Wateragend Eiland Schalkwijk

Wateragend
a Ei
land
van Sc kwijk
hal
januari 2012
De Wateragenda Eiland van Schalkwijk nodigt u
als gebiedspartner op het Eiland van Schalkwijk
uit om met het waterschap in gesprek te gaan
over water en ruimtelijke ordening in het gebied.
In de Wateragenda geven wij aan welke water­
opgaven en toekomst­perspectieven wij zien voor
het Eiland van Schalkwijk.
Wateragenda
Naast waterbeleid levert de ruimtelijke orde­
ning, in samenhang met natuur, recreatie en
landbouw, een belangrijke bijdrage aan toe­
komstperspectieven voor het gebied. Daarom
zijn we ook benieuwd welke perspectieven u
ziet, wat uw voorkeur heeft en waarom. Wij
willen dus met u in gesprek over de toe­
komst van uw streek.
Begin 2012 organiseren wij een eerste bij­
eenkomst voor maatschappelijke organisa­
ties om de Wateragenda te bespreken. Als
burger nodigen wij u uit om uw mening over
de Wateragenda met het waterschap te
delen. De contactgegevens vindt u onder het
kopje ‘Reageren?’ op de laatste pagina van
deze nieuwsbrief. In een later stadium, bij de
uitwerking van concrete deelplannen, willen
we u als burger nog nadrukkelijker betrek­
ken. Met behulp van uw reactie op de
Wateragenda zullen wij oplossingsrichtingen
kiezen, die we vastleggen in een Raamplan
Water voor het Eiland van Schalkwijk. Dit
wordt uitgewerkt in deelplannen die de basis
vormen voor het waterbeheer in het gebied
voor de komende 25 jaar. Daarnaast willen
wij het Raamplan gebruiken in samenwer­
kingsrelaties en (ruimtelijke) projecten met
gebiedspartners.
Waarom een Wateragenda?
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden
wil het watersysteem van het Eiland van
Schalkwijk duurzaam en klimaatbestendig
inrichten en beheren. Dat kan niet alleen met
waterbeleid. Ook het beleid voor de
ruimtelijke ordening levert hieraan een
belangrijke bijdrage. Daarom ligt samen­
werking met gemeente en provincie voor de
hand. Andersom hebben gemeente en
provincie ons waterbeleid en beheer nodig
om de ruimtelijke structuur van het Eiland
van Schalkwijk optimaal vorm te geven. Een
veilige en duurzame leefomgeving kunnen
we dus alleen realiseren door samen te
werken met anderen. Deze Wateragenda is
een eerste stap om dat te bereiken.
Wateragenda Eiland van Schalkwijk
Guus Beugelink, dagelijks
bestuurslid Hoogheemraad­
schap De Stichtse Rijnlanden:
“Ruimte en water hebben veel met
elkaar te maken, maar in de praktijk
blijkt het lastig te zijn beide beleids­
terreinen integraal op te pakken.
Daarom is dit een uitgelezen kans om
samen met de gemeente Houten, die
recent een ontwerp Structuurvisie
opstelde voor het gebied, en de pro­
vincie Utrecht de ruimtelijke- en
wateropgaven op het Eiland van
Schalkwijk vorm te geven. Samen­
werking ligt ook helemaal in lijn met
de intenties van het recent afgespro­
ken landelijke Bestuursakkoord Water
en onze Visie Water en Ruimtelijke
Ontwikkelingen.”
1
Waarom nu een Wateragenda?
De tijd is rijp voor een visie op een duurzaam
en klimaatbestendig watersysteem. Actuele
knelpunten in het watersysteem, deadlines
voor wettelijke wateropgaven, maar vooral
plannen en projecten van gebiedspartners
vormen de aanleiding om nu de Water­
agenda op te stellen.
Waarover en met wie gaan we in gesprek?
Het waterschap wil graag samen met
anderen een oplossingsrichting kiezen voor
een aantal wateruitdagingen. Hierna staat
kort omschreven waarover het waterschap
met wie graag een dialoog aangaat en hoe
wij onze eigen rolopvatting in diverse
situaties zien.
1. Voorkomen van wateroverlast
Uitvoering van maatregelen om water­
overlast te voorkomen is een kerntaak
van het waterschap die wij zelf ter hand
nemen. Over de verschillende mogelijk­
heden om wateroverlast aan te pakken
wil het waterschap graag een dialoog
aangaan met de gebiedspartners, zoals
ondermeer de landbouwsector en de
Enveloppecommissie Linieland van de
Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Nieuwe
Hollandse Waterlinie is opgedeeld in
enveloppes met elk een eigen enveloppe­
commissie. Het Eiland van Schalkwijk ligt
in enveloppe (deelgebied) Linieland.
2.Wateraanvoer
Om in de toekomst de beschikbaarheid
van zoet water in het gebied te kunnen
garanderen zijn maatregelen nodig op
het gebied van waterbeheer, of in de
ruimtelijke ordening. Met de partijen in
het gebied die afhankelijk zijn van
voldoende zoet water en met mede­
overheden wil het waterschap hierover
daarom graag overleggen.
3. Gezonde watersystemen
Het waterschap wil de waterkwaliteit en
de ecologie in het gebied behouden en
versterken. Met onder andere de
landbouw­­­sector, natuur-, visserij- en
recreatieorganisaties wisselt het water­
schap hierover graag van gedachten.
4.Veiligheid
Om het Eiland van Schalkwijk te bescher­
men tegen overstroming moet het water­
schap op korte termijn de kering van het
Inundatiekanaal, dat deel uitmaakt van
de Nieuwe Hollandse Waterlinie, aan­
pakken. Over de omgang met dit Rijks­
monument overlegt het waterschap
graag met de Enveloppe Linieland van de
Nieuwe Hollandse Waterlinie.
5.Peilbeheer
Het waterschap wil een visie uitwerken
voor het peilbeheer van het Eiland van
Schalkwijk voor de komende 25 jaar. Met
belangenorganisaties en bewoners wil het
waterschap dan ook het gesprek aangaan
over het toekomstige peil in de water­
gangen en de consequenties daarvan.
6.Afvalwaterketen
Het afvalwatersysteem kan door gebruik
te maken van innovatieve technieken
nauwer verbonden worden met andere
gebruiksfuncties in het gebied. Het
water­schap wil graag met de gemeente
Houten en andere overheden in gesprek
over mogelijk gedeelde doelstellingen die
met nieuwe technieken haalbaar kunnen
worden.
1. Werken aan duurzaam en klimaatbestendig water
Voordat we ingaan op de wateropgaven in
het gebied en mogelijke toekomstperspec­
tieven is het van belang stil te staan bij
een aantal uitgangspunten die de werk­
wijze van het waterschap op het Eiland
van Schalkwijk kenmerken. Wij werken
aan een duurzaam en klimaatbestendig
watersysteem, waarbij het belang van de
bewoners en hun leefomgeving centraal
staat. Daarbij proberen we, door samen te
werken, kostenefficiënter te handelen.
Een duurzaam klimaatbestendig
watersysteem
Duurzaamheid in ruimtelijke ordening
benaderen we vanuit drie lagen. De eerste
laag bestaat uit de ondergrond. Bodem en
rivieren maken deel uit van deze laag. Als
tweede laag onderscheiden we de netwerk­
2
laag die bijvoorbeeld uit wegen, sloten en
energienetwerken bestaat. In deze laag is
het van belang dat de structuren van de
netwerken in het gebied zo goed mogelijk op
elkaar zijn afgestemd, maar ook aan­sluiten
bij de ondergrond. Als bovenste laag onders­cheiden we de occupatielaag of
landgebruik­laag. Als het landgebruik past bij
de netwerk­­laag en de ondergrond spreken
we over een duurzaam systeem.
Eén aspect van duurzaamheid is dat het
watersysteem bestand is tegen de effecten
van een veranderend klimaat. De kans op
wateroverlast en hogere waterstanden van
de rivieren neemt toe, maar er is ook meer
kans op lange droge en warme periodes. Dan
kunnen kritieke situaties ontstaan voor
bijvoorbeeld natuur, landbouw en scheep­
vaart.
Wateragenda Eiland van Schalkwijk
Daarnaast krijgen bacteriën en algen
(blauwalgen) in warm water meer kans en
zullen problemen met exotische planten- en
diersoorten mogelijk toenemen. Een duur­
zaam watersysteem faciliteert de behoeften
van de gebruikers van het water zo goed
mogelijk voor de lange termijn, tegen zo laag
mogelijke kosten. Het water­schap streeft
hierbij naar een robuust systeem, dat tegen
een stootje kan en minder gevoelig is voor
klimaatverandering. Een systeem dat dus
goed aansluit bij de ondergrond.
Het waterschap werkt in het belang van
inwoners en hun leef­omgeving
Het waterschap wil de leefomgeving van de
bewoners duurzaam versterken. Wij zoeken
naar oplossingen die de gezamenlijke doelen
voor water en landschap, cultuurhistorie en
De gemeente Houten heeft voor het
Eiland van Schalkwijk een ontwerp
Structuurvisie opgesteld. Hierin
beschrijft ze dat het behoud en de
ontwikkeling van het landelijke karak­
ter en de openheid van het gebied
met ruimte voor landbouw, natuur,
water, recreatie, cultuurhistorie en
leefbare dorpen van belang is.
Herman Geerdes, wethouder
gemeente Houten:
“Voor de ontwikkeling van het gebied
zoekt de gemeente de samenwerking
met publieke en private gebiedspart­
ners. Het waterschap zal een grote
meerwaarde leveren. De Wateragenda
brengt de wateropgaven helder in
beeld. Deze zijn zo verankerd in de
Structuurvisie dat dit aanknopings­
punten biedt voor ruimtelijke kwali­
teitsverbetering op het Eiland. Een
integrale aanpak en heldere afspraken
ten aanzien van de uitvoering van
projecten en de beoordeling van initi­
atieven zijn hierbij van belang. De
gemeente treedt op als regisseur,
beoordeelt en begeleidt initiatieven.
Het waterschap zal daarnaast ook
investeren in het gebied.”
De bovenstaande kaart laat zien waar, geredeneerd vanuit het water, fruitteelt het beste plaats kan vinden.
Andere factoren die sturend zijn voor de fruitteelt, zoals bodemgesteldheid, zijn niet opgenomen in dit kaartbeeld.
landbouw combineren en versterken. Het
Eiland van Schalkwijk heeft een bijzonder
land­­schap met een eigen karakter dat het
waard is om te koesteren. Weidse ver­
gezichten, oude boomgaarden en de Nieuwe
Hollandse Waterlinie wisselen elkaar af.
Deze landschappelijke kwaliteit biedt kansen
voor water.
Een groot deel van het Eiland van Schalkwijk
is als agrarisch gebied in gebruik. Eind 2008
kwamen de verantwoordelijke overheden
overeen dat in ieder geval tot 2030 geen
groot­schalige woningbouw zal plaatsvinden
op het Eiland van Schalkwijk. Daarmee blijft
de landbouw een van de belangrijkste land­
schappelijke dragers in het gebied. De
agrarische sector is daarom een belangrijke
partij voor het waterschap bij het realiseren
van een duurzaam en klimaatbestendig
watersysteem.
Het Rijk en de provincies investeren in de
Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Verdedigingswerken en oude structuren wor­
den gerestaureerd en krijgen waar mogelijk
een nieuwe bestemming. Daarnaast wordt
geïnvesteerd in de recreatieve, ecologische
en landschappelijke kwaliteiten van de linie
en haar omgeving. Het bundelen van doelen
voor recreatie, cultuurhistorie en een duur­
zaam waterbeheer ligt voor het grijpen.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie was een
verdedigingslinie waarbij water het wapen
Wateragenda Eiland van Schalkwijk
Gijs van der Zwaan, project­
leider Nieuwe Hollandse
Waterlinie:
“Water en recreatie op het Eiland van
Schalkwijk kunnen heel goed samen­
gaan. Polder Blokhoven wordt in het
Nationaal Landschap De Nieuwe Hol­
landse Waterlinie gezien als het muse­
aal linielandschap. Dit krijgt betekenis
door aanleg van hier en daar nattere
gedeelten in de polder als verbeelding
van inundatie (het kenmerk van de
waterlinie). Maar ook bijvoorbeeld met
nieuwe kanoroutes door verbreding
van bestaande watergangen en aanleg
van nieuwe routes.”
was. Als de vijand eraan kwam, konden
stroken weiland tussen Muiden en de
Biesbosch onder water gezet worden. Het
land werd daardoor moeilijk begaanbaar
voor de vijand. De linie deed dienst van 1815
tot ongeveer 1940.
Een deel van de Enveloppecommissie Linie­
land ligt op het Eiland van Schalkwijk. Het is
een gebied met veel variatie. De forten en
inundatievelden rond fort Honswijk zijn nog
helemaal intact. Daarom pleit de Enveloppe
Linieland voor een integrale gebieds­
ontwikkeling om deze ‘parel van de water­
linie’ te behouden en te versterken.
3
Samenwerking met anderen loont
Wij willen kostenefficiënte maatregelen
nemen met een zo hoog mogelijk rende­
ment. Hierbij kijken we nadrukkelijk verder
dan onze eigen porte­monnee. Voor we een
project uitvoeren ver­gelijken we diverse
projectalternatieven met elkaar. Per alterna­
tief zetten we de baten en de kosten voor de
korte en lange termijn naast elkaar. Ook de
kosten die andere partijen moeten maken
horen hierbij. Het waterschap stelt zich de
vraag hoeveel de zorg voor veiligheid,
schoon water en droge voeten de samen­
leving waard is. Het antwoord op deze vraag
nemen we mee bij de vergelijking van
project­alternatieven.
Waterschapsdoelen zijn soms te koppelen
aan een doel van een andere partij en
omgekeerd zijn wensen van anderen soms te
koppelen aan waterschapsdoelen. Samen­
werking is prettig, levert soms meer op voor
beide partijen en is economisch voordelig.
Een concreet voorbeeld van samenwerking
in de waterketen (drinkwater­voorziening,
riolering en zui­vering van afval­water) is de
optimali­satie­studie van het afvalwater­
systeem. In deze studie hebben gemeente en
waterschap gezocht naar een optimale
Fort Honswijk vanuit de lucht (bron: provincie Utrecht sector RRE)
inrichting van het huidige systeem. Dit heeft
geresulteerd in een afvalwater­akkoord. In dit
akkoord staan maatregelen die het water­
schap en de gemeente samen gaan uitvoeren
om het systeem te optimali­seren.
Samenwerking biedt ook kansen om nieuwe
technologie in de waterketen toe te passen.
Bij nieuwbouw kan bijvoorbeeld lokaal
afvalwater gezuiverd worden of energie
worden teruggewonnen wat een besparing
oplevert. Dergelijke mogelijkheden kunnen
meegenomen worden bij toekomstige
afwegingen over de omgang met afvalwater
bij nieuw te bouwen huizen.
2. Wateropgaven Eiland van Schalkwijk centraal
Wateropgaven
Wateropgaven beschrijven knelpunten in het
watersysteem. Die knelpunten hebben te
maken met de hoeveelheid water of de
kwaliteit ervan. Voor het Eiland van Schalk­
wijk zien wij een aantal wateropgaven om
tot een duurzaam watersysteem te komen.
Wij signaleren de hierna genoemde opgaven.
Bij elke opgave staan mogelijke toekomst­
perspectieven genoemd, waarbij we de al
eerder genoemde uitgangspunten hanteren.
Samen met u willen we het beste van de
toekomstperspectieven combineren tot de
meest wenselijke oplossingsrichtingen.
Voorkomen van wateroverlast nu
en in de toekomst
In de zomer van 2007 is op het Eiland van
Schalkwijk wateroverlast ontstaan door
extreme regenval. Met name in polder
4
Blokhoven, in een deel van polder Vuylcop
en in de kern Schalkwijk was er sprake van
langdurige wateroverlast. Dit willen we in
de toekomst voorkomen. Daarom heeft het
water­schap inmiddels een aantal maat­
regelen getroffen. Hierdoor wordt de kans
op overlast kleiner. Door klimaatverandering
zullen periodes met neerslag echter inten­
siever worden. Hierdoor neemt de kans op
wateroverlast in de toekomst toe. Wij zien
drie toekomstperspectieven om water­
overlast nu en in de toekomst te voorkomen.
A. Verbeterde waterafvoer
Een van de toekomstperspectieven is het
optimaliseren van het huidige waterbeheer,
waarbij de waterafvoer verbeterd wordt.
Wellicht is het daarom noodzakelijk om een
nieuwe waterverbinding te maken tussen
het Inundatiekanaal, de Schalkwijkse
Wateragenda Eiland van Schalkwijk
Wetering en het Amsterdam-Rijnkanaal. Als
de afvoer is verbeterd stijgt het peil in de
boezem niet extreem meer, wat gunstig is
voor de regionale keringen (dijken en kades).
Ook het vergroten van de capaciteit van
gemaal Blokhoven kan bijdragen aan het
verkleinen van de wateropgave.
B. Waterberging
Als tweede toekomstperspectief zien wij de
mogelijkheid om in de laagst gelegen delen
van de polder, zoals in de polder Blokhoven,
extra open water aan te leggen voor water­
berging. Deze polder behoorde vroeger tot
het inundatielandschap van de Nieuwe
Hollandse Waterlinie. Meer open water kan
mogelijk de cultuurhistorische beleving van
de Nieuwe Hollandse Waterlinie versterken.
Daarnaast verbetert extra open water de
waterkwaliteit in het gebied.
A
B
In dit toe­komst­perspectief gaan wij met
andere partijen, zoals de landbouw en de
Nieuwe Hollandse Waterlinie, graag de
uitdaging aan om zowel de waterschapstaak
te realiseren als kansen te benutten.
Creatieve oplossingen hebben de voorkeur
van het waterschap boven oplossingen die
veel ruimte vragen. Deze oplossingen
moeten uiteraard wel aansluiten bij het
karakter van het gebied en landschappelijk
inpasbaar zijn.
water of op een gecontroleerde berging door
het realiseren van extra open water, maar dat
maatschappelijk geaccepteerd wordt dat er
in het landelijk gebied soms water op het
land staat. Ook dit perspectief kan mogelijk
gecombineerd worden met de wens om het
inundatielandschap van de Nieuwe Hollandse
Waterlinie meer beleef­baar te maken.
C. Tijdelijk inundatie
Een derde toekomstperspectief is dat het
waterschap niet stuurt op snellere afvoer van
Als tweede opgave ziet het waterschap een
knelpunt ontstaan bij de wateraanvoer.
Binnen gemaakte afspraken spant het water­
Wateraanvoer tegen
maatschappelijk acceptabele
kosten
Wateragenda Eiland van Schalkwijk
C
schap zich in om de landbouw van voldoende
zoet water te voorzien. Een complex systeem
van watergangen en gemalen brengt water
van de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal het
gebied in. Toch dreigt het waterschap in
droge periodes en in periodes van nachtvorst
niet genoeg water meer te kunnen
aanvoeren. Dit komt door verandering van
klimaat en toename van de watervraag. Het
waterschap zoekt naar oplossingen om de
sector te kunnen blijven voorzien van water
tegen zo laag mogelijke maatschappelijke
kosten. Wij zien drie toekomstperspectieven
voor deze opgave.
5
A
A. Wateraanvoer waterschap
Het waterschap handhaaft het huidige aanen afvoerstelstel om water te kunnen aan­
voeren tijdens droogte en nachtvorst. Hierbij
voorkomt het waterschap dat de peilen
ontoelaatbaar stijgen. Om te voor­komen dat
een nadelige situatie voor anderen ontstaat,
is bij piekvraag minder water beschikbaar.
De sector kan dit tekort aanvullen door zelf
watervoorraden aan te leggen.
B. Eigen wateraanvoer
Het waterschap maakt afspraken met de
sector over de maximaal gewenste hoe­veel­
heid water. Vervolgens optimaliseert het
waterschap het watersysteem, zodat wij aan
de vraag kunnen voldoen, vergelijkbaar met
de situatie in het Kromme Rijngebied (zie
tekstkader). De bestaande fruitteelt heeft
hierbij de beschikking over de gewenste
hoeveelheid water voor beregening binnen
nader te bepalen grenzen (nulsituatie).
Samenwerking is hierbij een essentiële voor­
waarde en de aanpassing van het water­
systeem vraagt om forse investeringen.
C. Locatie wisseling
Om de aanvoer van water in de toekomst te
kunnen garanderen zorgen gebiedspartners,
de agrarische sector en het waterschap er
gezamenlijk voor dat de kosteneffectiviteit
van de wateraanvoer voor de fruitteelt wordt
geoptimaliseerd. Samenwerking is hierbij
een essentiële voorwaarde. De hoogte van de
investering hangt sterk samen met de lengte
van aanvoerroutes en dus met de locatie van
de fruitteeltbedrijven. Mogelijk is verplaat­
sing van bedrijven kostenefficiënter.
Alternatieve bedrijfslocaties, bijvoorbeeld
dichtbij het Amsterdam-Rijnkanaal, verkor­
ten de wateraanvoerroutes en daarmee de
kosten. Zo blijven middelen beschikbaar om
6
B
te investeren in de land­schappelijke kwaliteit
van het Eiland van Schalkwijk. Deze mid­
delen kunnen ook fungeren als kostendrager
voor (particuliere) initiatieven die de duur­
zaamheid van het watersysteem en de
ruimtelijke kwaliteit van het Eiland van
Schalkwijk ondersteunen. Voor de realisatie
van dit toekomst­perspectief is het water­
schap sterk afhankelijk van de ontwikke­
lingen in de ruimtelijke ordening en de
ontwikkelingen binnen de fruitteeltsector.
Behoud en versterking van een
gezond watersysteem
Het verbeteren van de waterkwaliteit zien
wij als een toekomstige opgave. Daarom
C
willen we het watersysteem ecologisch
gezond houden en versterken. Mogelijke
toekomstperspectieven voor deze opgave
staan hieronder genoemd.
A. Europese Kaderrichtlijn Water
Het waterschap zet zich in om de doelen van
de Europese Kaderrichtlijn Water te
realiseren en de bestaande ecologische
verbindingszone in te richten en te beheren.
Het gaat hierbij om de Schalkwijkse
Wetering en het Inundatiekanaal. Bij de
keuze voor oplossingsrichtingen voor de
andere wateropgaven geldt de voorwaarde
dat de oplossing bijdraagt aan de ver­sterking
van gezonde watersystemen.
Nachtvorstschadebestrijding
In perioden van nachtvorst moeten fruitbomen worden beregend om de oogst te
beschermen. De watervraag in deze perioden is fors, circa 30 m³ per uur per hectare,
gebaseerd op de huidige fruitteelt. Deze watervraag is continu voor het hele gebied en
voor een periode van circa 9 uur.
Voor de huidige fruitteeltpercelen in het Kromme Rijngebied is de zogenaamde nul­
situatie vastgelegd. Onder de nulsituatie vallen de fruitpercelen die op 20 maart 2007
aanwezig waren of op dat moment waren toegedeeld in het kader van de RAK (Ruil­
verkaveling met Administratief Karakter). Nieuwe fruitpercelen, die geen onttrekkings­
vergunning hebben en niet behoren tot de nulsituatie, moeten een eigen watervoor­
raad aanleggen voor beregening.
Het algemeen bestuur van het waterschap heeft in het watergebiedsplan ‘Tussen
Kromme Rijn en Amsterdam-Rijnkanaal’ inrichtingsmaatregelen voor verbreding van
watergangen in het gebied vastgesteld. Hierdoor voldoet het gebied aan de afvoer­
normen én is genoeg water aan te voeren voor nachtvorstbestrijding op de huidige
fruitpercelen, zonder hiervoor waterpeilen op te hoeven zetten boven het zomerpeil.
Ook binnen het Eiland van Schalkwijk is fruitteelt aanwezig. Op dit moment verstrekt het
waterschap vergunningen aan de fruitteelt voor het onttrekken van water. Om kosten­
effectieve maatregelen binnen het waterbeheer te kunnen doorvoeren is samenwerking
met de sector en medeoverheden van belang. Het is noodzakelijk om een inzicht te
krijgen in de dynamiek van de sector: de groei of krimp in het aantal fruitteeltpercelen
en de (toekomstige, gewenste) locatie van deze percelen. Zo is het mogelijk om samen
tot maatregelen te komen die kosteneffectief en maatschappelijk wenselijk zijn.
Wateragenda Eiland van Schalkwijk
De geplande natuurvriendelijke oevers langs
deze wateren vormen, waar dat mogelijk is,
paaiplaatsen voor vis, hebben een positief
effect op de waterkwaliteit en vergroten de
beleving vanaf de kant of het water.
B. Gezond watersysteem
In dit perspectief is de inspanning van het
waterschap om een gezond en sterk water­
systeem te realiseren groot. De belasting van
het watersysteem mag niet worden vergroot
of moet zelfs verminderen. Naast de maat­
regelen die uitgevoerd worden om te voldoen
aan de doelen van de Kaderrichtlijn Water zal
het water­schap in dit perspectief delen van
het overig water natuur­vriendelijk inrichten
en beheren en meer migratie­mogelijkheden
tussen de verschillende water­systemen en
natte natuurkernen realiseren. In dit per­
spectief kunnen kwel­afhankelijke systemen
zich door inrichtings- en beheermaatregelen
ont­wikkelen. Het waterschap gaat onder­
zoeken of we de kwel kunnen benutten.
Veiligheid
Op diverse plaatsen in het gebied zorgen
keringen ervoor dat er geen overstroming
plaatsvindt. Een deel van de keringen bevindt
zich langs het Inundatiekanaal, dat onderdeel
uitmaakt van de Nieuwe Hollandse Water­
linie. Om de veiligheid te garanderen moeten
de keringen worden versterkt. De keringen
ma­ken onderdeel uit van het mu­se­ale land­
schap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Daarom is een reguliere verhoging van de
keringen niet wenselijk. Het water­schap heeft
nog geen zicht op de mogelijke toekomst­
perspectieven om de veiligheid te kunnen
blijven garan­deren. Het waterschap gaat
onderzoeken hoe de kering langs het
Inundatie­kanaal kan worden versterkt zonder
aantasting van het karakter van de Waterlinie.
A
De Kaderrichtlijn Water is een Europese richtlijn die voorschrijft dat de waterkwaliteit van
de Europese wateren vanaf 2015 aan bepaalde eisen moet voldoen. Nederland is opge­
deeld in vier stroomgebieden waarvoor stroomgebiedbeheerplannen zijn opgesteld. Elk
stroomgebied bestaat uit een hoeveelheid waterlichamen. Per waterlichaam zijn doelen
en maatregelen omschreven om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van het water in het
stroomgebied goed is in 2015. Op het Eiland van Schalkwijk vormt het Inundatiekanaal
samen met de Schalkwijkse Wetering een waterlichaam. Ook voor dit waterlichaam zijn
maatregelen opgesteld om de waterkwaliteit te verbeteren: het waterschap zal circa 1,6
kilometer van de oevers van de Schalkwijkse Wetering en het Inundatiekanaal natuur­
vriendelijk inrichten en beheren. Daarnaast is vismigratie tussen het Inundatiekanaal, de
Schalkwijkse Wetering en het Amsterdam-Rijnkanaal inmiddels mogelijk.
Peilbeheer
Een complex stelsel van watergangen,
stuwen en gemalen voorziet het Eiland van
water en voert het wateroverschot af. Om
ook in de toekomst genoeg water aan en af
te kunnen voeren moet het waterschap het
peilbeheer mogelijk aanpassen. Het water­
schap ziet hiervoor twee toekomst­
perspectieven. Om de consequenties van
deze perspectieven goed in beeld te krijgen
doet het waterschap nog onderzoek naar het
in de toekomst te voeren peilbeheer.
A. Optimalisatie huidig watersysteem
Het waterschap optimaliseert het huidige
watersysteem. Het waterschap handhaaft
het complexe, relatief versnipperde water­
systeem met het daaraan gekoppelde peil­
beheer, om zo goed mogelijk tegemoet te
komen aan de wensen van de water­
gebruikers in het gebied. Het waterschap
streeft naar maatwerk en baseert daarbij de
waterpeilen op functionele wensen en op
landschaps- en bodemtypen. Daarbij han­
teren we lagere peilen in de winter en
hogere peilen in de zomer.
B. Optimalisatie diverse functies
In het tweede perspectief streeft het water­
schap naar grotere peilgebieden waarbij het
energiegebruik geminimaliseerd is (minder
bemalen). Dit betekent dat niet aan alle
wensen voldaan kan worden. Robuustheid
weegt in dit perspectief zwaar­der dan het
creëren van de optimale water­peilen voor
alle watergebruikers in het gebied. Het
waterschap optimaliseert het watersysteem
voor de natuur in het kader van de
Ecologische Hoofdstructuur en de Kader­
richtlijn Water. In de Schalkwijkse Wetering
en het Inundatiekanaal voeren we de
principes van een natuurlijk peilbeheer door.
Innovatie en optimalisatie in de
waterketen
Op dit moment voeren gemeente en water­
schap de maatregelen uit die zijn vastgelegd
in het afvalwater­akkoord dat zij in november
2010 sloten. De maat­regelen zijn gebaseerd
op de toenmalige prognoses voor woning­
bouw- en bevolkingsgroei, waarbij gezocht
is naar een optimale in­richting van het
afvalwatersysteem. De toename van afval­
water resulteert in een opgave voor de
waterketen. Hierbij zijn twee toekomst­
perspectieven denkbaar.
B
Wateragenda Eiland van Schalkwijk
7
A. Optimalisatie huidig afval­
watersysteem
We zetten in op de maatregelen die
genoemd staan in het afvalwaterakkoord en
baseren de oplossingen op het bestaande
afvalwatersysteem.
B. Innovatieve waterketen
Nu het toekomstbeeld van het Eiland van
Schalkwijk op een integrale manier wordt
vormgegeven, ontstaat de mogelijkheid om
met de afvoer van afvalwater meer doelen te
realiseren. Het waterschap wil onderzoeken
hoe kleinschalige, innovatieve oplossingen
toe te passen zijn bij de nieuwbouw. Het
waterschap heeft ervaring opgedaan met
een dergelijk onderzoek bij de ontwikkeling
van de polder Rijnenburg. Te denken valt aan
vormen van decentrale afvalwaterzuivering
en het terugwinnen van energie uit
afvalwater.
3.Agenda voor integraal gebieds­proces, uw inbreng is van belang
okt 2011 - nov 2011
Wateragenda
nov 2011 - mrt 2012
Uitwerken van
varianten
voorjaar 2012
Ontwerp
raamplan
najaar 2012
2012 - 2018
Reageren?
Raamplan
Deelplan
Wilt u na het lezen van
deze Wateragenda uw
vragen of opmerkingen
kwijt? Of wilt u uw
mening geven? Neem
dan contact op met
Telma Rath van het
waterschap, via telefoon­
nummer (030) 634 57 76
of e-mail [email protected]
Deelplan
Input vanuit
organisaties en
betrokkenen
Krachtige spelers bij gebiedsontwikkeling
Eiland van Schalkwijk
Met een aantal partijen geven we de
gebieds­ontwikkeling van het Eiland van
Schalkwijk vorm. Voorgaande tekst maakt
duidelijk dat veel ontwikkelingen met water
samenhangen en omgekeerd. Het water­
schap heeft een globale agenda opgesteld
om met u van gedachten te wisselen over de
wateropgaven en de toekomstscenario’s van
de wateraspecten bij gebiedsontwikkeling.
Procedure uitwerken scenario’s
• In november 2011 is het waterschap
aangeschoven bij de huiskamer­
bijeenkomsten die het Streekhuis
Kromme Rijn heeft georganiseerd. Naar
aanleiding van deze bijeenkomsten stelt
de LTO een landbouwvisie op voor het
Eiland van Schalkwijk. Ook is het voor het
waterschap duidelijk geworden welke
waterknelpunten er leven.
• In februari/maart 2012 organiseert het
waterschap een informatiebijeenkomst
over het raamplan. Het waterschap houdt
u hiervan op de hoogte via de website, de
lokale huis-aan-huiskrant of u ontvangt
een uitnodiging.
• In de periode t/m maart 2012 werken we
varianten op visieniveau nader uit. Dit
8
Formele inspraak
Deelplan
stemmen we af met een klankbord­groep
van vertegenwoordigers uit de streek.
• Vervolgens kiest het bestuur de
voorkeursvarianten. Deze varianten
komen in het ontwerp-Raamplan.
• Daarna gaat het ontwerp-Raamplan de
inspraak in en wordt het plan definitief
vastgesteld.
Uitvoering deelplannen
De gekozen voorkeursvarianten monden uit
in deelplannen die het waterschap vanaf
eind 2012 uitvoert. Bij de voorbereiding van
de deelplannen zullen wij u als burger
intensief betrekken.
Peilbesluit
Bij bestudering van deze agenda kan de vraag
ontstaan hoe de planning van het peilbesluit
voor het Eiland van Schalkwijk zich tot de
Wateragenda en het Raamplan verhoudt. Het
peilbesluit is geldig tot januari 2013. Het
waterschap kiest er voor om voorlopig de
huidige praktijkpeilen te verankeren in een
nieuw peilbesluit. Naar verwachting heeft de
uitwerking van het Raamplan consequenties
voor de peilen in het gebied. Met uitvoering
van de deelplannen in de komende jaren
worden delen van het peilbesluit herzien en
na inspraak opnieuw vastgesteld.
Wateragenda Eiland van Schalkwijk
Colofon
De Wateragenda Eiland van Schalkwijk is een
uitgave van Hoogheemraadschap De Stichtse
Rijnlanden
Poldermolen 2
Postbus 550
3990 GJ Houten
Telefoon Fax Internet E-mail (030) 634 57 00
(030) 634 59 99
www.destichtserijnlanden.nl
[email protected]
Samenstelling en redactie
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en
Grontmij
Ontwerp en vormgeving
Bruksvoort Design & Content
Illustraties p. 2, 5 ,6, 7
© Johan de Putter (Tauw)
Januari 2012