Groot Zelfgemaakt Schoolplein Orkest

36
juli / augustus 2012
37
PO
Groot Zelfgemaakt Schoolplein Orkest
‘Swing in de school’
Machiel Swillens
Al meer dan 300 keer toverde Fort van
de Verbeelding een basisschool om tot
een orkest. Een Groot Zelfgemaakt
Schoolplein Orkest heet dat. Zo’n orkest
wordt gevormd door alle kinderen van
een school. Van kleuters tot en met
leerlingen van groep acht, allemaal
worden ze muzikant.
Een paar dagen lang staat een school in het
teken van de muziek. Tussen de gewone lessen
door wordt door twee workshopleiders met alle
groepen stevig gerepeteerd. Op de laatste dag
mondt dat uit in een groots optreden, een
feestelijk concert waarin alles samenkomt.
We nemen een kijkje bij twee scholen die Fort
van de Verbeelding hebben uitgenodigd om met
hun leerlingen aan de slag te gaan, De
Regenboog in Waddinxveen in het kader van
hun muziekproject en De Uilenbrink in Veghel
om het 35-jarig jubileum te vieren.
Boem Tsjak!
Het is nog vroeg in de ochtend als op De
Regenboog de twee workshopleiders een klaslokaal binnen gaan voor de introductieronde.
De kinderen en hun juf staan al klaar. ‘Dit is
dirigent Joost,’ zegt Han. ‘En dit is dirigent
Han,’ zegt Joost. ‘Zijn jullie een goed orkest?
Doe dan maar mee…’
Han van ’t Land en Joost van der Graaf gaan in
deze kennismakingsronde in snel tempo van
lokaal naar lokaal. Aan zeven minuten per
groep hebben ze genoeg. Na die zeven minuten
zijn de kinderen enthousiast, hebben ze
geleerd te reageren op een dirigent, en kunnen
ze Boem Tsjakken.
Boem Tsjak is een rap, een versje met handgeklap en swingende stampbewegingen dat
een van de ingrediënten is voor het concert.
Later op de dag komen alle groepen apart naar
de gymzaal om te leren op ‘hun’ instrument te
spelen. Ze hebben hun zelfgemaakte ‘shakers’
meegebracht, nu komen de instrumenten van
Fort van de Verbeelding daarbij. Die zijn gemaakt
van de meest uiteenlopende materialen, simpel maar doeltreffend. Zo zijn er kokosnootdoppen, rijstballonnen, klankplanken en PVCfluitjes. Dan zijn er nog de cementkuipen (met
hun diepe geluid), de gestemde flesjes (pas op
dat je geen water verliest, anders verandert de
toon…) en de gestemde steigerbuizen. Elke
groep krijgt op ‘zijn’ instrument een instructie
wat en hoe te spelen. In de clusterrepetities en
tijdens de generale zullen de verschillende
groepen samen komen en zal alles wat ze
geoefend hebben worden ingepast in het grote
geheel.
Echte instrumenten
Groep 2 en 3 oefenen onder leiding van Joost
met de klankplanken. Voor één jongetje lijkt
het allemaal wat veel te worden. Om muziek te
maken moet je soms ook stil zijn en dat lukt
hem niet. Hij blijft maar op zijn plankje hameren. ‘En ik kan nog wel zo goed drummen,’ zegt
hij als Joost hem terechtwijst. ‘Weet je wat,’
zegt Joost, ‘dan mag jij straks meespelen in het
echte instrumentenorkest!’ Het jongetje straalt
en het lukt hem dan zelfs om even stil te zijn
op het goede moment.
Het ‘echte instrumentenorkest’ is een vast
onderdeel van een Schoolplein Orkest van Fort
van de Verbeelding. Het wordt gevormd door
kinderen die al een instrument bespelen, maar
ook ouders en leraren zijn welkom om mee te
strijken of te blazen. Instrumentalisten van elk
niveau kunnen een bijdrage leveren. ‘Al heb je
nog maar één les gehad, breng je instrument
maar mee,’ zegt Joost.
De workshopleiders van Fort van de Verbeelding
komen uit de theaterwereld of zijn muzikanten. Joost is muzikant. Hij speelt onder meer
basgitaar, geeft les en werkt al jaren als workshopleider voor Fort van de Verbeelding. ‘Het
mooie van dit project is dat iedereen muziek
maakt,’ vertelt hij, ‘en iedereen blijkt het ook te
kunnen. In onze cultuur zeggen mensen al snel
dat ze niet muzikaal zijn. Nee, zeggen ze dan,
in Afrika, dáár zijn ze muzikaal.’ Hij lacht. ‘In
Afrika doet gewoon iedereen mee. Dát is het,
zodra je meedoet, kan je het ook.’
Finale
Het is een grijze dag als op De Uilenbrink het
Groot Zelfgemaakt Schoolplein Orkest zal optreden.
Het regent. Op het plein staat alles klaar voor
het concert. Er hangen ballonnen en er zijn
stoelen buiten gezet voor het publiek. Ouders
zeggen dingen als: ‘We houden de moed erin’
en vegen de stoelen droog. Buienradar geeft
hoop, en inderdaad, als het optreden begint,
breekt de zon door. Per groep komen de
leerlingen naar buiten, onder muzikale
begeleiding van groep 8 op de steigerbuizen.
Alle kinderen hebben gekleurde T-shirts aan,
zodat er al snel een regenboog aan muzikanten
klaarstaat. Eerst zijn de kleuters aan de beurt.
Ze verklanken met hun rijstballonnen en
kokosnootdoppen een spannend verhaal. Dan
maken de volgende groepen hun muziek,
afgewisseld door swingende raps waar alle
kinderen aan meedoen. Het valt op hoe snel de
leerlingen ook weer stil kunnen zijn om naar
de anderen te luisteren. ‘Zoveel kinderen en zo
stil,’ verzucht een ouder. Het Echte Instrumenten
Orkest speelt, daarna musiceren alle kinderen
weer samen. De in rokkostuum gestoken
workshopleiders vuren iedereen energiek aan
en leiden het hele orkest naar een spetterende
finale.
Lisette van Slingerlandt, adjunct-directeur van
De Regenboog: ‘Hoe ik de samenwerking met
Fort van de Verbeelding heb ervaren? Wat een
strakke en enthousiaste organisatie. Deze
prachtige week zullen we niet snel vergeten.
Er is echt swing in de school gebracht.’
Links: Han van ’t Land, rechts: Joost van der Graaf
Foto’s: Wim van der Graaf