6 Gesloopt gesteente

§6 Gesloopt gesteente
Een steen wordt elke dag, al eeuwenlang, blootgesteld aan het dagelijks weer. De steen zet door de warmte uit
en krimpt weer door de kou. Binnenin is de uitzetting minder dan aan de buitenrand> veel spanning in de
steen> barsten en het afbrokkelen van stukken steen. Komen de temperaturen regelmatig onder de 0 graden
dan gaat het proces nog sneller. Het water in spleten en barsten verandert in ijs en dat neemt veel meer ruimte
in dan water. Wanneer gesteente op deze manier uiteenvalt in kleinere stukken, spreken we van fysische
verwering.
Je hebt vast wel eens gehoord van zure regen. Door sommige industrieen, maar ook door gassen uit mest of
moerassen komen zure stoffen in de lucht. Deze zuren worden opgenomen in het neervallende regenwater en
tasten vervolgens het gesteente aan. De buitenkant lost op en lijkt weg te teren. Het oplossen van gesteente is
een voorbeeld van chemische verwering. Het gaat nog sneller als er mossen of grassen op de stenen groeien.
Bij chemische verwering blijkt dat niet ieder gesteente even hard is. Zo lost kalkgesteente veel sneller op dan
bijvoorbeeld graniet.
Verwering heeft dus echt te maken met het weer: de zonnewarmte, de regen en het bevriezen van water zijn
krachten die uiteindelijk al het gesteente afbreken, geholpen door de levende natuur en de mens.
Fysische verwering
Temperatuurverschillen
Vorstwerking
Biologisch-fysisch werking
Chemische verwering
H2O
CO2
O2
Opwarmen en afkoelen
Water in spleten bevriest en
ontdooit
Wortels groeien in spleten
Uitzetten en inkrimpen
Water zet uit tussen de 0 en de -4
graden
Diktegroei van de wortel
Gesteentedeeltjes (mineralen) kunnen oplossen in water
Kan oplossen in (regen)water>water wordt zuur.
Elementen zoals ijzer kunnen roesten (oxideren)
Al het gesteente zal uiteindelijk verweren > veranderen in zand en klei. Chemische verwering gaat sneller en
makkelijker bij hogere temperaturen en door de aanwezigheid van veel water. Bijv. tropische gebieden.
Planten gebruiken de verweringslaag om hun voedsel en water op te nemen. De laag wordt steeds dikker,
want de verwering trekt steeds verder de grond in.
In woestijngebieden overheerst de fysische verwering . Door het ontbreken van wolken zijn de
temperatuursverschillen tussen dag en nacht zeer groot en er is weinig water. Ook in de poolgebieden
overheerst door bevriezing en dan weer verwarming door de zon de fysische verwering.