De rol van luchtbeweging in kassen

Klimaat (on)gelijkheid en luchtbeweging
Peter van Weel, Wageningen UR Glastuinbouw
Seminar HNT 2011, Zoetermeer
Welke klimaatproblemen treden op onder een scherm?
1.
Stilstaande luchtlagen door verminderde
warmtevraag of door belichting
1.
2.
2.
Verticale temperatuurverschillen  minimum buis
Slechte vochtafvoer en verminderde verdamping
Horizontale temperatuurverschillen bij
schermkieren
Lucht stroomt over het doek naar de gevel en zakt
3.
Extra opwarming van groeipunten, vruchten of
knoppen door verminderde uitstraling
Dunnere takken, te snelle afrijping, te snelle uitloop
1. Stilstaande luchtlagen

Oorzaken:



Hoe beter de isolatie hoe warmer onder het scherm
Warmte bovenin (lampen, buizen)
Gevolgen:




Niet mengen van koude en warme lucht
Gebrek aan luchtbeweging en vochtafvoer
Onderin koud, in combinatie met hoge RV kans op
condens
Te lage temperatuur onderin voor afrijping of uitlopen
van ogen
Invloed scherm en belichting op verticale verschillen

Film stilstaande lucht
Remedie stilstaande lucht

Bewegen met ventilator en niet met buis



Een buis van 40-50 graden levert niet veel
luchtbeweging en warmt de kas onnodig op
Luchtbeweging met een ventilator hoeft niet veel
energie te kosten zolang dat maar in de vrije ruimte
gebeurd, dus met weinig overdruk
Bij een dicht gewas is de doordringing een probleem
Systemen om lucht te circuleren
Verdamping afvoeren





Problemen met schimmels, rand, breekstelen, guttatie,
enz: het lijken allemaal gevolgen van slechte verdamping!
Luchtbeweging stimuleert de verdamping, maar alleen als
de toegevoerde lucht vocht kan opnemen.
Vocht verdrijven naar een andere plek in het gewas
verplaatst het probleem omdat er onderweg vocht wordt
opgenomen.
Daarom net zo lang blazen tot de hele vochtinhoud van de
kas is verlaagd sturen op absoluut vocht
AV binnen= AV buiten  aanvullend ontvochtigen nodig
(lithiumzout of koelen)
Remedie verdamping vergroten

Lucht binnen het gewas in beweging brengen


Levert een hogere RV en lagere gewasverdamping,
maar een droger gewas en minder kans op
condensatie dankzij gelijkmatiger temperaturen
Buitenlucht toevoeren


Vergroot de gewasverdamping en laat grotere
temperatuurverschillen toe zonder kans op
condensatie
Verdeling van lucht is per gewas verschillend
Buitenlucht verdelen onder een scherm

Filmpje Dairyfan
2. Horizontale Temperatuurverschillen







Drijvende kracht = energietoevoer of afvoer
Autonome luchtstromen zijn zeer krachtig: 1m3 lucht weegt 1,18 kg,
dus in een kap van 8m*100m*3m beweegt 2832 kg!
Bij een snelheid van 0,3 m/sec praat je dan over 26.000 m3/uur ofwel
30.000 kilo/uur
Dat hou je niet zomaar tegen, ook niet met ventilatoren
Ontvochtigen met slurven onder het gewas met 5 m3/m2/uur brengt
slechts 4000 m3/uur daar tegenin!
Horizontale ventilatoren brengen daar slechts 12.000 m3/uur tegenin
als ze volle toeren zouden draaien, maar niemand doet dat
Schermen goed sluiten en schotjes plaatsen helpen het beste tegen
horizontale temperatuurverschillen
Effect van schotjes

Filmpje rook boven doek
3. Opwarming van organen door minder uitstraling







Stralingswarmte (van lampen) wordt geabsorbeerd door
het gewas
Verdamping voert het grootste deel ervan af
Behalve bij slecht verdampende gewassen of “dood”
klimaat
Luchtbeweging zorgt dan voor redding!
Dat geldt ook voor bijvoorbeeld knoppen of vruchten
Dichtere kassen, lichtafscherming en energieschermen
verlagen de luchtbeweging opwarming
Roos: kas 27 0C, knop 39 0C bij zonnescherm dicht,
knop 41 0C bij scherm open en 32 0C bij luchtbeweging
Opwarming rozenknop




Buiten: 850 W/m2.
Diffuus Kasdek + Scherm: XLS 13F, 32% lichtreductie
Kaslucht: 27 graden.
Zwart= 26 oC, donkerpaars= 27 oC , lichtpaars= 32 oC, geel = 39 oC
Resultaat afkoelen met kaslucht 1 m/sec
Zwart= 26 oC, donkerpaars= 27 oC , lichtpaars= 32 oC, geel = 39 oC
ontwikkelingsrichtingen



Koelen van plantonderdelen met lokale
luchtbeweging  schermen in de nacht volledig
sluiten en overdag meer licht toelaten
Droge buitenlucht verdelen zonder slurven bij
dichte gewassen  lage RV net boven gewas
Onverwarmde buitenlucht verdelen met één slurf
boven het gewas in combinatie met verticale
ventilatoren  goedkoop systeem
Afsluiting
Dit onderzoek kwam tot stand dankzij een financiële
bijdrage van PT, ministerie van EL&I en het
onderzoeksprogramma “Kas als Energiebron”
© Wageningen UR