INFOBULLETIN Uitgave no.3 Juni 2014 VOORAF Posturologie staat

INFOBULLETIN
Uitgave no.3
Juni 2014
VOORAF
Posturologie staat voor de kennis van de menselijke houding, de lichaamseigen (regel)systemen die hier
invloed op hebben en, op basis van terugkoppeling, de integrale implementatie hiervan.
Alweer de derde uitgave van dit bulletin. Doelstelling is het breder bekend maken van de posturologie
als een interdisciplinaire visie, om zodoende meer raakvlakken te creëren tussen de verschillende
therapieën.
Met dit nummer ga ik meer inhoudelijk, te beginnen met onze feitelijke basis: de voeten. Twee
onderwerpen staan hierbij centraal:

senso(moto)riek van en vanuit de voetzool en

de functie van de intrinsieke voetspieren.
Mijn informatie betreft een ‘abstract’ en/of een korte samenvatting die verder verwijst naar de
beschikbare literatuur. Hoewel ik hierbij objectiviteit nastreef, blijft deze keuze per definitie subjectief.
Een beperkende factor kan verder zijn dat deze tekst niet altijd voor iedere lezer kostenvrij beschikbaar
is. Bij deze literatuur vermeld ik A*, wat staat voor ‘abstract’. De lezer kan dan zelf bepalen of hij/zij de
volledige tekst tegen betaling wil downloaden.
Sensoriek van de voetzool staat voor de neurologische informatie via de in de onbehaarde huid gelegen
sensoren. Te denken valt aan o.a. Krause, Ruffini, Meissner, Pacini en vrije zenuwuiteinden. Naast
specifieke taken zijn de meesten hiervan gevoelig voor mechanische druk. Men noemt ze dan ook
mechanoreceptoren.
Podoposturale therapie
Eind zeventiger jaren werd in een aantal Europese landen, waaronder Nederland, een therapie
geïntroduceerd die gebaseerd is op prikkeling van bovenstaande sensoren: de podo-orthesiologie. In
1998 fuseerde de beroepsgroep met de later ontstane podokinesiologen tot podoposturaal therapeuten.
Podoposturale therapie is letterlijk en figuurlijk de basis van de posturologie.
Grondlegger van deze therapie was René Jacques Bourdiol, een Frans arts, die ontdekte dat minimale
elementjes (1 à 2 mm dun) op bepaalde plaatsen onder de voet, onder belasting, leiden tot een
veranderde voetbelasting en dientengevolge een aanpassing van de houding. Door deze elementjes op
een inlegzooltje te plaatsen treedt een houdingsverandering op. Deze (empirisch) effectief gebleken
methode roept de vraag op wat het effect is van forsere steunelementen?
Even schrikken?
"Schoenen beschermen ons tegen scherpe voorwerpen en de elementen, maar als het aan de voet lag,
liep hij lekker in zijn blootje”. . . Deze uitspraak is van Ralph Sakkers, orthopedisch chirurg, Wilhelmina
Kinderziekenhuis (UMC) in een interview in het Algemeen Dagblad van 6 april 2013. Hij pleit ervoor juist
ook kinderen zoveel mogelijk op blote voeten te laten lopen, wat de schoenindustrie hem niet in dank
afneemt: http://posturology.nl/fileadmin/user_upload/Orthopeed_AD.pdf. In 1991 al verwees het
Tijdschrift voor Geneeskunde naar een groots opgezet onderzoek van twee Indiase orthopeden die
ervoor pleitten kinderen tot het zesde levensjaar zo veel mogelijk op blote voeten te laten lopen.
Zitten
Lang voordat artsen, biomechanici, ergonomen en andere deskundigen zich met het zitten gingen
bezighouden, had de mens al uitgevonden ‘hoe te zitten’: de squatpositie.
En nog steeds is dit de houding van een groot deel van wereldbevolking: om te zitten, voor de toiletgang
en om te baren. Zelfs nu, in de 21ste eeuw, vind je her en der in Frankrijk nog toiletten waar je zo moet
ontlasten…
Deze natuurlijke houding leent zich echter niet om achter een bureau en in een school- of collegebank
te zitten. En is bepaald niet bepaald handig tijdens het reizen. Waarom dan dit voorbeeld?
2
Meer lezen: http://posturology.nl/posturologie/wat-is-posturologie/
Dagelijkse posturologie
Loop rechtop, slof niet zo, schouders naar achter en meer van dit soort goedbedoelde adviezen. Allemaal
goedbedoelde houdingsadviezen, vaak generaties lang doorgegeven. Ouders, opvoeders proberen op die
manier hun kinderen een goede houding aan te leren, om zo latere problemen te voorkomen.
Onze jeugd is t.o.v. een paar decennia geleden fors gegroeid, wat ik met bijvoorbeeld een
tafelbladverhoging van 2 cm niet bepaald vindt opgelost. En is het schoolmeubilair hieraan voldoende
aangepast?? En de bedlengte? Heb je ervaring hiermee of een mening erover, mail naar
[email protected].
Ogen en houding: ook posturologie!
In mijn praktijk Integrale Houdingstherapie zag ik regelmatig jonge kinderen. Voornaamste reden: ouders
vonden hun kind slecht lopen en bewegen. Vaak hadden de kleintjes een hekel aan hun schoenen. Bij
nader onderzoek en doorvragen kwamen dan ook andere problemen aan de orde:
·
·
·
·
·
Scheefstand hoofd
Lichaam enigszins gedraaid
Gauw afgeleid
Niet graag lezen
Overactief
Het zien:
Met beide ogen zien noemt men binoculair zien. Wanneer we slapen draaien de ogen naar buiten. Zodra
we ze openen komt er vanuit de hersenen een signaal om de ogen meer naar elkaar toe te brengen
zodat ze min of meer recht vooruit kijken. Dit gebeurt door aanspanning van de zich aan neuszijde
3
bevindende oogspieren. Een bijzonder ingewikkeld mechanisme (het accommodatie-convergentie-miosis
synergisme) zorgt er nu voor dat we ook dichtbij met beide ogen kunnen zien. Uiteraard spelen ook de
ooglens- en de hoornvlieskromming een rol.
Wanneer dit mechanisme verstoord raakt, wordt het zien moeilijker (asthenopie). Dit is men zich lang
niet altijd direct bewust; men blijft scherp zien, het kost alleen meer inspanning. Pas als het
scherpstellen dichtbij en mogelijk nadien ook veraf moeilijk wordt, als de ogen gaan jeuken, branden,
tranen en of rood worden, beseft men een probleem te hebben. De ogen zijn onrustig, de oogleden
kunnen trillen, de oogstand wijkt af naar binnen of buiten, soms vormt zich zelfs een dubbel beeld.
De buitenste rechte oogspieren kunnen nu verkorten waardoor de ogen niet meer naar binnen willen
draaien met als gevolg dat de pupil groter wordt. Vergelijk dit maar met het vergroten van het diafragma
bij een fototoestel. De ogen zijn nu duidelijk ‘gestrest’. Het in de verte zien wordt ook moeilijk en er
ontstaat een ‘schijnbare’ bijziendheid (pseudomyopie, myopie=bijziendheid). Sommige mensen merken
dat als ze uitgerust zijn ze scherper zien dan wanneer ze oververmoeid zijn.
Dominante oog:
Wat is dat? Kijk met beide ogen naar een vast punt op circa 3 meter afstand. Dek nu beurtelings de ogen
met uw hand af en trek deze weer weg: met het ene oog verandert er niets, dit is het dominante oog,
met het andere verspringt het beeld. Ondanks dat we met twee ogen kijken ‘overheerst’ een oog. Dit
heeft invloed op de stand van het hoofd, dat hierdoor een (heel klein) beetje gaat draaien. Ik heb dit
fenomeen al bij heel jonge kinderen waargenomen.
Het dominante oog is op de verte ingesteld, het niet-dominante oog gaat zich nu meer op nabij richten.
Soms zo extreem dat het naar binnen schiet: het luie oog. Afplakken van het goede oog moet er dan voor
zorgen dat dit oog weer recht vooruit gaat kijken. Soms lukt dat, soms is een operatie noodzakelijk
(inkorting van de buitenste rechte oogspier). Soms draait het afgeplakte oog naar binnen.
Met de convergentietest, het laten scheelzien door pen of vinger zo dicht mogelijk naar de neus te
brengen, zien we soms dat een oog meer moeite met ‘scheel’zien heeft dan het andere. Bijna altijd is dat
het dominante oog. Testen we nu de ogen een voor een, door ze beurtelings af te dekken, zien we
meestal dat het soepeler gaat. Met andere woorden: elk oog apart wil wel maar met beide ogen samen
is het lastig.
Dyslexie:
Ik wil niet zo ver gaan om te stellen dat hier de oorzaak van dyslexie ligt. Maar ik heb wel meer dan
genoeg ervaren dat de houding, gerelateerd aan bovenvermeld oogprobleem, hierbij een belangrijke rol
speelt.
(wordt vervolgd)
Hallux valgus, een houdingsprobleem?
Deze vaak pijnlijke knobbel zie je meer bij vrouwen dan bij mannen. Deskundigen zoeken de oorzaak in
o.a.:
·
·
·
te kleine schoenen;
(te hoge) hakken;
mode algemeen.
Wie ben ik om het daarmee oneens te zijn? Er zit immers een grond van waarheid in. Maar waarom
4
treedt het vaker of meer aan één voet op?Ongelijke voetgroote? Waarom treedt het ook op bij mensen
die niet te kleine schoenen dragen? Of niet op hoge hakken lopen? Waarom toch ook bij mannen?
We doen een kleine test. Ga ontspannen staan, de blote voeten enigszins uit elkaar, handen losjes
afhangend langs het lichaam. Hel langzaam wat voorover en voel wat er aan uw voorvoet gebeurt: de
tenen grijpen zich als het ware vast aan de grond. Even ontspannen en dan nog een keer. Let nu op de
grote teen: het proximale kootje ‘wil’ naar buiten. . .
Maak nu eens een grijpbeweging met uw hand: met een beetje fantasie lijken deze bewegingen op
elkaar. De duim wijst naar buiten en de vingers gaan ‘klauwen’.
Vraag: kan de hallux valgus (ook) het gevolg zijn van een ‘verkeerde' houding? Omdat het
lichaamszwaartepunt te veel naar voren ligt?
Mee (on)eens? Graag discussie
Spinning, een voortreffelijke vorm van bewegen
Elf jaar geleden ben ik begonnen met 'spinning'. Geen huishoudelijke taak maar een manier van
bewegen. Wat mij betreft een voortreffelijke manier van bewegen. Voor hen die niet weten wat dit
inhoudt: met een groep deelnemers zit je ieder op een halve fiets, voorzien van een z.g. vliegwiel. Lijkt
op een hometrainer. Vóór de groep zit een instructeur die gedurende drie kwartier aangeeft hoe hard
we gaan fietsen en hoe zwaar. Dat laatste regel je zelf met een draaiknop. Het fietsen doe je zowel
zittend als staand. Natuurlijk kun je het zo zwaar maken als je wilt, maar de kunst is juist om dit
geleidelijk op te bouwen. Daar let de instructeur op.
In mijn ervaring ook geschikt voor oudere mensen om conditie op te bouwen en te blijven bewegen!
Deze spinning wordt beoefend in de sportschool (in mijn geval Wijk bij Duurstede) onder het keurmerk
Fit!Vak.
Effect of vision, proprioception and the position of the vestibular
organ on postural sway
Eva Ekvall Hansson RPT, PhD, Anders Beckman MD, PhD, Anders Håkansson Professor
all
Lund University, Department of Clinical Sciences in Malmö/Family Medicine/ General
Practice.
(A*) Abstract
(invloed van onder andere 'ons zien' op de houdingbalans)
5
Conclusion: When measured together, it seems that vision and proprioception as well as position
of the vestibular organ affect postural sway, vision the most. Mediolateral sway does not seem to
be influenced by the position of the vestibular organ.
Objective: To investigate how postural sway was affected by provocation of vision, by the
position of the vestibular organ and by provocation of proprioception, when measured together.
Method: Postural sway was measured by using a force plate. Tests were performed with eyes
open and eyes closed, with head in neutral position and rotated to the right and to the left and
with head maximally extended, both standing on firm surface and on foam. Measures of
mediolateral (ML) speed (mm/sec), anteriorposterior (AP) speed (mm/sec) and sway area (SA)
(mm2/sec) were analysed using multilevel approach.
Results: The multilevel analysis revealed how postural sway was significantly affected by closed
eyes, standing on foam and by the position of the vestibular organ. Closed eyes and standing on
foam both significantly prolong the dependent measurement, irrespective of whether it is ML, AP
or SA. However, only AP and SA were significantly affected by vestibular position, i.e. maximal
head movement to the right and extension of the head.
Keywords: Postural control, balance, vestibular system.
Distribution and behaviour of glabrous cutaneous receptors in the
human foot sole
Paul M Kennedy and J Timothy Inglis
School of Human Kinetics, University of British ColumbiaVancouver, Canada
Corresponding author
J. T. Inglis: School of Human Kinetics, The University of British Columbia, 210-6081
University Boulevard, Vancouver, British Columbia, Canada, V6T 1Z1. Email:
[email protected]
Abstract
(104 mechanoreceptoren aangetroffen in de huid van de voetzool)
To document the activity of cutaneous mechanoreceptors in the glabrous skin of the foot sole,
tungsten microelectrodes were inserted through the popliteal fossa and into the tibial nerve of
thirteen healthy human subjects. A total of 104 cutaneous mechanoreceptors were identified in
the glabrous skin of the foot. This sample consisted of 15 slow adapting type I (14 %), 16 slow
adapting type II (15 %), 59 fast adapting type I (57 %), and 14 fast adapting type II units (14 %).
The location of the receptors and the outline of the receptive fields were determined by using
nylon monofilaments perpendicularly applied against the surface of the skin. This revealed that
the receptors were widely distributed without an accumulation of receptors in the toes. There
were also larger receptive fields predominantly isolated on the plantar surface of the metatarsaltarsal region of the foot sole. Furthermore, with the foot in an unloaded position, there was no
background discharge activity in any of the cutaneous receptors in the absence of intentionally
applied stimulation. These findings suggest that skin receptors in the foot sole behave differently
from those receptors found on the glabrous skin of the hand. This may reflect the role of foot sole
skin receptors in standing balance and movement control.
6
Hele artikel lezen? Ga naar: http://posturology.nl/fileadmin/user_upload/glabrous_cutaneus.pdf
volgende keer
 intrinsieke voetspieren
 meer senso(moto)riek
N.B. geen interesse in dit bulletin?Graag even per e-mail vermelden. Wel interesse, maar je ontvangt dit
bulletin niet?Eveneens per email: [email protected]
COLOFON
Verschijnt minimaal 10 maal per
jaar.
Redactie: Peter Oomens
APP bulletin
Villa d’Este
Vesta 15
3962 LP Wijk bij Duurstede
tel.06 41 99 55 54
e-mail: [email protected]
http://www.posturologie.nl/en/
http://podoposturale-therapie.nl
7