atoombom Een atoombom (of kernbom) is vele malen krachtiger dan alle andere bommen. Deze bom veroorzaakt een geweldige explosie en verspreidt daarbij ook een vernietigende hitte (± 4000 °C) en dodelijke straling. Met één bom kan een hele stad vernietigd worden. Gaskamers Ruimtes in concentratiekampen waar Joden, zigeuners en homoseksuelen werden vermoord met gifgas. •2•