Met minder energie-input productie van evenveel of meer gerbera`s

Tekst en beeld: Harry Stijger
HET NIEUWE TELEN
REPORTAGE
Johan en Jaré Reijm (rechts): “Door het ventilatiesysteem produceren we nu met minder energie hetzelfde aantal of meer gerbera’s.”
Ontvochtigen en koelen met actief ventileren
Met minder energie-input productie
van evenveel of meer gerbera’s
Kwekerij Reijm Nieuwerkerk gebruikt
sinds vorig jaar voor Het Nieuwe Telen
een systeem waarbij de kaslucht actief
wordt geventileerd. Het continu verversen van de lucht geeft een optimaal
microklimaat onderin het gewas. Met
minder energie-input produceert het
bedrijf nu dezelfde kwaliteit gerbera’s.
Op drie locaties aan de Albert van ’t Hartweg in
Nieuwerkerk aan den IJssel teelt Reijm op 5 ha
potplanten en op 3,5 ha gerbera’s. Jaarlijks
produceert het bedrijf ruim 4,5 miljoen potplanten en 16 miljoen gerbera’s. Bij de gerbera’s
gaat het om allerlei kleuren en zowel grootbloemige als mini’s.
De teelt vindt plaats in steenwol op een
gotensysteem. Bovenin de kas is een dubbele
scherminstallatie aanwezig met een verduisterings- en energiedoek. Een WKK-installatie
met rookgasreiniger voor CO2 zorgt voor de
20
ONDER GLAS NR 9 SEPTEMBER 2015
elektriciteitsopwekking voor de belichting
(95 µmol).
(40ºC water van WKK) voor de opwarming
van de buitenlucht tot kastemperatuur.
Actief ventileren
Leren van praktijk
Voor Het Nieuwe Telen in de gerbera’s heeft
Voshol Warmte-Elektrotechniek vorig jaar in
7.500 m2 het Actief Ventilatie Systeem (AVS)
van Van Dijk Heating aangelegd. Dit jaar is de
oppervlakte met nog eens 17.500 m2 uitgebreid. Het systeem bestaat uit een gevelunit
van kunststof met daarin een ventilator,
mengklep, verwarmingselement en een filter.
Vanaf de unit loopt er langs de kasgevel een
PVC-leiding dat het verdeelsysteem voor de
aansluiting van luchtslangen met uitblaasgaatjes is. De luchtslangen hangen onder de
plantenrijen.
Door het actief ventileren van de kaslucht
en deze met relatief droge buitenlucht te mengen, wordt de kas ontvochtigd. Het verwarmingselement zorgt met laagwaardige warmte
Aanleiding voor het installeren van dit ventilatiesysteem is om met minder energieverbruik hetzelfde aantal of meer gerbera’s te
produceren. “Het is de kunst om op het juiste
moment de juiste energie-input te doen.
Voorheen zetten we daar een minimumbuis
voor in, maar eigenlijk wisten we niet goed
wat we precies aan het doen waren”, zegt Jaré
Reijm. Hij leidt samen met zijn broer Johan
het familiebedrijf.
De teler heeft door jarenlang de gerberaproeven bij GreenQ Improvement Centre te
volgen veel van het kasklimaat geleerd en dat
zonder al teveel investeringen op het eigen
bedrijf toegepast. De teler: “Dan is het niet
makkelijk om het kasklimaat nog verder te
verbeteren, daar een investering voor te doen
en deze terug te verdienen. Toch heeft de
inzet van het systeem goed uitgepakt. Vorig
jaar hebben we daarmee een goed teeltklimaat kunnen realiseren. Het zorgt ervoor dat
het klimaat onder de planten droger en boven
de planten egaler is.”
Betere temperatuurverdeling
Joek van der Zeeuw van Van Dijk Heating legt
uit: “Bij het traditioneel telen zijn er altijd
kieren in het schermdoek en heb je kouval
waar je dat niet wilt hebben. Door nu buitenlucht met het systeem in de kas te doseren,
krijg je een klein beetje overdruk. Dat is voldoende om er voor te zorgen dat er geen
koude lucht door een gaatje of kiertje komt,
waardoor de temperatuurverdeling in de hele
kas gelijkmatiger is.”
De teler geeft aan dat het temperatuurverschil eerst 3ºC was en nu nog maar 1ºC. Verder
wil hij graag het microklimaat tussen de planten beïnvloeden. De gaatjes in de slangen
waar de lucht uitkomt, zijn daarom omhoog
gericht. De ingeblazen lucht bevat door de
bijmenging van buitenlucht minder vocht.
Door een lagere RV is het gewas minder
ziektegevoeligheid. “Door continu de lucht te
verversen, hebben we nu een goed klimaat
onderin het gewas. We denken dat de bloemen hierdoor minder gevoelig zijn voor schimmelziektes zoals Botrytis. En dat krijgen we
nu voor elkaar zonder inzet van een minimumbuis”, aldus Reijm.
Joek van der Zeeuw: “Door buitenlucht met het systeem in de kas te doseren, krijg je een klein
beetje overdruk. Daardoor is de temperatuurverdeling in de hele kas gelijkmatiger.”
de ventilator geleidelijk opgevoerd. De teler
maakt zo op de meest efficiënte manier gebruik van het systeem.
Normaal gesproken zijn de units van het
ventilatiesysteem in een buitengevel geplaatst
om buitenlucht aan te kunnen zuigen. Dat
laatste was niet mogelijk bij een tussengevel
met de potplantenkas. Daar zijn aparte units
met buitenluchtaanzuiging aan de bovenkant
met een dekdoorvoer voor gemaakt. Aan de
buitenkant van het kasdek dekt een platte
plaat het aanzuiggat af, zodat de dekwasser
erover heen kan rijden.
Toerengeregelde ventilatoren
Het systeem heeft een luchtverplaatsingscapaciteit van 6 m3 per m2. De ventilatoren in de
gevelunits zijn voorzien van energiezuinige
EC-motoren. Deze motoren worden door een
computernetwerk aangestuurd. De ventilatoren zijn terug te regelen tot 50% van de capaciteit, waardoor ze dan maar 100 watt aan
elektrische energie verbruiken om te ontvochtigen. Bij vol vermogen is er 800 watt nodig.
Reijm probeert zo lang mogelijk op laag
vermogen te draaien, totdat de buitenluchtklep volledig is geopend. Als dan het vochtgehalte in de kas oploopt, worden de toeren van
Winter en zomer
“Met het actief ventileren is het mogelijk om
in de wintermaanden het energiescherm meer
te gebruiken, omdat we het klimaat, de vochtigheid en de temperatuurverdeling beter in
de hand hebben”, vertelt de teler. Deze zomer
heeft hij tijdens hete dagen het systeem voor
het eerst gebruikt om te koelen. Dat is hem
goed bevallen. Het koelen gebeurt door alleen
buitenlucht aan te zuigen en in de kas te
doseren.
Reijm: “Ondanks de tropische temperaturen buiten blijft de kas langer koel. Ook bij
30ºC buiten, bleef het 25ºC onder het gewas.
Omdat we overal onder het gewas meten, zien
we het verschil met het traditioneel geteelde
gewas. Doordat de temperatuur langer lager
is, kunnen de luchtramen later open. Dit
houdt de CO2 beter binnen. Door het koelen
blijft het gewas vitaler, waardoor de kwaliteit
van de bloemen beter is. De bloemdiameter
en steellengte zijn in de zomer gelijk gebleven. In de traditionele teelt was dat echter
niet het geval. De bloem was daar kleiner en
de steel korter.”
Het Nieuwe Telen. “Door onderaf opwarmen,
zouden we het gewas gaan opjagen. Hierdoor
gaat het gewas meer verdampen, wat een
hogere luchtvochtigheid tot gevolg heeft. Dat
moeten we dan op de een of andere manier
weer afvoeren en dat kost energie.”
Een nadeel van het systeem is dat er minder warmte nodig is, waardoor de teler een
CO2-tekort heeft. Omdat de warmte van de
WKK-installatie komt, draait deze alleen nog
maar voor de elektriciteitsopwekking voor de
belichting. Anders raakt de teler de warmte
niet meer kwijt. In de zomermaanden zijn er
te weinig draaiuren voor een goede CO2-voorziening. Volgende zomer moet de teler dan
ook zuivere CO2 inkopen en doseren.
Gelijke teeltomstandigheden
De teler wil voor de gerberateelt graag dezelfde teeltomstandigheden hebben. Omdat ze
om de drie jaar de teelt wisselen, is volgend
jaar de laatste hectare gerbera’s aan de beurt
om het systeem daar ook te installeren. Het
aanleggen in een bestaande teelt is volgens
Reijm niet goed te doen. Bovendien vervangen ze het gehele teeltsysteem, waardoor het
in één moeite doorgaat.
Samenvatting
Kwekerij Reijm Nieuwerkerk gebruikt
sinds vorig jaar voor Het Nieuwe Telen
een systeem waarbij actief wordt geventileerd. Door het bijmengen van
buitenlucht kan de teler de kas ontvochtigen. Hij kan nu met een lager energieverbruik hetzelfde aantal gerbera’s
produceren. Het continu verversen van
de lucht geeft een optimaal microkli-
De luchtslangen onder de teeltgoten zorgen ervoor dat het klimaat onder de planten droger
en boven de planten egaler is.
Zuivere CO2
maat onderin het gewas. De bloem is
Reijm gebruikt het systeem om te ontvochtigen en te koelen, maar niet om te verwarmen.
De teler durft dat laatste niet meer aan met
daardoor minder gevoelig voor schimmelziektes zoals Botrytis.
ONDER GLAS NR 9 SEPTEMBER 2015
21