De Wereld van Sport, Bewegen en Gezondheid 2

BRAVO
De Wereld van Sport, Bewegen en Gezondheid 2
Hoorcollege 2: Leefstijl 2 - Roken, Alcohol, Ontspanning
Sport, Gezondheid & Management
Door: J. Bruining
De Wereld van Sport, Bewegen en Gezondheid 2
• Determinanten gezondheid
• Roken
– Anatomie van de longen
– Gaswisseling
– Gevolgen
• Alcohol
• Stress
• Leefstijl
Vorige week:
Energie inname (Voeding)
Energie verbruik (Bewegen)
Deze week:
Roken
Alcohol
Ontspanning
Determinanten gezondheid
Rivm, 2012
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Determinanten gezondheid
Fysieke omgeving
geluid/ lucht
woning
wijk
Sociale omgeving
Sociale steun
Eenzaamheid
Cohesie
Bewegen
Roken
Alcohol
Voeding
Ontspanning
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Erfelijkheid/ aanleg
Bloeddruk
Persoonlijkheid
Interesse
Motieven
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
5Instituut voor Sportstudies
“Wij ontwikkelen innovatieve beroepspraktijken in de sport”
Roken
• Wat weten we na blok 1.1?
• Prevalentie?
• Werking
• Gevolgen
Koolmonoxide
Teer
Nicotine
(long) kanker
COPD
HVZ
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Roken - Anatomie
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Roken - Anatomie
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Roken - Gaswisseling
• Hoe komt de lucht in de longen?
– Drukverschillen
• Spiergebruik
– Middenrif/ diafragma
– Tussenribspieren/ intercostaalspieren
• Versnelling ademhaling
– Koolstofdioxide receptoren in het bloed
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Gebakken lucht
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
10Instituut voor Sportstudies
“Wij ontwikkelen innovatieve beroepspraktijken in de sport”
Roken - Gaswisseling
• Uitwisseling O2 en C02
• Longblaasjes/ Alveoli
• Diffusie
– Drukverschil
– Partiele druk
– Concentratie
• De ademhaling
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Roken - Koolmonoxide
• Samenstelling lucht: o.a. koolmonoxide
• Hemoglobine + Koolmonoxide
= Carboxyhemoglobine (COHb)
Roken verhoogd het
koolmonoxide gehalte van
het bloed 3 tot 12 keer!
Koolmonoxide bindt 200x
sneller aan hemoglobine
dan zuurstof
Binding tussen koolmonoxide
en hemoglobine is 250x sterker
dan tussen zuurstof en
hemoglobine.
Koolmonoxide bindt aan
hemoglobine. Minder
mogelijkheid voor zuurstof om
aan hemoglobine te binden
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
GIF
Vitale organen (o.a. hart, lever, hersenen)
krijgen te weinig zuurstof.
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
13Instituut voor Sportstudies
“Wij ontwikkelen innovatieve beroepspraktijken in de sport”
Roken – Teer
Luchtwegen
< elastisch
< alveoli
< gaswisseling
Long emfyseem
Rook in de longen
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Roken - Nicotine
Nicotine  Afgifte epinefrine (adrenaline) in bijnieren  zorgt voor een ‘roesje’
Nicotine  afgifte van dopamine in de hersenen  gevoel van genot en welzijn
Werking van nicotine: link
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Alcohol
• Cijfers
• Metabolisme
• Hersenen
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Cijfers
• Gemiddeld:
– M>V
– Alcohol gebruik neemt af als leeftijd stijgt.
– Religieuzen < Niet religieuzen (muv katholieken)
– Studenten > niet studenten
– Groep 7-8: 36% heeft alcohol gedronken
– Maatschappelijke kosten alcoholgebruik 2,6
miljard euro. (2001)
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Anatomie
Opname in het bloed:
Maag; 10-30%
Dunne darm; 70-90%
Maag:
Opname via maagwand
Afbraak via eiwitten
Dunne darm
Kleine bloedvaten in darmwand
Alcohol naar lever
Alcohol circuleert in het bloed
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Alcohol - Metabolisme
Invloed van voeding  metabolisme gaat langzamer!
Eiwitrijk voedsel
Opname duurt
2-3x zo lang
Concentratie alcohol in het bloed na consumptie verschilt per individu:
Lichaamsgewicht en lichaamssamenstelling
Alcohol verspreid zich alleen over vetvrije delen van het lichaam
Mannen hebben gemiddeld meer vetvrije massa dan vrouwen
Mannen hebben gemiddeld meer lichaamsvocht dan vrouwen
Bij gelijke alcohol consumptie hebben mannen een lagere
alcoholconcentratie in het bloed dan vrouwen.
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Alcohol - Metabolisme
Alcohol afbraak in de lever m.b.v. enzymen
Alcohol (oxidatie)  acetaldehyde (giftig)
Acetaldehyde  acetaat (energiebron)
Sport Gezondheid 1.1 - Hoorcollege 5 20
Enzym:
Alcoholdehydrogenase
Breekt kleine hoeveelheden af
Bedoeld voor lichaamseigen
alcohol
Alcohol - Metabolisme
De lever
Secretoire functie:
Galproductie en afgifte
Vasculaire functie:
Bijdrage aan ontwikkeling rode
bloedcellen
Metabole functie:
Bijdrage aan stofwisseling van
koolhydraten, vetten.
Ontgifting
Hormoonafbraak
Opslag van ijzer
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Gevolgen – Maag
Maag:
Overmatig alcohol gebruik  beschadiging van slijmvlies in de maag.
Maagpijn, overgeven
Maagvliesontsteking en maagzweer
Hart- en bloedvaten:
Hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, en hersenbloedingen
Gevolgen - Lever
Opname voedingsstoffen
uit het bloed.
Lever is de chemische fabriek in ons lichaam.
Onschadelijk maken
giftige stoffen en opruimen
afvalstoffen.
Langdurig overmatig alcoholgebruik  langdurige leverontsteking  Levercirrose
Functie afname
Sport Gezondheid 1.1 - Hoorcollege 5
Gezonde cellen sterven af
en worden vervangen
door littekenweefsel.
Alcohol - Hersenen
Verdovend effect op alle neuronen
Neurotransmitters & receptoren
Dopamine, serotonine
Frontale cortex: zelfcontrole & sociaal functioneren
Hippocampus: korte termijn geheugen.
Cerebellum: Motoriek, coördinatie, evenwicht.
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Don’t drink & drive
“De totale hoeveelheid alcohol die het lichaam per uur kan afbreken
wordt geschat op ca. 7 gram alcohol per uur.”
“Eén standaardglas alcoholhoudende drank bevat 10 gram alcohol,
dit betekent dat het 1,5 uur duurt voor dit is afgebroken.”
“De lever breekt 90-98% van de alcohol af, restproducten worden gebruikt als
energiebron. Slechts een klein deel van de alcohol (in totaal 2 – 10%) verlaat
onveranderd het lichaam via urine, adem, zweet en traanvocht.”
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Don’t drink & drive
BAG = Bloedalcoholgehalte
BAG = (a x 10)/(g x r) - (u - 0,5) x (g x 0,002)
a = aantal glazen
g = lichaamsgewicht
r = bij mannen 0,7 en bij vrouwen 0,5
u = het aantal uren vanaf het eerste glas
Max 0,5 ‰
Max 0,2 ‰
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
BRAVO
Vorige week:
Energie inname (Voeding)
Energie verbruik (Bewegen)
Deze week:
Roken
Alcohol
Ontspanning
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Ontspanning vs Stress
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
(ont)spanning of stress?
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
29Instituut voor Sportstudies
“Wij ontwikkelen innovatieve beroepspraktijken in de sport”
Ontspanning vs Stress
Fight or flight
Verhoogde hartslag en verhoogde bloeddruk
Verhoogde spierspanning
Verhoogde omzet glycogeen in glucose.
Effectief functioneren
Verhoogde productie adrenaline
Korte termijn reactie
Verhoogde productie cortisol
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Onstpanning vs Stress
Lange termijn stress??
Problemen met hartritmevariabiliteit
Verhoogde bloeddruk
Maag- darmklachten
Homeostase van het lichaam is verstoord
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
Literatuur
Literatuur:
Stress als aanjager van het metaboo
syndroom
Van gezond naar beter! (H3)
Gezonde spanning of stress.
Opdracht A2:
- Samenvatting
- Quizvragen
Instituut voor Sportstudies, Opleiding: Sport, Gezondheid
en Management
33Instituut voor Sportstudies
“Wij ontwikkelen innovatieve beroepspraktijken in de sport”