Doorlopende leerlijn Scheikunde (PO-havo/vwo) primair onderwijs havo/vwo onderbouw havo/vwo bovenbouw 1. Micro-macro denken 42: De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, electriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. 44: De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 29: De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. 31: De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. 32: De leerling leert te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, energie en materie. Scheikunde: Domein C. Structuren en reacties C1 t/m C6: reactiesnelheid en het ‘botsende- deeltjesmodel’; de samenstelling van atomen, ionen en moleculen en kenmerken van stoffen; microstructuren, structuurkenmerken en eigenschappen; bindingen vormen en breken; typen reacties, kenmerken en reactievergelijkingen; de reactiesnelheid en evenwichten. C1 t/m C7: als havo + de bijdrage van technologie aan wetenschappelijk onderzoek van structuren van stoffen + kenmerkende aspecten van bouwstenen van stoffen. Domein E. Chemie van het leven E1 t/m E4: monitorringonderzoek van de hoeveelheid risicovolle stoffen in voedsel, water en de atmosfeer en interpretatie daarvan; preventie en het risico van stoffen, reacties voor lucht en waterkwaliteit; industriële productie van stoffen en moleculaire kennis over stofwisselingsreacties in levende organismen; stofwisselingsprocessen en de reacties en transport van stoffen op moleculair niveau. E1 t/m E4: als havo + kwaliteitsonderzoek naar de kwaliteit voedsel, water, lucht en bodem en kritische evaluatie daarvan; risico analyse van stoffen en reacties voor de lucht, bodem- en waterkwaliteit bij industriële processen; de rol van biotechnologie bij de ontwikkeling en industriële productie van nieuwe stoffen beschrijven en hierop reflecteren vanuit maatschappelijk en ethisch perspectief; chemische processen in levende organismen en de reacties en transport van stoffen op moleculair niveau. Domein F. Materialen F1 t/m F4: voor maatschappelijke doeleinden: analyse van innovatieve materialen, verband tussen functies en materiaaleigenschappen; innovatie van materialen; spin off: toepassing van innovatieve materialen voor andere doeleinden; kennis op microniveau en eigenschappen en functies van materialen. F1 t/m F4: als havo + voor maatschappelijke en industriële doeleinden: door eigen onderzoek verband leggen tussen de functies van het materiaal, materiaaleigenschappen en toegepaste moleculaire kennis; de ontwerpstrategie van innovatieve materialen en de bijdrage aan fysisch-chemisch onderzoek; industriële spin off: ontwikkeling van nieuwe toepassingen en markten voor innovatieve processen en materialen uit de chemische industrie; kennis op microniveau en eigenschappen en functies van materialen voor industriële doeleinden. 2. De 'mol' als chemische maat 44: De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 29: De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. 31: De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. 32: De leerling leert te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, energie en materie. Scheikunde: Domein C. Structuren en reacties C1 t/m C6: reactiesnelheid en het ‘botsende- deeltjesmodel’; de samenstelling van atomen, ionen en moleculen en kenmerken van stoffen; microstructuren, structuurkenmerken en eigenschappen; bindingen vormen en breken; typen reacties, kenmerken en reactievergelijkingen; de reactiesnelheid en evenwichten. C1 t/m C7: als havo + de bijdrage van technologie aan wetenschappelijk onderzoek van structuren van stoffen + kenmerkende aspecten van bouwstenen van stoffen. 3. Reactiviteit 42: De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, electriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. 44: De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 29: De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. 31: De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. 32: De leerling leert te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, energie en materie. Scheikunde: Domein C. Structuren en reacties C1 t/m C6: reactiesnelheid en het ‘botsende- deeltjesmodel’; de samenstelling van atomen, ionen en moleculen en kenmerken van stoffen; microstructuren, structuurkenmerken en eigenschappen; bindingen vormen en breken; typen reacties, kenmerken en reactievergelijkingen; de reactiesnelheid en evenwichten. C1 t/m C7: als havo + de bijdrage van technologie aan wetenschappelijk onderzoek van structuren van stoffen + kenmerkende aspecten van bouwstenen van stoffen. Domein D. Synthesen D1 t/m D6: productieproces van stoffen en moleculaire kennis; stoffen scheiden en zuiveren; synthese volgens voorschrift, scheidingstechnieken en rendement; scheiding- en zuiveringsmethoden en technologie; industriële processen en blokschema's; chemisch productieproces, theoretische opbrengst en rendement. D1 t/m D6: als havo + industriële chemische processen en chemisch- technologisch- en moleculaire kennis; stoffen scheiden en zuiveren in industriële processen; literatuuronderzoek, passende scheidingstechnieken en evaluatie; scheiding- en zuiveringstechnologie en chemisch- industriële processen; processchema's en industrieel chemisch proces; chemisch- industrieelproces en optimaliseren van rendement 4. Energie 44: De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 29: De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. 31: De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. 32: De leerling leert te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, energie en materie. Scheikunde: Domein G. Duurzame ontwikkeling G1 t/m G4: duurzaamheidanalyse van een grootschalig productieproces en de wisselwerking tussen ecologische, economische en sociale aspecten; analyse van de gehele keten van ontwerp, grootschalige productie, gebruik en afvalverwijdering analyseren en mogelijke verbeterpunten; beschrijving van energieproductie uit koolstofhoudende energiebronnen met moleculaire kennis en het effect ervan op de voorraad natuurlijke hulpbronnen en luchtkwaliteit; de energieproductie uit enkele koolstofvrije energiebronnen op micro- en macroniveau en het effect ervan op de voorraad natuurlijke hulpbronnen, lucht- en waterkwaliteit. Domein G. Duurzame ontwikkeling G1 t/m G5: als havo + duurzaamheidanalyse van een industrieel chemisch productieproces en het belang van lokale en mondiale duurzame ontwikkeling; integraal ketenbeheer van processen uit de chemische industrie van ontwerp, productontwikkeling, grootschalige productie, consumentengebruik en afvalverwijdering en het verminderen van het milieueffect van deze processen; duurzaam ondernemen in lokaal en mondiaal perspectief; innovatieve energieproductie uit koolstofhoudende bronnen op chemisch -technologisch niveau en het effect ook op bodem- en waterkwaliteit; energieproductie uit Sectoren Vakkernen het verminderen van het milieueffect van deze processen; duurzaam ondernemen in lokaal en mondiaal perspectief; innovatieve energieproductie uit koolstofhoudende bronnen op chemisch -technologisch niveau en het effect ook op bodem- en waterkwaliteit; energieproductie uit koolstofvrije energiebronnen op chemisch -technologisch niveau. 5. Systeemdenken 42: De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, electriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. 44: De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 45: De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren. 29: De leerling leert kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. 31: De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. 32: De leerling leert te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, energie en materie. 33: De leerling leert door onderzoek kennis te verwerven over voor hem relevante technische producten en systemen, leert deze kennis naar waarde te schatten en op planmatige wijze een technisch product te ontwerpen en te maken. Scheikunde: Domein D. Synthesen D1 t/m D6: productieproces van stoffen en moleculaire kennis; stoffen scheiden en zuiveren; synthese volgens voorschrift, scheidingstechnieken en rendement; scheiding– en zuiveringsmethoden en technologie; industriële processen en blokschema's; chemisch productieproces, theoretische opbrengst en rendement. D1 t/m D6: als havo + industriële chemische processen en chemisch- technologisch- en moleculaire kennis; stoffen scheiden en zuiveren in industriële processen; literatuuronderzoek, passende scheidingstechnieken en evaluatie; scheiding- en zuiveringstechnologie en chemisch- industriële processen; processchema's en industrieel chemisch proces; chemisch -industrieel proces en optimaliseren van rendement Domein F. Materialen F1 t/m F4: voor maatschappelijke doeleinden: analyse van innovatieve materialen, verband tussen functies en materiaaleigenschappen; innovatie van materialen; spin off: toepassing van innovatieve materialen voor andere doeleinden; kennis op microniveau en eigenschappen en functies van materialen. F1 t/m F4: als havo + voor maatschappelijke en industriële doeleinden: door eigen onderzoek verband leggen tussen de functies van het materiaal, materiaaleigenschappen en toegepaste moleculaire kennis; de ontwerpstrategie van innovatieve materialen en de bijdrage aan fysisch-chemisch onderzoek; industriële spin off: ontwikkeling van nieuwe toepassingen en markten voor innovatieve processen en materialen uit de chemische industrie; kennis op microniveau en eigenschappen en functies van materialen voor industriële doeleinden. Domein G. Duurzame ontwikkeling G1 t/m G4: duurzaamheidanalyse van een grootschalig productieproces en de wisselwerking tussen ecologische, economische en sociale aspecten; analyse van de gehele keten van ontwerp, grootschalige productie, gebruik en afvalverwijdering analyseren en mogelijke verbeterpunten; beschrijving van energieproductie uit koolstofhoudende energiebronnen met moleculaire kennis en het effect ervan op de voorraad natuurlijke hulpbronnen en luchtkwaliteit; de energieproductie uit enkele koolstofvrije energiebronnen op micro- en macroniveau en het effect ervan op de voorraad natuurlijke hulpbronnen, lucht- en waterkwaliteit. Domein G. Duurzame ontwikkeling G1 t/m G5: als havo + duurzaamheidanalyse van een industrieel chemisch productieproces en het belang van lokale en mondiale duurzame ontwikkeling; integraal ketenbeheer van processen uit de chemische industrie van ontwerp, productontwikkeling, grootschalige productie, consumentengebruik en afvalverwijdering en het verminderen van het milieueffect van deze processen; duurzaam ondernemen in lokaal en mondiaal perspectief; innovatieve energieproductie uit koolstofhoudende bronnen op chemisch- technologisch niveau en het effect ook op bodem- en waterkwaliteit; energieproductie uit koolstofvrije energiebronnen op chemisch- technologisch niveau. Domein E. Chemie van het leven E1 t/m E4: monitorringonderzoek van de hoeveelheid risicovolle stoffen in voedsel, water en de atmosfeer en interpretatie daarvan; preventie en het risico van stoffen, reacties voor lucht en waterkwaliteit; industriële productie van stoffen en moleculaire kennis over stofwisselingsreacties in levende organismen; stofwisselingsprocessen en de reacties en transport van stoffen op moleculair niveau. E1 t/m E4: als havo + kwaliteitsonderzoek naar de kwaliteit voedsel, water, lucht en bodem en kritische evaluatie daarvan; risico analyse van stoffen en reacties voor de lucht, bodem- en waterkwaliteit bij industriële processen; de rol van biotechnologie bij de ontwikkeling en industriële productie van nieuwe stoffen beschrijven en hierop reflecteren vanuit maatschappelijk en ethisch perspectief; chemische processen in levende organismen en de reacties en transport van stoffen op moleculair niveau.