Rein Spoorman over Wouter Swets en Jan Laurens Hartong Aan mij de

Rein Spoorman over Wouter Swets en Jan Laurens Hartong
Aan mij de eer iets te zeggen ter nagedachtenis aan twee onlangs overleden pioniers
van de wereldmuziek in Nederland.
Wouter Swets en Jan Laurens Hartong. Beiden wetenschapper, docent, componist,
arrangeur en uitvoerend musicus.
Wouter Swets, speelde accordeon en kanun en was specialist op het gebied van de
muziek van de Balkan, Turkije, Arabische en Centraal-Aziatische muziek en
bandleider van de orkesten Čalgija en Al-Farabi.
Jan Laurens Hartong, pianist en specialist op het gebied van de Afro-Amerikaanse
en Klassiek-Arabische Muziek Hij is vooral bekend geworden met zijn AfroCuban
Jazzgroep Nueva Manteca.
Beiden studeerden muziekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en gaven
naast concerten, lezingen en workshops en publiceerden artikelen.
Voor de ‘Wegwijzers’ van het NIKOS (de organisatie voor schoolconcerten)
bijvoorbeeld schreef Swets het hoofdstuk over ‘De volksmuziek van de Balkan’ en
Hartong de hoofdstukken over ‘De wereld van het slagwerk’ en ‘Klassieke muziek
van India’.
Wouter Swets overleed op 25 mei, op 86-jarige leeftijd.
In de jaren '50 was Swets één van de eerste musici en musicologen die veldwerk
deden op de Balkan. Hij bezocht verafgelegen dorpen en leerde van de lokale
muzikanten hun volksmuziek met behulp van zijn accordeon. Wouter nam veel
muziek op met zijn Uher-bandrecorder en deed research naar de herkomst van een
bepaalde melodie en ontdeed deze van moderne en westerse aanpassingen.
In de jaren '60 richtte Wouters
Swets zijn orkest Čalgija op. Rond
1970 raakte het ensemble ook in
het buitenland bekend. Zo is een
arrangement van het nummer
'Sulejmanovo Oro' opnieuw
uitgebracht en bewerkt door de
Ierse groep East Wind (Andy Irvine).
Deze dansmelodie uit Grieks
Macedonië staat op de eerste LP
van Calgija: Music from the Balkans
and Anatolia No. 1. (MU 7425.
Munich Records, 1978. #1)
Links
Čalgija - 'Sulejmanovo Oro'
Andy Irvine & Davy Spillane - 'Dance of Suleiman'
In de jaren ‘90 werkten we bij Pan Records aan een serie over blaasmuziek uit
verschillende werelddelen. Het idee was ook aandacht te besteden aan de muziek
van de Yanitsaren. Tijdens mijn bezoek aan het militair museum in Istanbul kreeg ik
een aantal cassettes mee met opnamen van het Mehter orkest. We hadden Wouter
gevraagd daaruit een selectie te maken en te helpen bij het vertalen van brieven in
het Turks. Wouter was daarbij nogal kritisch over het niet authentieke van bepaalde
melodieën zoals die door het orkest van het militair museum werden uitgevoerd.
Ik ben de details vergeten, maar de CD is nooit uitgebracht.
In 1999 belde Wouter dat hij een CD wilde uitbrengen over de overeenkomsten
tussen de oude Byzantijnse en Gregoriaanse kerkmuziek enerzijds en de
islamitische muziek anderzijds. Hij kon met groot enthousiasme vertellen over de
oorsprong van de muziek in het Midden Oosten. Met zijn ensemble Al-Farabi maakte
hij van 2000-2001 opnamen en nadat de bijbehorende teksten grondig waren
nagekeken kwam in Augustus 2002 de CD: Saba KarI Natik, Ilahiler, Gregorian hymns (PAN 2073) op de
markt
In de jaren '60 en '70 verzorgde Swets
radiopresentaties over Balkanmuziek. Maar naast
volksmuziek was hij groot kenner van traditionele
Turkse kunstmuziek. Van oktober 1981 tot februari
1982 verzorgde hij een serie van 21 radiouitzendingen
over dit onderwerp voor de KRO. Daar is in 1983 ook
een boekje en cassettes van uitgebracht.
Swets was actief lid van de International Folk Music Council (IFMC) en de Society for
Ethnomusicology. Hij publiceerde regelmatig artikelen in het internationale
wetenschappelijke tijdschrift "Ethnomusicology". Voor het tijdschrift "Luister".heeft hij
bijna 30 jaar lang wereldmuziek-LP's en -CD's gerecenseerd.
Gedurende zijn leven heeft Swets een unieke verzameling transcripties,
bandopnamen, 78- en 45-toerenplaten, LP's en CD's opgebouwd. Zijn verzameling
wordt overgedragen aan de afdeling Bijzondere Collecties van de
Universiteitsbibliotheek van Leiden.
Jan Laurens Hartong is 30 april 2016 overleden. Hij werd 74 jaar.
Na zijn opleiding Klassiek Piano
in Salzburg (1967) was Hartong
van 1969 - 1975 werkzaam als
product- en promotionmanager
bij de platenmaatschappij
Phonogram International,
Classic Dept. Van 1975 - 1980
werkte hij als assistentconservator en
muziekprogrammeur aan het
Tropen Museum te Amsterdam.
In de jaren zeventig werkte hij mee aan het opzetten
van de eerste fulltime jazzopleiding in Nederland aan
het conservatorium in Rotterdam. En samen met de
Surinamer Steve Boston stond hij aan de wieg van de
opleiding Latin-percussion aan de Conservatoria van
Rotterdam, Hilversum en Arnhem.
Tot aan zijn overlijden was Jan Laurens Hartong
verbonden aan het Codarts conservatorium in
Rotterdam. Daar was hij vanaf 1990 verantwoordelijk
voor de afdeling Latijns-Amerikaanse muziek. Hij gaf
ensemblelessen in latin-muziek, maar ook lezingen
over onder meer Afrikaanse polyritmiek.
Hartong was niet enkel geïnteresseerd in klassieke muziek, maar hield ook van jazz.
Hij nam les bij Pim Jacobs en liet zich beïnvloeden door de jazzpianist Ahmad Jamal.
Hartong speelde piano in verschillende ensembles, waaronder de meest bekende
AfroCuban Jazzgroep Nueva Manteca. Nadat hij in de jaren tachtig terugkeerde van
Cuba waar hij de plaatselijke muziek bestudeerde wijzigde hij de naam van het in
1982 opgerichtte workshop orkest Manteca, in Nueva Manteca met als doel de
ontwikkeling van latin-jazz tot hoogwaardige concertmuziek. Voor dit ensemble
schreef hij talloze composities en arrangementen. De mix tussen Cubaanse muziek
en jazzmuziek leverde tot ver over de grens internationale erkenning op en het
ensemble speelde over de hele wereld.
Nueva Manteca
bracht een groot
aantal CD’s uit met
vele, vaak op de
muziekgeschiedenis
gebaseerde
projecten. Zo waren
er shows omtrent
pianist Thelonious
Monk en trompettist
Woody Shaw, Porgy
and Bess, Motown,
Cuba en Carlos
Santana.
Bekend geworden is
ook het muziekwerk
'Afro Cuban Sanctus' (uit 1997), waarin hij het katholieke geloof en Cubaanse
santeria in een salsa-mis vermengt.
Eind vorig jaar bracht Nueva Manteca nog het album Crime uit, met latin muziek en
thema’s uit beroemde misdaad- en gangsterfilms.
CD
www.nuevamanteca.nl
www.jwarecordshop.nl
Video
Timbazo with Jan Laurens Hartong, piano
Nueva Manteca descarga @ Puerto Rico Jazzfest
*video-fragment van een descarga op het Puerto Rico Jazzfest, waarbij Michel Camilo en Paquito
d'Rivera de band komen versterken.
Nueva Manteca - The godfathers theme ( official promo CRIME! )