Samenvatting ANW - Heelal en zonnestelsel

Samenvatting ANW - Heelal en zonnestelsel
§1 Heelal en tijd
De 5 ANW vragen :
1. Hoe beïnvloeden natuurwetenschap en techniek en samenleving elkaar?
2. Hoe pas je natuurwetenschappelijke kennis toe?
3. Hoe ontstaat natuurwetenschappelijke kennis?
4. Hoe weet je wat waar is?
5. Mag alles wat kan? Hoe bepaal je jouw standpunt?
De acht planeten vanaf de zon gerekend
Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus,Neptunes (pluto)
Maak Van Acht Meter Japanse Stof Uw Nachthemd
Wat is tijd?
Tijd is iets dat periodiek terugkomt, als dit niet zou gebeuren bestaat tijd niet. Wij gebruiken hiervoor
de zon die opkomt en ondergaat. De aarde doet er in totaal 24 uur over om om zijn eigen as te
draaien en 365,25 dagen om rond de zon te draaien.
Waarom zijn er schrikkeljaren?
De aarde doet er 365,25 dagen over om rond de zon te draaien, eens in de 4 jaar is er een
schrikkeljaar dat 366 dagen duurt om dit verschil te compenseren. Zou dit niet gebeuren zou de
zomer op een gegeven moment in januari vallen.
Kunnen berekenen wanneer je 1000 dagen oud was. (delen door aantal dagen = 365)
Kunnen berekenen wanneer je 1000 weken oud was. (delen door aantal weken = 52)
De maan draait in 295 dagen om de aarde. Hoeveel dagen zitten er in een maanjaar, als 1 jaar 12
nieuwe manen telt? Hoeveel dagen zitten er een maand?
295 maandagen in een jaar. 295:12 = 24,58 dagen per maand.
Begrippen:
Zonnestelsel: De negen planeten die rond onze zon bewegen en de zon zelf.
Ster: Een hete gasbol die licht uitzendt.
Planeet: Geven zelf geen licht, worden vaak wel helderder gezien omdat ze dichter bij de zon staan
en het licht beter weerkaatsen.
Maan: Staat relatief dicht bij de aarde en weerkaatst het licht van de zon (geeft zelf geen licht).
Meteoor: Gruis dat de atmosfeer binnenkomt en licht uitzendt door wrijving.
Meteoriet: Gruis dat niet wordt omgezet in gas maar op de aarde landt.
Komeet: Vaste stof die een boom om de zon maakt maar dan loodrecht erop.
Exoplaneet: Een planeet die rond een ster beweegt, heel ver bij ons vandaan.
Vallende ster: Hetzelfde als een meteoor.
§2 Sterrenbeelden en simulatieprogramma
Wat zijn sterrenbeelden?
Sterren die een bepaald beeld vormen op een bepaald gebied op de aarde, aan de andere kant ziet
men niet hetzelfde. Ook staan de sterren van een sterrenbeeld niet allemaal even dicht bij elkaar.
Hoe bewegen sterren/sterrenbeelden?
Door de draaiing van de aarde van oost naar west.
Vijf sterrenbeelden:
 Grote Beer
 Orion
 Cassiopeia
 Tweelingen
 Kleine beer
§3 Maanfases en seizoenen
De vier maanfases in volgorde vanaf Nieuwe maan.
1. Nieuwe maan (donker)
2. Eerste kwartier (linker helft donker, rechter helft licht)
3. Volle maan (licht)
4. Laatste kwartier (linker helft licht, rechter helft donker)
Wat wordt er bedoeld met schijngestalte van de maan?
Voor hoeverre de maan het licht van de zon weerkaatst en wij dat op aarde kunnen zien.
Aan de hand van model 1 op blz.11 in het boekje bepalen welke maanfase vanaf de aarde gezien
hoort bij M1,M2,M3 en M4.
M1: Nieuwe maan
M2: Laatste kwartier
M3: Volle maan
M4: Eerste kwartier
Aarde en Zon staan stil, Maan draait om de zon.
Doe hetzelfde voor model 2 en model 3
Z1 volle maan
Z2 Eerste kwartier
Z3 nieuwe maan
Z4 laatste kwartier
de aarde en de maan staan stil, de zon draait om de maan
Model 3
M1 Nieuwe maan
M2 Laatste kwartier
M3 Volle maan
M4 Eerste kwartier
de zon staat (min of meer ) stil
(de aarde draait rond de zon en) de maan rond de aarde
Waarom gebruikt de natuurwetenschap modellen om waarneming te verklaren?
Modellen zijn een beperkte weergave waardoor het te begrijpen, te verklaren, uit te leggen en te
onderzoeken is. Vooral het verklaren vind men belangrijk.
Hoe ontstaan seizoenen op aarde?
Doordat de aarde achterover leunt, beter gezegd doordat de aarde schuin staat en per seizoen een
andere gedeelte van de aarde dichterbij de zon staat.
Wanneer zijn er op een planeet geen seizoenen?
Als de zon altijd op dezelfde afstand van de planeet staat en de hele planeet evenveel zonlicht
ontvangt.
Wanneer is er op een planeet geen verschil tussen dag en nacht?
Wanneer de planeet niet om zijn eigen as draait, waardoor een gedeelte de hele 'dag' verlicht wordt
door de zon.
§4 Geschiedenis van de ruimtevaart
Wanneer werd de eerste satelliet gelanceerd?
In 1957 door Rusland
Wie was de eerste Nederlandse astronaut? En wie de tweede?
Wubbo Ockels was de eerste astronaut op 30 oktober 1985, Andre Kuipers is de tweede Nederlandse
astronaut.
Wat is de naam van de eerste maan op aarde? Wat waren de beroemde woorden die hij uitsprak bij
zijn eerste stap op de maan?
Neil Armstrong, de woorden die hij sprak waren "Dat is een kleine stap voor [een] mens, een
reuzensprong voor de mensheid"
§5 Wereldbeeld en sterrenkunde
Wat is een wereldbeeld?
Een perspectief over hoe je naar de wereld kijkt. Gevormd door ervaringen maar daaraan gaat de
(wetenschappelijke) waarneming vooraf.
Waardoor is jouw wereldbeeld gevormd?
Door het onderwijs, de cultuur waarin je leeft, de bijbel en dergelijke.
Wat houdt een christelijk wereldbeeld in?
Je ziet de natuur als Gods schepping, ook het verloop van de geschiedenis heeft God in de hand.
Wat is een atheïstisch wereldbeeld?
Ziet de natuur die niet is ontstaan door God, daarnaast wordt geschiedenis door mensen gemaakt.
Geef je mening over de verschillen:
In de een spreekt God de grootste rol terwijl bij de ander God geen enkele rol speelt.
Wat is het verschil tussen heliocentrisch en geocentrisch?
Bij heliocentrisch draaien alle planeten om de zon. Bij geocentrisch zouden alle planeten om de aarde
draaien.
Wat ontdekte Galileo Galileï?
Dat de zon en de andere planeten niet om de aarde draaien maar de planeten om de zon heen
draaien. Hij kwam hierachter doordat hij met zijn telescoop schijngestalten van Venus had gezien.
Met welke waarnemingen ondersteunde hij zijn ideeën over de opbouw van ons zonnestelsel?
Door de schijngestalten van Venus, deze waren net als de maan soms half en soms vol te zien.
Waarom zeiden zijn tegenstander dat hij 'hun geloof in het hemels paradijs ontnam'?
Men geloofde dat de aarde het middelpunt was en het heelal uit meerdere sferen bestond. Maar
omdat Galileo beweerde dat de aarde slechts een planeet als alle andere was verdween het verschil
tussen hemel en aarde. Hierdoor was er dus geen hemel meer volgens hen.
Leg uit waarom er volgens jou, wel of niet een tegenstelling is tussen de openbaring van God in het
boek van de natuur en de openbaring van God in de bijbel:
God laat dingen in de natuur op een bepaalde manier zien, echter doet hij dit in de bijbel ook maar
hier wordt vaak beeldspraak gemaakt waardoor je het idee kan krijgen dat er tegenstellingen zijn.
§6 Reis naar een planeet; satellieten; gewichtsloosheid
Wat is AE? en in km?
AE staat voor astronomische eenheid, deze mag worden afgerond op 150 miljoen kilometer.
Bereken de tijd die je onderweg bent voor een retour Jupiter. De gemiddelde snelheid van je
ruimtevaartuig is 20 000 km/uur:
De AE van Jupitier(enkele reis) is: 6,0. 6x150 miljoen is 900 miljoen. 900:20000 =45000 uur
45000x2 = 90 000. Een retour duurt 90 000 uur.
Er is een planeet die in 5832 (aardse) uren om z'n as draait en in 225 (aardse) dagen om de zon zich
beweegt.
Wat duurt langer op deze planeet een dag of een jaar? licht je antwoord toe met een berekening:
Een dag. 5832:225 = 25,92 Je ziet dat een dag ongeveer 25,92 uur duurt, dit is langer dan op aarde
waar een dag 24 uur duurt.
Noem enkele satellieten en hun functie:
 Communicatiesatellieten: wordt gebruikt voor telefoonverkeer
 Spionagesatellieten: wordt door het leger gebruikt.
 Weer en wetenschappelijke satellieten: Spreekt voor zich.
Hoe wordt een satelliet in zijn baan gebracht?
Door raketten of door een space shuttle.
Bereken dat de rotatiesnelheid van de aarde 1667 km/uur bedraagt.
De omtrek van de aarde is 40 000 km. Het duurt 24 uur om om zijn eigen as te draaien.
40000:24=1667 km/uur
Is de rotatiesnelheid van de aarde overal hetzelfde?
Nee, verder van de evenaar af is de omtrek van de aarde kleiner, daar is de rotatiesnelheid dus
kleiner omdat het er relatief langer duurt om een kleiner afstand te roteren.
Waarom blijft een satelliet in zijn baan (en valt hij niet op de aarde)?
De raket/satelliet kan automatische aanpassingen maken om in zijn geplande baan te blijven.
Daarnaast krijgt de satelliet/raket snelheid van de aarde mee doordat de aarde draait.
Wat is een geostationaire baan?
Als een satelliet er 24 uur overdoet om een rondje te maken en voor ons op dezelfde plaats blijft.
Wat is gewichtsloosheid?
Een toestand waarin geen gewicht wordt ervaren. Dit kan ontstaan bij een vrije val of in een baan om
de aarde. De gevolgen van zwaartekracht worden dan niet gevoeld.
§7 Ruimtevaart wat vind jij?
Wat is het nut van ruimtevaart?
Het is handig om communicatie mogelijk te maken en het weer te bekijken. Maar het kost ook heel
veel geld, voor mijzelf is het namelijk niet heel belangrijk geweest dat er mensen op de aarde hebben
gestaan. Dus ik vraag me af voor hoever er nut is in de ruimtevaart.
Wat is het nut van bemande vluchten naar Mars?
Zo kan men onderzoeken of daar leven mogelijk is en of er ook leven is.
§8 Horoscoop: betrouwbaar?
Wat is een horoscoop?
(Een voorspelling) gebaseerd op het sterrenbeeld waarin je bent geboren.
Waarom zijn horoscopen niet betrouwbaar?
Omdat het sterrenbeeld in de eerste plaats jaarlijks veranderd. De sterren stonden 300 jaar geleden
in een andere positie dan nu.
Wat is astronomie?
De wetenschap die zich bezighoudt met de sterren, ook wel bekend als sterrenkunde.
Wat is astrologie?
Het uit de sterren kunnen aflezen hoe dingen in je leven zullen gaan en dergelijke.
§9 Maan- en zonsverduistering en andere bijzondere verschijnselen aan de hemel
Wat brengt mensen ertoe om aan te nemen dat bijzondere verschijnselen aan de (sterren) hemel ons
iets te zeggen hebben?
De ster van Bethlehem die de geboorte van Jezus aankondigde kan hierbij een belangrijke rol spelen,
daarnaast kunnen andere Bijbelsgedeelten ook een belangrijke rol spelen. Openbaring 9:1 'Ik zag
eens ter die uit de hemel op aarde was gevallen'.
Leg uit wat een zonsverduistering is:
Doordat de maan precies tussen de zon en de aarde instaat is de zon niet meer te zien.
Leg uit wat een maansverduistering is:
Doordat de aarde voor de maan staat kan deze geen licht weerkaatsen en is er sprake van een
maansverduistering.
Waarom is er bij nieuwe maan niet altijd een zonsverduistering?
De maan moet precies op de goede afstand van de zon staan en precies goed tussen de aarde en zon
instaan zodat de zon niet meer te zien is.
Veel bijzondere verschijnselen aan de hemel zijn sterrenkundig goed te verklaren. Kunnen die
verschijnselen ook iets voorspellen?
Ik denk dat dit wel kan, maar je moet niet aan de hand van elk bijzonder verschijnsel iets gaan
proberen te voorspellen.