Gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking

Capaciteitsopbouw : een
gereedschapskist voor een
degelijk Noord-Zuidbeleid
Christophe Ramont en Ilse Renard , Stafmedewerkers team Internationaal
Inhoud
•Capaciteitsopbouw : definitie en betekenis
• werken aan een visie , beleidsnota ,
verantwoord aankoopbeleid, geïntegreerd
beleid *
•Werken aan een evenwichtig budget en
subsidiereglement. Noodhulp? – o,7 % relatie bestuur en middenveld
• zelf aan de slag met de Open Space
methode
Definitie Capaciteitsopbouw
• Het proces waarbij individuen, groepen,
organisaties, instellingen en de maatschappij in zijn
geheel (wettelijk, politiek, economisch en
administratief kader) beter in staat zijn om hun
ontwikkelingsnoden in een bredere context te
plaatsen en hiermee om te gaan op een duurzame
wijze.
•Dit omvat de versterking van de kennis en
vaardigheden van individuen en van groepen en van
de bestuurlijke, organisatorische, administratieve
vermogens van organisaties en instellingen
Capaciteitsopbouw in OS
• Proces
• Individuen
• Lange termijn – continu
• NZ ambtenaar, secretaris,
diensthoofd, sectorale
ambtenaar, schepen
• Groepen
• Personeel, politici, vrijwilligers,
burgers
• Organisaties
• Lokaal bestuur, verenigingen,
basisgroepen, lokale NGO’s
Capaciteitsopbouw in OS
• Identificatie lokale ontwikkelingsnoden via participatie
• Voeren van geïntegreerd beleid (intern en extern)
• Aandacht aan alle aspecten van duurzame ontwikkeling
(ecologisch, economisch, sociaal, en duurzaam in tijd)
• Versterking kennis en vaardigheden : toegang tot
informatie (uitwisseling) en know how , sensibilisatie,
kruisbestuiving. Methodieken, trainingen, stages,
ervaringsuitwisselingen, leerproces
• Versterking bestuurlijke, organis,… : lerende
organisatie, open voor vernieuwing en voor blik
zuiden, beleidsruimte OS/kwaliteit
dienstverlening/bestuursstijl
Visie
• Volwaardig lokaal beleid = duidelijke visie
op het beleidsdomein (OS) én rol daarin
voor lokale besturen.
• Waar wil gemeente naartoe met beleid
OS? Welke rol voor zichzelf?
• Over oneerlijke machtverhoudingen,
nieuwe evoluties in OS, tendensen
decentralisatie en lokale ontwikkeling
Visie en beleidsnota
• Visie > globale gemeentelijke visie op LB
in bestuursakkoord (na verkiezingen) en
in algemeen beleidsplan gemeente (bij
decreet verplicht vr elke legislatuur).
• Sectorale Beleidsnota > basis = passage
uit algemeen beleidsplan
• Visie (lange termijn) = moet in sectorale
beleidsnota. Nota is instrument voor
concrete vertaling van die visie (bijsturen)
Waarom visie en beleidsnota?
• Samenhang – meerwaarde :
–
–
–
–
–
Binnen de eigen NZ werking
Afstemming met andere beleidsterreinen
Verhogen smw tss alle lokale spelers
Signaalfunctie
Specifieke rol stedenband
• Verankering – draagvlak
– Inhoudelijke continuïteit
– Zeer goede argumenten nodig om af te
wijken
Waarom visie en beleidsnota?
• Transparantie - duidelijkheid :
– Naar GR, CBS, bevolking, alle betrokkenen
– Controle mogelijk dr wakkere burgers,
oppositie, GROS,…
– Bijdrage aan debat rond rol gemeente in OS
• Planmatig werken – groeien in beleid
– Duidelijke doelen en indicatoren om beleid
systematisch op te volgen en te evalueren
– Nieuwe schepen met ambtenaar en
adviesraad beleidsnota ~leerproces
Hoe aan de slag?
1. Inventaris
1. NZ initiatieven
2. Wie betrokken? Politiek, ambtelijk, wie in
GROS, welke organisaties nu en in
toekomst
3. SWOT analyse
2. Dialoog
1. Schepen en ambtenaar beknopte nota
met inhoudelijke keuzes & realistische
verwachtingen
2. Discussie met GROs, geïnteresseerden,
ambtenaren, cbs, in GR commissie
Hoe aan de slag?
3. Opmaak beleidsnota
zie handboek p 13
4. Dialoog – bijsturing – goedkeuring
beleidsnota
5. Aandachtspunten : werkinstrument/ ambitie/
bijsturing/ vertaling nar operationele
plannen
Geïntegreerd of horizontaal
beleid
• Horizontaal beleid = iedereen
verantwoordelijk om beleid OS te
bevorderen in eigen beleidsdomein
• Geïntegreerd beleid = nadruk op
samenhang tussen en binnen de ≠
beleidsdomeinen.
• Verticaal beleid = sectoraal
Waarom het eigen hokje
verlaten?
• Gemeente > internationale context.
• Geloof in rol lokale besturen in N & Z
• Integratie in eigen activiteiten
• Medewerking sensibilisatie
• Bijdrage proces Stedenband
• Ondersteuning standpunten, moties,
lobbywerk t.o.v. hogere overheid.
OS als inrijpoort naar geïntegreerd
beleid
• Stedenband als dankbare kapstok
– Vb Herent, Mechelen
• NZ als opstap naar duurzame ontwikkeling
– Vb Etterbeek
• Organigram & manoeuvreerruimte
– Edegem
• Brainstorm Noord-Zuid
– Middelkerke
Aankoopbeleid
= voorbeeld van geïntegreerde benadering
Duurzaam
-sociale rechtvaardigheid
-rechtvaardige handelsverhoudingen
-Respect voor milieudragkracht
-Actieve participatie bevolking
Eerlijk (zoals in Fair trade)
- betere handelsvoorwaarden voor producenten en
werknemers (voornamelijk) in het Zuiden
--> in praktijk weegt ecologische aspect door in
duurzaamheid (cf milieuconvenant) dus NZ-ambtenaar
moet vaak om aandacht andere aspecten vragen
Ethisch aankopen, aanbesteden
of beleggen
-Voorbeeldfunctie : onze gemeenten en OCMW’s groot
deel van totaal bestedingen in België!  druk uitoefenen
op producenten en leveranciers. Prijszetting gunstig
beïnvloeden!
-Publiek debat stimuleren gaat vlotter als je zelf goede vb
geeft
-Vaak niet duurder, maar meeruitgave voor verantwoorde
producten moet mogelijk zijn.
-Toename aandeel LB hierin beïnvloedt prijs,
beschikbaarheid en kwaliteit producten
Aan de slag
- bondgenoten andere diensten
bvb duurzaamheidsambtenaar  werkgroep
-Inventaris aankopen en aanbestedingen:
-Vaak ad hoc ipv gesystematiseerd ~ argument naar
politiek
- Prioriteiten – stappenplan
- Opmaak dossier per thema :
-Schets huidige aanpak – voorstel alternatieve aanpak
-Leer van andere besturen met ervaring (juridisch
mogelijk? Realistische inschatting meerkost, mogelijke
weerstanden)
- Opvolging en sensibilisatie
- wanneer en door wie te implementeren?
- communicatie naar diensten en bevolking!!!
Maatschappelijk verantwoord
ondernemen
• Naast de traditionele
financiële criteria – bvb
winstgevendheid bedijfhanteert MVI nietfinanciële waarden :
sociale /ethische en
milieucriteria.
• Opgenomen in
investeringsbeleid op
structurele, vrijwillige en
transparante manier
• Eén van oudste
specialisten : Forum
Ethibel vzw, onafhankelijk
onderzoeks-en
adviesbureau MVI
http://www.ethibel.org
• Eigen
onderzoeksmethodologie
: bedrijven binnen 1 sector
op 4 aspecten gescreend :
het interne sociale beleid,
het externe en
economische +
ecologische
Rol Noord-Zuidambtenaar MVI
•Geen financiële expert maar Pleitbezorger bij collega’s andere
diensten, gemeenteontvanger, CBS, GR
• indien bereidheid : voor kader zorgen!
• opname in beleidsnota, CBS-nota of GR
• hoeveel % van lokale financiële middelen naar MVI?
•Wat met eventuele pensioenfondsen?
•Welke acties naar bevolking, naar banken,…?
•Welke beleidsopties mbt volgende legislatuur?
•Stappen :
• laten goedkeuren motie in GR
•Aanschrijven (eigen) banken : bevraging aanbod MV spaaren beleggingsproducten op maat van LB
•Opnemen sociale ecologische en ethische criteria
in bestek voor beleggingen
Financiële instrumenten vr LB
Vooral
(middel)langetermijn
Financieel
rendement MVI
minstens
gelijkwaardig
aan traditionele
Zoals pensioenfondsen
Meeste banken
bieden MVI aan
cf Devia, KBC,
Ethias, Fortis
Belgisch federaal
plan DO
maatregelen tvv MVI,
Bxl Gewest,…
MVI draagt bij
tot gezondheid
van belegging
Financiële gereedschapskist
Subsidie
0, 7 % hoe
en wat ?
Noodhulp?
reglement
(en)
Middelen
stedenband,
personeel,
eigen
sensibilisatie
Subsidiereglement
• evenwicht Noord en Zuid !
•Wie initiatief ? Voorzet GROS – of ambtenaar aan
schepen met advies GROS. Best advies andere relevante
diensten (financiële en juridische dienst)
•Wat moet erin ?
• beschikbare kredieten gemeentebegroting
• Formele vereisten : statuut aanvrager (enkel erkende
NGO’s of privépersonen, lid zijn van GROS of niet,… en
details aanvraag (speciaal formulier, voor datum x,
elementen belangrijk voor beoordeling…)
•Beoordelingsprocedure : door wie? Waarop?
Puntensyteem (met beoordelingscommissie)
• Uitbetaling –verantwoording en controle
De 0,7 %
• VN : rijke landen – besteed 0,7% van BNP aan OS aub!
•> VN conferentie handel en ontwikkeling UNCTAD eind ’60
•goede lln : NL; Lux, DE, N, S
•BNP of BBP?
•BNP geproduceerd door ingezeten van land, ongeacht
waar ze dat produceren
•BBP geproduceerd binnen grenzen van een land
(ongeacht door ingezeten of niet)
•
•Via de OESO en haar ODA (Official development assistance)
zien we wat België bijdraagt.
• België mede onder druk 11.11.11 jaren 80 0,7 passage
maar nooit gehaald
De 0,7 % en de gemeenten
• de berekening van de 0,7 op totale gemeentelijke uitgaven
niet te vergelijken met basis BBP cf handboek p 82
• werkgroep VVSG / 11.11.11/ representatief groepje gemeenten
standpuntnota : 0,7 is fetisj.
!!! Inhoud, kwalitatief groeipad en transparantie !!!
• uit bedragen en besteding spreekt visie
• evenwicht onderdelen beleid :
•stedenband en/of andere gemeentelijke initiatieven
• ondersteuning lokale NZ werking
•Sensibilisering versus projectsteun
•Evenwicht Noord-Zuid
Noodhulp
• bevoegdheid schepen OS of van burgemeester?
(cf rampenplan Noorden – gelinkt met rampen Zuiden )
Aan te raden : aparte nota ipv integratie in beleidsnota OS
• Hoe te besteden? inspelen op
wat media onder aandacht brengen
wat eigen partner aangeeft (stedenband)
een “vergeten” ramp
vraag van (een deel) van de publieke opinie of GROS
• Hoeveel ?
• best spaarpotje voor met vastgestelde criteria
Einde jaar in begrotingspot indien niet gebruikt
Buffer : NGO’s als AZG, Rode Kruis om beurten
• op het moment zelf inzamelen
Samenspel bestuur en
middenveld
• De verschillende spelers en hun rol :
–
–
–
–
ambtenaar
Schepen
Adviesraad
De Noord-Zuidbeweging – de vrijwilligers – de 4de
pijlerinitiatieven . Wat met steun LB?
• Adviesraad OS :
–
–
–
–
Adviesfunctie cruciaal!
Coherent particulier initiatief
Draagvlakverbreding binnen bevolking
Rol binnen stedenband
Rol ambtenaar
• Uitvoerende taak
• Organisatie sensibilisatie-activiteiten
• Verwerken briefwisseling
• Dienstverlenende taak (aan andere diensten, bevolking)
– Aanbieden info cia documentatiecentrum
– Ontwikkeling van vormingsaanbod scholen
– Ondersteunen adviesraad en lokale NGO’s
• Verbindingspersoon LB- bevolking/adviesraad/NGO’s
 Bestuur – loyaliteit MAAR in praktijk soms nauwer betrokken bij
organisaties op terrein  evenwicht zoeken
•
Rol ambtenaar
• Beleidsondersteunende taak
• inhoudelijke impulsen naar schepen, het CBS end e GROS
• Opvolging en evaluatie beleid : centrale rol bij implementeren
bijsturingen of voeden nieuwe planning
• Coördinerende taak
• Naar andere gemeentediensten toe
• In interactie met GROS en middenveld bij regiefunctie LB :
stimuleren overleg, zoeken hiaten en overlappingen in lokale
werking
• Coördinatie actoren stedenband
Schepen
Stimuleren en bewaken
coherentie gemeentelijke
OS initiatieven
Ontwikkelen, sturen,
opvolgen, evalueren
uitvoering beleid cf
beleidsnota - vooral
strategische beleidslijnen
Overleg met adviesraad,
middenveld, bevolking voor
meer coherentie,
afstemming, samenwerking
Politieke Motor :
stimuleren debat OS/IS,
verduidelijken belang en
mogelijkheden in CBS en GR ,
aanreiken mglh aan collega
schepenen vr geïntegreerd
beleid
Adviesraad
• Overleg met de overheid (hoogte)
– Goede infodoorstroming van en naar LB (ook
informele contacten schepen en ambtenaar, Kennis
wettelijke en inhoudelijke beperkingen, timing
adviezen
– vorming leden over werking LB, eigen beleidsdomein
en werking adviesraad. Opbouw Deskundig advies
– Eventuele “Afsprakennota” met LB
Adviesraad
• Overleg met de andere adviesraden
(diepte)
– Goede onderlinge overlegstructuur. Ook
eenmalige contacten
– Actieve smw rond concrete thema’s
•Bvb gezamenlijk vormingsmoment
– Gezamenlijke afspraken communicatie met
bestuur
Adviesraad
• Overleg met de bevolking (breedte)
– Actieve terugkoppeling informatie / werking
van adviesraad naar en via achterban
(verenigingen)
– Gebruik andere fora om ruimer publiek te
bevragen over thema’s en standpunten
•Wijkcomités, jaarlijkse dorpsvergadering
– Maak advies bekend
•Via pers, gemeentelijk infoblad, gezamenlijk
krantje adviesraden, gerichte mailing, infoavond
Adviesfunctie van GROS
op beleidsniveau aan
schepen : leden moeten eigen
belang overstijgen
gezamenlijke visie!
Bij de uitwerking van
gemeentelijke
initiatieven : vorming voor
personeel, oprichting
documentatiecentrum, zoektocht naar
voorbeelden duurzaam beleid
rond specifieke
activiteiten: verdeling
subsidies, aanzet eerlijk
aankoopbeleid, bovenlokale
campagnes, stedenband
Bij stedenband van
bij zoektocht tot
eigenlijke smw
Rol adviesraad
• Coherent particulier initiatief
• samenwerking tss verenigingen stimuleren :
• uitwisselen van informatie – afstemmen
activiteitenkalenders
•Gezamenlijke activiteiten, afstemmen visies,
structurele smw in netwerk, gezamenlijk
infobeleid,…
•Afstemming gemeentelijke en particuliere initia
• Draagvlakverbreding
•Cf vorming sensibilisatie maar ook binnen GROS
•Open lidmaatschap , open staan voor korte
engagementen
•Aandacht vr diversiteit
Rol adviesraad in stedenband
• Voorbereidend proces:
•Deelname aan debat doelstellingen IS beleid, concept en finaliteit
stedenband
•Bijdrage aan profiel gemeente, incl in kaart brengen partners, aan
afbakening (criteria) profiel partnergemeente bvb via werkgroep
stedenband
•Partnerkeuze : bijdrage zoektocht , info verzamelen, advies ivm
keuze
•Bijdrage referentietermen en ev deelname identificatiemissie
•Eigenlijke samenwerking :
•Samenwerking met middenveld binnen doelstellingen SB
•Ondersteunen bij identificatie, formulering en uitvoering
concrete initiatieven + opvolging en evaluatie
•Sensibilisatie
Wat te doen als LB met 4de
pijler?
• debat nog steeds aan de gang
• steunpunt Vlaamse regering en 11.11.11
• ondertussen als LB :
• inventaris (laten) opmaken - erkenning
•eventueel apart subsidiereglement voor
particuliere initiatieven (je steunt de dynamiek
zonder al teveel inmenging)
•Ter beschikking stellen van de kennis & eigen
informatie van het LB rond OS
Meer info
http://www.vvsg.be/nl/internationaal.shtml
[email protected]
[email protected]