Heavy metal. 1. Wat is het? Heavy metal of metal is een muziekstroming die begin jaren 70 in de 20e eeuw is ontstaan en voortkwam uit de hardrockmuziek. Het wordt gekenmerkt door agressieve ritmes, zwaar versterkte elektrische gitaren en duistere tonen. Black Sabbath wordt vaak als eerste heavymetalband aangewezen, andere bekende heavymetalbands zijn Manowar, Iron Maiden, Saxon en Judas Priest. Uit heavy metal kwamen uiteindelijk andere subgenres voort, zoals trashmetal, deathmetal, powermetal, gothic metal, doommetal, black metal en vele andere. Een fan van het metalgenre wordt een metalhead genoemd, soms ook headbanger of metalmaniac. In metal wordt soms gezongen over eigen of maatschappelijke problemen, soms over religie, en soms over fictionele of macabere onderwerpen. Inhoud a. Etymologie De exacte oorsprong van de term heavy metal is onbekend. Een populaire (maar twijfelachtige) uitleg is dat de term voor het eerst werd gebruikt om de muziek van Jimi Hendrix te karakteriseren: deze zou beschreven zijn als heavy metal falling from the sky (zwaar metaal dat uit de lucht komt vallen). Een andere uitleg verwijst naar het nummer "Born to be Wild" van Steppenwolf waarin de tekst "Heavy Metal Thunder" voorkomt. Een andere theorie is het feit dat Birmingham, de stad waar o.a. Black Sabbath (de eerste 'echte' metalband) en Judas Priest vandaan komen, een groot aantal fabrieken had waar zware metalen werden verwerkt. De antropoloog Sam Dunn die sinds z'n dertiende metalmuziekliefhebber is, geeft in zijn documentaire Metal, A Headbangers Journey een heldere kijk op hoe en waar metal ontstond en in zijn tweede documentaire Global Metal over hoe metal globaal is geworden in met name armere en moslimlanden, alsook Aziatische landen. b. Ontstaan De heavymetalstijl breekt echt goed door als Iron Maiden in 1982 haar derde en succesvolste album uitbrengt: The Number Of The Beast. Deze doorbraak wordt aangeduid als de New Wave Of British Heavy Metal, de doorbraakperiode voor veel Engelse heavymetalbands, waarvan Iron Maiden de succesvolste blijkt. Later is het de beurt aan Metallica, die een van de meest succesvolle heavymetalbands ooit wordt. In navolging van Metallica, groeiden Sepultura, Slayer en Manowar uit tot de vaandeldragers van de metal in de jaren tachtig en negentig. Hoewel heavy metal in de Verenigde Staten en vooral in Groot-Brittannië is ontstaan, is het centrum grotendeels verschoven naar noord-Europa. Vooral landen als Zweden en Finland zijn belangrijk. c. Kenmerken Heavy metal kenmerkt zich door snelheid, meer nog dan hardrock, dat naast snelle nummers ook vaak trage nummers kent. Een groot verschil tussen hardrock (zoals AC/DC) en heavy metal is de harmonie. In de hardrock wordt het powerakkoord veel gebruikt, maar dan vaak in een harmonische reeks. In heavy metal is de muziek minder harmonisch, veel halve tonen achterelkaar en toonsoortwisselingen, iets wat in rock of hardrock zelden voorkomt. De intro van "Master of Puppets" van Metallica is een goed voorbeeld van een typische heavymetalriff. Bij heavy metal ligt ook meer de nadruk op krachtige en snelle ritmes, die door alle muziekinstrumenten worden ondersteund. Vooral door toepassing van een dubbele bassdrum in het drumstel kan de drummer een hoog ritme halen in nauwe samenwerking met de bassist. Ook komt het vaak voor dat een groep twee sologitaristen heeft. Door snelle meerstemmige gitaarpartijen te spelen creëren ze een klanktapijt. In heavy metal hebben veel zangers een soort operastijl, zoals Bruce Dickinson, de legendarische zanger van Iron Maiden. Een zangstijl die ook veel voorkomt is grunt, vrij vertaald "grommen", maar in dat geval spreekt men vaak van bijvoorbeeld black metal, deathmetal en metalcore/deathcore in plaats van heavy metal. d. Thematiek Het thema in heavy metal muziek behelst vaak dramatische en psychologische aangelegenheden als horror, mythologie, oorlog, religie en nihilisme, Maar ook vaak onderwerpen als persoonlijke ontplooiing en zelfverbetering. Heavy Metal zet zich af tegen de gevestigde orde met name religie zoals openlijke aanbidding van satan, maar de meeste bands doen dat als "image" en vaak als zelfspot van het genre. Veel heavy metal muziek heeft een politieke boodschap. Een goed voorbeeld van zo'n tekst is "The Weapon They Fear" van Heaven Shall Burn, dit nummer is een soort "eerbetoon" aan de Chileense zanger Victor Jara, die is geëxecuteerd in 1973. Een ander goed voorbeeld is "Now You've Got Something To Die For" van Lamb Of God, dat gaat over de oorlog in Irak. Het nummer beschrijft beide zijdes, dus die van de terroristen en die van de Amerikanen. Ook "Clenching the fists of dissent" van Machine Head is een nummer dat over olie en de corruptie van landen gaat. Daarnaast is het nummer "For the greater good of God" van Iron Maiden een voorbeeld van de veelgebruikte stelling dat religie mensen aanzet tot geweld, door een opportunistische interpretatie van bijvoorbeeld 'heilige' teksten. Ook het nummer In the Name of God van Dream Theater gebruikt de stelling dat geloof aanzet tot oorlog en geweld. e. Bekende bands Bekende bands die exemplarisch zijn voor de heavy metal zijn of waren: Anthrax, Black Sabbath, Death, Exodus, Helloween, Iron Maiden, Judas Priest, Manowar, Megadeth, Metal Church, Metallica, Morbid Angel, Mötley Crüe, Motörhead, Nightwish, Pantera, Saxon, Sepultura, Slayer en Testament. f. Uiterlijk Net als bij de hardrock is zwart een belangrijke kleur in de metal. De broeken die gedragen worden zijn meestal van zwarte jeans of leder. Zwarte bandshirts met het logo van de favoriete bands komen vaak voor, alsook lederen jassen, mouwloze jeansvesten met patches en buttons, spikes of studs die rond de armen, benen of nek worden gedragen. Metalheads hebben doorgaans lang, loshangend haar, al is dit beeld tegenwoordig niet meer een statement. Tegenwoordig zijn er steeds meer mensen en zelfs artiesten die kiezen voor een kort kapsel (Bruce Dickinson, James Hetfield, Corey Taylor). Ook het kaal worden draagt hier aan bij. In verschillende genres wordt er met al dan niet afschrikwekkende make-up gewerkt, met name in de black metal en gothic metal. Ook shockrockers Alice Cooper en Marilyn Manson maken gebruik van make-up, net als vele glammetalbands. g. Subgenres * Alternatieve metal o Funkmetal o Industrial metal o Nu metal * Heavy metal (ook wel: traditionele metal) o Hairmetal (ook wel: 'glammetal' of 'popmetal') * Doommetal o Dronedoom o Sludgemetal * Extreme metal o Black metal + Melodieuze black metal + Symfonische black metal o Deathmetal + Grindcore + Melodieuze deathmetal (waaronder ook: Göteborgmetal) * Folkmetal o Vikingmetal * Gothic metal * Metalcore * Powermetal * Progressieve metal o Avant-gardemetal (ook wel: 'experimentele metal') o Neo-classical metal * Stoner rock * Symfonische metal * Thrashmetal o Groovemetal (ook wel: 'post-trashmetal') 2. Panetera Pantera was een Amerikaanse groovemetalband die vooral in de jaren 90 absolute trendsetter binnen dit genre bleek. Met zanger Phil Anselmo, bassist Rex Brown en de gebroeders Vincent en Darrell Abbott groeide de band uit tot grootste in zijn soort. Darrell Abbott werd ook wel gezien als een van de beste gitaristen ter wereld. Uiteindelijk brachten o.a. drank en drugs in 2003 een eind aan het succesverhaal van Pantera. In 2004, tijdens een optreden van de toenmalige band van de gebroeders Abbott, Damageplan, vond Darrell Abbott de dood op het podium. Een verwarde Panterafan schoot tijdens het eerste nummer vier man dood, inclusief Darrell, en verwondde er drie. Inhoud a. Geschiedenis In de jaren tachtig begint Darrell Lance Abbott (aka Diamond/Dimebag Darrell) met onder andere zijn broer, Vinnie Paul Abbott, de band Pantera. De uit Arlington, Texas (VS) afkomstige metalband sloeg in 1990 de hele metalwereld met verstomming door het uitbrengen van de uiterst agressieve plaat Cowboys from Hell. Het succes was ongekend. Voorheen maakten ze al vier albums, maar die worden meestal niet in een adem genoemd met de vijf studio albums die vanaf 1990 uitgebracht werden, omdat de stijl compleet anders was dan de Groovemetal stijl waar Pantera beroemd om is geworden. In 1992 kwam het nog agressievere Vulgar Display of Power uit, volgens velen een ware mijlpaal in de geschiedenis van de metal. Alle hair- en power-metal van eind jaren 80 was hiermee volledig voorbijgestreefd. Het derde album van Pantera, "Far Beyond Driven," kwam in 1994 binnen op de nummer-eenpositie in de Amerikaanse hitlijsten en de band werd in 1995 genomineerd voor een Grammy-award voor het nummer "I'm broken". Pantera bracht nog twee studio albums uit (The Great Southern Trendkill en Reinventing The Steel), maar het was duidelijk dat de band door allerlei redenen (drank, drugs, interne twisten, aangaan van te veel nevenprojecten) over zijn top heen was. Na Reinventing the Steel werd de groep gesplitst en gingen de leden hun eigen weg. Pantera werd nog wel een tweede keer genomineerd voor een Grammy-award in 2001 voor "Revolution is my name". Darrell Abbott en diens broer Vinnie Abbott richtten vervolgens de band Damageplan op, die redelijk wat succes kende. Aan dit verhaal kwam op 8 december 2004 echter een einde toen een gestoorde Panterafan (de 25-jarige Nathan Gale) Darrell Abbott en drie andere omstanders tijdens een optreden in Columbus (Ohio) (VS) doodschoot. In de nachtclub Alrosa Villa was Damageplan net met het eerste nummer begonnen, toen Gale het podium opstormde. Gale richtte zijn wapen het eerst op Abbott, die meerdere malen van dichtbij geraakt werd. Een getuige zei dat de man eerst Abbott en daarna zijn bodyguard (Jeff Thompson, 40) neerschoot, die probeerde Gale te overmeesteren. Er vielen in totaal vier doden en drie gewonden. Voordat Gale nog meer slachtoffers kon maken, werd hij door de politie doodgeschoten. Later bleek dat Gale een aantal maanden daarvoor bij een optreden van Damageplan ook al het podium op probeerde te komen. Toen konden beveiligingsmensen hem nog tegenhouden. Gale hield de gitarist verantwoordelijk voor het uit elkaar gaan van zijn favoriete band Pantera. "Dimebag" Darrell Lance Abbott werd 38 jaar. b. Groepsleden * Terrence Lee (aka Terry Glaze ) (zang tot 1987) * Philip Hanson Anselmo (aka Phil Anselmo) (Zang) * Darrell Lance Abbott (aka Diamond/Dimebag Darrell) (Gitaar) * Rex Brown (aka Rex Rocker) (Bas) * Vincent Paul Abbott (aka Vinnie Paul) (Drums) 3. ‘Primal concrete Sledge’ van Pantera There's a double standard for the way we live If there's nothing to have, well then there's nothing to give I'll break a sweat and I don't regret What you'd kill to see brings out the god in me. Come and be with me Live my twisted dream Pro devoted pledge Time for primal concrete sledge The man of a thousand retirements Will always be the one to tell you when to quit I won't take stock in a withered man I'm reaching into you, I'll make you understand Come and be with me Live my twisted dream Pro devoted pledge Time for primal concrete sledge Vertaling: Men kan op twee manieren leven Als er niets is om te hebben, dan is er niks om te geven. Ik zal een belofte breken en ik zal er geen spijt van hebben, Als je mij wil breken, word ik alleen maar sterker. Kom hier en wees bij mij. Beleef mijn dromen met mij Voor wat je me belooft hebt Tijd voor de eerste betonnen sloophamer De man van de duizenden terugtrekkingen Zal steeds die ene zijn om jou te zeggen wanneer je moet stoppen Ik zal niet vastbijten in een vernietigde man Ik kom tot jou, ik zal het je laten begrijpen. Kom hier en wees bij mij. Leef mijn draaiende dromen Voor de toegewijde belofte Tijd voor de eerste betonnen sloophamer 4. Uitwerking onderwerp Lesdoelen Materiaal Leeftijdsgroep Lesduur Leerplan De lln kunnen zelf een gedicht (songtekst) schrijven aan de hand van een gegeven tekst. De lln kunnen een woord zodanig beeldend bewerken zodat het (bijna) onleesbaar wordt. De lln kunnen van losstaande muziekfragmenten een samenhangend geheel maken. Computer + projector Filmpje: Pantera – primal concrete sledge live @ Ozzfest 2010 3de graad Namiddag VVKBaO Leerplan muzische opvoeding: Algemeen deel 2. De wereld, en in het bijzonder de muzische expressie daarvan, met een open houding benaderen. 10. Ervaren dat het schoonheidsbeleven of de smaak van mensen verschilt. - Leerplan muzische opvoeding: muzisch taalgebruik Le 3.2.1 en 3.2.2: Boodschappen en teksten integreren in manuele, muzikale, lichamelijke en dramatische expressie Leerplan muzische opvoeding: muzikale opvoeding 4.1 Bij het musiceren verschillende verwerkingsmogelijkheden of musiceervormen toepassen. 9.2 een klank- of muziekstuk ontwerpen vanuit een muzikaal gegeven. Leerplan muzische opvoeding: beeldopvoeding 11.7: De gevoelswaarde van een lijn in het werk van kunstenaars aangeven. 12.9 Beseffen dat vormen een emotionele lading en karaktereigenschappen kunnen hebben zoals agressief, slap, sierlijk, robuust. Lesverloop 1 POËZIE De lln krijgen de Nederlandse vertaling van het lied ‘Primal concrete Sledge’ van Pantera. Richtvragen - Welke soort tekst is dit? - Waarover gaat ze? - Welk gevoel roept deze tekst op? 2 FILMPJE De lln krijgen een filmpje te zien van een live- optreden van Pantera, een Amerikaanse metalband. Ze brengen het liedje ‘Primal Concrete Sledge’. 3 KLASGESPREK Het filmpje wordt klassikaal besproken: Richtvragen: - Heeft iemand het lied al gehoord? Waar? - Ken je dit soort muziek? Hoe heet ze? - Vind je het leuk om naar deze muziek te luisteren? Waarom wel/ niet? - Wat vind je storend, prettig aan deze muziek? - Aan wat doet het lied je denken? - Welke sfeer roept de muziek op? Als de lln het niet zelf aangeven verteld de lk zelf dat het gedicht de Nederlandse vertaling is van het lied. 4 PARALLELSCHRIJVEN Lk vertelt dat de lln de tekst zullen herschrijven maar dat de oorspronkelijke tekst ons daarbij zal helpen. Het nieuwe lied heet ‘donker’ sfeerschepping: het lokaal wordt verduistert, vooraan staat een kaarsje, de lk vertelt: ‘Midden in de nacht wordt je wakker, je kijkt op je klokradio: 3u ’s nachts. Het is heel stil in je huis, je hoort zelfs het tikken van het uurwerk benenden in de woonkamer. Je bent heel erg verward, kijkt om je heen, wrijft in je ogen. Dan merk je waarom je wakker werd, je moet heel nodig plassen. Je duwt je deken met de voeten naar de achterkant van je bed. brrr, wat is het koud zonder deken. Je opent heel voorzichtig je slaapkamerdeur, zodat niemand wakker wordt. In de hal brandt een oranje waaklampje waardoor de hele hal verlicht is in een flauw oranje schijn. Opeens voel je koude rillingen over je hele lichaam.’ Per twee schrijven de lln een nieuwe tekst voor het liedje (in het Nederlands) die qua vorm gelijkt op de oorspronkelijke tekst van ‘Primal Concrete Sledge’, maar met het beeld van de sfeerschepping in gedachten. Ons eigen gedicht: Er zijn twee soorten voetballers. die scoren en die vallen. Ik zal iemand tackelen en er geen spijt van hebben. Als jij scoort, dan ik 2 keer Kom hier, ik zal u misleiden Beleef de spannende momenten met mij Voor de uitdaging die je bent aangegaan Tijd voor het WK voetbal! 5 MONTAGE De lln gaan aan de computer zitten, met het programma Audacity monteren ze met verschillende stukjes metalmuziek hun eigen lied. het is de bedoeling dat hun tekst op de muziek past: dit doen ze op een typische metalwijze. als dit niet lukt, mag men altijd de tekst voordragen op de muziek. 6 LOGO De lln krijgen enkele voorbeelden van metallogo’s te zien. Samen proberen ze te ontcijferen hoe de bands heten. Voorbeelden van logo’s De lln krijgen een blad, daar schrijven ze hun naam op en ze versieren hun naam zo, dat deze bijna onleesbaar wordt, zoals bij de voorbeelden. Resultaten QuickTi me™ en een -decompressor zi jn verei st om deze afbeeldi ng weer te g even. QuickTi me™ en een -decompressor zi jn verei st om deze afbeeldi ng weer te g even. 7 TOONMOMENT De lln mogen hun logo en hun gemaakt lied voorstellen aan de klas. Achteraf worden enkele positieve dingen gezegd over de voorstelling. 8 CD- RELEASE Eventueel kan een klas- CD gemaakt worden, met daarop alle liedjes van de lln. Men kan alle metalnamen inscannen en op de cover van de CD plaatsen. 5. Beeldaspect: De leerlingen moeten hun naam of initialen schrijven, door gebruik te maken van krullende, gebroken lijnen. Ze krijgen verschillende voorbeelden te zien die ze eventueel kunnen gebruiken als startpunt. De naam kan zo bewerkt worden dat het bijna niet meer leesbaar is, maar dat het toch een heel mooi resultaat is. Ze kunnen gebruik maken van: - figuren - vormen - verschillende soorten lijnen - kleuren Doelen: Leerplan muzische opvoeding: Algemeen deel 2. De wereld, en in het bijzonder de muzische expressie daarvan, met een open houding benaderen. 10. Ervaren dat het schoonheidsbeleven of de smaak van mensen verschilt. Leerplan muzische opvoeding: muzisch taalgebruik Le 3.2.1 en 3.2.2: Boodschappen en teksten integreren in manuele, muzikale, lichamelijke en dramatische expressie Leerplan muzische opvoeding: beeldopvoeding 11.4: verschillende vormen van lijnen toepassen in tekenwerk. 11.7: De gevoelswaarde van een lijn in het werk van kunstenaars aangeven. 12.9 Beseffen dat vormen een emotionele lading en karaktereigenschappen kunnen hebben zoals agressief, slap, sierlijk, robuust.