Axel Liégeois

GGZ Vlaamse Ardennen
Zottegem, 21 april 2016
Een ethische visie op het
delen en geheimhouden van informatie
Axel Liégeois
KU Leuven – Broeders van Liefde
Probleemstelling
Morele intuïtie
en ethische reflectie
Eeuwenoude praktijk, in deontologie, ethiek en recht
Waarden vertrouwen, autonomie en privacy
Informatie geheim houden
Informatie uitwisselen
Recente praktijk, nieuwe regelingen
Waarden zorgverlening, beschermwaardigheid en rechtvaardigheid
Recht en ethiek
Recht
Ethiek
Principes en regels
Afdwingbaar
Potentieel conflict
Waarden, dialoog en grondhoudingen
Vrijwillig
Verbinding
Ethiek tegenover recht
Opbouwende functie
Kritische functie
Aanvullende functie
Eigenheid relationele ethiek
Mensen zijn niet alleen autonome individuen
maar ook verbonden in relatie
Dialoog
Cliënt én naastbetrokkenen én zorgverleners
Geen beslissingen over cliënt zonder dialoog met cliënt
Waarden
Vertrouwen, autonomie en privacy
Zorgverlening, beschermwaardigheid en rechtvaardigheid
Grondhoudingen Respect en zelfreflectie
Authenticiteit en integriteit
Zorgzaamheid en verantwoordelijkheid
Wijsheid en moed
Zorgvuldigheid
Opbouw ethische reflectie
Denkkader
Opties:
Beroepsgeheim
Motiveren cliënt
Dialoog
Uitzonderingen: Schade
Rechtsregels
Toepassingen
Naastbetrokkenen
Zorgverleners
Derden
Zorgvuldigheid
Eerste optie: beroepsgeheim
Geheimhouden van vertrouwelijke informatie
uit noodzakelijke professionele vertrouwensrelatie
Belang beroepsgeheim
Traditie en praktijk beroepsgeheim
Noodzakelijke professionele vertrouwensrelatie
Primaire optie
Zorgvuldigheid
Tweede optie: motiveren cliënt
Motiveren van cliënt
om informatie zelf te verstrekken
Gulden weg
Cliënt beslist zelf over inhoud en wijze
Geen probleem met beroepsgeheim
Zorgvuldigheid
Derde optie: dialoog
Delen van informatie indien
Dialoog
Dialoog over delen van informatie
Indien voorzienbaar ook voorafgaande dialoog over uitzonderingen
Toestemming
Actuele of voorafgaande toestemming van cliënt
Inhoud van geheim of vertrouwelijkheid bepaald door cliënt
Toestemming leidt niet tot verplichting
Relevantie
Informatie die verantwoordelijkheid bevordert, ruimer dan noodzakelijk
Toepassing relevantiefilter: onderscheid ‘relevante’ en ‘plezante’ informatie
Zorgvuldigheid
Eerste uitzondering: schade
Doorbreken van beroepsgeheim zonder dialoog of toestemming indien
Dialoog onmogelijk
Onmogelijkheid dialoog of toestemming
Schade
Ernstige en dreigende schade aan
fysieke of psychische integriteit of gezondheid van cliënt of ander
Proportionaliteit
Redelijke verhouding tussen schade vermijden en vertrouwen schenden
Niet meer en niet ruimer informeren dan noodzakelijk
Zorgvuldigheid
Tweede uitzondering: rechtsregels
Uitwisselen van informatie zonder toestemming
omwille van wettelijke verplichting indien
Dialoog
Dialoog over onderscheid tussen verplichte en vrijwillige informatie
Verplichte informatie: na dialoog zonder toestemming
Vrijwillige informatie: na dialoog, toestemming en relevantie
Bondgenootschap behouden!
Aan naastbetrokkenen
Informatie verstrekken aan naastbetrokkenen indien
Aanwijzing
Dialoog met cliënt over aanwijzing
Vertrouwenspersoon: bijstand aan wilsbekwame cliënt
Vertegenwoordiger: rechten van wilsonbekwame cliënt
Zelfbenoemde vertegenwoordiger
Bewindvoerder
Echtgenoot of partner – kind – ouder – broer of zus
Uitzondering: dialoog onmogelijk, schade en proportionaliteit
Relevantie
Toepassing relevantiefilter: onderscheid ‘relevante’ en ‘plezante’ informatie
Aandacht voor verhouding draagkracht en draaglast
Aan zorgverleners
Gedeeld beroepsgeheim in team of netwerk van zorgverleners
indien voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim
Team of netwerk
Team: uit één zorgeenheid
Netwerk: individuele zorgverlener of zorgverleners
uit verschillende teams, zorgeenheden of voorzieningen
Voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim
Positieve ontwikkeling: van niet-systematische samenwerking
over samenwerking in team naar samenwerking in netwerk
Zelfde voorwaarden voor gedeeld beroepsgeheim in netwerk als in team
Grotere zorgvuldigheid nodig in netwerk dan in team
Voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim I
Coördinator verantwoordelijk voor opvolgen voorwaarden
Duidelijk afgebakend en herkenbaar team of netwerk
Transparantie: afgebakend en herkenbaar naar binnen en buiten
Functies of namen schriftelijk vastleggen in individueel zorgplan
Gezamenlijke zorgopdracht
Gedeelde verantwoordelijkheid in de zorg
Zorgopdracht schriftelijk vastleggen in individueel zorgplan
Plicht tot geheimhouding
Juridische, deontologische of ethische plicht tot geheimhouding
Geheimhouding schriftelijk vastleggen in individueel zorgplan
Voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim II
Dialoog met toestemming
Dialoog met voorafgaande toestemming van cliënt
Zo niet: Uitzondering voor bepaalde informatie
Uitzondering voor bepaalde personen
Telkens actuele toestemming ?
Verwijzing naar andere zorgvorm ?
Plaatsvervangende toestemming indien wilsonbekwaam
Uitzondering: dialoog onmogelijk, schade en proportionaliteit
Relevantie
Alleen relevante informatie delen
Toepassing relevantiefilter: onderscheid ‘relevante’ en ‘plezante’ informatie
Aan andere partners in team of netwerk
Stagiairs en vrijwilligers
Tijdelijk en geleidelijk lid van team of netwerk
Noodzakelijke vertrouwensfiguur door ‘staat’ of positie
Beroepsgeheim of geheimhoudingsplicht schriftelijk vastleggen in contract
Educatieve taak van zorgverleners
Naastbetrokkenen in netwerk
Niet-professionele betrokkenen met opdracht zonder beroepsgeheim
Aangewezen door cliënt als
vertrouwenspersoon en/of vertegenwoordiger
Aan derden
Beroepsgeheim tegenover derden behalve indien
Dialoog
Dialoog over delen van informatie
Toestemming
Expliciete en actuele toestemming van cliënt
Uitzondering: dialoog onmogelijk, schade en proportionaliteit
Uitzondering: volledige anonimiteit en identiteit niet afleidbaar
Relevantie
Toepassing relevantiefilter: onderscheid ‘relevante’ en ‘plezante’ informatie