presentatie `lokaal ouderenzorgbeleid`

Lokaal ouderenbeleid
Focus op het zorggebeuren
Peter Degadt
Gedelegeerd bestuurder Zorgnet - Icuro
Ontwerp
Nog niet goedgekeurd door Bestuurscollege OZ
Overzicht
1. Huidige tendensen: de uitdagingen
2. Netwerken vanuit cliëntenperspectief
3. Lokaal ouderenzorgbeleid
4. Beleidsprioriteiten
1. Huidige tendensen: de uitdagingen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vergrijzing en chronische zorg
Zorgpersoneel gevraagd
De nieuwe klant
Mantelzorg onder druk
De mobiele revolutie
Maatschappelijk discours ouderenzorg
Betaalbaarheid?
Vermarkting van de zorg
Vlaamse gemeenten
Grijs en zilver
 In de volgende 10 jaar komen er in Vlaanderen
ca. 66.000 85-plussers bij
 Ruim een kwart van de 85-plussers heeft
dementie
 Vergrijzing sterker in Vlaanderen dan in Wallonië
en Brussel; sterker in West- en Oost-Vlaanderen
dan de rest van Vlaanderen
4
Sterke toename chronische zorg
• Chronische ziekten
• Artrose, ademhalingsstoornissen, cardiovasculaire ziekten,
diabetes, kanker, reuma, zwaarlijvigheid, depressie…
• WHO: 47% van ziektelast (2002) → 60% in 2020(1)
• 2/3 middelen → chronisch zieken(2)
• Multimorbiditeit
• 50% van de 65-plussers heeft minstens 3 chronische
aandoeningen, 20% heeft er minstens 5
• 50% van ziekenhuispatiënten heeft multimorbiditeit
(1) 5
WHO. The world health report 2003: shaping the future. Geneva WHO
(2) Snyderman R. The AAP and the transformation of medicine. J Clin Invest 2004 114:1169-1173
Hoofd, handen en
hart
• Studentenaantallen voor zorgberoepen stijgen, maar
onvoldoende om aan de vervangingsvraag en de nood aan
nieuwe jobs te voldoen
• War for talent: concurrentie tussen sectoren en
voorzieningen onderling
6
Evolutie aanbod en vraag verpleegkundigen op langere termijn
De nieuwe klant
8
Zorgvragers: andere verwachtingen
Kritische en zelfbewuste consumenten
Gemiddeld hoger opleidingsniveau
Vragen naar zorg op maat
Toenemende diversiteit van de cliënten
Verschuivingen in traditionele rollenpatronen
“Kwaliteitsvol ouder worden”
9
Mantelzorg onder druk
Langer werken
Verdunning sociaal weefsel
Individualisering samenleving
De “middengeneratie”
10
De mobiele revolutie
Op zoek naar informatie
!
11
De mobiele gezondheidszorg
Maatschappelijk discours ouderenzorg
 Bipolair denken
 Zo lang mogelijk ‘in eigen huis’ = summum
 Onafhankelijk leven sterk gelinkt aan ‘thuis’
 WZC als het te complex wordt, gelinkt aan opgeven autonomie
(‘hoe later, hoe beter’)
’
thuis
Zullen ouderen in de toekomst hun
zorg kunnen betalen?
• 200.000 vijfenzestigplussers in Vlaanderen leven in
armoede
• 3 op 10 Vlaamse ouderen heeft een inkomen
< 1000 euro
• Verblijf woonzorgcentrum kost gemiddeld 50 euro/dag of
ruim 1500 euro/maand
15
Maar: rijke burgers, arme staat
• Spaarquote = 15%
• Eind 2013 bedroeg het gemiddelde vermogen per Belg ca.
65.000 euro (totaal ca. 700 miljard)
• Het totaal financieel vermogen van de Belgen =
ca. 2 x het bbp (België scoort hiermee het hoogst in de
eurozone)
• 20% van de Belgen bezit 61,2% van het totale vermogen
• 20% bezit 0,2% van het vermogen
Nood aan “juiste” sociale correcties!
16
Vermarkting van
de zorg
• Evolutie naar systemen van Persoonsvolgende
Financiering (nu VAPH, later ouderenzorg)
• Cash/voucher in handen van de cliënt die zorg
“inkoopt”
17
• Sterk groeiend aandeel commerciële sector in
de ouderenzorg
Verdere uitrol Vlaamse sociale bescherming
18
Principes Persoonsvolgende financiering
1. Persoon met een zorg- en ondersteuningsvraag als centrale
partner met recht op zorg
2. Objectief, uniform en passend systeem van indicatiestelling
3. Heldere definitie van publiek verzekerde zorg en
ondersteuning
4. Erkend geprogrammeerd en gevarieerde zorgcapaciteit
5. Kwaliteitsgarantie
19
Vlaamse gemeenten
In totaal 308 gemeenten
• 79 gemeenten met minder dan 10.000 inwoners
• 134 met 10.000 tot 20.000 inwoners
• 83 met 20.000 tot 50.000 inwoners
• 12 met meer dan 50.000 inwoners
 Meer dan 2/3 van de Vlaamse gemeenten heeft
minder dan 20.000 inwoners!
Bewegingen op het lokale niveau
• Integratie OCMW in de gemeenten
• Verzelfstandiging OCMW- woonzorgcentra
 Publiek Zorgbedrijf
 Privaatrechtelijke verzelfstandiging
Overzicht
1. Huidige tendensen: de uitdagingen
2. Netwerken vanuit cliëntenperspectief
3. Lokaal ouderenzorgbeleid
4. Beleidsprioriteiten
23
Hoe komt een zorgvrager op de radar?
Zeer willekeurig:
huisarts, ziekenhuis, sociaal huis,
ziekenfonds, gezinszorg,
thuisverpleging, lokaal
dienstencentrum, sociale dienst,
woonzorgcentrum,…
Cliënt vindt zijn weg niet in de aanbodstructuren
Een nieuw zorgmodel: netwerken
• Instroom patiënten
focussen, zorgtrajecten
aflijnen
Lokale
zorgnetwerken
rond de patiënt
26
Klinische
netwerken
Netwerken van
ondersteunende
diensten
• Doorstroom moet vlotter
• Nieuwe
organisatiemodellen een
kans geven
Focus op ZORG in
Lokale zorgnetwerken
Focus op SPECIALISATIEGRAAD in
KLINISCHE netwerken
27
Terminologie SAR = Zorg en Ondersteuning (Z & O)
Regionale/klinische netwerken
Tussen ziekenhuizen onderling
In een bepaalde regio (ca. 14 in Vlaanderen,
400.000 inwoners; in totaal 25 in België)
Taakafspraken voor behandeling van
pathologieën
Complementair aanbod
Basiszorg / gespecialiseerde diensten
Hooggespecialiseerde zorg: supraregionaal
Efficiëntiewinsten blijven binnen netwerk
Lokale zorgnetwerken
• Nabije zorg
• Holistische benadering van de patiënt
• Chronische patiënten, multimorbiditeit
• Transmurale begeleiding
• Samenwerking tussen lokale zorgactorenj
• Bij complexe zorg: casemanager
Regionale zorgzone
• Opdrachten inzake preventie, palliatie, dementie en
overleg rond geestelijke gezondheid
• Flexibiliteit in poolen opdrachten en middelen (cf.
overleg gespecialiseerde GGZ)
• Verschillende eerstelijnszones vormen een
regionale zorgzone: +/- 400.000 inwoners
• Afbakening valt idealiter samen met de 14
ziekenhuisnetwerken
• Afstemming met netwerken GGZ
Waar gaat het in feite over ?
Continuïteit en coördinatie van de zorg
• Afspraken ivm opname en ontslag, verwijzing en
terugverwijzing, transmurale zorgpaden
• Gegevensdeling en informatie-overdracht
• Verwijzing en terugverwijzing
• Multidisciplinaire samenwerking
• EBM Guidelines
• Medicatiebeleid
• Q: opvolging van outcome
Overzicht
1. Huidige tendensen: de uitdagingen
2. Netwerken vanuit cliëntenperspectief
3. Lokaal ouderenzorgbeleid
4. Beleidsprioriteiten
Thuis
WZC
Focus op zwaar
zorgbehoevenden
Gezinszorg,
Licht zorg- Dienstencheques,
behoevend thuisverpleging,
Persoonlijke assistentie
Assistentiewoning
Noodzakelijke link met
woonzorgcentrum in functie van crisisen overbruggingszorg
34
Publieke
kost
Omschakelpunt tussen thuiszorg en WZC
Thuiszorg
Belangrijkste variabele
is mantelzorg
WZC
Zorgzwaarte
Zo lang mogelijk thuis…
Maar ook ruimtelijke grenzen aan de thuiszorg
- Problematische
ruimtelijke
ordening
- Bereikbaarheid
handelszaken?
- Vereenzaming
Nieuwe woonconcepten
Open woonzorgcampus voor ruime doelgroep met:
woonzorgcentrum, dagverzorgingscentrum, lokaal
dienstencentrum, kortverblijf, samenwerking met
thuiszorg, assistentiewoningen.
- Leeftijdsonafhankelijk
- Focus op leven, niet op zorgafhankelijkheid
- Economische en kwalitatieve haalbaarheid
(schaalgrootte)
- Geïntegreerd in de omgeving
Rol gemeenten
Overzicht
1. Huidige tendensen: de uitdagingen
2. Netwerken vanuit cliëntenperspectief
3. Lokaal ouderenzorgbeleid
4. Beleidsprioriteiten
Ouderenbeleid = integraal beleid
Mobiliteit
Wonen
Ruimtelijke
ordening
Sport, vrije tijd
Elderly care in all policies
In de buurt
• Zorg dichtbij en onder eigen regie waar mogelijk; eigen
biotoop
• Ondersteuning, specialisatie en collectieve
woonzorgvormen waar het moet
• Zorgkracht van de sociale netwerken benutten én
ondersteunen (mantelzorg, buurtzorg, vrijwilligerszorg)
• Geen one size fits all (invullen van het model in functie
van specifieke lokale context)
In de buurt
• Lokale niveau biedt vaak meer kansen tot concrete
samenwerking en afstemming
• Het niveau waar efficiënte combinaties en
multifunctioneel gebruik van voorzieningen en
infrastructuur kunnen worden gerealiseerd (scholen,
kinderdagverblijven, culturele centra, lokale
dienstencentra, lokale KMO’s, sociale
huisvestingsmaatschappijen,…)
Valorisatie sociaal ondernemerschap
Dossier reserves….
Ten slotte: zorg niet zomaar te koop
• Transparantie
• Uniforme boekhouding
• Zelfde level playing field
• Geen cherrypicking
Besluit
Prioriteiten voor partijprogramma:
1. Ouderenbeleid = integraal beleid
2. Anders omgaan met ruimte
3. Buurten versterken
4. Sociaal ondernemerschap valoriseren
5. Zorg is meer dan een marktproduct
Met dank voor uw aandacht!