Groei Randstad blijft achter bij de Top-20 van

Onderzoeksflits
Groei Randstad blijft achter
bij de Top-20 van Europese
stedelijke regio’s
Samenvatting TNO Randstadmonitor 2013,
verschenen in juni 2014
De Top-20 van Europese stedelijke regio’s:
Randstad Holland in internationaal perspectief
1995-2012
stedelijke regio’s. Ook wordt een korte vergelijking gemaakt
• De Randstad zakt terug van een 14 naar de 16 plaats in
minus het Randstad Buitengebied (Kop van Noord-Holland,
e
e
Europees perspectief.
tussen deelgebieden binnen de Randstad Holland. Randstad
Holland is hierbij gedefinieerd als de vier Randstad provincies
Zuidoost Utrecht, Flevoland Midden en Noordoostpolder/
• Andere stedelijke agglomeraties in Noordwest Europa
laten de crisis al achter zich.
Urk). Daarnaast geeft de Randstadmonitor informatie over
de vier provincies afzonderlijk en de vier grote steden plus
• De Randstad heeft te maken met een achterblijvende
Almere.
vraag naar goederen en diensten, als gevolg van bezuinigingen, gebrek aan vertrouwen en hoge schuldenposities.
• De Randstad kent een lage werkloosheid en hoge arbeidsparticipatie, maar een achterblijvende economische groei.
Dublin werkt zich uit de recessie, Noordwest
Europa heeft de recessie achter zich gelaten
Een aantal stedelijke agglomeraties in Europa laat inmiddels
• De gemeente en provincie Utrecht doen het binnen de
de recessie achter zich. De grote steden met het sterkste
Randstad en Europa relatief goed met betrekking tot
herstel na 2009 zijn Stockholm, München en Berlijn. Maar
werkloosheid en arbeidsparticipatie.
ook Parijs, het Ruhrgebied en de Vlaamse Ruit kenden na
2009 een (beperkte) groei van de economie. Dublin is de
De 9e editie van de Randstadmonitor
grote stijger, dat de saneringen na de kredietcrisis heeft
De 9e editie van de Randstadmonitor volgt Randstad Holland
doorstaan. Het bruto regionaal product van Dublin nam in
in de top 20 van Europese stedelijke regio’s. De monitor,
2012 met een geraamde 2,2 procent toe. Aan de ene kant
opgesteld door TNO, geeft een beeld van de ontwikkeling
is de bruto participatie er stevig gedaald, aan de andere kant
van de Randstad in economisch, innovatief, kwalitatief,
is de arbeidsparticipatie en de werkloosheid fors gestegen.
ruimtelijk en sociaal opzicht. Deze notitie beschrijft de positie
Herstel is dus mogelijk, maar de Ierse ervaring leert dat ste-
van Randstad Holland ten opzichte van 19 andere Europese
vige ingrepen daarbij horen, aldus TNO.
Tabel 1 Rangorde Europese stedelijke regio’s op negen belangrijke indicatoren in 2012
Positie 1
Positie 2
Positie 3
Positie 4
Positie 5
Werkgelegenheid
Londen
Parijs
Ruhrgebied
Randstad
Milaan
4
Groei werkgelegenheid
Praag
Stockholm
Berlijn
Londen
Wenen
16
Arbeidsproductiviteit
Dublin
Parijs
München
Stockholm
Kopenhagen
11
Groei arbeidsproductiviteit
Dublin
Boedapest
Barcelona
Parijs
Madrid
15
BRP*/hoofd bevolking
Kopenhagen
Stockholm
München
Parijs
Dublin
10
Groei BRP/hoofd bevolking
Dublin
Berlijn
Ruhrgebied
Parijs
Frankfurt/M
16
Bruto participatiegraad
Stockholm
Kopenhagen
München
Randstad
Milaan
4
Werkloosheid
Praag
München
Frankfurt/M
Hamburg
Randstad
5
R&D-uitgaven
Kopenhagen
München
Wenen
Stockholm
Berlijn
10
* Bruto Regionaal Product
Positie Randstad
Bron: TNO Randstadmonitor 2013
Tabel 2 Positie Randstad in Europa (20 stedelijke
agglomeraties) in 2012 en 1996-2012
de ruime kredietverlening in de jaren voor 2009 en de saneringsoperaties daarna zorgen op dit moment voor beperkte groei.
Alleen de R&D-uitgaven stijgen het laatste jaar, terwijl die in de
meeste andere stedelijke agglomeraties gelijk zijn gebleven. In
Score
2012
Gemiddelde score
1996-2012
Groei BRP/hoofd bevolking
16
10
juist niet mee met de economische groei. Als gevolg hiervan lijkt
Groei arbeidsproductiviteit
15
11
de Randstedelijke economie volgens TNO minder kennisintensief
4
4
geworden. De uitdaging is nu om met de R&D-uitgaven innova-
16
7
ties te doen die zich vertalen in economische groei.
Werkloosheid
5
3
R&D-uitgaven
10
13
Bruto arbeidsparticipatie
Groei werkgelegenheid
de periode voor de crisis stegen de R&D-uitgaven in de Randstad
Regio Utrecht scoort goed op arbeid maar (nog)
niet op groei van het BRP
Bron: TNO Randstadmonitor 2013
In Europees perspectief scoort de Randstad goed op werkloosheid (5,7% volgens de definitie van Eurostat, 7,0% volgens de
definitie van het CBS). Naar Randstedelijke maatstaven is de
Randstad Holland zakt internationaal terug,
herstel blijft nog uit
werkloosheid in de provincie Utrecht laag (5,8% volgens de de-
De economische positie van de Randstad in Europa is in 2012
9,3% (Eurostat-definitie) met (negatieve) uitschieters in regio’s
relatief verslechterd. Tot 2009 had de Randstad een goede
als Barcelona, Lissabon en Madrid. De Randstad behoudt on-
positie in de subtop, maar daarna valt de Randstad terug tot een
danks de economische stagnatie een vijfde plaats op de ranglijst
16e positie in 2012. De recessie van 2009 was niet sterker dan
qua werkgelegenheid. De bruto participatiegraad ligt in de Rand-
gemiddeld in Europa, maar het herstel dat andere grootstede-
stad hoog, met bijna 80% in 2012 (definitie Eurostat); daarmee
lijke regio’s en zeker die in Noordwest Europa hebben laten zien,
bezet de Randstad de vierde plek in Europa. Hierbij gaat het wel
blijft in de Randstad achterwege. Met een geraamde econo-
om relatief veel deeltijdbanen, wat in andere regio’s nauwelijks
mische groei van -1,1% haakt de Randstad af ten opzichte van
voorkomt. De bruto participatiegraad in de regio Utrecht ligt
andere stedelijke agglomeraties in Noordwest Europa en lijkt
zelfs nog hoger dan het Randstedelijk gemiddelde. Ondanks
het wat betreft economische groei meer op steden als Madrid
dat er relatief veel gewerkt wordt in de regio Utrecht, kenden
en Barcelona. Volgens TNO komt dit door de bezuinigingen van
de provincie en de stad Utrecht een iets grotere daling van het
de overheid, gebrek aan vertrouwen van consumenten en hoge
Bruto Regionaal Product (BRP), beide -1,3%. De verschillen met
schuldposities bij consumenten en banken. Hierdoor blijft de
de rest van de Randstad zijn klein maar binnen Europa is dat een
vraag naar goederen en diensten achter. Met andere woorden,
lage score.
finitie van het CBS). Het gemiddelde van alle Europese regio’s is
Tabel 3 Score provincie en gemeente Utrecht binnen de Randstad in 2012
Definitie CBS
Definitie Eurostat
Werkloosheid
Bruto participatiegraad
Groei BRP
Nederland
6,4
71,8
-1,2
Randstad
7,0
72,8
-1,1
Provincie Utrecht
5,8
74,1
-1,3
Bestuursregio Utrecht
6,0
74,8
-1,2
Gemeente Utrecht
6,7
74,5
-1,3
Randstad
5,7
75,7
-1,1
Totaal 20 regio’s
9,3
79,7
0,2
Bron: TNO Randstadmonitor 2013
door E. Hilhorst (Economic Board Utrecht) en
H. van Hastenberg (Onderzoek Utrecht)
www.economicboardutrecht.nl/onderzoeksbibliotheek
of www.utrecht.nl/onderzoek
Deze uitgave is mede tot stand gekomen
door bijdragen uit het Europees Fonds voor
Regionale Ontwikkeling van de Europese Unie,
provincie Utrecht, gemeente Utrecht, gemeente
Amersfoort en alle EBU-partners.