Rode bieten nieuwe hype voor duursporters?

column han
Door Tjieu Maas, voedingsdeskundige
Rode bieten nieuwe hype
voor duursporters?
Rode bietensap: het is de nieuwste hype binnen de duursport, maar zoals bij elke hype in sportvoeding is er weer de vraag: werkt het wel? Energiedrank, energierepen of suikertabletten,
allemaal producten die de duurpresatie zouden verbeteren. Maar nu volstaan slechts een paar
potten rode bieten en een mixer… Een kind kan de was doen, of toch niet?
Rode bietensap zou de duurprestatie verbeteren
doordat het nitraat in rode bietensap ervoor
zou zorgen dat er minder zuurstof nodig is om
energie (ATP) in de spieren te produceren.
De eerste resultaten uit wetenschappelijk onderzoek lijken veelbelovend.
Gebruik
Wanneer een duursporter (hardloper, wielrenner,
triatleet etc.) wil profiteren van de mogelijke
positieve effecten van rode bietensap, moet de
duursporter dagelijks 300 milligram nitraat tot
zich nemen. Een halve liter rode bietensap bevat
ongeveer die hoeveelheid. Deze halve liter rode
bietensap moet over maximaal vijf momenten
van de dag verdeeld worden. Het grootste
effect wordt bereikt als de duursporter zes
tot vijftien dagen vóór een belangrijke wedstrijd
start met het gebruik van rode bietensap.
Een langer gebruik van nitraat heeft afvlakking
van het effect tot gevolg.
Werking
Het lichaam kan op verschillende manieren energie
in de vorm van ATP vrijmaken. ATP is een stof
die voorziet in uiteindelijk alle energie die het
lichaam nodig heeft. Het lichaam kent anaerobe
energiesystemen en aerobe energiesystemen.
De anaerobe energiesystemen zijn de fosfaatvoorraad en de afbraak van glucose tot lactaat.
Bij die laatste vorm van energievrijmaking gaat
de spier verzuren. Het aerobe energiesysteem
levert energie uit de afbraak van glucose en
vet tot koolstofdioxide en water. De aerobe
afbraak van koolhydraten en vet vindt plaats
in de citroenzuurcyclus en het electronentransportsysteem. Twee processen die in de
mitochondrion (energiecentrale) van de cel
plaatsvinden. Voor de aerobe afbraak van koolhydraten en vet is zuurstof nodig. Wanneer een
sporter veel zuurstof per minuut kan opnemen,
kan de sporter ook veel brandstoffen verbranden
en dus veel ATP vrijmaken. Wanneer de sporter
veel zuurstof per minuut kan opnemen, is zijn
aeroob uithoudingsvermogen (duurvermogen)
groot. Het duurvermogen van sporters wordt
uitgedrukt in zuurstofopname per kilogram
lichaamsgewicht per minuut. Hoe groter de
zuurstofopname, des te groter het prestatievermogen van de duursporter.
Nitraat en nitriet
In het aerobe uithoudingsvermogen wordt
zuurstof gebruikt om energie te produceren.
Alle energie die wordt geproduceerd komt in
de spier in de vorm van ATP ter beschikking.
De energie die in het ATP ligt opgeslagen wordt
gebruikt om de spieren te laten samentrekken
(contraheren). De duursporter is met name
afhankelijk van het aerobe uithoudingsvermogen.
Nu zorgt het nitraat uit rode bietensap ervoor
dat er minder zuurstof nodig is om energie vrij
te maken. Dit komt omdat het nitraat wordt
omgezet in nitriet. Nitriet bestaat uit de atomen
zuurstof en stikstof. Nitriet heeft tot gevolg dat
in de spier minder zuurstof nodig is om ATP te
produceren.
Wanneer er minder zuurstof nodig is om
energie te produceren, is pas later het submaximale prestatievermogen bereikt en neemt
dus het submaximale prestatievermogen toe.
Helaas neemt het maximale aerobe prestatievermogen niet toe. Ook gaat de sporter niet
minder koolhydraten gebruiken om energie te
produceren. Gebruik van rode bietensap heeft
dus geen glycogeensparend effect!
Nadelen
Gebruik van rode bietensap is niet geheel zonder
nadelen. Zo is er zwak wetenschappelijk bewijs
dat een hoog nitrietgebruik het risico op het
krijgen van bepaalde vormen van kanker kan
veroorzaken. De gebruiker van rode bietensap
zal behoorlijk moeten wennen aan de smaak.
Een hoog gebruik van rode bietensap rode
urine en ontlasting veroorzaken. Ook kan een
grote hoeveelheid rode bietensap maag- en
darmklachten veroorzaken, wat natuurlijk
weer nadelig is voor de sportprestatie.
Verder kan het gehalte aan nitraat in rode
bietensap gedurende het jaar nogal wisselen.
Hierdoor is het nooit helemaal duidelijk hoeveel
nitraat de sporter daadwerkelijk opneemt.
Tjieu Maas, voedingsdeskundige
Tjieu Maas is als voedingsdeskundige
onderdeel van het kennisteam Sports &
Exercise Nutrition van het expertisecentrum
HAN SENECA verbonden aan de Hogeschool
van Arnhem en Nijmegen (HAN). Dit team is
gespecialiseerd in sportvoeding en voorziet
onder andere Nederlandse topsporters uit
de zwem-, baanwielren en –hockeywereld
van advies. Het kennisteam biedt namens
het expertisecentrum HAN SENECA, als
onderdeel van het Instituut Sport en
Bewegingsstudies, ook cursussen aan op
het gebied van sportvoeding. Kijk voor
meer informatie op www.han.nl/seneca.
00