Kenmerken van de aardse atmosfeer

Kenmerken van de
aardse atmosfeer
Inleiding
Wat is de atmosfeer ?
Een dunne laag gassen rond onze planeet.
Synoniem : dampkring
Hoe komen die gassen rond onze aardbol ?
vrijgekomen bij stollen van de aarde en
vulkaanuitbarstingen
Vastgehouden door de zwaartekracht
Inleiding
Hebben alle andere planeten ook een atmosfeer ?
Zie boek pg 44 bron 5
Bij de kleinere planeten is de aantrekkingskracht
niet groot genoeg en ontsnappen de gassen in de
ruimte.
Vb.: Mercurius en Pluto
Opbouw van de atmosfeer
Boek pg 63 bron 1: terugkeer naar de aarde
Thermosfeer = ionosfeer
Exosfeer
Mesosfeer
Stratosfeer
Troposfeer
Boek pg 64 bron 2 :
Opbouw van de atmosfeer
Waarop is indeling van dampkring gebaseerd ?
Op basis van het temperatuursverloop met
de hoogte.
Indeling :
Troposfeer :
8 km dik aan de polen, 17 km dik aan de evenaar
Temperatuursafname met de hoogte van 6,5 °C per km
Samenstelling droge lucht : N2 (78 %), O2 (21 %), CO2
(1%)
Boek pg 64 bron 2 :
Tropopauze : constante temperatuur
Stratosfeer :
Tot ongeveer 50 km hoogte
Gelijkaardige samenstelling als troposfeer, maar veel
meer ozon (O3) aanwezig
Temperatuur loopt op
Stratopauze : constante temperatuur
Mesosfeer :
Van ongeveer 50 tot 80 km hoogte
Temperatuur daalt door de afnemende concentratie ozon
Mesopauze : constante temperatuur
Thermosfeer of ionosfeer:
Van 80 tot ongeveer 500 km hoogte
Sterke invloed van de zonnewind
Gassen ontbinden in ionen
Gloed aan de hemel = poollicht of aurora
 Sterke stijging van de temperatuur
Exosfeer :
Zwaartekracht is te klein zodat gassen gaan ontsnappen
Luchtdruk
daalt met de
hoogte
Hoe hoger je
gaat hoe
kleiner de
drukkende
massa lucht
wordt
Weersverschijnselen in de troposfeer
De ozonlaag
In welke lagen van de atmosfeer komt ozon
het meest voor? Zie boek pg 65 bron 5.
Troposfeer en stratosfeer
Grootste concentratie in de stratosfeer (tss 20 en
25 km hoogte)
troposfeer stratosfeer
Ozon (O3)
OZONLAAG
Ozon (O3)
De ozonlaag
Belang voor de mens ?
Opvangen van schadelijke UV-stralen en die
omzetten in warmte. UV-stralen kunnen oa.
huidkanker veroorzaken.
Probleem met de ozonlaag ?
Gat in de ozonlaag
ozongat
een kleinere concentratie ozon
Satellietbeeld van het stratosferisch ozon in september
De ozonlaag
Is dit werkelijk een “gat” in de stratosfeer ?
Neen, het is een daling van de ozonconcentratie
in de stratosfeer voornamelijk boven de zuidpool
Oorzaak ?
Vooral de schuld van de mens (naast natuurlijke
oorzaak). Gebruik van CFK’s => chlooratoom
zet veel O3 om in gewone O2 (zuurstof)
De ozonlaag
CFK’s = Chloorfluorkoolwaterstoffen
Werden vroeger oa gebruikt in spuitbussen,
koelkasten, airco’s, isolatiemateriaal,….
CFK’s worden nu niet meer gebruikt wegens
het schadelijke effect op de ozonlaag.
Stratosferische en
troposferische ozon
Stratosferische ozon :
Absorbeert de schadelijke UV-stralen van de zon
Troposferische ozon :
Ontstaat door een combinatie van luchtvervuiling
en zonlicht. Dit ‘ozonsmog’ is schadelijk voor de
mens (astma-patiënten, mensen met hart- en
vaatziekten,…)
troposfeer stratosfeer
beschermende ozon
OZONLAAG
bedreigende ozon
Het belang van de atmosfeer
N2
belangrijkste gas
noodzakelijk voor
plantengroei
stofdeeltjes
verstrooien zonlicht
condensatiekerntjes
winderosie, vulkanisme,
verbranding meteoroïden
CO2
houdt de warmte vast
broeikaseffect
fotosynthese,
verbranding fossiele
brandstoffen
O3
absorbeert UVstraling van de zon
vernietigd door CFK’s
reageert met luchtvervuiling
Het belang van de atmosfeer
waterdamp
wolkenvorming en
neerslag
soms opgeslagen
als sneeuw en ijs
zwaveldioxide en
methaan
veroorzaken
zure regen
industrie, verkeer en
elektriciteitscentrales
O2
tweede belangrijkste
gas van de atmosfeer
komt vrij door
fotosynthese
Stralingsbalans
verlies
licht
broeikasgassen
houden warmte vast
INSTRALING
= LICHT
UITSTRALING
= WARMTE