Antioxidanten uit fruit Fruit2day vergeleken met vers fruit

Gezond drinken
| september 2009 | nummer 9 |
14
Aalt Bast1, Jiska M. Balk1, Ger H. Koek2, Guido R.M.M. Haenen1, Bertine J. Philipsen-Geerling3.
1 Vakgroep Farmacologie en Toxicologie MUMC, Maastricht, 2 Vakgroep Interne Geneeskunde, MUMC, Maastricht, 3 Hero Nederland
BV, Breda
Veel van de gezondheidseffecten worden toegeschreven aan antioxidanten in groente en fruit (3). Helaas haalt maar liefst 80 procent van de
Nederlanders de WHO-aanbeveling van 200 gram fruit per dag niet. De
voedingsindustrie speelt hierop in en brengt allerlei vruchtendranken,
vruchtenpurees en vruchtenconcentraten op de markt. De vraag komt
dan op of deze producten wel vergelijkbaar zijn met vers fruit.
In het licht van deze vraag is, in opdracht van Hero, het product
Fruit2day bestudeerd. Fruit2dayis een combinatie van sap, puree en
stukjes fruit. De vraag was of Fruit2day een vergelijkbare voedingswaarde levert als vers fruit, uitgaande van de 10 meest gegeten
fruitsoorten in Nederland (zie tabel 1). Gekeken is naar gehaltes aan
vitamine C, foliumzuur, vezels, polyfenolen, kalium en carotenoïden
(afbeelding 1). Het blijkt dat Fruit2day voor verschillende gezondheidsbevorderende inhoudsstoffen gemiddeld scoort in vergelijking
met vers fruit.
Jaarlijks zouden er 2,7 miljoen levens gered worden indien er
voldoende groente en fruit gegeten zou worden. Een lage groenteen fruitconsumptie is verantwoordelijk voor 19 procent van maagdarm kanker, voor 31 procent van de ischemische hartziekten en
voor 11 procent van de herseninfarcten. Deze constateringen van de
Wereldgezondheidsorganisatie (de WHO) van enkele jaren geleden
worden voortdurend onderschreven met nieuwe studies (1,2).
Foto Fruit2Day
| voeding nu |
Antioxidanten uit fruit
Fruit2Day vergeleken met vers fruit
Antioxidanten Vitamine C, polyfenolen en carotenoïden zijn antioxidanten. In het lichaam worden bij allerlei fysiologische processen
oxidanten gevormd. Indien deze oxidanten (zoals zuurstofradicalen)
in overmaat, ten opzichte van de antioxidanten, aanwezig zijn, geven
zij schade aan eiwitten, vetten, koolhydraten of DNA. De situatie
waarbij deze overmaat aan oxidanten aanwezig is, wordt oxidatieve
stress genoemd. Oxidatieve stress is geassocieerd met verschillende
chronische ziekten. Antioxidanten zoals die voorkomen in groenten en
fruit zouden deze ziekten kunnen beteugelen.
In plaats van afzonderlijke antioxidanten te meten, kan er ook gekeken worden naar een overall-antioxidantstatus van de verschillende
fruitsoorten. Wij hebben de zogeheten TEAC- en de ORAC-methode
(zie kader) daarvoor gebruikt. Ook met deze parameters is Fruit2day
vergelijkbaar met vers fruit (afbeelding 1b).
In-vivovergelijking van producten Om na te gaan of
de vergelijking tussen antioxidanten in Fruit2day en vers fruit ook
in vivo opgaat, is een studie gedaan met 24 mannelijke vrijwilligers.
Iedere vrijwilliger kreeg op drie verschillende dagen op nuchtere maag
eenmalig 400 gram fruitsalade, 400 gram geschilde appel (Golden
Delicious) of 400 mL Fruit2day (aardbei-sinaasappel-variant). De
fruitsalade werd samengesteld uit de tien meest gegeten soorten fruit
in Nederland in percentuele hoeveelheden zoals die zijn vermeld in
VNU_014-016.indd 14
10-09-2009 10:38:39
70
60
50
40
30
20
10
0
Potassium: Fruit2day compared to the top 10 fruits
mg/100g
300
Pear Melon Banana
Apple Fruit2day
peeled average
200
100
0
Apple Kiwi Grape Orange Mandarin Strawnot
berry
peeled
mg/100g
Vitamin C: Fruit2day compared to the top 10 fruits
Grape
Pear
Apple
peeled
Apple Banana Melon Fruit2day MandarinOrange Strawnot
average
berry
peeled
Kiwi
Fiber: Fruit2day compared to the top 10 fruits
Melon Fruit2day Orange Mandarin Kiwi
average
Pear
Grape
Straw- Apple
berry peeled
Apple Banana
not
peeled
Folic acid: Fruit2day compared to the top 10 fruits
Pear
Grape
Melon
5000
4000
3000
2000
1000
0
8
mcmol TE/g
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
400
mcmol TE/g
70
60
50
40
30
20
10
0
Polyphenols: Fruit2day compared to the top 10 fruits
Apple Apple Fruit2day Manpeeled not average derin
peeled
Banana Orange
Kiwi
Strawberry
Afbeelding 1a
Peer
Apple Apple Fruit2day Manniet geschild gem. darijn
geschild
Sanas- Aardbei Meloen Druif
appel
Kiwi
Banaan
Pine- Banana Orange Fruit2day Manapple
average darin
Melon
Carotoids: Fruit2day compared to the top 10 fruits
Pear
Strawberry
Apple
Grape
Kiwi
Antioxidants (ORAC): Fruit2day compared to the top 10 fruits
6
4
2
0
30
25
20
15
10
5
0
Pear
Apple Melon
peeled
Grape
Apple Banana
not
peeled
Kiwi
Fruit2day Manaverange darin
Orange Strawberry
Apple Apple Grape Fruit2day Manpeeled not
averange darin
peeled
Orange Strawberry
Antioxidants (TEAC): Fruit2day compared to the top 10 fruits
Pear
Melon Banana
Kiwi
Afbeelding 1b
15
| september 2009 | nummer 9 |
mg/100g
14
12
10
8
6
4
2
0
| voeding nu |
g/100g
mg/100g
mcmol TE/g
Gezond drinken
Afbeelding 1a en b: Fruit2day vergeleken met diverse fruitsoorten voor (a): polyfenolen (μg/g), vitamine C (mg/100g), vezels (g/100g), foliumzuur
(μg/100g). (b): kalium (mg/100g), carotenoïden (μg/100g), ORAC- en TEAC-waarden.
het Nederlandse voedingsstoffenbestand, de NEVO tabel 2006 (tabel
1). Het experiment werd onder (zo goed mogelijk) gestandaardiseerde
omstandigheden uitgevoerd. Hiertoe hielden de vrijwilligers op de dag
voor de proef een antioxidantarme dag (en dus namen zij bijvoorbeeld geen koffie, thee, wijn, groente of fruit) en werd op de avond
voor het experiment een antioxidantarme bamimaaltijd gegeten. Op
de testdag werd de fruitsalade, de Fruit2day of de geschilde appel
gegeven. Vervolgens werd op gezette tijden bloed geprikt en in het
plasma de overall antioxidantenstatus via de TEAC-bepaling gemeten.
De dag waarop de geschilde appel werd gegeven vormde voor iedere
vrijwilliger de eigen controlesituatie. Tussen de toediening van de
drie verschillende soorten fruit werd een week gewacht om er voor te
VNU_014-016.indd 15
zorgen dat eventuele effecten van een eerdere interventie geen invloed
konden hebben.
Urinezuur Een van de antioxidanten die in belangrijke mate
bijdragen aan de zogeheten TEAC-score in plasma is urinezuur. Het is
bekend dat urinezuur ontstaat door de inname van fructose. Fructose
wordt in de lever omgezet tot fructose-1-fosfaat. Hierbij worden ATP
en anorganisch fosfaat (Pi) als fosfaatleveranciers gebruikt. ATP en Pi
zijn remmers van de enzymen (5’-nucleotidase en AMP-deaminase)
die tot de vorming van urinezuur leiden. Doordat de remming door
ATP en Pi van deze urinezuurvormende enzymen minder wordt, zal
de plasmaconcentratie van urinezuur stijgen. Omdat bij het meten
10-09-2009 10:38:42
Gezond drinken
Fruitsoort
Percentage
meest gegeten
van de totale
soorten fruit in
fruitconsumptie
Nederland 2006
Appel
19,4
Appel (geschild)
17,7
Banaan
14,9
Sinaasappel
14,1
Mandarijn
8,8
Peer
7,8
Aardbei
3,4
Grapefruit (wit)
2,6
Kiwi
2,6
Meloen
2,0
10
Trolox equivalents [umol] - Uric acid [umol/L]
Tabel 1. De tien
*
5
0
-5
#
-10
+ +
* #
*
+
+ +
# #
* *
+
#
*
+
#
*
+
#
*
+
#
*
#
*
+
*
+
*
300
360
-15
0
60
120
180
240
Time [min]
| voeding nu |
De inname van Fruit2day™ (doorgetrokken lijn), fruitsalade
| september 2009 | nummer 9 |
16
(langgestreepte lijn), geschilde appel (kort gestreepte lijn) op
met de TEAC-methode als overall maat voor de antioxidantenstatus
de interesse vooral uitgaat naar andere antioxidanten dan urinezuur,
wordt de TEAC-maat gecorrigeerd voor urinezuur.
In het geval dat er alleen 400 g geschilde appel wordt toegediend,
neemt de TEAC in de loop van de dag af. Blijkbaar worden er oxidanten geproduceerd die de antioxidanten verbruiken waardoor de TEAC
afneemt over de 6 uur dat er bloed wordt afgenomen na de interventie. Alleen 400 gram geschilde appel levert blijkbaar niet genoeg
antioxidanten om deze TEAC-daling te voorkomen. Met zowel de
fruitsalade als met Fruit2day wordt de daling van de TEAC voorkomen
(Afbeelding 2).
De gezonde ingrediënten van Fruit2day zijn vergelijkbaar met die
van vers fruit. Het effect van Fruit2day op de antioxidantenstatus in
plasma is vergelijkbaar met die van een fruitsalade.
de TEAC waarde met correctie voor de bijdrage van urinezuur in
bloedplasma. Er is significant verschil tussen de plasma TEAC
waarden die gemeten worden na inname van 400 g geschilde appels
met die na inname van 400 g fruitsalade en 400 ml Fruit2day™. Er is
geen verschil tussen plasma TEAC waarden na 400 ml Fruit2day™ en
400 g fruitsalade.
Referenties
1. http://www.who.int/dietphysicalactivity/fruit/en/index.html
2. He FJ, Nowson CA, MacGregor GA. Fruit and vegetable consumption and stroke:
Meta–analysis of cohort studies. Lancet 2006;367:320-326.
3. John JH, Ziebland S, Roe LS, Neil HAW. Effects of fruit and vegetable consumption on
plasma antioxidant concentration and blood pressure: a randomized controlled trial.
Lancet 2002;359:1969-1974.
De TEAC- en ORAC-methode uitgelicht
Er zijn verschillende methoden om de overall antioxidantwaarde te kunnen meten. De twee meest gebruikte methoden zijn de
ORAC- en de TEAC-methode. De ORAC-methode (ORAC staat voor Oxygen Radical Absorbance Capacity) is erop gebaseerd dat
een fluorescerend molecule dat wordt toegevoegd (vaak is dat fluoresceïne), minder gaat fluoresceren als het wordt geoxideerd.
De oxidator die wordt toegevoegd is een radicaal generator, vaak is dat een azo-verbinding. Een antioxidant zal de oxidatie van het
fluoresceïne in zekere mate voorkomen. De antioxidantwaarde van voedingsmiddelen, voedingscomponenten of van bloedplasma
kan zo vergeleken worden.
De TEAC-methode heeft de voorkeur want de uitkomst wordt beter begrepen. TEAC staat voor Trolox Equivalent Antioxidant Capacity. De stof trolox is een wateroplosbaar analogon van vitamine E. TEAC is gebaseerd op de ontkleuring van een artificieel radicaal
cation molecule, het zogenoemde ABTS-radicaal, dat vooraf wordt gemaakt. Dit radicaal heeft een intense kleur en absorbeert
licht met een golflengte van 734 nm. Antioxidanten reageren met het ABTS radicaal, waarbij het radicaal wordt omgezet in een
kleurloos product. De mate van ontkleuring is een maat voor de overall antoxidantstatus van plasma. De ontkleuring door allerlei
antioxidanten (in voeding of in bloedplasma) wordt gerelateerd aan de ontkleuring die teweeg wordt gebracht door trolox. De verkregen waarden zijn op deze wijze goed vergelijkbaar.
VNU_014-016.indd 16
10-09-2009 10:38:43